Czym jest i ile trwa przedawnienie roszczeń z OC?

Zwłaszcza po wypadku kwestie związane z ubieganiem się o odszkodowanie schodzą na drugi plan – priorytetem jest odzyskanie zdrowia. Zbyt długa zwłoka może jednak doprowadzić do tego, że ubezpieczyciel sprawcy odmówi wypłaty odszkodowania czy zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i cierpienie psychiczne, powołując się na przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia. Z tego względu warto mieć świadomość nie tylko swoich praw, ale też obowiązujących terminów.

Czym jest przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia?

Przedawnienie to instytucja występująca w prawie cywilnym. Jej istota polega na możliwości uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie wyznaczonego na to terminu. Mówiąc prościej, przedawnienie to termin, po upływie którego nie będziesz mógł skutecznie domagać się wypłaty odszkodowania.

Jeżeli zgłoszenie roszczenia wpłynie po upływie kodeksowego terminu, to firma ubezpieczeniowa, z którą sprawca kolizji czy wypadku zawarł umowę OC, będzie mogła odmówić wypłaty odszkodowania. Jest też druga możliwość – ubezpieczyciel może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia i wypłacić odszkodowanie. Ponieważ firmy ubezpieczeniowe są podmiotami nastawionymi na zysk, taka sytuacja ma miejsce rzadko.

Funkcjonowanie przedawnienia w porządku prawnym ma dwa cele. Pierwszym jest zmobilizowanie wierzyciela (poszkodowanego) do działania, czyli zgromadzenia i złożenia wymaganej dokumentacji. Drugim jest ochrona dłużnika (ubezpieczyciela). Przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia oznacza, że ubezpieczyciel nie musi likwidować szkód, które miały miejsce np. 40 czy 50 lat temu.

W jakich terminach ulega przedawnieniu roszczenie z umowy OC?

Jeżeli nie chcesz, aby ubezpieczyciel odmówił Ci wypłaty odszkodowania, powinieneś wiedzieć, kiedy ma miejsce przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia. Terminów jest kilka i zależą one od różnych czynników:

• Gdy roszczenie poszkodowanego dotyczy odszkodowania lub zadośćuczynienia, to ogólny termin wynosi 3 lata. Jest on liczony od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się (albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć) o szkodzie i sprawcy. Jednocześnie termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym doszło do szkody.
• Szkoda może być wynikiem zbrodni lub występku, czyli przestępstwa. Wówczas okres przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia jest dłuższy i wynosi 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa. W tym przypadku na termin przedawnienia nie ma wpływu to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i sprawcy.
• Jeszcze inaczej wygląda przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia, gdy doszło do szkód na osobie. Poszkodowany na dochodzenie odszkodowania z OC sprawcy ma 3 lata od dnia, w którym dowiedział się o szkodzie i sprawcy. Jeżeli sprawca zostanie ustalony np. po 12 latach, to dopiero od tego momentu będzie liczył się termin 3 lat.
• Poszkodowanym może być też małoletni, a wówczas zasady są jeszcze inne. Przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia ma miejsce po 2 latach od uzyskania pełnoletniości przez poszkodowanego. W praktyce oznacza to, że może on dochodzić odszkodowania do chwili ukończenia 20 lat. Wcześniej małoletniego przed firmą ubezpieczeniową mogą reprezentować rodzice.

Znajomość powyższych terminów pozwala uniknąć sytuacji, w której poszkodowany ubiega się o wypłatę odszkodowania czy zadośćuczynienia już po przedawnieniu roszczeń.

Przykład:  W 2020 r. pan Rafał został poszkodowany w kolizji drogowej. Sprawca został ustalony w dniu zdarzenia. Niestety, pan Rafał ma pilniejsze zajęcia i wciąż odkłada sprawy związane z uzyskaniem odszkodowania na później. Aby nie doszło do przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia, mężczyzna powinien zgłosić szkodę do końca 2023 r.

Jak liczyć termin przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia?

Przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia związane jest z liczeniem terminów. Biorąc pod uwagę podane wyżej terminy, warto pamiętać o następującym rozróżnieniu:

• Termin, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i sprawcy – poszkodowany musi wiedzieć zarówno o szkodzie, jak i sprawcy, a nie tylko o jednym z tych zdarzeń.
• Maksymalny termin, w jakim można ubiegać się o odszkodowanie – np. osoba poszkodowana w dzieciństwie ma czas na zgłoszenie roszczeń do ukończenia 20 roku życia.

Aktualne przepisy są tak skonstruowane, że w największym stopniu chronią poszkodowanych, którzy doznali szkód na osobie. W tym przypadku nie ma maksymalnego terminu, co jest podyktowane szczególną ochroną życia i zdrowia.

Kiedy dochodzi do przerwania terminu przedawnienia?

Jeżeli zostałeś poszkodowany w kolizji lub wypadku komunikacyjnym, powinieneś wiedzieć, kiedy dochodzi do przerwania terminu przedawnienia i jakie wywołuje to skutki.

Na czym polega przerwanie terminu przedawnienia? Jeżeli będzie miała miejsce czynność, która przerwie bieg przedawnienia, to w rezultacie okres przedawnienia roszczenia zacznie biec od nowa.

Do przerwania terminu przedawnienia dochodzi, gdy poszkodowany:

• Zgłosi szkodę firmie ubezpieczeniowej
• Zacznie dochodzić odszkodowania czy zadośćuczynienia na drodze sądowej lub złoży wniosek do kancelarii komorniczej
• Złoży do sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej
• Rozpocznie mediacje ze sprawcą zdarzenia
• Złoży wniosek o przeprowadzenie postępowania do Rzecznika Finansowego

Bieg przedawnienia zostaje przerwany też wówczas, gdy ubezpieczyciel sprawcy uznaje roszczenie.

Kiedy ma miejsce przedawnienie regresu ubezpieczeniowego?

Terminy obowiązują nie tylko osoby poszkodowane chcące uzyskać odszkodowanie od ubezpieczyciela sprawcy – pamiętać muszą o nich również firmy ubezpieczeniowe, które zgłaszają regres ubezpieczeniowy. Posiadanie OC w chwili spowodowania kolizji czy wypadku wcale nie musi uchronić przed finansowymi konsekwencjami – wystarczy, że sprawca w chwili zdarzenia był nietrzeźwy lub nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami. To właśnie wówczas ubezpieczyciel ma prawo do regresu ubezpieczeniowego.

Firmy ubezpieczeniowe również są ograniczone terminem. W tym przypadku jest on jeden – roszczenie przedawnia się po upływie 3 lat od dnia wypłaty świadczenia. Identyczny termin obowiązuje Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, który m.in. wypłaca świadczenia osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych przez nieznanych sprawców.

Kiedy ma miejsce przedawnienie roszczenia o zapłatę składki OC?

Za udzielanie ochrony ubezpieczeniowej firma ubezpieczeniowa pobiera składkę, której wysokość jest uzależniona od szeregu czynników. Może się zdarzyć, że właściciel samochodu jej nie opłaci. Wówczas ubezpieczycielowi przysługuje roszczenie o jej zapłatę, przy czym może mieć miejsce przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia. W jakim terminie? Firma ubezpieczeniowa ma 3 lata na to, aby zacząć dochodzić należnej jej kwoty.

Z sytuacją, gdy firma ubezpieczeniowa żąda zapłaty zaległej (nieopłaconej) składki, najczęściej spotykają się kierowcy, którzy zapomnieli poinformować ubezpieczyciela o sprzedaży ubezpieczonego pojazdu. Niestety, zapominając o tym obowiązku, właściciel auta naraża się na problemy finansowe. Aby uniknąć zbędnych komplikacji, jeszcze przed wystawieniem ogłoszenia o sprzedaży auta warto skorzystać z dostępnych na naszej stronie poradników – przypominamy w nich o obowiązkach osób sprzedających pojazdy

Daniel Bartosiewicz, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych rankomat.pl

Obowiązujące przepisy są zatem tak skonstruowane, że przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia dotyczy zarówno osób korzystających z ochrony ubezpieczeniowej, jak i ubezpieczycieli.