Badanie techniczne samochodu – co muszę wiedzieć?

Zasady dotyczące przeprowadzania badań technicznych pojazdów określają przepisy Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym. Badanie techniczne samochodu należy wykonać raz w roku, udając się do podstawowej lub okręgowej stacji kontroli pojazdów. Brak aktualnego przeglądu samochodu skutkuje nałożeniem na właściciela kary grzywny – dodatkowo kierowca naraża się na zatrzymanie dowodu rejestracyjnego. W 2025 roku planowane są zmiany w przepisach dotyczących przeprowadzania badań technicznych. Nie wiadomo jednak, kiedy dokładnie zostaną wprowadzone.

Wyjaśniamy, kiedy i gdzie należy wykonać badanie auta, które elementy pojazdu są kontrolowane, jakiego rodzaju usterki mogą zostać wykryte, a także co grozi za jazdę bez ważnego badania technicznego.

Kiedy trzeba przeprowadzić badanie techniczne samochodu?

Polscy kierowcy jeżdżą jednymi z najstarszych aut w Europie. W związku z tym zwykle badanie techniczne pojazdu muszą wykonać raz w roku. Z kolei właściciele nowych samochodów rzadziej muszą sprawdzać ich stan techniczny w pierwszych latach po rejestracji. Zgodnie z przepisami:

• samochody osobowe, samochody ciężarowe (o masie do 3,5 t), motocykle i przyczepy (o masie do 3,5 t) – po raz pierwszy bada się przed upływem 3 lat od pierwszej rejestracji. Z kolei drugie badanie trzeba wykonać przed upływem kolejnych 2 lat (czyli do 5 lat od pierwszej rejestracji), a na następne należy zgłaszać się co roku,
• ciągniki rolnicze, przyczepy rolnicze i motorowery – pierwsze badanie techniczne muszą przejść przed upływem 3 lat od dnia pierwszej rejestracji, a drugie i każde kolejne przed upływem 2 lat od dnia ostatniej kontroli,
• samochody zabytkowe i przyczepy lekkie – bada się tylko raz przed rejestracją. Chyba że zostaną skierowane na dodatkowe badanie techniczne, bądź są przeznaczone do zarobkowego transportu (np. przewozu osób).

Jednocześnie niektóre rodzaje nowych pojazdów muszą przejść badanie techniczne raz w roku. Zaliczamy do nich:

• pojazdy z instalacją gazową LPG/CNG,
• taksówki osobowe,
• samochody konstrukcyjnie przystosowane do przewozu 5-9 osób i wykorzystywane do zarobkowego transportu ludzi,
• pojazdy typu „SAM” (zbudowane samodzielnie),
• pojazdy uprzywilejowane,
• pojazdy używane do nauki jazdy i egzaminów na prawo jazdy,
• pojazdy przewożące towary niebezpieczne.

Niekiedy pomimo ważnego badania technicznego, możemy zostać skierowani na dodatkowy przegląd przez starostę lub organ kontroli ruchu drogowego (np. policję czy Główny Inspektorat Transportu Drogowego). Najczęściej przyczyną kontroli pojazdu może być podejrzenie o zagrożeniu bezpieczeństwa ruchu lub naruszeniu wymagań ochrony środowiska, a także udział w kolizji. Zmiany w konstrukcji auta (np. przerobienie na taksówkę) również mogą wymagać dodatkowych badań.

Gdzie można przeprowadzić badanie techniczne pojazdu?

Badania techniczne przeprowadza się na stacjach kontroli pojazdów, które dzielą się na podstawowe i okręgowe. Na podstawowych sprawdza się stan techniczny samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t. Z kolei pozostałe pojazdy przechodzą przegląd na stacjach okręgowych.

W przypadku badań technicznych nie działa rejonizacja. Dzięki temu np. stan techniczny samochodu zarejestrowanego w Warszawie można sprawdzić na stacji diagnostycznej w Poznaniu. Jednocześnie w wyjątkowych sytuacjach auta o masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, muszą przejść przegląd w stacjach okręgowych. Dotyczy to pojazdów:

• po wypadku,
• przeznaczonych do przewozu materiałów niebezpiecznych,
• zarejestrowanych po raz pierwszy za granicą,
• po zmianach konstrukcyjnych.

Co jest sprawdzane podczas badania technicznego samochodu?

Badanie techniczne pojazdu składa się z trzech części:

• identyfikacji pojazdu, czyli sprawdzenia zgodności numeru VIN z dowodem rejestracyjnym,
• sprawdzeniu dodatkowego wyposażenia (np. instalacji LPG),
• ocenie stanu technicznego podzespołów i układów, w które jest wyposażony pojazd.

Samochód podczas badania technicznego jest kontrolowany przede wszystkim pod kątem bezpieczeństwa, a także przestrzegania norm ochrony środowiska. Podczas przeglądu diagnosta sprawdza w:

• układzie kierowniczym – stan połączeń, stopień zużycia, wielkość ruchu jałowego;
• hamulcach – skuteczność i równomierność działania;
• zawieszeniu – czy w elementach metalowo – gumowych pojawiły się luzy;
• ogumieniu – dobór obciążenia, dopasowanie do typu pojazdu, głębokość bieżnika, zużycie;
• oświetleniu – prawidłowość działania, czy na reflektorach nie znajdują się pęknięcia;
• nadwoziu – stan szyb, ram i progów;
• zużycie pasów bezpieczeństwa;
• obowiązkowym wyposażeniu – trójkąt ostrzegawczy, gaśnicę;
• układzie wydechowym – stan techniczny, pomiar poziomu hałasu,
• emisji zanieczyszczeń gazowych lub zadymienia spalin, jeśli silnik samochodu ma spalanie wewnętrzne.

Od 1 listopada 2022 r. diagności wykonując przegląd samochodu mają również obowiązek sprawdzić system eCall, czyli ogólnoeuropejski system automatycznego wzywania pomocy w razie wypadku. Muszą być w niego wyposażone wszystkie auta homologowane od 1 kwietnia 2018 r.

Od 1 listopada 2022 r. diagności mają obowiązek sprawdzić poprawność działania systemu w następujących typach pojazdów:

• M1 – pojazdy do przewozu wraz z kierowcą maksymalnie 9 osób,
• N1 – pojazdy silnikowe przeznaczone do przewozu ładunków o maksymalnej masie do 3,5 tony.

Przepisy te budzą jednak duże kontrowersje. Stacje kontroli pojazdów ostrzegają, że nie mają specjalistycznego sprzętu do sprawdzania systemu eCall, do którego potrzebny jest elektroniczny interfejs. Za jego pośrednictwem można połączyć się z bazą danych systemu i wykryć w nim usterki. Zdaniem Polskiej Izby Stacji Kontroli Pojazdów mogą to zrobić tylko autoryzowane serwisy.

Ponadto, od 1 listopada 2022 r. diagności obowiązkowo muszą sprawdzić stan amortyzatorów. Wcześniej było to wymagane jedynie przy podejrzeniu nadmiernego zużycia. Oprócz tego obecnie w pojeździe sprawne musi być 2/3 wszystkich diod – przed zmianą przepisów wystarczyła tylko jedna dioda, aby samochód zaliczył badanie techniczne.

Badanie techniczne po kolizji – co jest sprawdzane w samochodzie?

Poza corocznym badaniem technicznym, niekiedy możesz także zostać skierowany na dodatkowy przegląd techniczny samochodu  (np. po kolizji lub wypadku). Stan techniczny auta musi zostać oceniony przez diagnostę po naprawie, a także po zatrzymaniu dowodu rejestracyjnego przez policję (np. w wyniku stwierdzenia usterki podczas kontroli drogowej). Wówczas kierowca odzyska dowód dopiero po pozytywnym zaliczeniu badania.

Podczas badania w samochodach powypadkowych jest sprawdzana geometria kół. Ponadto, jeśli auto jest wyposażone w instalację gazową, to właściciel pojazdu ma obowiązek przedstawić dokument, który potwierdza bezpieczny stan zbiornika.

Jakie usterki może wykryć badanie techniczne samochodu?

Zwykle okresowe badanie techniczne samochodu zajmuje około 30 minut. Do 31 października 2022 r. diagnosta mógł stwierdzić trzy rodzaje usterek:

• drobne,
• istotne,
• stwarzające zagrożenie.

Jednak od 1 listopada 2022 r. nowe przepisy wprowadziły w życie nową klasyfikację usterek:

• drobne,
• poważne,
• niebezpieczne.

Jeśli wykryte zostaną  drobne usterki, diagnosta najpierw poinformuje o tym kierowcę, a następnie wbije pieczątkę do dowodu rejestracyjnego (jeśli jest w nim miejsce). Dzięki temu samochód pozytywnie zaliczy badanie techniczne.

Oznacza to, że jeśli diagnosta wykryje poważne lub niebezpiecznie usterki, to pojazd nie przejdzie badania technicznego. W takim przypadku właściciel będzie musiał wykonać niezbędne naprawy i ponownie zaliczyć przegląd. Oto lista usterek, przez które pojazd może nie przejść badania:

• niesprawne oświetlenie,
• pęknięta szyba,
• poważna korozja (np. na elementach konstrukcyjnych),
• brak filtra cząstek stałych,
• wyciek płynów,
• luzy w układzie zawieszenia,
• nieprawidłowa emisja spalin,
• niesprawny układ hamowania lub hamulec ręczny,
• nieszczelny układ wydechowy,
• świecące się kontrolki,
• brak legalizacji zbiornika gazowego.

Jakie dokumenty są potrzebne podczas badania technicznego pojazdu?

Przyjeżdżając na przegląd techniczny samochodu, kierowca musi okazać diagnoście dowód rejestracyjny. Na jego podstawie odbywa się identyfikacja pojazdu. Dokument zawiera informacje o:

• marce,
• modelu,
• numerze rejestracyjnym,
• numerze VIN.

W dokumencie widnieje także pieczątka, która potwierdza dopuszczenie samochodu do ruchu.

Dostarczenie innych dokumentów może być konieczne w przypadku wykonywania badań dodatkowych. W efekcie oprócz dowodu rejestracyjnego w zależności od rodzaju pojazdu konieczne może być okazanie:

• taksówka – Świadectwo Legalizacji Taksometru,
• pojazd z instalacją LPG – Protokół lub Decyzja Transportowego Dozoru Technicznego (TDT) potwierdzająca legalność zbiornika,
• pojazdy z urządzeniami dozorowymi (windy, dźwigi, żurawie) – Protokół i Decyzja właściwego Dozoru Technicznego, która dopuszcza urządzenie do użytkowania.
• Pojazdy ADR: Protokół Transportowego Dozoru Technicznego (TDT), który dotyczy badania zbiornika lub cysterny (gdy pojazd jest w nią wyposażony), Deklaracja zgodności pojazdu z wymogami ADR pochodząca od producenta lub jego przedstawiciela, zaświadczenie o klasie ABS i zastosowanym zwalniaczu (jeżeli jest wymagane).

Jeśli po raz pierwszy rejestrujesz pojazd w Polsce, konieczne będzie okazanie dowodu rejestracyjnego lub pozwolenia czasowego wydanego przez wydział komunikacji w kraju poprzedniej rejestracji pojazdu. Jeżeli masz tylko pozwolenie czasowe, konieczna może być kserokopia zagranicznego dowodu rejestracyjnego.

Zmiany w przepisach planowane na 2025 rok

Prace nad nowelizacją przepisów dotyczących badań technicznych pojazdów wciąż trwają, nie wiadomo jednak, kiedy wejdą w życie. Oto pomysły, których realizacji mogą spodziewać się kierowcy:

• konieczne będzie wykonanie dokumentacji fotograficznej przez diagnostę (również zdjęcie licznika),
• przekroczenie terminu przeprowadzenia badania technicznego o 30 dni będzie skutkowało nałożeniem podwójnej kary,
• wydłużenie ważności badania technicznego – będzie ono aktualne do 30 dni po upływie roku od poprzedniego badania,
• opłata za badanie techniczne ma wzrosnąć, a także podlegać corocznej waloryzacji,
• Stacje Kontroli Pojazdów zostaną wyposażone w licznik cząstek stałych, który pozwoli stwierdzić, czy auto z silnikiem diesla ma prawidłowo działający filtr DPF.

To główne, planowane zmiany – czas pokaże, czy wszystkie i od kiedy zaczną obowiązywać.

Ile kosztuje badanie techniczne samochodu?

Wysokość opłat związanych z przeglądem pojazdów reguluje reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 29 września 2004 roku w sprawie wysokości opłat związanych z prowadzeniem stacji kontroli pojazdów oraz przeprowadzaniem badań technicznych pojazdów. Od kilku lat ceny nie uległy zmianie i na wszystkich stacjach diagnostycznych w Polsce za przegląd samochodu zapłacimy tyle samo.

Za badanie techniczne okresowa kierowca zapłaci:

• za samochód osobowy, autobus przeznaczony do przewozu nie więcej niż 15 osób łącznie z kierowcą, samochód ciężarowy i specjalny do 3,5 t DMC – 98 zł,
• motocykl, ciągnik rolniczy – 62 zł,
• samochód ciężarowy i specjalny, ciągnik samochodowy siodłowy powyżej 3,5 t do 16 t DMC – 153 zł,
• auto z instalacją LPG – 161 zł (98 zł za regularny przegląd + 63 zł za specjalistyczny przegląd instalacji gazowej).

Z kolei badanie techniczne pojazdu po wypadku lub kolizji drogowej kosztuje 94 zł. Jeśli samochód zostanie skierowany na przegląd w wyniku kontroli drogowej, za każdy kontrolowany element auta trzeba zapłacić 20 zł.

Za badanie techniczne pojazdu należy zapłacić z góry jeszcze przed jego wykonaniem. Jest to opłata bezzwrotna, nawet jeśli podczas przeglądu w samochodzie zostaną stwierdzone usterki. Informacja o ich powstaniu natychmiast trafia do bazy CEPiK. W efekcie jest dostępna dla wszystkich stacji diagnostycznych w Polsce, co uniemożliwia uzyskanie ważności badania u innego diagnosty.

Wysokość opłat może wzrosnąć, jeśli podczas badania technicznego zostaną stwierdzone usterki i trzeba je przeprowadzić ponownie. Podobnie, gdy dodatkowy przegląd pojazdu należy wykonać w wyniku skierowania zleconego przez starostę lub organ kontroli ruchu drogowego.

Opłaty za ponowne sprawdzenie mechanizmów zespołów w pojazdach, w których stwierdzono usterki podczas badań technicznych

Źródło: Ministerstwo Infrastruktury

Opłaty związane z dodatkowymi badaniami technicznymi pojazdu

Źródło: Ministerstwo Infrastruktury

Jaka kara grozi za brak ważnego badania technicznego samochodu?

W razie kontroli przeprowadzonej przez policję czy Główny Inspektorat Transportu Drogowego, od 1 stycznia 2022 r. za brak ważnego badania technicznego pojazdu kierowca może zostać ukarany mandatem od 1500 do 5000 zł. Dodatkowo może również zostać zatrzymany dowód rejestracyjny. Jak to możliwe?

Przed wejściem w życie nowych przepisów właściciel pojazdu za brak ważnego badania technicznego mógł zostać ukarany mandatem w wysokości od 20 do 500 zł. Niestety w wyniku zaostrzenia prawa widełki w minimalnej kwocie wzrosły 75-krotnie (do 1500 zł), a w górnej 10-krotnie (do 5000 zł). Jak więc spóźnialski kierowca może zostać ukarany w praktyce?

Wypowiedź eksperta

Jeśli pojazd jest dopuszczony do ruchu drogowego, a właściciel jedynie zapomniał wykonać badanie techniczne na kolejny rok, to na podstawie art. 97 Kodeksu wykroczeń może zostać ukarany grzywną do 5000 zł. Zwykle, jeśli samochód jest zarejestrowany, czyli ma legalne tablice rejestracyjne i wydany dowód rejestracyjny lub pozwolenie czasowe, a jego stan wizualny nie budzi większych zastrzeżeń policji podczas rutynowej kontroli drogowej, to za brak przeglądu kierowca zapłaci mandat w wysokości kilkuset złotych.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Jeszcze do niedawna diagności rzeczywiście fizycznie zatrzymywali dowód rejestracyjny kierowcy. W czerwcu 2024 roku zgodnie z Komunikatem Ministra Cyfryzacji (z dnia 13 maja 2024 r. w sprawie określenia dnia wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających jednostce upoważnionej do przeprowadzania badań technicznych pojazdów zatrzymanie i zwrot dowodu rejestracyjnego/pozwolenia czasowego) zaszły w tym względzie zmiany. Obecnie stacje diagnostyczne zwracają kierowcy blankiet, ale w systemie CEPiK pojawi się informacja o "zatrzymaniu" dowodu podczas przeglądu.

Dzięki temu cała procedura starania się o zwrot dokumentu nie wymaga osobistej wizyty kierowcy w urzędzie. Wszystko przebiega wirtualnie.

Jeśli w ocenie służb samochód będzie stanowił zagrożenie dla ruchu drogowego, może też zostać odholowany na koszt właściciela. Aby odzyskać zatrzymany dowód rejestracyjny, należy wykonać badanie techniczne auta w ciągu siedmiu dni.

Obecnie za wykonanie badania technicznego po upływie jego ważności nie trzeba dodatkowo płacić. Wszystko może się zmienić za sprawą nowelizacji przepisów, do której ma dojść już w 2025 roku.

Jaka kara grozi za jazdę samochodem niedopuszczonym do ruchu drogowego?

Znacznie poważniejsze konsekwencje czekają kierowcę przyłapanego na jeździe samochodem, który nie jest dopuszczony do ruchu drogowego. W efekcie w ogóle nie miał wcześniej wykonanego badania technicznego, więc pojazd nie ma również legalnych tablic i dowodu rejestracyjnego. W takiej sytuacji kierowca łamie przepis wynikający z art. 81 ust. 1 Ustawy Prawo o ruchu drogowym.

W efekcie za jazdę samochodem niedopuszczonym do ruchu drogowego na podstawie art. 94 Kodeksu wykroczeń, kierowca może zostać ukarany grzywną nie niższą niż 1500 zł (minimalna stawka mandatu od 1 stycznia 2022 r.). Jednocześnie kara może wzrosnąć nawet do 5000 zł (maksymalna stawka mandatu od 1 stycznia 2022 r.). Jak to działa w praktyce?

Brak badania technicznego a ubezpieczenie OC

Polisa OC jest jedynym obowiązkowym ubezpieczeniem komunikacyjnym. Warto pamiętać, że brak badania technicznego nie zwalnia ubezpieczyciela z odpowiedzialności, dlatego jeśli dojdzie do zdarzenia z Twojej winy, towarzystwo pokryje koszty likwidacji szkody.

Inaczej może wyglądać sytuacja, jeśli do kolizji doprowadził inny kierowca, ale to Ty zostałeś poszkodowany w wyniku zdarzenia. Oczywiście ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie, może jednak uznać, że stan techniczny pojazdu miał wpływ na rozmiar szkody – niekiedy powoduje to zmniejszenie należnej kwoty.

A co z ubezpieczeniem autocasco? Jeśli kierowca nie zadba o badanie techniczne, a będzie starał się o wypłatę odszkodowania z AC, może się rozczarować. Ubezpieczyciel ma prawo odmówić pomocy, jeśli zapis taki znalazł się w OWU (Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia).

Niedopilnowanie terminu badania technicznego może mieć więc szereg przykrych konsekwencji – od kary grzywny, zatrzymania dowodu rejestracyjnego do kłopotów z wypłatą odszkodowania włącznie. Warto zadbać o aktualne badania i ważną polisę OC – szybko i bez wychodzenia z domu można zakupić ubezpieczenie przez kalkulator OC i AC. Narzędzie to umożliwia porównanie ofert i wybór najkorzystniejszej opcji.