Utrata prawa jazdy za prędkość - kiedy stracisz prawko? Zaostrzone przepisy ruchu drogowego

Zgodnie z informacjami Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji w pierwszych 7 miesiącach 2024 roku zatrzymano 45 168 dokumentów prawa jazdy. Głównym powodem było kierowanie pojazdem pod wpływem alkoholu lub środków odurzających  - na takie ryzyko zdecydowało się aż 24 352 kierowców. Drugą najczęstszą przyczyną zatrzymania prawa jazdy było przekroczenie prędkości o 50 km/h w terenie zabudowanym  - zanotowano 14 181 takich przypadków. 

Wśród pozostałych przyczyn zatrzymania uprawnień w tym okresie wymienia się:

• spowodowanie zagrożenia w ruchu drogowym (2 992 przypadki), 
• przekroczony limit punktów karnych na koncie (dotyczy również młodych kierowców i to aż 2 942 przypadki),
• przekroczenie daty ważności dokumentu (548 przypadków).

To najczęstsze wykroczenia, za które można stracić prawo jazdy. Oto co na ten temat mówią obowiązujące aktualnie przepisy.

Kiedy można stracić prawo jazdy?

Przepisy ruchu drogowego określają sytuacje, w których zostanie nam zatrzymane, zabrane prawo jazdy lub zostaną cofnięte uprawnienia do prowadzenia pojazdów. Warto pamiętać o tym rozróżnieniu, ponieważ każde z tych pojęć wiąże się z innymi konsekwencjami. Szczegóły znajdują się w art. 135 Ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Przypadki w których policjant dokona zatrzymania prawa jazdy:

1. Uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (narkotyki, substancje psychoaktywne) – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy bez terminu ważności – nie zezwala na dalszą jazdę.
2. Stwierdzenie zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni – dotyczy prawa jazdy wydanego za granicą.
3. Podejrzenie podrobienia lub przerobienia prawa jazdy – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni – dotyczy prawa jazdy wydanego za granicą.
4. Upłynięcie terminu ważności prawa jazdy – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni.
5. Wydanie wobec kierującego pojazdem postanowienia lub decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy bez terminu ważności - nie zezwala na dalszą jazdę – dotyczy prawa jazdy wydanego za granicą.
6. Orzeczenie wobec kierującego zakazu prowadzenia pojazdów lub wydanie decyzji o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy bez terminu ważności - nie zezwala na dalszą jazdę – dotyczy prawa jazdy wydanego za granicą. 
7. Przekroczenie przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni.
8. Stwierdzenie braku zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu technicznym w zakresie wyposażenia w blokadę alkoholową, dokumentu potwierdzającego kalibrację blokady alkoholowej lub prowadzenia pojazdu niewyposażonego w blokadę alkoholową – pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy bez terminu ważności - nie zezwala na dalszą jazdę.
9. Przekroczenie przez kierującego pojazdem w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego lub stwierdzenia, na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć, że w okresie 2 lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy popełnił on przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub trzy wykroczenia (spowodowanie kolizji, także znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, przekroczenie dopuszczalnej prędkości powyżej 30 km/h, prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, niezachowanie ostrożności poza drogą publiczną).
10. Kierowanie pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym – pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy uprawnia do kierowania w okresie 24 godzin od chwili zatrzymania/72 godziny w przypadku braku miejsca zamieszkania na terytorium RP i posiadania prawa jazdy wydanego przez państwo inne niż RP.
11. Przewożenie osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji – pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy uprawnia do kierowania w okresie 24 godzin od chwili zatrzymania/72 godziny w przypadku braku miejsca zamieszkania na terytorium RP i posiadania prawa jazdy wydanego przez państwo inne niż RP - przepis nie dotyczy przewozu osób autobusem w publicznym transporcie zbiorowym w gminnych, powiatowych i wojewódzkich przewozach pasażerskich, o ile w pojeździe przewidziane są miejsca stojące.
12. Ujawnienie, że kierowca wykonujący przewóz drogowy pojazdem wyposażonym w tachograf: a. wbrew obowiązkowi, nie rejestrując za pomocą tachografu na wykresówce lub karcie kierowcy wskazań w zakresie prędkości pojazdu, aktywności kierowcy lub przebytej drogi, b. używa cudzej karty kierowcy, używa co najmniej dwóch własnych kart kierowcy, używa cudzej wykresówki, używa jednocześnie kilku wykresówek, c. korzysta z niedozwolonego urządzenia, przedmiotu lub zmienionego oprogramowania umożliwiającego lub powodującego podrabianie lub przerabianie danych rejestrowanych przez tachograf, d. odłączył tachograf, – pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy uprawnia do kierowania w okresie 24 godzin od chwili zatrzymania/72 godziny w przypadku braku miejsca zamieszkania na terytorium RP i posiadania prawa jazdy wydanego przez państwo inne niż RP.
13. Uzasadnione podejrzenie, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów (np. spowodowanie wypadku drogowego lub kolizji drogowej, niezatrzymanie się do kontroli drogowej, nieudzielnie pomocy ofierze wypadku drogowego, brak uprawnień do kierowania) - pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni.

Utrata prawa jazdy na 3 miesiące

Obecnie prawo jazdy możesz stracić na 3 miesiące, jeśli:

• przekroczysz dozwoloną w terenie zabudowanym prędkość (50 km/h) – za pierwszym razem dostaniesz mandat w wysokości 1500 zł, przy kolejnym incydencie będzie to już 3000 zł! Poza karą finansową dostaniesz także nawet do 15 punktów karnych (przed 17 września 2022 było to maksymalnie 10 punktów),
• przewozisz w samochodzie większą liczbę osób niż jest dopuszczalna w dowodzie rejestracyjnym (nadprogramowych pasażerów powinno być przynajmniej trzech).

Obecnie nie ma obowiązku wożenia prawa jazdy ze sobą. Jak zatem przekazać służbom zatrzymany dokument, jeśli nie masz go w danej chwili fizycznie? Kierowca powinien w takiej sytuacji udać się do starostwa powiatu i tam złożyć prawo jazdy – od tego momentu naliczane są ustawowe 3 miesiące zatrzymania.

Zobacz też inny poradnik: Jakie dokumenty powinien mieć przy sobie kierowca?

Wypowiedź eksperta

W przypadku zarejestrowania wykroczenia i wystawienia mandatu na podstawie zdjęcia z fotoradaru procedura przekazania wygląda identycznie. Czas zatrzymania zaczyna się liczyć dopiero wtedy, gdy kierowca pojawi się u starosty.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Utrata prawa jazdy na dłużej niż 3 miesiące

Z o wiele poważniejszymi konsekwencjami musi liczyć się kierowca, który w świetle prawa popełnił przestępstwo. Wówczas zabranie prawa jazdy traktowane jest jako środek karny i może trwać nawet kilka lat.

Jazda po spożyciu alkoholu, gdy jego zawartość w organizmie wynosi od 0,2 do 05, promila, uznawana jest za wykroczenie. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 do 36 miesięcy.

Jeszcze surowiej traktowane są osoby, które wsiadają za kierownicę w stanie nietrzeźwości. Wówczas mogą otrzymać sądowy zakaz jazdy od 12 miesięcy do nawet 10 lat! Taka sytuacja postrzegana jest jako poważne przestępstwo (art. 39 pkt 3 Kodeksu karnego).

Inne przypadki, w których prawo jazdy można stracić na dłużej niż 3 miesiące to:

• ucieczka z miejsca zdarzenia, w którym są osoby poszkodowane – zakaz prowadzenia pojazdów może trwać wtedy od 3 do nawet 10 lat,
• zignorowanie kontroli drogowej – prawo jazdy może zostać zatrzymane na co najmniej rok.

Zatrzymanie prawa jazdy a cofnięcie uprawnień - taryfikator punktów karnych

W ostatecznym rozrachunku zatrzymanie prawa jazdy nie jest tak dotkliwe, jak cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Ten ostatni scenariusz ściśle wiąże się z liczbą punktów karnych, które dany kierowca uzbierał na swoim koncie. Choć limity w tym zakresie pozostały niezmienne, wiele modyfikacji zaszło w zakresie zasad dotyczących ponownego uzyskania prawa do jazdy.

Warto także mieć świadomość różnić, jakie zachodzą między młodymi, niedoświadczonymi kierowcami a osobami z dłuższym stażem za kierownicą:

• kierujący pojazdem, który ma prawo jazdy krócej niż rok, może zebrać maksymalnie 20 punktów karnych. Młody kierowca może odzyskać prawo jazdy po powtórnym zdaniu egzaminów: praktycznego i teoretycznego (art. 135a ust. 1 pkt 1 lit. h Ustawy Prawo o ruchu drogowym),
• kierowcy z dłuższym stażem tracą prawo jazdy po przekroczeniu limitu 24 punktów karnych. Starosta wydaje wówczas decyzję administracyjną o skierowaniu kierowcy na badanie psychologiczne i kurs reedukacyjny w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego (art. 135a ust. 1 pkt 1 lit. g Kodeksu drogowego).

Jak odzyskać zabrane prawo jazdy?

Ze statystyk Biura Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji wynika, że najczęstszym powodem zatrzymania prawa jazdy jest przekroczenie dozwolonej prędkości w terenie zabudowanym o 50 km/h. Zobacz artykuł

Jakie limity obowiązują w 2025 roku?

Od 17 września 2022 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące punktów karnych. Jak wspomnieliśmy, maksymalna liczba punktów, jaką można otrzymać jednorazowo zwiększyła się z 10 do 15. Punkty są obecnie kasowane z konta danego kierowcy po roku od uregulowania przez niego mandatu.

Jakie kary obowiązują za przekroczenie prędkości w 2025 r.?

Taryfikator punktów karnych za przekroczenie prędkości przewiduje następujące kary:

Jak sprawdzić swoje punkty karne?

Liczbę punktów karnych zgromadzonych na swoim koncie można sprawdzić na dwa sposoby:

• logując się do aplikacji mObywatel (https://www.mobywatel.gov.pl/kierowca-pojazdy/punkty-karne),
• udając się na komisariat policji.

Najszybszym i najwygodniejszym sposobem jest skorzystanie z aplikacji, a konkretnie zakładki "Punkty karne".

widok aplikacji mObywatel

Aby sprawdzić liczbę punktów karnych przyznanych za przekroczenie prędkości i nie tylko:

1. Włącz aplikację mObywatel i zaloguj się na swoje konto.

2. Na głównym ekranie wyszukaj usługę "Punkty karne". Jeśli nie będzie jej na pulpicie, poszukaj w dolnym menu.

3. Zobacz informacje o swoich wykroczeniach i stanie punktów karnych.

widok aplikacji mObywatel

Jak odzyskać zatrzymane prawo jazdy?

Przede wszystkim upewnij się, że minął już okres, na który Twoje prawo jazdy zostało zabrane. Możesz to sprawdzić w bazie CEPiK. Aby to zrobić, postępuj zgodnie z poniższą instrukcją.

1. Przejdź do serwisu Sprawdź Uprawnienia Kierowcy: https://moj.gov.pl/uslugi/engine/ng/index?xFormsAppName=UprawnieniaKierowcow&xFormsOrigin=EXTERNAL.
2. Uzupełnij formularz wymaganymi danymi: imię i nazwisko, a także seria i numer prawa jazdy.
3. Kliknij w przycisk Sprawdź uprawnienia.
4. Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi swojego statusu kierowcy.

Jeśli wiesz, że już możesz starać się o odzyskanie dokumentu, powinieneś:

• sprawdzić ważność Twoich badań lekarskich i psychologicznych, jeśli były wykonywane w przeszłości,
• wykonać badania ponownie, jeśli straciły ważność,
• uzupełnić wniosek o zwrot prawa jazdy,
• złożyć w urzędzie wymagane dokumenty (obecnie można to zrobić również przez platformę ePUAP).

Wspomniany komplet dokumentów powinien zawierać:

• wniosek o zwrot zatrzymanego prawa jazdy,
• dowód osobisty,
• dowód osobisty lub paszport,
• orzeczenie lekarskie lub psychologiczne (jeśli były konieczne).

Od 10 września 2024 roku niektórzy kierowcy mogą skorzystać z tzw. automatycznego zwrotu prawa jazdy. W takim przypadku informacja o zatrzymaniu prawa jazdy samoczynnie znika z systemu po upłynięciu wyznaczonego czasu. Kierowca nie musi zatem dopełniać żadnych formalności – po prostu czeka do konkretnego dnia, a już nazajutrz może prowadzić pojazd bez żadnych konsekwencji. Do uprzywilejowanej w ten sposób grupy należą m.in. kierowcy, którzy dopuścili się przekroczenia dopuszczalnej prędkości o 50 km/h lub więcej.

Jeśli do zatrzymania lub utraty prawa jazdy doszło z innego powodu, obowiązuje standardowy proces odzyskania tego dokumentu. Trzeba zatem skompletować wyżej wymienione dokumenty, złożyć je do starosty lub wydziału komunikacji i zaczekać na decyzję.

Jak ponownie uzyskać uprawnienia do prowadzenia pojazdów?

Jeśli kierowca przekroczy limit punktów karnych albo jego uprawnienia do kierowania pojazdami zostaną cofnięte na dłużej niż rok, musi ponownie zdać egzamin na prawo jazdy. W tym przypadku nie wystarczy jedynie odbycie kursu reedukacyjnego, aby zmniejszyć liczbę zebranych punktów karnych.

Limity prędkości na drogach w Polsce - jakie obowiązują?

Dopuszczalne prędkości w Polsce reguluje Ustawa z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym, a dokładniej artykuł 20. i 21.

Czy można prowadzić pojazd po utracie prawa jazdy?

To oczywiście kategorycznie zabronione. Jeśli kierowca zostanie przyłapany na jeździe po zabraniu dokumentu za wykroczenie lub przestępstwo, konsekwencje będą naprawdę poważne. Trzeba wówczas liczyć się m.in. z wydłużeniem okresu zatrzymania prawa jazdy, a nawet z całkowitym cofnięciem uprawnień.

W tym ostatnim przypadku konieczne okaże się przystąpienie do egzaminu na prawo jazdy i zdanie go na nowo. Zdarza się również, że sąd orzeka karę pozbawienia wolności dla takiej osoby.

Jakie zmiany w przepisach drogowych czekają kierowców w 2025 roku?

Wiele wskazuje na to, że 2025 rok przyniesie wiele zmian dla kierowców, w tym również w kontekście utraty prawa jazdy za prędkość. W I kwartale 2025 roku Rada Ministrów powinna przyjąć Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (numer projektu: UC76), który zakłada m.in.:

• możliwość zatrzymania prawa jazdy za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych poza obszarem zabudowanym,
• zmiany w procesie zatrzymywania prawa jazdy i wydawania decyzji administracyjnych o tym,
• zmiany dla młodych kierowców, którzy będą podlegali tzw. okresowi próbnemu z ograniczeniem prędkości i zakazem odpłatnego przewozu osób oraz spożywania alkoholu i substancji odurzających,
• zniesienie możliwości zmniejszenia liczby punktów karnych za poważne wykroczenia i przestępstwa drogowe,
• możliwość cofnięcia uprawnień na stałe w przypadku przyłapania kierowcy na prowadzeniu pojazdu w okresie tymczasowego zatrzymania prawa jazdy.

Termin wprowadzenia zmian w życie nie jest jeszcze dokładnie znany. Warto jednak z wyprzedzeniem przygotować się do nowych przepisów, aby uniknąć poważnych problemów w przyszłości.

Czy trzeba płacić za OC po utracie prawa jazdy?

Pamiętaj, że każdy zarejestrowany w Polsce pojazd dopuszczony do ruchu po drogach publicznych, na który Ustawa nakłada obowiązek posiadania ubezpieczenia OC, musi takowe ubezpieczenie posiadać. Nie ma zatem większego znaczenia, czy wyjeżdżasz samochodem na drogę, czy nie. Co więcej, utrata uprawnień do kierowania czy zatrzymanie prawa jazdy właściciela lub użytkownika pojazdu nie oznacza, że nie może prowadzić go ktoś inny. W końcu ubezpieczenie OC jest przypisane do pojazdu, nie do kierowcy.

Istnieje jednak kilka okoliczności, w których można nie kupować ubezpieczenia OC dla danego pojazdu. Zgodnie z Ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych dotyczy to: 

• zbycia samochodu w drodze sprzedaży lub darowizny,
• wyrejestrowania (np. po zniszczeniu),
• demontażu,
• kradzieży pojazdu,
• zarejestrowania jako pojazd historyczny i wycofania z ruchu drogowego,
• wywozu za granicę celem sprzedaży.

Jeśli żaden z powyższych przypadków Cię nie dotyczy, a Twoje prawo jazdy zostało zatrzymane, i tak powinieneś opłacać polisę OC. Co ważne, w 2025 roku kary za choćby jednodniową przerwę w ochronie znacznie wzrosły! Właściciel samochodu osobowego za brak OC może zapłacić od 1870 zł do nawet 9330 zł!

Już wiesz, że jeśli nie zastosujesz się do ograniczeń prędkości na drodze, możesz dość szybko stracić prawo jazdy. To jednak tylko jedna z konsekwencji takiego wykroczenia. Jeżeli w takich okolicznościach doprowadzisz do kolizji lub wypadku drogowego, możesz zaszkodzić zdrowiu i życiu zarówno swojemu, jak i innych uczestników zdarzenia. 

Jeśli co gorsza Twój pojazd nie będzie w tym momencie ubezpieczony, za wszelkie szkody będziesz musiał zapłacić z własnej kieszeni zamiast z własnej polisy OC! To dobry powód, aby pilnować ciągłości obowiązkowej ochrony i przedłużyć umowę ubezpieczenia w odpowiednim czasie (jeśli jesteś w sytuacji, gdy nie przedłuża się ona automatycznie, np. po zakupie używanego samochodu).

Aby Ci to ułatwić, stworzyliśmy internetowy kalkulator OC i AC. Kilka prostych pytań i odpowiedzi dzieli Cię od porównania OC lub całych pakietów ubezpieczeń nawet u kilkunastu największych ubezpieczycieli w Polsce. Wyboru i zakupu ubezpieczenia dokonasz nawet w kilka minut, a cała transakcja przebiegnie z zachowaniem najwyższych standardów bezpieczeństwa. Zamiast ryzykować karą ze strony UFG i innymi przykrymi niespodziankami, znajdź atrakcyjne ubezpieczenie online o dowolnej porze!