Podpisanie umowy kredytowej może być stresujące – zwłaszcza w przypadku kredytów hipotecznych lub opiewających na wysokie kwoty. Właśnie dlatego tak ważne jest odpowiednie przygotowanie. Z tego artykułu dowiesz się, na jakie zapisy zwrócić szczególną uwagę, co powinna zawierać umowa kredytowa oraz do czego zobowiązuje. Poznasz też wiele innych faktów, które uchronią Cię przed niepotrzebnymi problemami.
W raporcie AMRON-SARFiN 2/2025 o kredytach mieszkaniowych możemy przeczytać, że w drugim kwartale 2025 roku było w Polsce 2,176 mln czynnych umów kredytowych hipotecznych. Jednocześnie z podsumowania BIK wynika, że w całym 2024 roku Polacy zaciągnęli kredyty gotówkowe na kwotę 94,9 miliarda złotych, a łączna suma wszystkich zobowiązań zawartych w tym okresie wzrosła o 5,5 proc. rok do roku (do kwoty 760,6 miliardów złotych). Mimo powszechności i popularności tych form finansowania zawarcie umowy kredytowej nadal wywołuje u wielu klientów ogromne emocje.
Czym jest umowa kredytowa i w jakiej formie musi zostać zawarta?
Umowa kredytowa jest formalnym zobowiązaniem pomiędzy bankiem (kredytodawcą) a klientem lub klientami (kredytobiorcami), dotyczącym realizacji określonej formy finansowania. Na jej podstawie kredytodawca zobowiązuje się przekazać określone środki na konkretny cel (lub bez jego wskazania), a kredytobiorca deklaruje realizację spłaty powstałego zadłużenia na ustalonych przez strony zasadach. Zapisy regulują ponadto konsekwencje niewywiązania się z tych zobowiązań.
Szczegółowy opis umowy kredytowej został zawarty w art. 69. ust. 1. Prawa bankowego.
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Umowa kredytowa stanowi podstawę do realizacji wszelkich działań prawnych związanych ze zobowiązaniem. Powinna wobec tego jednoznacznie określać wszelkie działania oraz warunki związane z udzieleniem kredytu i jego spłatą w taki sposób, by stanowić podstawę rozstrzygania ewentualnych niejasności. Podpisanie przez obie strony tego dokumentu jest niezbędne do realizacji wypłaty środków oraz rozpoczęcia procesu spłaty.
Zależnie od przedmiotu umowy, dotyczyć ona może różnego rodzaju zobowiązań dla osób prywatnych oraz firm, np.:
➡️ kredytów hipotecznych,
➡️ kredytów gotówkowych (konsumpcyjnych),
➡️ kredytów samochodowych,
➡️ kredytów odnawialnych,
➡️ kredytów inwestycyjnych,
➡️ kredytów obrotowych,
➡️ kredytów konsolidacyjnych,
➡️ kredytów studenckich,
➡️ kredytów walutowych.
W zależności od typu zobowiązania, umowa bywa zawierana zarówno na krótki okres (np. kilka miesięcy), jak i zdecydowanie dłuższy (np. 30 lat). Niejednokrotnie podczas jej trwania zachodzi konieczność wprowadzenia modyfikacji. W takim przypadku odbywa się to zgodnie z jej pierwotnymi zapisami. W określonych sytuacjach umowa kredytowa może być zerwana lub unieważniona.
Zgodnie z art. 69. ust. 2. Prawa bankowego, umowa kredytowa powinna zostać zawarta na piśmie oraz podpisana przez wszystkich zainteresowanych. Szczególnym przypadkiem są umowy zawierane online (np. za pośrednictwem internetowych serwisów bankowych). W ich przypadku akceptowalny jest podpis elektroniczny.
Co musi zawierać umowa kredytowa i do czego zobowiązuje?
Artykuł 69. ustawy Prawo bankowe ściśle określa podstawowe informacje, które muszą zostać zawarte w umowie kredytowej. Zgodnie z jego zapisami umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:
1) strony umowy;
2) kwotę i walutę kredytu;
3) cel, na który kredyt został udzielony;
4) zasady i termin spłaty kredytu;
4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu;
5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany;
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu;
7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu;
8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych;
9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje;
10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
W zależności od rodzaju zobowiązania, którego dotyczy umowa, mogą zostać w niej zawarte również inne informacje. Dane stron to natomiast:
➡️ w przypadku kredytobiorcy – imię, nazwisko, seria i numer dowodu osobistego, adres zameldowania (zwykle też dodatkowo dane kontaktowe);
➡️ w przypadku kredytodawcy – nazwa, oddział, numery KRS i NIP oraz imię i nazwisko osoby reprezentującej instytucję (np. pracownika banku, zajmującego się Twoją umową).
Na co zwrócić uwagę przed podpisaniem umowy kredytowej?
Główny lęk związany z zawarciem umowy kredytowej wynikać może z jej objętości i dość skomplikowanego języka. W wielu przypadkach taki dokument składa się z wielu stron zapisanych drobnym druczkiem. Przebrnięcie przez zapisy jest więc prawdziwym wyzwaniem. Lepiej jednak poświęcić na to czas – w przeciwnym przypadku mogą czekać Cię przykre niespodzianki podczas spłaty.
Dobra informacja jest taka, że banki zwykle wysyłają gotową umowę przyszłemu kredytobiorcy jeszcze przed jej podpisaniem. Masz więc czas, by zapoznać się z jej postanowieniami. Następnie możesz omówić zawarte w niej kwestie z doradcą, o ile coś będzie dla Ciebie niezrozumiałe. Podczas czytania dokumentów warto zwrócić uwagę na kilka elementów, które są szczególnie istotne:
- wysokość i rodzaj oprocentowania – od tego w znacznej mierze zależy wysokość Twoich rat i łączny koszt zobowiązania;
- RRSO, koszty dodatkowe i prowizje – RRSO procentowo określa całkowity koszt kredytu w ujęciu rocznym. Sprawdź dodatkowe opłaty (np. ubezpieczenie) i to, ile będziesz musiał oddać ponad pożyczoną sumę. Zwróć także uwagę na całkowity koszt kredytu w ujęciu kwotowym;
- warunki wypowiedzenia – banki zastrzegają możliwość wypowiedzenia umowy w szczególnych okolicznościach, z których warto zdawać sobie sprawę;
- warunki nadpłat i wcześniejszej spłaty – szczególnie ważna jest kwestia związanych z nimi opłat dodatkowych, prowizji oraz sposobów ich regulowania;
- kwestia zabezpieczenia – różni się w zależności od rodzaju kredytu. W przypadku kredytów hipotecznych to np. nieruchomość;
- wprowadzanie zmian w umowie – wszelkie zmiany zapisów umowy muszą być przeprowadzane zgodnie z zawartymi w niej warunkami. Często wymaga to dodatkowych aneksów i nie zawsze może być realizowane online (w niektórych sytuacjach konieczna bywa osobista wizyta w placówce banku);
- konsekwencje niewywiązywania się z zapisów umowy – warto od razu zorientować się, co należy zrobić w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów, ze spłatą zobowiązania. Z drugiej strony pozwala to też odpowiednio zareagować, jeśli problemy pojawiłyby się ze strony banku.
Oprócz powyższych kwestii zawsze warto bardzo dokładnie sprawdzić dane obu stron. Zwróć uwagę na wszelkie literówki i błędy w numerach (np. PESEL). Jeśli tylko jakiś zauważysz, koniecznie zgłoś się do banku i poproś o korektę.
Kiedy bank wypłaci pieniądze po podpisaniu umowy kredytowej i na jakie konto?
To od rodzaju zobowiązania zależy, kiedy i komu bank wypłaci pieniądze wynikające z podpisanej umowy kredytowej. W przypadku:
- kredytu konsumenckiego – pieniądze otrzymuje kredytobiorca,
- kredytu hipotecznego – pieniądze zazwyczaj otrzymuje podmiot sprzedający nieruchomość,
- kredytu konsolidacyjnego – pieniądze otrzymują wierzyciele.
W każdym przypadku środki trafiają bezpośrednio na rachunek bankowy wskazany w umowie przez kredytobiorcę. Dokument ten powinien określać, w jakim czasie dojdzie do wypłaty i czy wymaga to spełnienia przez kredytobiorcę dodatkowych warunków.
W przypadku kredytów gotówkowych pieniądze zwykle wypłacane są stosunkowo szybko (nawet tego samego dnia). Sytuacja jest bardziej skomplikowana choćby w przypadku zobowiązań hipotecznych, gdzie wypłata środków może zależeć od np. dostarczenia do banku aktu notarialnego czy udokumentowania wniesienia wkładu własnego. Przez to czas oczekiwania wynosi czasem do 30 dni, a w niektórych przypadkach nawet dłużej.
Wbrew pozorom zaciągnięcie kredytu (nawet na dużą kwotę i długi czas) nie jest aż tak skomplikowane, jak mogłoby się wydawać. Warto natomiast zawsze odpowiednio się do tego przygotować. Polecamy wcześniej uważnie zapoznać się z jej zapisami, aby uniknąć przykrych niespodzianek w przyszłości. Wątpliwości dotyczące umowy kredytowej możesz skonsultować z pracownikiem banku lub niezależnym doradcą kredytowym. Zawsze pamiętaj o zachowaniu formy pisemnej.
Warto zapamiętać
- Umowa kredytowa to dokument regulujący zasady udzielenia i spłaty kredytu. Określa prawa oraz obowiązki stron, a także warunki realizacji zobowiązania w całym okresie jego trwania.
- Umowa kredytowa powinna zostać zawarta pisemnie i wymaga podpisów obu stron. W przypadku zobowiązań udzielanych online dopuszczalne są podpisy elektroniczne. Dzięki nim kredyt można otrzymać też w serwisie lub aplikacji banku.
- Przed zaakceptowaniem umowy kredytowej należy zapoznać się z jej zapisami. Szczególnie ważne są takie kwestie, jak m.in. oprocentowanie kredytu, łączny koszt, warunki wcześniejszej spłaty i wypowiedzenia czy zasady wprowadzania zmian.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Co należy zabrać na podpisanie umowy kredytowej?
Wymagania stawiane przed kredytobiorcą zależą od banku i rodzaju zaciąganego kredytu. Podczas podpisywania umowy kredytowej konieczne mogą być m.in. dokumenty potwierdzające dochody, związane z celem kredytowym (np. umowa przedwstępna zakupu nieruchomości) oraz ważny dokument tożsamości.
Jak długo czeka się na uruchomienie kredytu od podpisania umowy?
Czas oczekiwania na uruchomienie kredytu (wypłatę środków) zależy od rodzaju zobowiązania. W przypadku kredytów gotówkowych pieniądze są wysyłane często od razu po zawarciu umowy i pojawiają się na wskazanym koncie w ciągu 24 godzin. Czas oczekiwania bywa dłuższy (od kilku dni do nawet miesiąca) np. przy kredycie hipotecznym.
Czy podpisanie umowy kredytowej wystarczy do uruchomienia kredytu?
Nie zawsze od razu po podpisaniu umowy kredytowej dochodzi do uruchomienia kredytu. W zawartej umowie strony powinny ustalić czas, jaki bank ma na podjęcie tego działania. Dodatkowo często wypłata wymaga spełnienia tzw. warunków uruchomienia (np. złożenia wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej w przypadku kredytu hipotecznego).
Czy możliwe jest wypowiedzenie umowy kredytowej?
Zazwyczaj kredytobiorca nie może jednostronnie wypowiedzieć umowy – może jednak spłacić kredyt wcześniej, składając wniosek o wcześniejszą spłatę. Z kolei bank ma prawo wypowiedzieć umowę w określonych sytuacjach, np. przy zaległościach w spłacie, utracie zdolności kredytowej lub naruszeniu warunków umowy.
Kiedy przydatna jest kopia umowy kredytowej?
Kopia umowy kredytowej przydaje się w wielu sytuacjach – przede wszystkim, gdy chcesz sprawdzić warunki spłaty, oprocentowanie, harmonogram rat czy zasady wcześniejszej spłaty kredytu. Jest też niezbędna przy reklamacji, sporach z bankiem, przeniesieniu zobowiązania do innego banku lub w przypadku wypowiedzenia. Warto ją zatem przechowywać przez cały okres trwania kredytu i kilka lat po jego spłacie.
Źródła
https://media.bik.pl/informacje-prasowe/846933/podsumowanie-roku-2024-na-rynku-kredytow-i-pozyczek-konsumenckich-w-polsce-wyzwania-i-prognozy-na-rok-2025
https://zbp.pl/getmedia/5046d78b-9037-4cbf-90c5-ae3cfd07d970/Raport-Amron-Sarfin-2-kwartal-2025
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19971400939
