Rachunek bankowy pozwala przede wszystkim bezpiecznie przechowywać pieniądze, płacić za zakupy i wykonywać przelewy. Choć korzystasz z niego odruchowo, jego definicja i zasady działania wynikają wprost z przepisów prawa. Sprawdź zatem, czym dokładnie jest rachunek bankowy, jakie są jego rodzaje i w jakich sytuacjach każdy z nich się sprawdza.
Dla wielu osób pierwszym poważnym kontaktem z bankiem jest założenie konta – często jeszcze przed rozpoczęciem studiów czy pierwszą pracą. To właśnie wtedy pojawia się pytanie, czym właściwie jest rachunek bankowy i jakie prawa oraz obowiązki wiążą klienta z bankiem. Jedno jest pewne – nowoczesne konto wyraźnie upraszcza finansowe aspekty życia i pozwala sprawnie zarządzać osobistym budżetem.
Najważniejsze informacje
- Rachunek bankowy służy przede wszystkim do przechowywania środków pieniężnych, a także do realizacji różnego rodzaju operacji – zgodnie z dyspozycjami właściciela.
- Jako właściciel rachunku bankowego masz pełne prawo do dysponowania środkami zgromadzonymi na koncie – chyba że w umowie z bankiem zawarte są jakieś ograniczenia w tym zakresie.
- Przepisy dotyczące prowadzenia rachunków bankowych zawarte są przede wszystkim w Kodeksie cywilnym oraz ustawie Prawo bankowe.
Rachunek bankowy – co to jest?
Rachunek bankowy to umowa między bankiem a klientem, na podstawie której bank przechowuje środki pieniężne klienta i wykonuje na jego zlecenie określone operacje, takie jak przelewy, wypłaty czy płatności kartą. Definicji pojęcia „rachunek bankowy” jest kilka. W zależności od źródła jest wygląda ona inaczej.
W Kodeksie cywilnym możesz znaleźć następującą definicję:
Art. 725. Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Oznacza to, że rachunek bankowy służy przede wszystkim do przechowywania środków pieniężnych, a także do realizacji różnego rodzaju transakcji i płatności zgodnie z dyspozycjami jego właściciela.
Ustawa Prawo bankowe (Art. 50. 1.) precyzuje natomiast, że: posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. W umowie z bankiem mogą być zawarte postanowienia ograniczające swobodę dysponowania tymi środkami.
Potwierdza to, że możesz swobodnie dysponować swoimi pieniędzmi zgromadzonymi na rachunku bankowym, chyba że w umowie z bankiem zostały uwzględnione jakieś ograniczenia w tym zakresie.
Jakie są rodzaje rachunków bankowych?
W ustawie Prawo bankowe znajduje się wyszczególnienie rodzajów rachunków bankowych, jakie mogą prowadzić banki. Są to przede wszystkim:
- rachunki rozliczeniowe – podstawowe rachunki bankowe służące do gromadzenia środków finansowych oraz wykonywania różnych operacji finansowych (bieżące i pomocnicze);
- rachunki terminowych lokat oszczędnościowych – służące do przechowywania środków zgromadzonych na lokatach bankowych;
- rachunki oszczędnościowe – generują odsetki od wpłaconych środków;
- rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe (ROR) – służące do gromadzenia środków i wykonywania rozmaitych operacji finansowych;
- rachunki rodzinne – służące do rozliczania świadczeń socjalnych;
- rachunki powiernicze – służące do gromadzenia środków pieniężnych, które są wypłacane osobie trzeciej dopiero po spełnieniu określonego warunku. Tego typu rachunki często stosuje się przy rozliczeniach z deweloperami.
Ponadto banki stosują m.in. rozróżnienie na konta prowadzone w złotych polskich i konta walutowe. Wiele banków oferuje możliwość założenia konta bankowego prowadzonego w jednej z kilku lub kilkunastu obcych walut. Wyróżnić można także rachunki papierów wartościowych i maklerskie oraz rachunki wspólne – prowadzone dla dwóch lub więcej osób.
Do kogo należy rachunek bankowy?
Rachunek bankowy należy do osoby lub podmiotu, który zawarł z bankiem umowę o prowadzenie rachunku. To właśnie ta osoba lub firma jest właścicielem środków zgromadzonych na koncie i ma prawo nimi dysponować. W praktyce rachunek może należeć do:
- osoby fizycznej (klienta indywidualnego) – właścicielem rachunku jest konkretna osoba, która podpisała umowę z bankiem;
- dwóch lub kilku osób – rachunek wspólny może być prowadzony np. dla małżonków, rodziców i dziecka (np. po ukończeniu 13 lat), przyjaciół. W takim przypadku każda z osób ma prawo korzystać z rachunku, chyba że umowa stanowi inaczej;
- przedsiębiorcy – rachunek firmowy należy do osoby prowadzącej działalność gospodarczą lub do spółki;
- instytucji lub organizacji – rachunek może należeć m.in. do: fundacji, stowarzyszenia, szkoły, jednostki samorządu terytorialnego, spółdzielni;
- małoletniego – dziecko może posiadać rachunek bankowy, ale środkami zarządza rodzic lub opiekun prawny. Po ukończeniu 13 lat dziecko może współdecydować o rachunku, a po ukończeniu 18 lat staje się wyłącznym właścicielem.
Podsumowując, rachunek bankowy należy do podmiotu, który zawarł z bankiem umowę – i tylko ta osoba (lub te osoby) są właścicielami środków. Upoważnienie czy dostęp (np. do bankowości internetowej) nie zmieniają statusu posiadacza rachunku.
Co zawiera umowa rachunku bankowego?
Ustawa Prawo bankowe wskazuje, że umowa rachunku bankowego musi być sporządzona na piśmie. Wymienia także jej obowiązkowe elementy. Zgodnie z przepisami prawa każda umowa rachunku bankowego musi zawierać:
- strony umowy – dane klienta oraz banku;
- rodzaj otwieranego rachunku – wskazanie, czy otwierany jest rachunek rozliczeniowy, oszczędnościowy, czy inny;
- walutę rachunku – wskazanie, w jakiej walucie będą gromadzone środki na rachunku (konto może być prowadzone w PLN lub w walucie obcej);
- czas trwania umowy – zazwyczaj umowa rachunku bankowego jest zawierana bezterminowo;
- oprocentowanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku – o ile bank takie oferuje, należy sprecyzować w umowie jego wysokość oraz przesłanki dopuszczalności jego zmiany i terminy wypłaty, pozostawienia do dyspozycji lub kapitalizacji należnych odsetek;
- opłaty związane z prowadzeniem rachunku – w tym wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez bank;
- formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji – np. rodzaje i terminy realizacji przelewów;
- przesłanki i tryb dokonywania zmian oraz rozwiązania umowy rachunku bankowego – w tym np. okres wypowiedzenia umowy;
- zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzenie rozliczeń pieniężnych oraz wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku.
Coraz częściej możesz zrealizować online wszystkie formalności związane z założeniem rachunku bankowego. W tym przypadku konieczna jest zdalna weryfikacja tożsamości. W związku z tym możesz być poproszony np. o wysłanie przelewu weryfikacyjnego z innego konta, które założone było w tradycyjny sposób.
Jakie są cechy charakterystyczne rachunku bankowego?
Rachunek bankowy ma szczególne cechy, które pozwalają odróżnić go do innych produktów bankowych. Poniżej znajdziesz najważniejsze z nich:
- umowny charakter – rachunek bankowy zakładany jest na podstawie umowy między bankiem a klientem. Dokument ten określa zasady korzystania z rachunku, zakres usług, prawa i obowiązki obu stron;
- bezpieczeństwo środków – pieniądze zgromadzone na rachunku są chronione m.in. przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) do równowartości 100 tys. euro;
- możliwość wykonywania rozliczeń pieniężnych – rachunek służy do realizowania operacji finansowych, takich jak: przelewy, płatności kartą, polecenia zapłaty, zlecenia stałe, wypłaty gotówki;
- indywidualny numer identyfikacyjny – każdy rachunek bankowy ma unikalny numer, dzięki któremu możliwa jest np. realizacja przelewów;
- dostępność środków zgodnie z zasadami umowy – możesz korzystać ze swoich pieniędzy w granicach i formach określonych w umowie;
- możliwość naliczania odsetek – w zależności od rodzaju rachunku bank może naliczać odsetki od zgromadzonych środków (np. rachunki oszczędnościowe, lokaty);
- odpłatność usług – prowadzenie rachunku oraz operacje na nim mogą wiązać się z opłatami (np. za kartę, przelew ekspresowy, wypłatę z obcego bankomatu) – zgodnie z tabelą opłat i prowizji;
- poufność i ochrona danych klienta – bank ma obowiązek zachowania tajemnicy bankowej dotyczącej m.in. właściciela rachunku, historii transakcji, salda;
- możliwość pełnomocnictwa – możesz upoważnić inną osobę do dysponowania środkami, ale pełnomocnik nie staje się właścicielem rachunku.
Jak wybrać najlepsze konto bankowe?
Rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, nazywany często kontem osobistym, założysz niemal w każdym banku działającym w Polsce. Propozycje poszczególnych instytucji mogą się jednak znacząco od siebie różnić, m.in. pod względem potencjalnych kosztów. W zależności od oferty bank może pobierać opłaty za m.in.:
- otwarcie i prowadzenie konta,
- wydanie i użytkowanie karty płatniczej,
- wypłaty z bankomatów w kraju i za granicą,
- przelewy natychmiastowe i zagraniczne,
- zlecenia stałe.
Oprócz tego sprawdź, czy podczas zakładania rachunku możesz przystąpić do akcji promocyjnej. Banki często oferują różnego typu premie i bonusy, które przyznawane są w zamian skorzystanie z ich oferty i spełnienie dodatkowych warunków. Zwróć uwagę także na inne produkty i usługi. Przykładowo, jeśli chcesz pomnażać swoje oszczędności, to wybierz bank z atrakcyjną ofertą depozytową i inwestycyjną.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy rachunek bankowy i konto bankowe to to samo?
Pojęcie „rachunek bankowy” często jest stosowane zamiennie z terminem „konto bankowe”. Przez wielu są one uważane za synonimy. W rzeczywistości jednak pojęcie konta bankowego jest szersze. W jego ramach można prowadzić kilka rachunków np. rachunek rozliczeniowy, rachunek oszczędnościowy, rachunek powierniczy.
Gdzie znaleźć numer rachunku bankowego?
Unikalny numer konta bankowego najszybciej znajdziesz w usłudze bankowości internetowej lub aplikacji mobilnej. Widnieje on również w umowie podpisanej z bankiem oraz na każdym wyciągu. Ponadto swój numer rachunku możesz sprawdzić, kontaktując się z bankiem osobiście lub telefonicznie.
Czy IBAN i numer rachunku bankowego są tym samym?
IBAN to Międzynarodowy Numer Rachunku Bankowego (ang. International Bank Account Number). Jest on potrzebny przy realizacji przelewów zagranicznych. IBAN tworzy się poprzez dodanie dwóch dużych liter identyfikujących kraj umiejscowienia rachunku bankowego. W Polsce NRB można przekształcić w IBAN poprzez dodanie na początku kodu PL.
Źródła
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19971400939
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640160093
