Omijanie, wymijanie, wyprzedzanie - różnice i zasady

O zasadach omijania, wyprzedzania czy wymijania na drodze traktuje dokładnie art. 2 Ustawy Prawo o ruchu drogowym z dnia 20 czerwca 1997 roku. W jego treści znajdziemy precyzyjne definicje każdego z manewrów najczęściej wykonywanych przez kierowców i nie tylko.

Omijanie, wymijanie i wyprzedzanie pojazdu - co to za manewry?

1. Omijanie to przejeżdżanie (przechodzenie) obok nieporuszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody.
2. Wymijanie to przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku.
3. Wyprzedzanie to przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku.

Choć z pozoru wszystkie te czynności są do siebie podobne i dotyczą zachowania się względem innego obiektu znajdującego się na drodze, istnieje między nimi zasadnicza różnica, którą jeszcze raz warto podkreślić - omijanie dotyczy "przeszkód", które pozostają w bezruchu. Przykładem może być tutaj autobus zatrzymujący się na przystanku, aby wypuścić lub zabrać pasażerów, którego kierowca jadący za nim będzie omijał.

Wymijanie i wyprzedzanie to manewry, które wykonuje się względem obiektów poruszających się. Za każdym razem, kiedy na przeciwległym pasie przejeżdża obok Ciebie inny pojazd w przeciwnym kierunku, można mówić o wymijaniu.

Przyjrzyjmy się teraz dokładniej, jak prawidłowo wykonać każdy z tych manewrów, aby nie narazić na niebezpieczeństwo siebie, swoich pasażerów czy innych uczestników ruchu drogowego. Warto również pamiętać o przypadkach, w których omijanie, wymijanie lub wyprzedzanie są zabronione.

Jak wykonać omijanie uczestnika ruchu lub innego obiektu?

1. Zachowaj bezpieczny odstęp od samochodu, uczestnika ruchu czy przeszkody. Warto zmniejszyć prędkość i zasygnalizować skręt.
2. Upewnij się, że omijanie pojazdu lub uczestnika ruchu nie doprowadzi do niebezpiecznej sytuacji na drodze.
3. Jeśli chcesz ominąć pojazd skręcający w lewo, możesz zrobić to tylko z jego prawej strony.
4. Omijanie przy konieczności zmiany pasa wykonaj wtedy, gdy nikt inny nie wyprzedza Cię w tym samym czasie.
5. Nie możesz omijać pojazdów poruszających się w tym samym kierunku, co Ty.
6. Nie możesz omijać pojazdów, które czekają na otwarcie przejazdu kolejowego lub tramwajowego.
7. Zachowaj szczególną ostrożność, omijając pojazdy do przewozu osób niepełnosprawnych.
8. Zachowaj szczególną ostrożność, omijając pojazd, w którym podróżuje zorganizowana grupa nieletnich.

Przykłady omijania w ruchu drogowym:

• przejeżdżanie obok samochodu zaparkowanego na poboczu lub pasie awaryjnym,
• przejeżdżanie obok autobusu zatrzymującego się na przystanku,
• przejeżdżanie obok robotników, maszyn, pachołków wyznaczających roboty drogowe na jednym z pasów.

Nieprawidłowe wykonanie manewru omijania może nieść za sobą poważne konsekwencje. Wypadki czy kolizje związane z niezachowaniem bezpiecznego odstępu, nieprawidłową zmianą pasa ruchu zdarzają się nader często. 

Wymijanie to sytuacja, która wydaje się jeszcze mniej skomplikowana - wymijasz bowiem każdy pojazd lub innego uczestnika ruchu, który porusza się w przeciwnym kierunku na sąsiednim pasie drogi.

Jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują w przypadku manewru wymijania? Jest ich więcej niż myślisz:

1. Zachowaj bezpieczny odstęp od wymijanego uczestnika ruchu lub przeszkody.
2. Jeśli wymijasz obiekt po zmroku i włączyłeś światła drogowe - zmień je na światła mijania.
3. Jeśli nie widzisz wystarczającej ilości miejsca, aby bezpiecznie wyminąć pojazd na sąsiednim pasie, zjedź lekko na pobocze i na chwilę się zatrzymaj.

Jeśli przed Tobą zwężony odcinek jezdni i konieczne jest wymijanie, poszukaj w pobliżu znaku drogowego D-5 (wskazuje on na pierwszeństwo przejazdu). Kierowca po drugiej stronie stanie wówczas przed znakiem B-31, który z kolei nakaże mu ustąpienie pierwszeństwa. A co jeśli znaku nie ma? Co do zasady pierwszy powinien przejechać pojazd, który ma przed sobą wolny pas, a zwężenie znajduje się na sąsiednim.

Na czym polega wyprzedzanie?

Chcąc wyprzedzić pojazd lub inny obiekt na swojej drodze, kierujący musi zjechać na przeciwny pas ruchu, przy zachowaniu od przeszkody odpowiedniego odstępu. Aby mógł to zrobić bezkolizyjnie, musi zaistnieć kilka warunków:

• kierowca musi mieć dobrą widoczność,
• kierowca z przodu lub z tyłu nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzania lub nie rozpoczął go,
• kierowca ma wystarczającą ilość miejsca do wykonania manewru, aby nie utrudniać płynnego ruchu innym.

Co do zasady, pojazdy wyprzedza się z lewej strony, jednak istnieje kilka wyjątków, kiedy jest to możliwe ze strony prawej:

• jeśli uczestnik ruchu przed Tobą sygnalizuje skręt w lewo,
• jeśli przed Tobą porusza się pojazd szynowy,
• jeżeli nie uniemożliwia tego układ torów, a wyprzedzanie nie odbywa się na drodze jednokierunkowej.

Z prawej strony można wyprzedzić także pojazd na drodze z wyznaczonymi pasami ruchu zgodnie z powyższymi zasadami, na:

• jezdni jednokierunkowej,
• jezdni dwukierunkowej w mieście z co najmniej dwoma pasami w jednym kierunku,
• jezdni dwukierunkowej poza terenem zabudowanym z co najmniej trzema pasami w tym samym kierunku.

Wypowiedź eksperta

O ile przy wyprzedzaniu pojazdu nie ma w przepisach mowy o konkretnym dystansie, jaki należy zachować, o tyle trzeba przestrzegać zasady dotyczącej roweru, motoroweru, wózka rowerowego, motocykla lub kolumny pieszych. W tym przypadku wymagany odstęp to co najmniej 1 metr.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Postawmy się jeszcze na chwilę w sytuacji wyprzedzanego pojazdu. Taki kierowca także powinien zachować czujność, a ponadto nie powinien zwiększać prędkości - w ten sposób utrudni kierowcy za nim bezpieczne wykonanie manewr wyprzedzania. Co ważne, pojazdy wolnobieżne, ciągniki i pojazdy bez silnika powinny w takiej sytuacji zjechać maksymalnie na prawo.

Kiedy obowiązuje zakaz wyprzedzania na drodze?

W Kodeksie drogowym przewidziano kilka okoliczności, w których wyprzedzanie jest niedozwolone. Chodzi o wyprzedzanie:

• pojazdu uprzywilejowanego w terenie zabudowanym,
• przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia,
• na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi,
• na skrzyżowaniu (z wyjątkiem skrzyżowania okrężnego, czyli ronda).

Jakie kary obowiązują za wyprzedzanie w miejscu zabronionym?

Takie zachowania na drodze są surowo karane. Zgodnie z aktualnym taryfikatorem za niestosowanie się do zakazu wyprzedzania kierowca zapłaci co najmniej 1000 zł. Jeśli zdecyduje się na manewr wyprzedzania innego pojazdu na przejściu dla pieszych, będzie to minimum 1500 zł.

Od 17 września 2022 roku wykroczenie związane z wyprzedzaniem objęte jest także karą recydywy. To oznacza, że jeśli w ciągu dwóch lat kierowca zostanie przyłapany na popełnieniu tego samego przewinienia, zapłaci podwójną stawkę minimalną mandatu, czyli w tym przypadku 2000 zł.

Poza mandatem złamanie zakazu wyprzedzania może skończyć się również dodatkowymi punktami karnymi na koncie kierowcy. Maksymalna liczba, jaką policjant może przyznać za jedno wykroczenie wynosi 15 punktów.

Jak widać, skupienia i przezorności wymagają nawet najprostsze manewry, które wykonujemy niemal za każdym razem, gdy włączamy się do ruchu drogowego. Warto mieć się na baczności również wtedy, gdy to my jesteśmy omijani, wymijani czy wyprzedzani. Przed przykrymi skutkami ewentualnych kolizji czy wypadków chroni oczywiście obowiązkowe ubezpieczenie OC, ale tak że produkty dodatkowe jak choćby autocasco.