Jazda bez uprawnień – co za nią grozi?

Duże znaczenie przy wymierzaniu kary za poruszanie się samochodem bez prawa jazdy ma to, czy kierowca ma odebrane prawo jazdy czy nigdy nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami. Sprawdzimy też co grozi kierującemu bez prawa jazdy za spowodowanie wypadku.

Jakie dokumenty musi mieć przy sobie kierowca?

Kiedyś obowiązkiem każdego kierowcy było posiadanie przy sobie dokumentu prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego oraz potwierdzenia polisy OC. Za brak tych dokumentów groził mandat nawet, gdy kierowca posiadał uprawnienia. Aktualnie nie trzeba mieć już przy sobie tych dokumentów. Wszystkie dane, które są sprawdzane przy kontroli drogowej znajdują się w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Dostęp do bazy ma Policja, Straż Miejsca, Inspekcja Transportu Drogowego. W bazie można zweryfikować m.in. dane dotyczące pojazdu, aktualność polisy OC i badań technicznych, dane o rejestracjach pojazdów mechanicznych i ich kradzieżach, a także o utracie uprawnień.

Dowodu rejestracyjnego i polisy OC nie trzeba wozić ze sobą od 1 października 2018 roku, a bez dokumentu prawa jazdy można jeździć od 5 grudnia 2020 roku.

Wypowiedź eksperta

Brak obowiązku wożenia ze sobą dokumentów jest wygodny, jednak czasem mogą się przydać. Np. w przypadku kolizji, gdy trzeba spisać oświadczenie o zdarzeniu drogowym należy wpisać numer polisy sprawcy. Gdy nie będzie miał certyfikatu OC ze sobą, może być z tym problem. Wprawdzie każdy może sprawdzić numer polisy na stronie UFG, jednak trzeba mieć dostęp do internetu, a nie zawsze jest to możliwe np. na mniej uczęszczanych drogach z brakiem zasięgu.

Kamil Sztandera, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Kiedy można stracić prawo jazdy?

Zdanie egzaminu na prawo jazdy nie oznacza, że nie możesz nigdy stracić uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych. Stracić prawo jazdy można w różnych sytuacjach i zatrzymanie prawa jazdy to nie to samo co cofnięcie uprawnień oraz zabranie prawa jazdy.

Przykłady zatrzymań prawa jazdy:

• kierujący znajduje się pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających,
• spowodowanie wypadku w wyniku naruszenia przepisów ruchu drogowego,
• upłynięcie terminu ważności prawa jazdy,
• przekroczenie limitu punktów karnych,
• kierowanie pojazdem mechanicznym w terenie zabudowanym z prędkością o więcej niż 50 km/h,
• przewożenie większej liczby osób niż jest to określone w dowodzie rejestracyjnym.

Kiedyś, gdy był obowiązek wożenia prawa jazdy ze sobą, policjant zatrzymywał dokument. Teraz, jeżeli nie masz przy sobie prawa jazdy, trzeba dostarczyć je do starostwa.

Zatrzymanie prawa jazdy niesie ze sobą mniej konsekwencji niż cofnięcie uprawnień. Po czasie na jaki zostało zatrzymane prawo jazdy można zwrócić się do starosty z prośbą o zwrot prawa jazdy. Gdy, uprawnienia do kierowania pojazdami będą cofnięte na dłużej niż rok, trzeba ponownie zdać egzamin na prawo jazdy. Do cofnięcia uprawnień może dojść po przekroczeniu 24 punktów karnych, a w przypadku młodych kierowców 20 punktów karnych.

Jaka kara grozi za jazdę bez uprawnień?

Kara za kierowanie samochodem bez prawa jazdy może wynosić od 1500 zł do 30 000 zł. Od 1 stycznia 2022 roku za jazdę bez prawa jazdy policjant może nie ukarać mandatem a skierować sprawę do sądu. Mandaty wzrosły trzykrotnie, niegdyś wahały się w przedziale 500 - 5000 zł.

Za jazdę bez prawa jazdy można otrzymać mandat, a w niektórych przypadkach możliwa jest nawet kara więzienia. Kara zależy od okoliczności braku uprawnień. Sprawdźmy, jakie są konsekwencje niesie ze sobą jazda bez uprawnień w poszczególnych przypadkach.

Kierowanie pojazdem innej kategorii bez uprawnień

Trzeba pamiętać o tym, że prawo jazdy to nie tylko jedna kategoria i raz zdany egzamin. Aby prowadzić samochód osobowy trzeba mieć prawo jazdy kategorii B. Są natomiast uprawnienia na inne pojazdy np. ciężarówki, autobusy. Wiele problemów przysparza kierowców brak kategorii A, czyli jazda motocyklem z większą pojemnością niż 125 i większą mocną niż 11 kW. Wiele osób mając tylko uprawnienia do kierowania samochodem osobowym jeździ większymi motocyklami, nie mając odpowiedniego prawa jazdy i wtedy przy kontroli drogowej może zostać nałożona kara.

Prowadzenie auta po tymczasowym zatrzymaniu prawa jazdy

Gdy kierowcy zostało już odebrane prawo jazdy nie może on już prowadzić pojazdu. W przypadku, gdy zostanie zatrzymany przez policję zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych zostanie przedłużony. Jeżeli ktoś miał zatrzymane prawo jazdy na 3 miesiące, zostanie ono zatrzymane na 6 miesięcy. Jeżeli dojdzie do cofnięcia uprawnień, kierowca będzie musiał ponownie zdawać egzamin.

Jazda po cofnięciu uprawnień do prowadzenia pojazdu

Kierowcy, któremu cofnięto uprawnienia i dalej prowadzi pojazd mogą grozić nawet 2 lata więzienia. Gdy zostanie złamany zakaz prowadzenia pojazdów wydany przez sąd, jest to traktowane jako przestępstwo i grozi za to od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności i nawet 15-letni zakaz prowadzenia pojazdów.

Prowadzenie samochodu bez wyrobionego prawa jazdy

Gdy za kierownicę samochodu wsiada osoba, która nigdy nie miała prawa jazdy i nie zdała egzaminu może zapłacić grzywnę w wysokości od 1500 zł do nawet 30 000 zł.

Kto wypłaci odszkodowanie, gdy kierowca bez uprawnień spowoduje szkodę?

Mandaty za jazdę samochodem bez uprawnień są wysokie, jednak do gorszej sytuacji dochodzi, gdy kierujący bez uprawnień spowoduje szkodę. W tym przypadku OC wykupione na samochód nie zadziała. Zgodnie z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach, obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ubezpieczyciel może zwrócić się z roszczeniem regresowym do sprawcy zdarzenia, gdy ten nie miał uprawnień do kierowania tym pojazdem. Odszkodowanie zostanie wypłacone poszkodowanym, ale o jego zwrot towarzystwo ubezpieczeniowe zwróci się do sprawcy.

W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia AC ustawa nie obowiązuje, jednak większość towarzystw ubezpieczeniowych zawarło w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia zapis o wyłączeniu z odpowiedzialności szkód spowodowanych przez osoby bez uprawnień.