To musisz wiedzieć, gdy otrzymałeś odmowę wypłaty odszkodowania

Sytuacje, w których firma ubezpieczeniowa odmawia wypłaty odszkodowania, nie należą do rzadkości. Jeżeli po zgłoszeniu szkody otrzymałeś odpowiedź odmowną, musisz wiedzieć, że czasami ubezpieczyciel ma ku temu powody.

Omawiamy najczęstsze uzasadnione przyczyny odmowy wypłaty odszkodowania z różnych ubezpieczeń, w tym OC, AC, assistance i NNW.

Jakie są najczęstsze przyczyny odmowy wypłaty odszkodowania?

Ubezpieczyciel nie odmówi Ci odszkodowania bez powodu. Mówi o tym art. 14. pkt 3. Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Są jednak sytuacje, w których ubezpieczyciel odmówi wypłaty odszkodowania i będzie miał rację. Takie incydenty doprowadziły do drastycznego wzrostu rynku kancelarii odszkodowawczych, który obecnie jest wart szacunkowo 700 milionów złotych. O jakich przypadkach mowa?

Brak zakresu ochrony

Nie możesz otrzymać odszkodowania za coś, czego Twoja polisa nie obejmuje. W końcu to pewien rodzaj umowy. We wniosku o ubezpieczenie wskazujesz zdarzenia, za jakie chcesz dostać odszkodowanie, i po opłaceniu składki masz prawo oczekiwać, że w razie gdy do niego dojdzie, otrzymasz pieniądze. Jeśli ich nie wskażesz, nie powinieneś liczyć na odszkodowanie z ich tytułu.

Najtrudniejszym scenariuszem jest brak OC. Pomimo ustawowego obowiązku posiadania ochrony odpowiedzialności cywilnoprawnej, na każdy zarejestrowany pojazd mechaniczny każdego roku UFG wysyła ok. 100 tysięcy wezwań do zapłaty kary za brak OC oraz regresu ubezpieczeniowego.

W lipcu 2022 r. Damian Ziąber na łamach portalu money.pl powiedział, że Fundusz wysłał wezwanie do zapłaty 2,1 miliona złotych tytułem regresu ubezpieczeniowego do kierowcy, który spowodował szkodę autem bez OC. Ta kwota wydaje się niemal abstrakcyjna!

Warto przypomnieć, że z każdym rokiem wzrastają także wysokości kar za brak OC ze strony UFG. W 2024 roku kierowca samochodu osobowego może zapłacić od 1440 do 7200 złotych, jeśli zaniedba obowiązek ubezpieczeniowy.

Co ważne, na horyzoncie szykuje się kolejna podwyżka tych stawek. Od 1 stycznia 2025 roku właściciel samochodu osobowego za brak obowiązkowej polisy OC zapłaci od 1850 zł do nawet 9250 zł!

Nieznajomość zakresu ochrony ubezpieczenia

Przy zakupie ubezpieczenia przechodzi przez ręce co najmniej kilka obszernych dokumentów. Najważniejszych z nich jest OWU (Ogólne Warunki Ubezpieczenia), ale także karta konkretnego produktu. Jeśli nie przeczytasz ich uważnie przed zawarciem umowy, może Cię spotkać nieprzyjemna niespodzianka.

Bardzo dobrym przykładem są tutaj ubezpieczenia assistance z limitem odległości od domu. Przykładowo w Warcie assistance Złoty zadziała dopiero wtedy, gdy znajdziesz się 25 km od domu.

Miałeś obcierkę na parkingu, a ubezpieczyciel nie wypłacił odszkodowania? A sprawdziłeś minimalną wartość szkody? Wielu ubezpieczycieli, szczególnie w ubezpieczeniu autocasco, ustala minimalną wartość szkody, od której podejmuje się likwidacji, np. od 500 lub 1000 zł. 

Wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela

Przy każdym produkcie ubezpieczeniowym w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia towarzystwa zamieszczają paragraf o wyłączeniach odpowiedzialności, który mówi wprost: "W tych sytuacjach nie wypłacimy odszkodowania". Częściowo jest to zabezpieczenie przed próbami wyłudzenia odszkodowania, a częściowo przed brakiem rozwagi klientów i działaniem na własną szkodę. 

Próba wyłudzenia odszkodowania

Wyłudzenie odszkodowania jest ścigane z art. 298 Kodeksu karnego. Dodatkowo poświadczanie nieprawdy, składanie fałszywych zeznań, fałszowanie dokumentów (np. karty informacyjnej ze szpitala) lub oskarżanie drugiej osoby o popełnienie przestępstwa również jest karane. 

W tej sytuacji nie tylko nie otrzymasz odszkodowania, ale grozić Ci będzie kara pozbawienia wolności do lat 8. 

Wyłudzenia odszkodowań, czyli jak uczciwi kierowcy płacą za przestępców

Przeciętnie za jedno wyłudzone odszkodowanie w ramach AC, ubezpieczyciel musi wypłacić równowartość składki zebranej od 17 kierowców, a za wyłudzenie z OC, aż od 25 posiadaczy pojazdów. Zobacz artykuł

Kiedy odmowa wypłaty odszkodowania jest słuszna?

Niezależnie od tego, jak bardzo rozczarowany jesteś odmową wypłaty odszkodowania, w niektórych sytuacjach towarzystwo ubezpieczeniowe będzie miał rację co do swojego stanowiska. Kiedy dokładnie?

Odmowa wypłaty odszkodowania z OC

Wyłączenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w przypadku ubezpieczeń OC pojazdów mechanicznych reguluje art. 38 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Zgodnie z nim ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody:

• które ubezpieczonym pojazdem zostały wyrządzone właścicielowi pojazdu, 
• w ładunku i bagażu, 
• polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, które były w pojeździe w momencie zdarzenia, 
• polegające na skażeniu lub zanieczyszczeniu środowiska.

Wbrew powszechniej opinii w pozostałych sytuacjach towarzystwo ubezpieczeniowe nie odmówi wypłaty odszkodowania. Firma wypłaci odszkodowanie, ale zwróci się do Ciebie o jego zwrot w całości lub w części, czyli wspomniany już regres ubezpieczeniowy. 

Odmowa wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia dobrowolnego

Dobrowolne ubezpieczenia komunikacyjne rządzą się swoimi prawami. Firma ubezpieczeniowa nie ma dyrektywy unijnej czy polskiej ustawy, której musi przestrzegać. Ustala zatem  zakres ochrony indywidualnie. Gdy firma ubezpieczeniowa uzna, że nie wypłaci odszkodowania, jeśli będziesz prowadzić auto w kapeluszu (a Ty podpiszesz taką umowę), to odmówi Ci wypłaty odszkodowania w razie takiej szkody. Choć brzmi to absurdalnie, to tak właśnie działa. 

Firmy ubezpieczeniowe nie stosują oczywiście tak nietypowych wyłączeń odpowiedzialności, ale w ubezpieczeniach dobrowolnych jest pewien zestaw okoliczności wspólny dla nich wszystkich:

• wina umyślna lub rażące niedbalstwo, 
• spowodowanie szkody pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających, 
• spowodowanie szkody pojazdem zajętym na drodze przestępstwa, 
• prowadzenie pojazdu bez wymaganych uprawnień, 
• zatajenie okoliczności istotnych dla oszacowania ryzyka ubezpieczeniowego,
• podjęcie próby likwidacji szkody bez porozumienia z ubezpieczycielem. 

Kiedy ma miejsce wyłączenie odpowiedzialności firmy ubezpieczeniowej?

Przed zakupem ubezpieczenia AC, NNW czy assistance niezbędne jest zapoznanie się z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia (OWU). To właśnie w tym dokumencie znajdują się informacje o wszelkich wyłączeniach i zakresie ochrony. Jakie zatem wyłączenia najczęściej pojawiają się w OWU?

Jako przykład może posłużyć OWU AC Generali. Ta firma ubezpieczeniowa nie wypłaci odszkodowania m.in. wówczas, gdy szkoda:

• jest efektem użytkowania pojazdu niezgodnie z deklaracją w umowie (np. samochód był wykorzystywany jako taksówka),
• powstała wskutek kierowania pojazdem przez osobę, która pozostawała w stanie po użyciu alkoholu, w stanie nietrzeźwości lub po użyciu narkotyków,
• powstała wskutek kierowania pojazdem przez osobę, która nie posiada ważnych uprawnień do kierowania pojazdami,
• powstała w czasie prowadzenia pojazdu, a kierowca zbiegł z miejsca zdarzenia,
• została spowodowana zamieszkami, rozruchami, wydarzeniami wojennymi o charakterze lokalnym lub międzynarodowym.

Kiedy jeszcze ubezpieczyciel słusznie odmówi wypłaty odszkodowania? Jeżeli wykupiona ochrona nie obejmowała danego zdarzenia. Dobrym przykładem jest AC mini, w ramach którego klient nie może liczyć na naprawę drobnych szkód (zazwyczaj ochrona obejmuje szkody całkowite, kradzież oraz szkody spowodowane siłami przyrody). Zgłaszając wgniecenie, ubezpieczony powinien spodziewać się od ubezpieczyciela odpowiedzi negatywnej.

Przyczynienie się do szkody, czyli kiedy ubezpieczyciel obniży wysokość odszkodowania?

Kwestie obniżenia odszkodowania z powodu przyczynienia się ubezpieczonego reguluje art. 362 Kodeksu cywilnego.

Dokładnego określenia procentowego przyczynienia się do szkody dokona sąd, jeśli sprawa do niego trafi. Wartość obniżenia wysokości odszkodowania zależy od stopnia, w jakim przyczyniłeś się do szkody. 

Co może być uznane za przyczynienie się do szkody? 

• wina umyślna - gdy celowo wjedziesz w drzewo, 
• rażące niedbalstwo - gdy nie zaciągniesz ręcznego i auto wjedzie w drzewo, 
• brak ważnego badania technicznego pojazdu - gdy ręczny puści i auto wjedzie w drzewo, 
• obsługa telefonu komórkowego lub wykonywanie makijażu w trakcie jazdy,
• gdy pasażer swoim zachowaniem sprawi, że kierowca spowoduje wypadek - jakie kierowca odpowiadasz za pasażerów, 
• brak okularów lub szkieł korekcyjnych, gdy powinieneś je mieć, 
• niedostosowanie ogumienia do pory roku,
• spowodowanie wypadku poprzez popełnienie wykroczenia drogowego, np. nieprawidłowe wyprzedzanie lub przekroczenie prędkości. 

Dlaczego trzeba zwrócić uwagę na miejsce powstania szkody?

Ochrona ubezpieczeniowa ograniczona jest nie tylko czasowo, ale również terytorialnie. Dotyczy to zarówno zdarzeń losowych, jak i kradzieży pojazdu. Jakie zapisy najczęściej można znaleźć w OWU?

2. Zgubione kluczyki (karty) od samochodu

Podczas wyliczania składki AC właściciel pojazdu musi odpowiedzieć na pytania dotyczące zabezpieczeń przeciwkradzieżowych i zadeklarować liczbę posiadanych kluczyków (kart) do samochodu. Przy zgłaszaniu kradzieży pracownicy firmy ubezpieczeniowej poproszą o dokumenty pojazdu oraz kluczyki. Ich brak może być podstawą odmowy wypłaty odszkodowania.

3. Niezapięcie pasów podczas jazdy

Jednym z dodatkowych ubezpieczeń jest NNW. Odszkodowanie z polisy NNW wypłacane jest, gdy kierowca lub pasażer doznał nieszczęśliwego wypadku. Nie zawsze jednak poszkodowani mogą liczyć na odszkodowanie. Firma Generali zamieściła w OWU oferowanego NNW zapis, zgodnie z którym nie wypłaci odszkodowania, jeżeli osoby jadące pojazdem nie były przypięte pasami.

Czy nieopłacona składka może być podstawą odmowy wypłaty odszkodowania?

Zawarcie umowy OC, AC, Assistance czy NNW oznacza dla właściciela samochodu konieczność opłacenia składki. Czy brak płatności może być podstawą do odmowy wypłaty odszkodowania? Większość firm ubezpieczeniowych działających na polskim rynku daje klientom wybór – mogą oni opłacić składkę jednorazowo lub w ratach. Jeżeli klient wybierze drugą opcję, ale nie uiści wymaganej kwoty, to:

• Generali traktuje nieopłacenie kolejnej raty jako wypowiedzenie umowy przez ubezpieczonego,
• Proama składkę zapłaconą po terminie zwraca – firma uznaje, że taka transakcja nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

Jeżeli dojdzie do wypowiedzenia umowy AC, NNW czy assistance, to poszkodowany nie może liczyć na odszkodowanie. Również uiszczenie składki po terminie może dla ubezpieczyciela stanowić podstawę do odmowy wypłaty odszkodowania lub obniżenia jego wysokości.

Jak jest w przypadku składki OC? Zgodnie z art. 12 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych nieopłacenie składki w terminie nie powoduje ustania odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Kiedy firma ubezpieczeniowa może obniżyć wysokość odszkodowania?

Oprócz odmowy wypłaty odszkodowania firma ubezpieczeniowa może także zmniejszyć świadczenie odszkodowawcze. Kiedy będzie miała ona do tego prawo? Poniżej wskazujemy przykładowe sytuacje.

1. Ubezpieczony nie powiadomił ubezpieczyciela o szkodzie

Po stwierdzeniu szkody ubezpieczony ma obowiązek skontaktować się z pracownikami firmy ubezpieczeniowej i postępować zgodnie z ich wskazówkami. Niepoinformowanie o zdarzeniu w terminie określonym w umowie będzie skutkować obniżeniem wypłaconego odszkodowania, jeżeli w ten sposób doszło do zwiększenia rozmiarów szkody lub ubezpieczyciel nie miał możliwości ustalić okoliczności i skutków zdarzenia.

2. Ubezpieczony zrzekł się odszkodowania od sprawcy

Rzadko zdarza się, aby ubezpieczony zrzekł się roszczenia o odszkodowanie, które należy mu się od sprawcy. Firmy ubezpieczeniowe zabezpieczają się jednak przed takimi sytuacjami, zamieszczając w OWU stosowne zapisy. Możliwość zmniejszenia odszkodowania wówczas, gdy ubezpieczony zrzekł się roszczenia lub jego części przewidują w OWU m.in. Benefia i Warta.

3. Ubezpieczony zgodził się na udział własny

Jednym ze sposobów obniżenia wysokości składki ubezpieczeniowej jest ustalenie udziału własnego w szkodzie. Jest to kwota, którą po zaistnieniu szkody ubezpieczony będzie musiał pokryć z własnej kieszeni.

Udział własny najczęściej pojawia się w ubezpieczeniu AC. W zależności od polityki firmy ubezpieczeniowej może on być wyrażony procentowo lub kwotowo.

Jak zagwarantować sobie odszkodowanie z ubezpieczenia?

W większości przypadków poszkodowani otrzymaliby odszkodowanie, gdyby zapoznali się z warunkami umowy lub chociaż rzucili okiem na druk polisy. Pamiętaj, że podpisujesz umowę ubezpieczenia, a na wniosku widnieje zapis, że składając podpis zgadzasz się z Ogólnymi Warunkami Ubezpieczenia. 

Przejrzyj Ogólne Warunki Ubezpieczenia, przynajmniej paragraf o wyłączeniach odpowiedzialności

OWU są z reguły pisane drobnym druczkiem to właśnie powinien zachęcać do czytania, a nie odstraszać. Wszystkie dokumenty OWU zawierają listę sytuacji, w których ubezpieczyciel nie odpowiada za szkodę. To absolutne minimum, z którym należy się zapoznać.

Kup ubezpieczenie all risk

Ubezpieczenie all risk, czyli polisa od wszystkich ryzyk lub ryzyk nienazwanych, obejmuje wszystkie zdarzenia, które nie są wymienione w dokumencie OWU. Jeżeli zatem Twój samochód spłonie w smoczym ogniu, a w OWU spalenie smoczym ogniem nie będzie uwzględnione, ubezpieczyciel ma obowiązek wypłacić odszkodowanie (pod warunkiem, że to nie jest Twój smok). Brzmi absurdalnie, ale dokładnie tak to działa. 

Ubezpieczenie all risk naturalnie jest droższe niż ubezpieczenie od ryzyk nazwanych, jednak gwarantuje niezrównany komfort. 

Pilnuj stanu technicznego i terminów

Wiesz już, że brak ważnego badania technicznego może zostać uznany za przyczynienie się do szkody. Wiesz też, że jak polisa się skończy, to zostajesz bez ochrony. Ubezpieczyciel będzie się z Tobą kontaktował, aby przypomnieć o końcu ochrony. Nie zostawiaj tego na ostatnią chwilę, jeśli nie chcesz się spotkać z odmową wypłaty odszkodowania. 

Zwłaszcza, że atrakcyjne oferty ubezpieczenia samochodu znajdziesz online, bez wychodzenia z domu. Wystarczy, że skorzystasz z internetowego kalkulatora OC i AC. Wystarczy podać niezbędne dane na temat kierowcy oraz pojazdu, aby w kilka chwil zyskać zestawienie ofert od nawet kilkunastu różnych ubezpieczycieli.

Co robić w przypadku odmowy wypłaty odszkodowania lub zaniżenia?

Ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń to pierwszy krok. Zgłoszenie szkody to drugi. Teoretycznie wypłata odszkodowania powinna nastąpić w ciągu 30 dni. Co w sytuacji, kiedy tak się nie dzieje?

Jeżeli ustalenie podmiotu odpowiedzialnego było łatwe, a sprawca jest znany i po prostu decyzja ubezpieczyciela Cię nie zadowala, możesz wykonać następujące kroki:

1. Masz prawo złożyć odwołanie od decyzji ubezpieczyciela - pierwsza wycena wartości szkody nie jest ostateczna. Często nazywa się "propozycją ugody". Propozycją, której nie musisz przyjąć. Jeśli tylko uważasz, że należy Ci się wyższe odszkodowanie, i poprzesz to solidnymi argumentami (np. wyceną niezależnego rzeczoznawcy), powinieneś dostać wyrównanie.
2. Reklamacja do towarzystwa ubezpieczeniowego - jeżeli w procesie likwidacji szkody pracownik towarzystwa ubezpieczeniowego Twoim zdaniem popełnił błąd, możesz oprócz odwołania od decyzji ubezpieczyciela złożyć reklamację. Kara dla podmiotu może sięgać 100 000 zł. 
3. Oddanie sprawy kancelarii odszkodowawczej - jest bardzo dużo kancelarii specjalizujących się w potyczkach z ubezpieczycielami w zamian za wynagrodzenie i procent odszkodowania. Szczególnie łakome kąski dla nich do szkody na osobie. 
4. Wstąpienie na drogę sądową - to może być połączone z pkt. 3. Na drogę sądową możesz wstąpić sam lub skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. 
5. Skarga do Rzecznika Finansowego - warto ją złożyć w sytuacji, gdy sąd nie pomoże przy odmowie wypłaty odszkodowania, lub rozwiązanie sądowe Cię nie satysfakcjonuje. Rzecznik Finansowy reprezentuje pokrzywdzonych przez podmioty rynku finansowego- banki, towarzystwa ubezpieczeniowe itd. 

Niezależnie od tego, czy kupujesz polisę na samochód u agenta, w wybranym towarzystwie, czy za pośrednictwem porównywarki ubezpieczeń - dopasowanie zakresu ochrony z rozwagą i dokładne zapoznanie się ze wszystkimi dokumentami pomogą Ci uniknąć przykrych niespodzianek.