Od ilu lat można mieć prawo jazdy?

Marzysz o tym, aby zdać egzamin na prawo jazdy i zyskać niezależność komunikacyjną? Nie zawsze musisz czekać z tym do osiemnastki! Uprawnienia do kierowania pojazdami określonych kategorii możesz zdobyć już w wieku 16, a nawet 14 lat.

Oczywiście każda kategoria wymaga odbycia kursu jazdy oraz zdania egzaminu państwowego w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego. Różnice między nimi zachodzą przede wszystkim w grupie pojazdów, do których można uzyskać dostęp. Nieco inne będą również ceny kursów na poszczególne rodzaje prawa jazdy. Czternastolatek będzie miał naturalnie znacznie bardziej ograniczone możliwości za kierownicą niż osoba pełnoletnia.

Jakie przepisy prawa regulują prawo jazdy w Polsce?

Kwestie związane z uprawnieniami do kierowania pojazdami mechanicznymi reguluje w Polsce Ustawa o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 roku. Przeczytamy w niej o tym, że do egzaminu państwowego na prawo jazdy można przystąpić po ukończeniu wieku wymaganego dla określonej kategorii uprawnień. W art. 8.1. ustawy zdefiniowano także polskie kategorie prawa jazdy, których jest aż siedemnaście.

Prowadzenie pojazdu bez odpowiedniej kategorii prawa jazdy lub w ogóle bez stosownych uprawnień może skończyć się mandatem. Poza tym od 1 stycznia 2022 roku za jazdę bez prawa jazdy policjant może zamiast tego skierować sprawę do sądu.

Szersze omówienie znajdziesz tutaj: Jazda bez uprawnień – co za nią grozi?

Za jazdę bez prawa jazdy można otrzymać mandat, a w niektórych przypadkach możliwe jest nawet  pozbawienie wolności. Kara zależy od okoliczności braku uprawnień, a te mogą być następujące:

• kierowanie pojazdem innej kategorii bez uprawnień,
• kierowanie pojazdem po tymczasowym zatrzymaniu prawa jazdy,
• kierowanie pojazdem po cofnięciu uprawnień,
• prowadzenie pojazdu bez przystąpienia do egzaminu państwowego.

Poradnik dla podróżujących za granicę przygotowaliśmy tutaj! 

Jedziesz na wakacje za granicą własnym autem? Pomyśl o ubezpieczeniu!

Prawo jazdy - od ilu lat można mieć uprawnienia?

O prawo jazdy określonej kategorii mogą ubiegać się już czternastolatkowie. W zasięgu ich ręki znajduje się kategoria AM. Daje szansę na mobilność i niezależność, choć z dużymi ograniczeniami - do samochodu osobowego stąd jeszcze długa droga. W większości kategorie prawa jazdy dostępne są po ukończeniu 18. roku życia, a nawet nieco później.

We wspomnianej Ustawie  o kierujących pojazdami znajdziemy dokładny opis poszczególnych uprawnień i minimalnego wymagane wieku, dla każdego z nich.

Prawo jazdy kat AM i A1 - od kiedy możesz się o nie starać?

W ramach kategorii AM można prowadzić motorowery i czterokołowce lekkie. Do egzaminu może przystąpić każdy, kto ukończył 14. rok życia, jednak wcześniej musi uzyskać na to pisemną zgodę rodzica lub opiekuna prawnego. 

Jakie uprawnienia daje prawo jazdy kategorii AM i A1?

Z prawem jazdy AM możesz prowadzić:

• motorower – jak mówi ustawa, jest to pojazd dwu- lub trójkołowy zaopatrzony w silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3 lub w silnik elektryczny o mocy nie większej niż 4 kW, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h.
• czterokołowiec lekki – pojazd, którego masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h.
• zespół pojazdów - w jego ramach wyróżnia się motorower lub czterokołowiec lekki oraz przyczepę (ta konfiguracja możliwa jest jedynie na terenie Polski).

Po kolejne uprawnienia w ramach kategorii A możesz sięgnąć w wieku 16 lat. Wówczas dostępny jest egzamin na prawo jazdy A1. Po pozytywnym zaliczeniu testu możesz zasiadać za kierownicą:

• motocykla o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3 i maksymalnej mocy 11 kW i stosunku mocy do masy własnej graniczącym z wartością 0,1 kW/kg, 
• motocykla trójkołowego o mocy nieprzekraczającej 15 kW.

Również w tym przypadku konieczna jest zgodna rodzica lub opiekuna - nie unikniesz tego w przypadku każdej kategorii prawa jazdy poniżej 18. roku życia.

Kiedy możesz robić prawo jazdy na motocykl, czyli A2 i A?

Miłośnicy dwóch kółek wcześnie zaczynają praktykę na drodze - początkowo musi im wystarczyć kategoria AM. Jednak po 16. urodzinach można starać się o kategorię A1. Kolejnym stopniem wtajemniczenia jest prawo jazdy A2. Egzamin teoretyczny i praktyczny można zdawać w wieku przynajmniej 18 lat.

Kategoria A2 pozwala na prowadzenie motocykla o  maksymalnej mocy silnika 35 kW, przy czym stosunek mocy do masy własnej wynosi maksymalnie 0,2 kW/kg. Z prawem jazdy kat. A2 możesz kierować także:

• motocyklem trójkołowym o mocy maksymalnej 15 kW,
• pojazdami z kategorii AM.

Nie ulega wątpliwości, że zapalonych motocyklistów najbardziej interesuje uzyskanie prawa jazdy kategorii A. Daje ona najszersze uprawnienia w zakresie prowadzenia jednośladów. Parametry techniczne, moc czy pojemność skokowa silnika nie mają tutaj żadnego znaczenia. Co więcej, z kategorią A możesz prowadzisz także quady czy quady z przyczepą lekką (wyłącznie w Polsce).

O prawo jazdy kategorii A można starać się w wieku 24 lat. Wyjątek stanowią osoby, które wcześniej uzyskały prawo jazdy A2 i mają ją co najmniej od 2 lat. Wówczas do egzaminu na kategorię A mogą przystąpić już w wieku 20 lat.

Podsumujmy zatem limity wiekowe dla poszczególnych uprawnień w ramach kategorii A.

Kiedy możesz starać się o prawo jazdy kategorii B?

Prawo jazdy kategorii B jest dostępne dla osób po ukończeniu 18 lat. Po osiemnastych urodzinach możesz przystąpić do egzaminu, ale na kurs prawa jazdy możesz zapisać się nieco wcześniej - na 3 miesiące przed urodzinami. 

To dobry czas nie tylko na spokojne przygotowanie się do egzaminu, ale także załatwienie wszystkich formalności, jak badania lekarskie, założenie Profilu Kandydata na Kierowcę czy zrobienie zdjęcia do prawa jazdy.

W Polsce w ramach kategorii B można starać się również o uprawnienia B1. To opcja dostępna od 16. roku życia i upoważnia do prowadzenia pojazdów o niewielkiej mocy silnika, a konkretnie:

• samochodów osobowych o masie własnej do 400 kilogramów,
• czterokołowców lekkich o masie własnej do 350 kg, które nie rozwijają prędkości większej niż 45 km/h, 
• motorowerów z silnikiem spalinowym (pojemność do 50 cm3) oraz silnikiem elektrycznym (o mocy do 4 kW),
• motocykli o pojemności skokowej silnika 124 ccm oraz mocy 11 kW (15 KM) i stosunku mocy do masy wynoszącym 0,1 kW/kg. 

Zobacz więcej tutaj: Prawo jazdy od 16 lat – do czego uprawnia i czy warto je robić?

Procedura starania się o uprawnienia B1 wygląda identycznie, jak przy standardowej kategorii B - chętny musi podejść do egzaminu teoretycznego i praktycznego.

Do kierowania samochodami osobowymi z przyczepkami upoważnia natomiast prawo jazdy B+E - o nie również może się starać osoba pełnoletnia.

Limity wiekowe w przypadku kategorii B prawa jazdy wyglądają następująco.

Kategoria prawa jazdy C - dla kogo dostępna?

Uzyskanie prawa jazdy kategorii C interesuje osoby, które chcą prowadzić pojazdy ciężarowe o masie od 3,5 do 7,5 tony - zwykle będą to przyszli kierowcy zawodowi.

Oto jakie rodzaje prawa jazdy kategorii C trzeba mieć w kontekście poszczególnych grup pojazdu i kiedy można się o nie starać.

Kiedy można uzyskać prawo jazdy kategorii D?

Prawo jazdy kategorii D to już wyższa szkoła jazdy - w dosłownym sensie. Uprawnienia te pozwalają na prowadzenie autobusów lub zespołu pojazdów składającego się z autobusu i przyczepy. Oto możliwe warianty i wymagania wiekowe w ramach kategorii D prawa jazdy.

Zobacz więcej naszych poradników w kategorii

PRAWO JAZDY

Jak starać się o wymarzony dokument prawa jazdy?

Aby zrobić prawo jazdy, musisz trzymać się procedury, która wygląda tak samo niezależnie od kategorii, o którą się ubiegasz. Obecna instrukcja obowiązuje od 2014 roku, kiedy wprowadzono tzw. Profil Kandydata na Kierowcę (numer PKK).

Jak zatem uzyskać prawo jazdy krok po kroku?

1. Zapisz się na wizytę do lekarza, który wykonuje badania przyszłych kierowców (czasem z takimi specjalistami współpracują także ośrodki szkolenia kierowców - warto o to zapytać swój wybrany). W wyniku wizyty otrzymasz orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do starania się o prawo jazdy.
2. W wydziale komunikacji właściwym dla swojego miejsca zamieszkania złóż wniosek o wydanie prawa jazdy i dołącz do niego wymagane załączniki 
3. Po przyjęciu Twojego wniosku zwrotnie otrzymasz swój unikalny numer PKK. 
4. Zapisz się na kurs prawa jazdy w wybranym ośrodku szkolenia kierowców (możesz zapisać się na kurs teoretyczny i praktyczny lub w teorii przygotować się samodzielnie, a z pomocy skorzystać tylko w przygotowaniu praktycznym).
5. Zapisz się na egzamin teoretyczny i praktyczny w WORD (pamiętaj, aby zabrać ze sobą swój numer PKK).
6. Po zdaniu egzaminu państwowego, czekaj na komunikat o wydaniu Twojego prawa jazdy (możesz sprawdza  c status sprawy na stronie www.info-car.pl, po podaniu imienia, nazwiska oraz numeru PESEL).
7. W urzędzie wnieś opłatę za wydanie prawa jazdy w wysokości 100 zł.
8. Odbierz gotowe prawo jazdy (w celu weryfikacji danych osobowych zabierz ze sobą dowód osobisty lub tymczasowe prawo jazdy, jeśli zostało wydane).

Każdy z przyszłych kierowców do wniosku o wydanie prawa jazdy powinien dołączyć:

• orzeczenie lekarskie,
• aktualne zdjęcie,
• dowód osobisty albo paszport,
• kserokopię dotychczasowego prawa jazdy - jeśli masz już prawo jazdy i chcesz uzyskać uprawnienie na kolejną kategorię,
• pisemną zgodę rodziców albo opiekuna prawnego - jeśli jeszcze nie ukończyłeś 18 lat,
• orzeczenie psychologiczne o braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem - jeśli starasz się o prawo jazdy kategorii: C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E albo gdy starosta skierował Cię na badania.

Posiadanie prawa jazdy a ubezpieczenie samochodu - doświadczenie ma znaczenie!

Zasadniczo im większe doświadczenie za kierownicą i historia ubezpieczeniowa - tym korzystniejsza może być cena ubezpieczenia pojazdu.   Wiek kierowcy i to, od ilu lat kupuje polisy, ma duże znaczenie przy wyliczaniu składki OC, choć czynników kształtujących cenę jest finalnie więcej. 

Jeśli więc postarasz się o prawo jazdy tuż po 18. urodzinach i zaczniesz figurować jako ubezpieczający pojazdy, od razu zaczniesz budować najlepiej pozytywną i bezwypadkową, historię ubezpieczeniową. Po każdym kolejnym roku możesz liczyć na naliczające się zniżki za przepisową jazdę - zwykle z roku na roku zwiększają się one o 10%. 

Towarzystwa ubezpieczeniowe dopuszczają maksymalne zniżki na poziomie 60%. Oznacza to, że już po ok. 6 latach od pierwszej zakupionej dla swojego pojazdu polisy możesz wypracować całkiem pokaźne rabaty. Oczywiście pod warunkiem, że nie doprowadzisz z międzyczasie do szkody i wypłaty z Twojego ubezpieczenia OC.

Wspomnieliśmy o wieku kierowcy jako jednej z wypadkowych wpływających na cenę OC. Rzeczywiście, na o wiele korzystniejsze warunki mogą liczyć kierowcy starsi - statystyki pokazują, że najmniej płacą CI po ukończeniu 60. roku życia, a najwięcej osoby w przedziale wiekowym 18- 25 lat. 

W pierwszym półroczu 2024 roku tak wyglądała różnica we wspomnianych grupach wiekowych kierowców.

Wypowiedź eksperta

Różnice w cenie ubezpieczenia OC dla młodych i starszych kierowców mogą wahać się od kilkuset, do nawet kilku tysięcy złotych. Wynika to faktu, że osoby młode, ze stosunkowo niewielkim doświadczeniem za kierownicą, są uznawane za bardziej ryzykowna grupę. Dochodzi do tego również kwestia brawury, której wśród młodych zmotoryzowanych nie brakuje i znacząco podnosi ona ryzyko zdarzenia drogowego. W efekcie istnieje większe prawdopodobieństwo wypłaty z odszkodowania przez ubezpieczyciela.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Oczywiście młody wiek nie zawsze musi dyskwalifikować Cię w kwestii ceny polisy OC. Na składkę wpływają także:

• miejsce zamieszkania kierowcy,
• model i marka pojazdu,
• rok jego produkcji,
• pojemność silnika.

Tych czynników jest na tyle dużo, że porównanie ofert u kilku, a nawet kilkunastu ubezpieczycieli wydaje się najlepszym rozwiązaniem. W poszukiwaniu atrakcyjnej i przystępnej  cenowo ochrony przysłuży Ci się kalkulator OC i AC. Co więcej, całą procedura poszukiwania i zakupu ubezpieczenia samochodu czy motocykla możesz przeprowadzić bez wychodzenia z domu.

To opcja dostępna zarówno dla osób ubezpieczających pierwsze auto, jak i doświadczonych kierowców, którzy szukają nowych możliwości.