Jakie dokumenty powinien mieć przy sobie kierowca?

Brak widma mandatu w przypadku zostawienia dokumentów w domu wydaje się być wybawieniem dla zapominalskich. Okazuje się jednak, że wprowadzone ułatwienia dla kierowców mogą też niekiedy utrudnić im życie. W pewnych sytuacjach posiadanie fizycznego prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego i polisy OC w portfelu wciąż się opłaca i może oszczędzić wiele nerwów i straty czasu.

Jakie dokumenty kierowca musi mieć przy sobie podczas jazdy autem? 

W ostatnich latach doszło do kilku istotnych zmian przepisów dla kierowców pod względem obowiązku posiadania przy sobie dokumentów. Najpierw od 1 października 2018 r. zniesiono konieczność okazywania podczas kontroli drogowej fizycznego dowodu rejestracyjnego i papierowego potwierdzenia ważności polisy OC. Następnie od 5 grudnia 2020 r. nie trzeba również wozić samochodzie tradycyjnego prawa jazdy. Policja lub inne służby mają elektroniczny dostęp do tych dokumentów. Jak więc to działa w praktyce?

Oznacza to, że obecnie kierowca podczas jazdy samochodem powinien mieć przy sobie:

• dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość.

Z kolei obecnie kierowca podczas jazdy samochodem nie musi mieć przy sobie:

• dowodu rejestracyjnego,
• prawa jazdy,
• dokumentu, który potwierdza ważność zawarcia umowy ubezpieczenia OC.

Czy za brak prawa jazdy grozi mandat? 

5 grudnia 2020 r. zmieniły się przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym związane z obowiązkiem posiadania i okazywania dokumentów przez kierowców. Po nowelizacji treść art. 38 brzmi następująco:

Kierujący pojazdem jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu wymagane dla danego rodzaju pojazdu lub kierującego:

1) dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem inny niż wydane w kraju prawo jazdy albo pozwolenie na kierowanie tramwajem, jeżeli kierujący nie posiada wydanego w kraju prawa jazdy albo pozwolenia na kierowanie tramwajem;

Oznacza to, że obecnie kierowcy, którzy mają polskie prawo jazdy nie muszą mieć tego dokumentu przy sobie podczas jazdy samochodem. W razie kontroli drogowej nie grozi im mandat. Oczywiście pod warunkiem, że mają ważne uprawnienia do kierowania pojazdu mechanicznego danej kategorii, a jedynie nie wożą w aucie fizycznego dokumentu.

Czy kierowca musi mieć przy sobie dowód rejestracyjny i polisę OC? 

Od 1 października 2018 r. kierowca podczas jazdy samochodem nie musi mieć przy sobie fizycznego dowodu rejestracyjnego oraz dokumentu potwierdzającego ważność polisy OC. Za brak tych dokumentów podczas kontroli drogowej nie grozi mandat. Oczywiście pod warunkiem, że pojazd ma aktualny dowód oraz wykupione obowiązkowe ubezpieczenie.

Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Należy pamiętać, że przepisy bardzo precyzyjnie określają, kogo dotyczy zwolnienie z obowiązku okazania stosownych dokumentów funkcjonariuszowi przeprowadzającemu kontrolę drogową. Do tej grupy należą osoby, które:

• są właścicielami lub współwłaścicielami pojazdu, czyli ich dane są zawarte w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK),
• mają prawo jazdy wydane w Polsce, 
• poruszają się po terenie Rzeczpospolitej Polskiej.

Dla przypadków innych niż powyższe obowiązują wcześniejsze regulacje, czyli obowiązek posiadania przy sobie prawa jazdy, polisy OC i dowodu rejestracyjnego. Dotyczy to przede wszystkim zagranicznych kierowców, którzy nie mają polskiego prawa jazdy, a także osób jeżdżących samochodami, które nie należą do nich w sensie prawnym – korzystają z pojazdów leasingowanych, wypożyczonych i firmowych. Brak obowiązku okazywania fizycznych wersji dokumentów nie obowiązuje też polskich obywateli za granicą.

Jak policja przeprowadzi kontrolę bez dokumentów? 

Jeszcze do niedawna podczas kontroli drogowej policjant prosił kierowcę o okazanie prawa jazdy. Na jego podstawie weryfikował  uprawnienia do kierowania i to, czy pojazd może się bezpiecznie poruszać po drodze. Obecnie prowadzący samochód podaje tylko swoje dane lub pokazuje dowód osobisty. W systemie elektronicznym funkcjonariusz widzi wszystkie informacje, które go interesują. Ma również do dyspozycji zdjęcie, które może wykorzystać w celu zweryfikowania tożsamości. Jest ono pobierane automatycznie z serwisu mTożsamość, czyli z Rejestru Dowodów Osobistych.

Co w sytuacji, gdy funkcjonariusz nie będzie mógł połączyć się z bazą? Zweryfikuje dane, kontaktując się z oficerem dyżurnym. Należy jednak uzbroić się w cierpliwość, gdyż taka kontrola może trwać nieco dłużej niż zazwyczaj. Jeśli jednak kierowca będzie mieć przy sobie plastikowe prawo jazdy, weryfikacja może się odbyć „po staremu”.

Jakie są zasady zatrzymania i zwrotu dowodu rejestracyjnego?

Od 1 października 2018 r. uprawnione służby nie zatrzymują dowodu rejestracyjnego fizycznie, ale zdalnie droga elektroniczną. Przyczyną zatrzymania dokumentu może być:

• niespełnienie przez pojazd norm ochrony środowiska,
• stanowienie zagrożenia dla bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego,
• brak ważnych badań technicznych.

Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego zostanie odnotowane w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK). Następnie kierowca otrzyma pokwitowanie. Zwrot dokumentu będzie możliwy po usunięciu stwierdzonych przez służby usterek i nieprawidłowości lub przeprowadzeniu badania technicznego, jeżeli to konieczne.

Po usunięciu przyczyny zatrzymania dowodu rejestracyjnego, można go odzyskać w dowolnej jednostce w Polsce, który go wydała (wydział komunikacji w urzędzie miasta czy starostwie), bądź zatrzymała (np. policja).

Jednak dowód rejestracyjny może również zostać zatrzymany przez diagnostę podczas przeprowadzania badania technicznego. Wówczas zostanie odesłany do organu, który go wydał. Wówczas po odbiór dokumentu należy zgłosić się do właściwego wydziału komunikacji.

Czy warto mieć dokumenty przy sobie podczas jazdy autem?

Pomimo braku obowiązku posiadania przy sobie podczas jazdy samochodem prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego i potwierdzenia ważności polisy OC, fizyczne wersje dokumentów nadal mogą być przydatne. Szczególnie w razie wypadku lub kolizji drogowej.

Jakie funkcje ma aplikacja mObywatel dla kierowców? 

Wraz ze zdjęciem obowiązku okazywania plastikowego prawa jazdy podczas kontroli drogowej, dodano aktualizację do mObywatela, czyli bezpłatnej aplikacji mobilnej będącej cyfrowym odpowiednikiem portfela z dokumentami. Od 5 grudnia 2020 r. pojawiła się w niej możliwość pobrania prawa jazdy w wersji elektronicznej.

Choć po nowelizacji ustawy nie ma obowiązku okazywania podczas kontroli ani plastikowego, ani wirtualnego dokumentu, posiadanie tego drugiego na telefonie może się okazać przydatne, gdy:

1. Dane widoczne w Centralnej Ewidencji Kierowców i Pojazdów (CEPiK) nie zgadzają się z fizycznym prawem jazdy kierowcy i należy je poprawić. Można to również zrobić na stronie gov.pl, korzystając z zakładki „Zgłoś rozbieżność w danych prawa jazdy”.
2. Funkcjonariusz przeprowadzający kontrolę nie jest w stanie zweryfikować uprawnień do prowadzenia pojazdów przez błąd w systemie CEPiK, gdy osoba prowadząca pojazd doprowadzi do kolizji. Poszkodowany ma prawo zażądać okazania danych osobowych i dokumentów potwierdzających ważność uprawnień do kierowania samochodem, a mPrawo Jazdy jest w tej sytuacji równie przydatne co to fizyczne. Jeśli kierowca nie będzie mieć przy sobie ani plastikowego, ani elektronicznego prawa jazdy, nie obędzie się bez wezwania policji, a to może oznaczać mandat.

Jak wygląda wirtualny dokument? Zupełnie tak, jak ten fizyczny. Widoczne są na nim dane osobowe i zdjęcie, a także numer, kategoria i termin ważności prawa jazdy. Jego autentyczność potwierdzają:

• hologram przedstawiający polskie godło,
• element dynamiczny w postaci ruchomej flagi Unii Europejskiej z oznaczeniem PL wpisanym w środku okręgu z gwiazd,
• gilosz, czyli znajdująca się w tle grafika, która zmienia wygląd w zależności od kąta patrzenia,
• data pobrania lub odświeżenia danych umieszczona u góry,
• dynamiczny zegar z aktualną godziną na dole strony.

Logowanie do aplikacji mObywatel odbywa się poprzez profil zaufany. Aby się wylegitymować, wystarczy tylko pokazać ekran smartfona. Można również udostępnić mPrawo Jazdy poprzez aplikację, korzystając z opcji Przekaż.

W serwisie mObywatel można też skorzystać z zakładki mPojazd, która jest odpowiednikiem aż trzech fizycznych dokumentów: dowodu rejestracyjnego, polisy OC i karty pojazdu. Funkcjonalność ta jest przeznaczona tylko dla właścicieli i współwłaścicieli samochodów.

mPojazd jest miejscem, w którym znajdują się wszystkie dane dotyczące samochodu – od marki i modelu aż po numer VIN, ważność badania technicznego i ostatnio wprowadzony stan licznika. Informacje te są zawsze pod ręką, w smartfonie.

Usługa mObywatel nie tylko stanowi źródło danych dotyczących posiadanego pojazdu. Docenią ją też osoby, którym zdarza się zapomnieć o konieczności odnowienia polisy OC czy wykonania badań technicznych. Na 30 dni przed upływem terminu system powiadomi o konieczności załatwienia tej sprawy – aby zdążyć dopełnić formalności na czas.