Gwarancja bankowa to sposób na zabezpieczenie szybkiej wypłaty pieniędzy w razie, kiedy zobowiązany do tego podmiot ma problem z wywiązaniem się z umowy. Taka forma zabezpieczenia dobrze sprawdzi się przede wszystkim w biznesie, ale z gwarancji bankowej mogą korzystać również osoby fizyczne. Sprawdź, jakie warunki trzeba spełnić, żeby skorzystać z tego rozwiązania.
- 1. Co to jest gwarancja bankowa?
- 2. Jak działa gwarancja bankowa?
- 3. Co zabezpiecza gwarancja bankowa?
- 4. Kto może skorzystać z gwarancji bankowej?
- 5. Jak uzyskać gwarancję bankową?
- 6. Co powinna zawierać umowa o gwarancję bankową?
- 7. Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania gwarancji bankowej?
- 8. Kiedy gwarancja bankowa wygasa?
- 9. Czym gwarancja bankowa różni się od akredytywy?
- 10. Kiedy warto skorzystać z gwarancji bankowej?
- 11. Warto wiedzieć
Zatory płatnicze, opóźnienia w realizacji przelewu czy odmowa zwrotu zaliczki to ryzyka związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy mają narzędzia, typu: windykacja czy postępowanie sądowe, a w ostateczności komornicze, które pomogą odzyskać należne pieniądze. Jednak takie działania wymagają czasu. Natomiast gwarancje bankowe nie tylko podwyższają bezpieczeństwo transakcji, ale również w razie opóźnień z płatności przez kontrahenta, pozwalają na szybkie uzyskanie pieniędzy. Dlatego warto rozważyć takie rozwiązanie.
Co to jest gwarancja bankowa?
Odpowiedź na pytanie: co to jest gwarancja bankowa, daje nam ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Mianowicie zgodnie z definicją określoną w przepisach, gwarancja bankowa to jednostronne zobowiązanie banku zwanego gwarantem, do wykonania świadczenia pieniężnego na rzecz beneficjenta gwarancji, po spełnieniu przez niego określonych warunków zapłaty, które mogą być stwierdzone określonymi dokumentami, jakie beneficjent powinien dołączyć do żądania zapłaty.
Brzmi dość skomplikowanie. W praktyce jednak gwarancja bankowa oznacza po prostu, że bank przejmie na siebie obowiązek uregulowania zobowiązania na rzecz uprawnionego podmiotu – beneficjenta gwarancji, w momencie kiedy wystąpi on z udokumentowanym żądaniem zapłaty czyli zwykle wówczas, gdy dłużnik (zleceniodawca gwarancji) ma problem z dotrzymaniem terminu płatności np. za wykonaną usługę czy zakupione towary. W zamian za udzielenie gwarancji, bank będzie natomiast oczekiwał określonej prowizji, którą płaci podmiot występujący o jej udzielenie.
Dla swojej ważności gwarancja bankowa musi przybrać formę pisemną. Deklaracje ustne w tym zakresie nie mają żadnego znaczenia. Przepisy mówią tu bowiem o formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Jak działa gwarancja bankowa?
Z punktu widzenia prawnego, gwarancja bankowa jest umową nazwaną – uregulowaną w ustawie Prawo bankowe i jako zobowiązanie występuje samodzielnie i niezależnie od innych umów np. kredytowych.
Dodatkowo trzeba wskazać, że jest to zobowiązanie warunkowe, co oznacza, że jego realizacja nastąpi dopiero w momencie spełnienia określonego warunku czyli wystąpienia beneficjenta gwarancji z żądaniem zapłaty do gwaranta. Dopiero wówczas bank wypłaci beneficjentowi środki do wysokości sumy gwarancyjnej.
Z reguły obok samego żądania wypłaty muszą spełnić się jeszcze inne określone przesłanki. Najczęście udowodnić za pomocą dodatkowych dokumentów określonych w gwarancji i dołączanych do wezwania zapłaty (np. dokumentów potwierdzających dostarczenie zamówionego towaru). Wypłatą sumy gwarancyjnej zajmuje się bezpośrednio bank gwarantujący czyli bank zleceniodawcy, ale również jest to możliwe za pośrednictwem innego banku.
Gwarancja bankowa stanowi ograniczenie ryzyka rozpoczęcia nowej współpracy pomiędzy kontrahentami, ale może być również stosowana przy stałych kontraktach. Dodatkowo gwarancja może dotyczyć zarówno sytuacji jednorazowej czyli stanowić zabezpieczenie jednej transakcji, jak i być stałym sposobem zabezpieczenia realizacji zobowiązania np. w formie linii w ramach ustalonego limitu.
Wachlarz zobowiązań, do zabezpieczenia których może posłużyć udzielenie gwarancji bankowej jest szeroki. Mogą to być zarówno typowe umowy kredytowe, jak i zabezpieczenie zapłaty za usługę czy zakupiony towar.
Co zabezpiecza gwarancja bankowa?
Gwarancje bankowe można ogólnie podzielić ze względu na przedmiot zabezpieczanej umowy. Gwarancja bankowa zabezpiecza określone zobowiązania finansowe i transakcje, dając beneficjentowi pewność, że w przypadku niewywiązania się przez zleceniodawcę z jego obowiązków, bank wypłaci wskazaną kwotę.
Wyróżniamy następujące rodzaje gwarancji bankowych:
- Gwarancja celna – związana z zabezpieczeniem zapłaty cła, innych opłat i podatków na rzecz Skarbu Państwa.
- Gwarancja akcyzowa – dotyczy zabezpieczenia zobowiązań podatkowych, a także opłat paliwowych.
- Gwarancja loteryjna – jak sama nazwa wskazuje zabezpiecza realizację wypłaty nagrody w ramach zorganizowanej loterii czy gry.
- Gwarancja przetargowa – w praktyce zastępuje wpłatę wadium w postępowaniu przetargowym. Jest realizowana w momencie kiedy zleceniodawca gwarancji bankowych wygra przetarg, ale np. nie podpisze kontraktu lub w razie braku realizacji innych zobowiązań np. niedotrzymania terminu wykonania prac, do których się zobowiązał.
- Gwarancja terminowej spłaty kredytu lub pożyczki – polega na zabezpieczeniu terminowej spłaty zobowiązania.
- Gwarancja zwrotu zaliczki – to zabezpieczenie zwrotu przekazanych pieniędzy, które beneficjent gwarancji przekazał zleceniodawcy dla wykonania określonego zadania. Realizacja wypłaty sumy gwarancyjnej będzie możliwa po wystąpieniu z żądaniem zapłaty, jeśli wykonawca nie wywiąże się z zadania względem beneficjenta gwarancji bankowej i odmówi zwrotu wpłaconej zaliczki.
- Gwarancja spłaty rat leasingowych – zabezpiecza płatność rat leasingowych w razie gdyby leasingobiorca zaniechał ich realizacji.
- Gwarancja dobrego wykonania – stanowi zabezpieczenie wykonania umowy i ewentualnych roszczeń z tytułu gwarancji czy rękojmi, ale również zapłaty kar umownych np. w związku z opóźnieniem realizacji umowy.
- Gwarancja terminowej zapłaty – w której bank zobowiązuje się do uregulowania należności w momencie, kiedy zleceniodawca nie zapłaci w terminie np. za zakupione towary czy usługi zgodnie z zawartą umową.
Natomiast w zależności od rodzaju formalności, które trzeba spełnić, żeby jako beneficjent skorzystać z gwarancji możemy wyróżnić:
- Gwarancja bankowa bezwarunkowa – w praktyce oznacza wypłatę sumy gwarancyjnej w momencie, kiedy beneficjent gwarancji wystąpi z takim żądaniem, bez konieczności dostarczanie przez niego dodatkowych dokumentów.
- Gwarancja bankowa warunkowa – oznacza, że wypłata sumy gwarancyjnej wymaga nie tylko żądania ze strony beneficjenta, ale również przedstawienia dokumentów potwierdzających, że to wystąpienie jest zasadne.
Warto również wspomnieć, że sama gwarancja ma charakter warunkowy. Bo do wypłaty środków konieczne jest najpierw działanie ze strony beneficjenta gwarancji czyli wystąpienia z żądaniem zapłaty. Bez tego elementu bank samodzielnie i z własnej woli nie podejmie się wypłaty.
Kto może skorzystać z gwarancji bankowej?
Gwarancja bankowa to rozwiązanie, z którego może skorzystać zarówno osoba fizyczna, jak i przedsiębiorca. Ustawa nie wprowadza żadnych ograniczeń w tym zakresie. Wydaje się jednak, że w praktyce częściej z instytucji gwarancji bankowej będą korzystać przedsiębiorcy. Może mieć to miejsce zarówno we wstępnym okresie prowadzenia działalności gospodarczej dla podbudowania wiarygodności i rzetelności kontrahenta, jak również dla zabezpieczenia kontraktów długoterminowych.
Jak uzyskać gwarancję bankową?
Gwarancję bankową można uzyskać na wniosek – trzeba się w tym celu zwrócić do banku i przejść proces weryfikacji podobny jak przy kredycie. Do wydania gwarancji bankowej wymagana jest odpowiednia zdolność kredytowa. W przypadku przedsiębiorców bank zbada nie tylko ich aktualną sytuację finansową, ale również rokowania na przyszłość.
Instytucja finansowa w sytuacji udzielenia gwarancji bierze na siebie odpowiedzialność wypłaty środków w razie, gdyby zleceniodawca nie wywiązał się ze swojej powinności. Dlatego jego zdolność kredytowa i gwarancja terminowych płatności będzie mieć dla banku kluczowe znaczenie.
Co powinna zawierać umowa o gwarancję bankową?
Umowa o gwarancję bankową jest najważniejszym dokumentem, który określa warunki, na jakich bank zobowiązuje się do wypłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz beneficjenta w przypadku niewywiązania się z zobowiązań przez dłużnika. Najważniejsze elementy, które powinna zawierać taka umowa:
- Oznaczenie stron umowy.
Należy dokładnie wskazać dane banku (gwaranta) oraz beneficjenta (wierzyciela) gwarancji. - Rodzaj gwarancji.
Umowa powinna określać, czy jest to gwarancja bezwarunkowa (wypłata następuje na żądanie) czy warunkowa (wymaga spełnienia określonych warunków). - Przedmiot zabezpieczenia.
Powinno być jasno określone, jakie zobowiązanie jest zabezpieczone gwarancją, np. zapłata za towary lub usługi. - Suma gwarancyjna.
Umowa musi zawierać maksymalną kwotę, którą bank może wypłacić beneficjentowi. - Warunki wypłaty.
Należy szczegółowo opisać procedurę zgłoszenia roszczenia oraz warunki, które muszą być spełnione, aby bank dokonał wypłaty. - Czas trwania gwarancji.
Umowa powinna określać czas obowiązywania gwarancji oraz warunki jej przedłużenia, jeśli zajdzie taka potrzeba. - Dodatkowe postanowienia.
Warto uwzględnić klauzule dotyczące ewentualnych zabezpieczeń dodatkowych (np. weksli, poręczeń) oraz procedury w przypadku sporu dotyczącego realizacji gwarancji.
Jakie dokumenty są potrzebne do uzyskania gwarancji bankowej?
Formalności niezbędne do wydania gwarancji bankowej wiążą się z oceną sytuacji finansowej zleceniodawcy. Dlatego wymogi formalne dotyczą w głównej mierze dokumentów finansowych, które powinien on przedstawić. Bank sprawdzi zdolność kredytową i dopiero wówczas oceni czy jest możliwość wydania przyrzeczenia wypłaty sumy gwarancyjnej na warunkach, o które zleceniodawca wnosi.
Bank będzie wymagał również przedstawienia umowy zawartej pomiędzy beneficjentem gwarancji a głównym zobowiązanym, dla zabezpieczenia wykonania której gwarancja ma być wydana.
Kiedy gwarancja bankowa wygasa?
Czas trwania gwarancji powinien zostać precyzyjnie określony w dokumencie. Zatem gwarancja automatycznie wygaśnie, jeśli do wskazanej daty beneficjent nie wystąpi z żądaniem zapłaty.
Ponadto gwarancja wygaśnie również:
- jeśli zlecający dobrowolnie zrezygnuje z gwarancji czyli zwróci dokument gwarancji albo złoży pisemne potwierdzenie rezygnacji z gwarancji,
- jeśli zlecający wypełni zobowiązanie umowne chronione gwarancją, co zwykle będzie wymagało przedstawienia odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten fakt,
- jeśli nastąpi wyczerpanie kwoty gwarancyjnej, do wypłaty której bank był zobowiązany,
- jeśli zrealizują się inne okoliczności wskazane w dokumencie gwarancji skutkujące jej wygaśnięciem.
Czym gwarancja bankowa różni się od akredytywy?
Choć oba produkty bankowe są do siebie podobne w zakresie głównego celu czyli zabezpieczenia realizacji transakcji, to jednak jest między nimi kilka różnic. Akredytywa jest produktem bardziej skomplikowanym niż gwarancja i dotyczy zabezpieczenia transakcji handlowych głównie w handlu zagranicznym, ale też krajowym między przedsiębiorcami.
Gwarancja banku znajduje zastosowanie dopiero w momencie nie wywiązania się zleceniodawcy z zabezpieczonego zobowiązania. W przypadku akredytywy chodzi o zabezpieczenia wypłaty środków w związku z wykonaną transakcją za pośrednictwem banku.
Warto też wspomnieć, że w procesie otwarcia akredytywy uczestniczą zwykle co najmniej cztery podmioty:
- zleceniodawca czyli kupujący,
- bank zleceniodawcy – on otwiera akredytywę,
- beneficjent akredytywy – czyli sprzedawca,
- bank beneficjenta – którego rolą jest m.in. poinformowanie beneficjenta o otwarciu akredytywy.
Kiedy warto skorzystać z gwarancji bankowej?
Korzyści jakie wiążą się z gwarancją bankową dotyczą zarówno beneficjenta, jak i zleceniodawcy. Z punktu widzenia biznesowego gdzie obie strony, których gwarancja dotyczy, to przedsiębiorcy, umowa gwarancji bankowej jej beneficjentowi zapewnia:
- bezpieczeństwo realizacji transakcji handlowej,
- ograniczenie ryzyka związanego z zawartą umową,
- możliwość szybkiej egzekucji wypłaty środków, w razie gdy kontrahent nie wywiązał się z jej realizacji,
- szybka wypłata pieniędzy,
- przejęcie ryzyka związanego z kontrahentem przez bank.
Zalety gwarancji dla zleceniodawcy to natomiast:
- możliwość podniesienia wiarygodności w oczach nowego kontrahenta,
- bezpieczeństwo współpracy dzięki gwarancji bankowej może wpłynąć na wynegocjowanie bardziej atrakcyjnych warunków kontraktu,
- brak konieczności angażowania własnych środków dla zabezpieczenia transakcji i tym samym większa płynność finansowa.
Biorąc pod uwagę zalety tego rozwiązania dla obu stron, gwarancja bankowa sprawdzi się przy transakcjach handlowych. Trzeba oczywiście porównać koszty związane z jej wydaniem z korzyściami, które daje to rozwiązanie w konkretnej sytuacji.
Warto wiedzieć
- Gwarancja bankowa to zabezpieczenie wypłaty określonej sumy gwarancyjnej na rzecz beneficjenta w momencie, kiedy zleceniodawca gwarancji się z tego zobowiązania nie wywiązuje.
- Gwarancja bankowa to jednostronne zobowiązanie banku do wypłaty pieniędzy, w momencie kiedy beneficjent gwarancji wystąpi z takim żądanie w formie określonej w dokumencie gwarancji.
- Z gwarancji bankowej mogą skorzystać zarówno osoby fizyczne, jak i firmy.
- Koszty związane z udzieleniem gwarancji bankowej pokrywa jej zleceniodawca.
- Zawarcie umowy gwarancji bankowej zależy od od zdolności kredytowej zleceniodawcy.
FAQ - najczęściej zadawane pytania
Jakie są gwarancje bankowe?
Biorąc pod uwagę zakres formalności, które należy dopełnić, żeby skorzystać z gwarancji bankowej można wyróżnić ich dwa rodzaje: gwarancję bankową warunkową i gwarancję bezwarunkową.
Kto udziela gwarancji bankowych?
Stroną która udziela gwarancji bankowej jest zawsze bank na wniosek zleceniodawcy.
Do jakiej kwoty są udzielane gwarancje bankowe?
Wysokość gwarancji zależy od indywidualnych ustaleń pomiędzy bankiem a zleceniodawcą i związane są z wysokością zobowiązania, które gwarancja ma zabezpieczać.
Ile kosztuje gwarancja bankowa?
Koszty gwarancji bankowej ustalane są indywidualnie pomiędzy bankiem – gwarantem a zleceniodawcą gwarancji i zależą od warunków umowy, w szczególności wysokości sumy gwarancyjnej, a także zdolności kredytowej zlecającego. Warto pamiętać, że obok prowizji bank może wymagać pokrycia również innych kosztów, np. opłaty z tytułu rozpatrzenia wniosku, podwyższenia sumy gwarancyjnej czy przedłużenia terminu obowiązywania gwarancji.
Co gwarancja bankowa powinna zawierać?
W podstawowym zakresie umowa gwarancji bankowej powinna przede wszystkim wskazywać beneficjenta i zleceniodawcę, przedmiot gwarancji (konkretna wierzytelność), sumę gwarancji i warunki jej wypłaty. W dokumencie gwarancji może też zostać wskazany termin jej obowiązywania, a także warunki jej wygaśnięcia. Musi być też oczywiście podpisana przez umocowanego do tego pracownika banku.
