Gwarancja bankowa – czym jest i jak działa?

Gwarancja bankowa to produkt finansowy raczej mało znany wśród klientów indywidualnych. A tego rodzaju poręczaniem bankowym można ułatwić sobie otrzymanie kredytu czy wzięcie auta w leasing. W artykule omawiamy, czym są gwarancje bankowe, jak je uzyskać i w jaki sposób mogą być przydatne dla osoby prywatnej.

Wysokość gwarancji bankowej zależy od potrzeb zleceniodawcy lub przepisów prawa. Przykładowo organizatorzy turystyki muszą mieć gwarancję na kwotę uzależnioną od rocznego przychodu. Progów jest kilka, ale minimalna suma gwarancyjna to 600 euro. To mało, zwłaszcza gdy porównany ją do 10,14 mld zł – to wysokość gwarancji bankowej zawartej w 2023 r. przez PKO BP.

Oczywiście gwarancje bankowe nie są przyznawane każdemu, kto chce. Trzeba mieć m.in. odpowiednią zdolność kredytową, ale poza tym ich otrzymanie nie jest skomplikowane.

Gwarancja bankowa – czym jest?

Gwarancja bankowa to jedno z częściej stosowanych zabezpieczeń w relacjach pomiędzy przedsiębiorstwami. Jeśli Twoja firma bierze np. udział w przetargach, podpisujesz kontrakty na dostawy towarów czy usług, z pewnością spotkałeś się z pojęciem gwarancji bankowej.

Choć z gwarancją bankową mają do czynienia przede wszystkim przedsiębiorcy, to jest ona dostępna także dla osób fizycznych. I co istotne – przydaje się im, gdyż można nią zabezpieczyć np. kredyt hipoteczny albo gotówkowy i tym samym uzyskać korzystniejsze warunki.

Czym tak gwarancja bankowa z punktu widzenia przeciętnego klienta banku? To forma zabezpieczenia, w której bank zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty pieniędzy na rzecz beneficjenta gwarancji, jeśli spełnione zostaną określone warunki.

Nie jest to jednak zobowiązanie klienta banku, lecz niezależna deklaracja banku. W praktyce oznacza to, że jeśli Ty (jako osoba fizyczna) lub Twoja firma nie wywiąże się z umowy, to bank, który wystawił gwarancję, wypłaci środki kontrahentowi.

Podstawą prawną gwarancji bankowych jest art. 81 prawa bankowego.

Działanie to wygląda tak, że beneficjent przedstawia w banku żądanie zapłaty, dołączając dokumenty określone w treści gwarancji, a instytucja finansowa wypłaca mu środki.

Gwarancja bankowa – na czym polega?

Mechanizm gwarancji bankowej opiera się na trójstronnej relacji. Występują w niej:

👉 gwarant – czyli bank udzielający gwarancji,

👉 zleceniodawca – Ty, tj. przedstawiciel firmy lub osoba prywatna, która zleca wystawienie gwarancji bankowej,

👉 beneficjent – firma lub instytucja uprawniona do żądania od banku wypłaty środków w ramach gwarancji.

Dobrze, abyś zapamiętał formalne określenia podmiotów występujących w relacji, ponieważ spotkasz je w umowie gwarancyjnej i regulaminach.

Gwarancja bankowa może przybrać formę:

👉 warunkową – bank wypłaci środki beneficjentowi, o ile spełni on warunki wskazane w umowie,

👉 bezwarunkową – bank realizuje gwarancję na każde żądanie beneficjenta, tzn. nie będzie weryfikował zasadności tego żądania.

Gwarancje bankowe są niezależne od sporów pomiędzy beneficjentem i zleceniodawcą. Jeżeli nie zgadzają się oni w kwestii, której dotyczy zabezpieczenie gwarancji, bank i tak ma obowiązek zrealizować gwarancję, o ile żądanie spełnia formalne warunki uwzględnione w umowie.

Linia gwarancyjna

Jeżeli często korzystasz z gwarancji bankowych jako zleceniodawca, możesz wnioskować o utworzenie linii gwarancyjnej. Bank ustali Ci limit kwotowy, w ramach którego udzieli gwarancji bankowej na każde Twoje zlecenie (w ramach limitu). Dzięki temu uzyskasz szybki dostęp do gwarancji bankowych, ponieważ nie będziesz musiał czekać każdorazowo na rozpatrzenie wniosku.

Z linii gwarancyjnych korzystają przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy wielokrotnie w ciągu roku dostarczają gwarancje bankowe swoim kontrahentom.

Gwarancje bankowe – rodzaje

Na rynku funkcjonuje wiele rodzajów gwarancji bankowych dostosowanych do specyfiki danej transakcji. Poniżej omówimy kilka najważniejszych z punktu widzenia klienta indywidualnego lub małego przedsiębiorcy.

Gwarancja spłaty rat kredytu

Chyba jedna z popularniejszych gwarancji, w której zleceniodawcą bywa osoba fizyczna, a nie firma. Gwarantuje ona spłatę rat kredytu w razie, gdyby kredytobiorca unikał wypełniania swojego obowiązku. Gwarancja kredytowa może być udzielona na całą lub część pożyczonej kwoty.

Gwarancja zwrotu zaliczki

Gwarancja zwrotu zaliczki albo zadatku zabezpiecza zwrot należności wpłaconej na poczet wykonania umowy. Ten rodzaj gwarancji bankowej ułatwia zleceniodawcy uzyskanie zaliczki bądź zadatku, co może poprawić jego płynność finansową.

Gwarancja zapłaty rat leasingu

Ta gwarancja zabezpiecza leasingodawcę w spłacie rat leasingowych przez leasingobiorcę. Gwarancja zapłaty leasingu pozwala firmie zleceniodawcy korzystać z leasingu nawet przy ograniczonych zasobach finansowych lub braku innych form zabezpieczenia.

Gwarancja przetargowa

Gwarancja bankowa przetargowa zastępuje wadium i zabezpiecza udział w przetargu. W razie wygrania przetargu zobowiązuje zleceniodawcę do podpisania i wykonania umowy. W przypadku niewywiązania się z ustaleń, bank (gwarant) wypłacę gwarancję na rzecz beneficjenta (zamawiającego w umowie przetargu).

Gwarancja loteryjna

Gwarancja loteryjna, czy też gwarancja wypłaty nagród to specyficzny rodzaj gwarancji bankowej. Jej celem jest zabezpieczenie interesów uczestników loterii na wypadek, gdyby organizator nie był w stanie wywiązać się z obowiązku wydania nagród.

Zgodnie z ustawą o grach hazardowych (art. 66), każdy podmiot ubiegający się o udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii musi posiadać tego typu gwarancję na kwotę wysokości nagród określonych w regulaminie.

Korzyści z gwarancji bankowej

Korzyści wiążące się z gwarancją bankową dotyczą zarówno Ciebie (zleceniodawcy), jak i beneficjenta.

Dla Ciebie to zwiększenie wiarygodności i otworzenie możliwości na inwestycje, które nie byłyby możliwe dla gwarancji. Twój beneficjent z kolei zyskuje poczucie bezpieczeństwa, że jego środki nie są zagrożone.

Inne zalety gwarancji bankowej to:

✔️ zwiększenie zaufania w relacjach biznesowych,

✔️ ograniczenie ryzyka finansowego dla obu stron umowy,

✔️ większa elastyczność finansowa,

✔️ ułatwienie udziału w przetargach i innych przedsięwzięciach, gdzie konieczne są gwarancje bankowe,

✔️ możliwość realizacji większych kontraktów,

✔️ wzmocnienie pozycji negocjacyjnej.

W efekcie gwarancja bankowa nie tylko chroni przed ryzykiem, ale jest również realnym wsparciem w rozwoju biznesu i budowaniu wizerunku firmy.

Jak uzyskać gwarancję bankową?

Gwarancje bankowe zaliczane są do produktów kredytowych. Oznacza to, że proces uzyskania gwarancji przebiega podobnie do ubiegania się o kredyt. Instytucja finansowa bada Twoją zdolność kredytową i sprawdza, czy jest ona wystarczająca do udzielenia gwarancji bankowej na kwotę, której potrzebujesz.

W przypadku zabezpieczenia przez Ciebie gwarancji (hipoteką czy poprzez przeniesienie środków na własność banku na czas trwania umowy gwarancyjnej) bank może zastosować uproszczoną procedurę.

Gwarancja bankowa – ile kosztuje?

Gwarancja bankowa, jak każda inna usługa bankowa, jest odpłatna. Bank z tytułu wystawienia gwarancji pobiera prowizję od Ciebie, tj. zleceniodawcy, który zawarł z nim umowę zlecenia gwarancji.

Koszt gwarancji bankowej zależy od jej rodzaju, wysokości gwarantowanej kwoty i waluty. W każdym opłata za udzielenie gwarancji jest inna banku i z reguły stanowi procentowy udział w kwocie gwarantowanej.

Oprócz prowizji za udzielenie gwarancji, banki mogą pobierać opłaty za rozpatrzenie wniosku. W takim wypadku musisz liczyć się z koniecznością poniesienia opłaty bez względu na to, czy decyzja o przyznaniu gwarancji będzie pozytywna.

Umowa o gwarancję bankową – co powinna zawierać?

Umowa gwarancji bankowej musi zostać sporządzona na piśmie pod rygorem nieważności (art. 81 ust. 2 prawa bankowego). Powinna zawierać istotne informacje na temat przedmiotu i warunków realizacji gwarancji. Ważna jest też precyzja – zapisy umowy nie mogą pozastawiać pola do własnej interpretacji.

Poniżej najważniejsze elementy każdej umowy o gwarancję bankową.

👥 Oznaczenie stron umowy – należy wskazać, kto jest zleceniodawcą, a kto beneficjentem.

⚖️ Rodzaj gwarancji – w treści umowy należy jednoznacznie wskazać, czy gwarancja ma charakter bezwarunkowy, czy warunkowy. Jeżeli to drugie – trzeba określić, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby bank dokonał wypłaty.

🔒 Przedmiot zabezpieczenia – tj. wierzytelność objęta gwarancją, np. zapłata rat kredytu.

💰 Maksymalna kwota gwarancji – umowa musi zawierać sumę gwarancji, czyli najwyższą kwotę, jaką bank może wypłacić beneficjentowi.

📤 Warunki wypłaty gwarancji bankowej – należy opisać procedurę zgłoszenia żądania wypłaty i zasady wypłaty przez bank (np. w jakim czasie od żądania wypłaty bank musi ją zrealizować).

📆 Czas trwania gwarancji – data wygaśnięcia umowy gwarancyjnej i ewentualne warunki jej przedłużenia.

Gwarancję bankową podpisuje przedstawiciel gwaranta, czyli banku. Dokument może mieć postać tradycyjną, tj. papierową. Jednak aktualnie coraz częściej banki wystawiają gwarancje w formie elektronicznej (w pliku pdf) z podpisem kwalifikowanym pracowników banku. Taka e-gwarancja bankowa ma taką samą moc prawną, co gwarancja papierowa.

Wygaśnięcie gwarancji bankowej

Gwarancja bankowa wystawiona jest na określony czas. Dokument wygasa po spełnieniu świadczenia – kiedy bank wypłaci beneficjentowi środki z gwarancji albo z upływem terminu, na jaki została wystawiona.

Gwarancja bankowa a akredytywa – różnice

Gwarancja bankowa może być mylona z akredytywą. To podobne produkty finansowe, ale nie identyczne. Akredytywa to skomplikowany prawnie dokument używany głównie w obrocie międzynarodowym pomiędzy firmami.

Akredytywa, tak samo jak gwarancja bankowa, zobowiązuje gwaranta (bank) do wypłaty określonej kwoty pieniędzy beneficjentowi, jeżeli zostaną spełnione określone warunki.

Różnica polega na tym, że gwarancja bankowa zobowiązuje do wypłaty środków w razie niewywiązania się zleceniodawcy z zabezpieczonego zobowiązania.

Natomiast akredytywa jest wypłacana po realizacji zobowiązania. Inaczej mówiąc – przy akredytywie to bank jest od początku odpowiedzialny za rozliczenie transakcji, a przy gwarancji, dopiero gdy zleceniodawca nie wywiąże się z umowy zawartej z beneficjentem.

Justyna Czerwińska

Redaktor

redakcja@rankomat.pl

Autorka artykułów przede wszystkim o kontach bankowych i kredytach. Prześwietla produkty bankowe tłumacząc w prosty sposób ich zawiłości. Dba, aby nikt nie nabrał się na bankowy kruczek. Interesuje się także finansami firmowymi i tematami na styku pieniędzy i działalności gospodarczej, czyli podatkami, składkami i pozostałymi daninami.

Zobacz inne wpisy tego autora »

Komentarze: