Wirtualnie zużywamy 40 razy więcej wody niż bezpośrednio. Czym jest ślad wodny?

W ciągu jednego dnia każdy Polak zużywa średnio 92 litry wody z sieci wodociągowej. Tymczasem proces konsumpcji towarów i usług pochłania codziennie tysiące litrów wody więcej. Średni dzienny ślad wodny jednego mieszkańca naszego kraju wynosi bowiem aż 3900 litrów.

Produkcja każdej rzeczy, której używamy czy konsumujemy, wymaga użycia wody. Wyprodukowanie żywności pochłania zazwyczaj kilka tysięcy litrów, a odzieży nawet kilkadziesiąt tysięcy. Wytwarzanie opakowań, które zazwyczaj natychmiast trafiają do naszych śmietników, wymaga już zasobów wodnych szacowanych na 650 do 800 miliardów m3 rocznie. Sprawdziliśmy, jaki ślad wodny posiadają mieszkańcy wybranych regionów świata oraz jakie zużycie wody przypada na wybrane produkty spożywcze i przemysłowe.

Czym jest ślad wodny i ile wynosi dla mieszkańców Polski?

O tym, ile naprawdę zużywamy wody, mówi nam ślad wodny. Określa on sumę wody zużytej przez nas bezpośrednio i pośrednio (woda wirtualna). Bezpośrednio zużywamy wodę do picia, mycia, prania, czy sprzątania. Możemy łatwo określić jej ilość, ponieważ widzimy, kiedy ją wykorzystujemy. Pośrednio zużywamy wodę wirtualną, która również pochodzi z globalnych, wyczerpywalnych zasobów słodkiej wody.

Średni dzienny ślad wodny jednego mieszkańca/mieszkanki Polski wynosi 3900 litrów wody. Z danych GUS wynika, że przeciętny mieszkaniec naszego kraju zużywa bezpośrednio ok. 92 litry wody. Oznacza to, że pośrednio, czyli w procesie konsumpcji towarów i usług, zużywamy aż 3808 litrów wody dziennie. Zużycie wirtualnej wody w Polsce jest zatem bardzo duże. Są jednak kraje, które wykorzystują jej jeszcze więcej.

Jaki jest ślad wodny mieszkańców wybranych państw?
Średni dzienny ślad wodny mieszkańców USA jest dwukrotnie wyższy niż w Polsce i wynosi 7800 litrów na osobę. Nieco mniejszy odnotowano dla Australii i Włoch (po 6300 l/os.). W krajach Skandynawskich dzienny ślad wodny na osobę wynosi tyle samo co w naszym kraju – 3900 litrów, w Egipcie: 3700 litrów, a w Chinach już tylko 2900 litrów.

Dzienny ślad wodny mieszkańców wybranych państw

Ślad wodny składa się z trzech komponentów:

zielony ślad wodny określa ilość użytej wody pochodzącej z opadów atmosferycznych;
niebieski ślad wodny określa ilość użytej wody pozyskanej z zasobów wód powierzchniowych i podziemnych;
szary ślad wodny określa ilość wody, która zostaje zanieczyszczona w procesie produkcji.

Ślad wodny obliczany dla konkretnego kraju uwzględnia sumę zużytej wody do produkcji wszystkich dóbr i usług konsumowanych przez jej mieszkańców i mieszkanki. Składa się on z dwóch komponentów:

wewnętrznego śladu wodnego (woda pochodząca z zasobów danego kraju),
zewnętrznego, eksportowego śladu wodnego, czyli odciskanego w innych krajach i regionach (woda pochodząca z zasobów położonych poza granicami kraju).

Polska zostawia ślad wodny w wysokości 54 km3 na rok. 25% tych zasobów to woda zużywana w innych krajach i regionach. W Brazylii stosunek wewnętrznego i zewnętrznego śladu wodnego wynosi 91% do 9%, w Kenii: 83% do 17%, w USA: 80% do 20%, w Wielkiej Brytanii: 25% do 75%, w Holandii: 5% do 95%.

Ile litrów wody zużywa się do produkcji poszczególnych produktów spożywczych?

Różnice w śladzie wodnym wybranych produktów spożywczych są znaczące. Przykładowo, jedno jajko (60 g) ma ślad wodny w wysokości 196 litrów wody, 1 kg pomarańczy już 560 l, natomiast 1 kg sera aż 3178 l.

Im bardziej złożony produkt, tym większy jest jego ślad wodny, gdyż na każdym etapie jego produkcji zużywana jest woda. Przykładowo, wyprodukowanie 1 kg wołowiny pochłania 15 415 l wody. Tylko 1% śladu wodnego wołowiny to woda wykorzystywana do pojenia i mycia zwierzęcia oraz utrzymania gospodarstwa i otoczenia, w którym jest chowane. 99% śladu wodnego produktu stanowi woda związana z konsumowanym przez zwierzę pożywieniem.

Precyzyjnie wyliczony ślad wodny wołowiny uwzględnia m.in. skład i pochodzenie paszy, gdyż poszczególne składowe pożywienia różnią się diametralnie ze względu na swój ślad wodny.

Przykład: 1 tona prosa ma ślad wodny w wysokości 4478 m3 wody, 1 tona rzepaku:
2270 m3, 1 tona soi: 2144 m3, 1 tona jęczmienia: 1423 m3, 1 tona pszenicy: 1286 m3, 1 tona kukurydzy: 1222 m3, 1 tona manioku: 563 m3, 1 tona trawy z pastwiska: 315 m3, 1 tona buraków cukrowych: 133 m3.

Jaki jest ślad wodny ubrań?

Ślad wodny mają nie tylko produkty spożywcze, ale także ubrania. Co istotne, produkcja odzieży może pochłaniać znacznie większe zasoby wody niż przemysł spożywczy. Przykładowo, do produkcji 1 kg bawełny (tkaniny) zużywa się 10 000 litrów wody, a ślad wodny skórzanych butów wynosi 14503 litry wody.

Ile wody ulega zanieczyszczeniu wskutek produkcji opakowań?

Rocznie na świecie produkowanych jest 400 milionów ton opakowań. Służą one do przechowywania żywności, ubrań, elektroniki i innych dóbr podczas ich transportu i magazynowania. Wytwarzanie opakowań pochłania zasoby wodne, które szacuje się na 650 do 800 miliardów m3 rocznie. Oprócz wody użytej na etapie produkcji dochodzi tu także ilość wody, która zostaje zanieczyszczona wskutek produkcji opakowań. Określa ją szary ślad wodny opakowań.

Średni roczny szary ślad wodny poszczególnych opakowań jest tak duży, że niejednokrotnie odpowiada on ilości wody wykorzystywanej przez kilka lat do użytku domowego.

Przykładowo:

wyprodukowanie aluminiowych opakowań pochłania tyle wody, ile wystarczyłoby mieszkańcom Londynu przez 2,5 roku,
średni roczny szary ślad wodny metalowych opakowań odpowiada ilości wody wykorzystywanej do użytku domowego przez mieszkańców Australii przez rok,
produkcja szklanych opakowań (roczny szary ślad) pochłania tyle wody, ile zużywają średnio mieszkańcy Francji przez 2 lata;
na roczną produkcję plastikowych opakowań przeznacza się tyle samo wody co do użytku domowego mieszkańców Chin przez 6 miesięcy.

Roczny szary ślad wodny opakowań na świecie

Zadbajmy o niższy ślad wodny podejmując świadome wybory konsumenckie!

Pamiętajmy, że każda rzecz, którą posiadamy, ma własny ślad wodny. Aby być świadomym i odpowiedzialnym konsumentem, trzeba rozsądnie nabywać rzeczy, biorąc pod uwagę ślad wodny, jaki one generują. Zastanawiając się nad wymianą działającego telefonu na nowszy model, miejmy w tyle głowy informację, że smartfon generuje ślad wodny w wysokości 12760 litrów wody, a planując wymianę samochodu na nowszy model, zwróćmy uwagę, że ślad wodny samochodu wynosi od 60 000 do 380000 litrów wody.

Artykuły i kalkulator śladu wodnego powstały przy współpracy z fundacją Aeris Futuro

Dowiedz się więcej