Karta kierowcy - co to jest i jak ją uzyskać?

W Polsce kartę kierowcy można wyrobić w Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych (PWPW). Do wniosku należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty w wysokości 172,20 zł. Sprawdziliśmy, kto musi posiadać kartę kierowcy i w jaki sposób można ją uzyskać, a także ile wynoszą mandaty za jazdę bez tego dokumentu.

Kto musi mieć kartę kierowcy?

Zgodnie z przepisami (Rozporządzeniem Parlamentu i Rady Unii Europejskiej nr 165/2014), kartę kierowcy musi posiadać każda osoba kierująca pojazdem wyposażonym w tachograf cyfrowy. Są to: 

• pojazdy przeznaczone do przewozu towarów, których masa przekracza 3,5 tony,
• pojazdy służące do przewozu ludzi w liczbie większej niż 9 (razem z kierowcą). 

Wnioskować o wydanie karty kierowcy można, jeśli:

• jest nam potrzebna do pracy (pierwsze wydanie karty),
• zbliża się termin upływu ważności karty (jest ważna 5 lat),
• utraciliśmy kartę,
• została skradziona,
• jest uszkodzona lub działa wadliwie,
• kierowca zmienił dane osobowe lub adres zamieszkania,
• kierowca zmienił kraj zamieszkania.

Gdzie uzyskać kartę kierowcy?

W Polsce kartę kierowcy wydaje Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych (PWPW) w Warszawie. Wniosek o wydanie dokumentu można złożyć w formie papierowej i wysłać go za pośrednictwem poczty polskiej, a także online z wykorzystaniem profilu zaufanego lub podpisu elektronicznego. Do wniosku należy dołączyć:

• kopię ważnego prawa jazdy,
• fotografię kierowcy o rozmiarach 3,5 cm x 4,5 cm (zdjęcie na białym tle przedstawiające lewy półprofil lub na wprost twarz osoby, bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami),
• kopię dowodu wniesienia opłaty za wydanie karty w wysokości 172,20 zł.

Karta kierowcy powinna zostać wydana w ciągu 30 dni roboczych od momentu złożenia prawidłowo wypełnionego wniosku. Zgodnie z art. 72 pkt. 1 ustawy o tachografach z 5 lipca 2018 r., do 15 czerwca 2019 r. karta kierowcy była wydawana na 5 lat, jednak na okres nie dłuższy niż termin ważności prawa jazdy posiadanego przez kierowcę. Z kolei po upływie tej daty karta kierowcy jest ważna przez 5 lat bez względu na ważność uprawnień do prowadzenia pojazdu.

Jeśli o wydanie w Polsce karty kierowcy ubiega się obcokrajowiec, do wniosku oprócz kopii ważnego prawa jazdy, zdjęcia i potwierdzenia uiszczenia opłaty, może wystąpić konieczność złożenia dodatkowych dokumentów. Mogą to być m.in.:

• skan tłumaczenia prawa jazdy i świadectwa kierowcy,
• skan karty kierowcy, jeśli była wydana w innym niż Polska kraju i wnioskujemy o jej przedłużenie,
• skan oświadczenia o miejscu zamieszkania – jest to dokument potwierdzający, że kierowca przebywa w Polsce powyżej 185 dni w roku,
• skan oświadczenia potwierdzającego zatrudnienie na stanowisku kierowcy w firmie zajmującej się wykonywaniem przewozów drogowych.

Kiedy można przedłużyć ważność karty kierowcy?

Przypomnijmy, że karta kierowcy wydawana jest na 5 lat (ale nie dłużej niż ważność prawa jazdy). Aby nadal móc przewozić towary lub osoby, kierowca musi złożyć wniosek w PWPW co najmniej 15 dni roboczych przed upływem ważności karty. Jednak warto to zrobić znacznie wcześniej.

Jakie dane zawiera karta kierowcy?

Karta kierowcy zawiera informacje o kraju rejestracji pojazdu, a także dacie wydania i wygaśnięcia ważności dokumentu. Ponadto zawiera dane kierowcy, jak imię, nazwisko, data urodzenia i numer prawa jazdy. Służy również do elektronicznej ewidencji czasu pracy, przejechanego dystansu czy zmian aktywności osoby prowadzącej pojazd.

Na karcie można maksymalnie zapisać informacje z 28 dni roboczych pracy kierowcy. Po upływie tego terminu należy zgrać dane i obowiązkowo przechowywać przez 12 miesięcy. Kierowca może na bieżąco wyświetlać informacje na temat swojej jazdy na ekranie tachografu, wydrukować je na drukarce dołączonej do urządzenia, czy zgrać do zewnętrznego komputera. 

Pracodawca może kopiować dane z karty, aby monitorować pracę kierowcy. Oprócz tego ma obowiązek zgrać informacje na niej zawarte niezależnie kiedy ta czynność była ostatnio wykonywana, jeśli:

• umowa z kierowcą wygasła lub została rozwiązana,
• upłynął termin ważności karty kierowcy,
• występuje zagrożenie utraty danych zawartych na karcie,
• uprawniony organ wystąpił z żądaniem zgrania danych z karty kierowcy (np. policja lub Inspekcja Transportu Drogowego).

Co robić w razie zgubienia lub zniszczenia karty kierowcy?

Jeśli karta zostanie skradziona, zgubiona, uszkodzona lub jej działanie jest nieprawidłowe, kierowca powinien na początku dnia pracy sporządzić wydruk z tachografu. Na odwrocie dokumentu należy umieścić dane umożliwiające jego identyfikację, czyli imię, nazwisko, nr karty oraz prawa jazdy i imienny podpis.

Następnie po zakończeniu trasy w danym dniu, należy sporządzić kolejny wydruk z tachografu. Powinien zawierać wszystkie dane związane z pracą kierowcy od momentu przygotowania pierwszego druku, czyli m.in. czas jazdy, wykonywanie innej pracy, dyspozycyjność, przerwy lub odpoczynek. Oprócz tego drugi dokument powinien również posiadać dane identyfikacyjne kierowcy wraz z podpisem.

Jeśli karta została zgubiona, skradziona, uszkodzona lub działa wadliwie, kierowca musi wystąpić o wydanie karty zastępczej (w Polsce do PWPW) w ciągu 7 dni kalendarzowych. Tymczasowy dokument powinien otrzymać w terminie 8 dni roboczych od złożenia wniosku. W razie wystąpienia powyższych przypadków, można kontynuować jazdę bez ważnej karty przez maksymalnie 15 dni kalendarzowych (dłużej, gdy powrót pojazdu do bazy jest konieczny). Jednocześnie należy udowodnić brak możliwości jazdy bez ważnej karty kierowcy. W tym celu można w razie kontroli drogowej okazać:

• pisemne potwierdzenie zgłoszenia kradzieży karty na policję, 
• pisemne potwierdzenie zgubienia lub uszkodzenia karty,
• kopię złożenia wniosku o wydanie duplikatu karty kierowcy.

Co grozi za jazdę bez ważnej karty kierowcy?

Za prowadzenie pojazdu bez ważnej karty kierowcy, a także za nie przedstawienie służbom kontrolnym prawidłowych wydruków w razie jej uszkodzenia, wadliwego działania, zgubienia lub kradzieży – grozą surowe kary. Wysokość mandatu może wynieść:

• 2000 zł dla kierowcy pojazdu,
• 2000 zł dla osoby odpowiedzialnej za zarządzanie transportem w firmie,
• 5000 zł dla firmy transportowej.

Ponadto jeśli kierowca będzie poruszał się pojazdem powyżej 15 dni bez ważnej karty, a jednocześnie warunkiem przekroczenia tego terminu nie będzie zjazd do bazy, to może zostać ukarany kolejnym mandatem w wysokości 1000 zł. Oprócz tego za każdy dzień jazdy bez prawidłowo wykonanego wydruku może dodatkowo zostać ukarany grzywną w kwocie 100 zł.

Jak karta kierowcy wpływa na ubezpieczenie OC?

Oczywiście pojazdy wyposażone w tachograf z kartą kierowcy, podobnie jak samochody osobowe czy motocykle, zgodnie z przepisami muszą posiadać polisę OC. Warto o tym pamiętać, ponieważ kara za brak obowiązkowego ubezpieczenia w przypadku ciężarówki lub autobusu, jest o 1/3 wyższa niż dla klasycznego auta.

W 2021 r. kara za brak ubezpieczenia OC powyżej 14 dni w przypadku samochodu ciężarowego lub autobusu wynosi 8400 zł (dla auta osobowego 5600 zł). Wysokość grzywny wzrosła o 600 zł w porównaniu do 2020 r. w wyniku podwyższenia płacy minimalnej.