Kiedy darowizna od rodziców nie wymaga zapłaty podatku, a w jakich sytuacjach konieczne jest zgłoszenie jej do właściwego urzędu skarbowego? Wszystko zależy przede wszystkim od grupy podatkowej oraz wartości dobra, które zostało Ci podarowane. Sprawdź, kiedy możesz uniknąć dodatkowej opłaty i co zrobić w przypadku przekroczenia kwoty wolnej od podatku.
- 1. Na czym polega darowizna od rodziców?
- 2. Czy darowiznę od rodziców trzeba zgłosić do urzędu skarbowego?
- 2.1. Jakie są konsekwencje braku zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego?
- 2.2. Który urząd skarbowy jest właściwy do zgłoszenia darowizny?
- 2.3. Jak zgłosić darowiznę od rodziców przez internet? Instrukcja krok po kroku
- 3. Darowizna od rodziców – która to grupa podatkowa?
- 4. Ile wynosi kwota wolna od podatku od darowizny otrzymanej od rodziców?
- 5. Jak przekazać darowiznę dzieciom bez podatku?
- 6. Darowizna od rodziców a sprzedaż uzyskanego w jej ramach majątku
- 7. Darowizna od rodziców a darowizna od innych krewnych – jakie są różnice?
- 8. Warto wiedzieć
Wszystkie przepisy dotyczące darowizn znajdziesz w art. 888. Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z jego zapisami „przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku”. Kwestie podatkowe w tym przypadku reguluje z kolei Ustawa o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 roku.
Większość osób oczywiście wie, że istnieje coś takiego, jak obowiązek podatkowy i jasne jest, że są nim objęte również darowizny. Szczególne przepisy dotyczą jednak sytuacji, gdy przekazywane są przez najbliższą rodzinę, jak np. rodzeństwo, małżonków lub rodziców oraz dzieci. W tym artykule skupiliśmy się szczególnie na tym ostatnim przypadku. Dowiesz się z niego m.in., kiedy w ogóle nie trzeba przejmować się dodatkowymi kosztami oraz jakich formalności dopilnować, by nie dotyczyły Cię nawet w przypadku przekroczenia limitu kwoty wolnej od podatku. To pozwoli Ci oszczędzić naprawdę solidne sumy!
Na czym polega darowizna od rodziców?
Zgodnie z przepisami „darowizna” polega na bezpłatnym przeniesieniu części majątku z darczyńcy na nabywcę (obdarowanego). Powinna być złożona w formie aktu notarialnego, choć nie jest to konieczne. Nawet bez zastosowania takiego rozwiązania pozostaje ważna, „jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione”, o czym przeczytać możesz w art. 890. Kodeksu cywilnego. Jak zatem łatwo w tym przypadku wywnioskować:
- darczyńcami przekazującymi darowiznę są rodzice,
- nabywcami (obdarowanymi) otrzymującymi przekazywaną darowiznę są dzieci.
W praktyce darowizna od rodziców przybiera bardzo zróżnicowane formy. Zależnie od okoliczności bywa gotówkowa, ale też materialna. Może być to zatem przelew na określoną kwotę, ale też np. samochód, wartościowe meble, kolekcje przedmiotów, ubrania czy nawet mieszkanie. Wszystko zależy od konkretnej sytuacji. Kodeks cywilny uogólnia wszystkie te możliwości do formy „wszelkich świadczeń przedstawiających wartość”, np.:
- pieniędzy,
- praw majątkowych,
- ruchomości i nieruchomości,
- zwolnienia z długu.
Co ważne, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych musi dotyczyć przedmiotów możliwych do wycenienia. W przypadku darowizny pieniężnej natomiast niezbędne jest jej odpowiednie udokumentowanie. Musi wobec tego zostać przekazana sposobem, który na to pozwala (czyli nie gotówką „z rąk do rąk”).
Czy darowiznę od rodziców trzeba zgłosić do urzędu skarbowego?
Co do zasady wszystkie otrzymane darowizny objęte są podatkiem od spadków i darowizn. W przypadku poszczególnych grup podatkowych obowiązują jednak pewne zwolnienia. Mowa tu przede wszystkim o kwocie wolnej od podatku – jeśli wysokość darowizny jej nie przekroczy, to nie musisz jej zgłaszać. Co natomiast istotne, podczas określania sumy brane są pod uwagę wszystkie darowizny od tej samej osoby, do których doszło w okresie ostatnich 5 lat poprzedzających rok ostatniego nabycia.
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn dokładnie definiuje kwestię obowiązku podatkowego zachodzącego w przypadku otrzymania darowizny od rodziców. Należą oni do tzw. zerowej grupy, wyróżnionej w ramach grupy pierwszej. Dzięki temu darowizna od nich może być zwolniona z opodatkowania bez względu na wartość:
- do kwoty 36.120 zł (kwota wolna od podatku w zerowej i pierwszej grupie) – brak obowiązku zgłoszenia darowizny do odpowiedniego US i zapłaty podatku od spadków i darowizn;
- powyżej kwoty 36.120 zł – nie ma obowiązku płacenia podatku od spadków i darowizn. Konieczne jest jednak zgłoszenie otrzymanych darowizn do US na druku SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku.
Co ważne, niezgłoszenie nabycia majątku może sprowadzić na Ciebie obowiązek zapłaty podatku, a nawet inne, jeszcze poważniejsze problemy.
Jakie są konsekwencje braku zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego?
Otrzymanie darowizny od osoby z zerowej grupy uprawnia do nieuiszczania podatku od spadków i darowizn. Jeśli jednak po przekroczeniu kwoty wolnej zaniedbasz zgłoszenie nabycia rzeczy lub praw majątkowych w urzędzie skarbowym, musisz liczyć się z poważnymi konsekwencjami.
Co do zasady niezgłoszona darowizna skutkuje przywróceniem obowiązku podatkowego na zasadach ogólnych. W praktyce więc – mimo wcześniejszego zwolnienia – konieczne będzie:
- złożenie deklaracji,
- zapłata odpowiedniej wysokości podatku od spadków i darowizn.
To bardzo ważne, bo termin ten nie podlega przywróceniu. Nawet więc nieświadome zaniedbanie tej kwestii jest niemożliwe do cofnięcia. Nie uchroni Cię przed tym nawet czynni żal, który w tym przypadku jest nieskuteczny.
Co więcej, niezgłoszenie darowizny może zostać potraktowane przez urząd skarbowy jako oszustwo. Nie zdarza się to często i zwykle dotyczy sytuacji cyklicznych lub tych, w których ewidentnie doszło do świadomego zaniedbania. Wówczas wysokość podatku wynosić może od 3 do nawet 20 proc. kwoty darowizny.
Dodatkowo darczyńca powinien być w stanie wskazać wiarygodne źródło pochodzenia przekazanych środków. W przeciwnym przypadku urząd skarbowy może uznać taką sytuację za celowe nieujawnianie dochodów. To z kolei w skrajnych sytuacjach skutkuje nałożeniem kolejnego podatku – od dochodu z nieujawnionych źródeł (nawet do 75 proc. kwoty darowizny).
Który urząd skarbowy jest właściwy do zgłoszenia darowizny?
Wybór odpowiedniej skarbówki zależy od rodzaju otrzymanej darowizny. W przypadku:
- darowizny nieruchomości – właściwy będzie urząd skarbowy odpowiedni dla położenia nieruchomości. Ta sama zasada dotyczy np. użytkowania wieczystego czy prawa do lokalu;
- innego rodzaju darowizn (praw majątkowych, rzeczy ruchomych) – w tym przypadku zgłoszenia musisz dokonać w US właściwym dla swojego miejsca zamieszkania.
Naszym okiem
Izabela StachuraJak zgłosić darowiznę od rodziców przez internet? Instrukcja krok po kroku
Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych możesz zgłosisz w US przez internet, korzystając z formularza podatkowego SD-Z2. Wypełnisz go online i wyślesz bezpośrednio do skarbówki. Aby to zrobić, postępuj zgodnie z poniższą instrukcją.
- Wejdź na stronę Podatki.gov.pl.
- Wybierz z listy podatek „SD”.
- Zaloguj się do serwisu e-Urząd Skarbowy – zrobisz to za pomocą:
- profilu zaufanego,
- aplikacji mobilnej mObywatel,
- e-dowodu osobistego,
- bankowości elektronicznej,
- wprowadzając swoje dane podatkowe (PESEL lub NIP i kwotę przychodów).
- Wybierz usługę e-Deklaracje.
- Określ datę powstania obowiązku podatkowego i naciśnij przycisk „Przejdź do deklaracji”.
- Wybierz z listy urząd, do którego chcesz zgłosić darowiznę.
- Naciśnij „Wybieram formę kreatora” – dzięki temu system przeprowadzi Cię przez cały proces.
- Wprowadź do formularza potrzebne dane, takie jak m.in.:
- przedmiot darowizny (np. kwotę lub opis otrzymanej rzeczy),
- sposób przekazu (np. darowizna, postanowienie sądu itp.),
- darczyńcę,
- stopień pokrewieństwa z darczyńcą,
- datę wykonania darowizny.
- Wybierz formę autoryzacji (kwotą przychodu lub podpisem kwalifikowanym).
- Podaj adres e-mail, na który otrzymasz potwierdzenie złożenia druku SD-Z2.
System zapyta Cię również o sposób zawarcia darowizny (np. w formie aktu notarialnego lub ustnie). Ponadto musisz określić, czy dysponujesz potwierdzeniem jej otrzymania, jeśli miała formę pieniężną (np. dowód wpłaty na rachunek w banku, spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo przekazem pocztowym).
Uwaga!
Darowizna od rodziców – która to grupa podatkowa?
Przepisy wyróżniają trzy grupy podatkowe. Różnią się kwotą zwolnioną z podatku oraz stopniem pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym. Dodatkowo w ramach grupy pierwszej wyróżnia się także tzw. grupę zerową, do której należą m.in. rodzice.
- Grupa pierwsza – kwota wolna od podatku wynosi 36.120 zł. Należą do niej:
- małżonek,
- zstępni (np. syn, córka, wnuki),
- wstępni (np. ojciec, matka, dziadkowie),
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha,
- pasierb,
- zięć,
- synowa,
- teściowie.
- W grupie pierwszej ustawodawca wyróżnił także tzw. grupę 0. Należą do niej:
- małżonek,
- zstępni,
- wstępni,
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha.
- Grupa druga – kwota wolna od podatku wynosi 27.090 zł. Należą do niej:
- zstępni rodzeństwa,
- rodzeństwo rodziców,
- zstępni i małżonkowie pasierbów,
- małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków,
- małżonkowie rodzeństwa małżonków,
- małżonkowie innych zstępnych.
- Grupa trzecia – kwota wolna to 5.733 zł. Należą do niej pozostałe osoby niezaliczone do dwóch poprzednich grup.
- Grupa pierwsza – kwota wolna od podatku wynosi 36.120 zł. Należą do niej:
Grupa zerowa ma taką samą kwotę zwolnienia z podatku jak grupa pierwsza. W jej przypadku jednak przekroczenie tej sumy nie nakłada obowiązku podatkowego. Należy jedynie zgłosić otrzymaną darowiznę do US.
We wszystkich pozostałych grupach darowizny o wartości niższej niż odpowiednie kwoty wolne nie wymagają zgłoszenia i opłacenia podatku. Po przekroczeniu tych sum staje się to konieczne. Wysokość tego zobowiązania stanowi procent otrzymanej kwoty, wynoszący kolejno:
- 3% dla 1. grupy podatkowej,
- 7% dla 2. grupy,
- 12% dla 3. grupy.
Co istotne, podatek jest naliczany od kwoty nadwyżki ponad kwotę wolną, a nie od całej sumy.
Przykład
Ile wynosi kwota wolna od podatku od darowizny otrzymanej od rodziców?
Wysokość podatków od darowizn przekazywanych przez rodziców została szczegółowo określona przez ustawodawcę w rozdziale „Podstawa opodatkowania” Ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Opodatkowaniu podlega nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
- 36 120 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
- 27 090 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
- 5 733 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowe. [Art. 9.1.]
Grupa 0, do której należą rodzice, wchodzi w skład grupy 1. Oznacza to, że kwota wolna równa jest 36.120 zł w 2025 roku. Została zmieniona 1 lipca 2023 roku, kiedy to podniesiono ją z 10.434 zł.
Jak przekazać darowiznę dzieciom bez podatku?
Darowizna od rodziców dla dzieci może być całkowicie zwolniona z podatku, niezależnie od kwoty. Wystarczy tylko, że zostaną spełnione odpowiednie warunki, które na to pozwalają. Te natomiast w głównej mierze powiązane są z wartością przekazywanego majątku:
- jeśli jest wart mniej od 36.120 zł (mniej niż kwota wolna od podatku) – zarówno rodzic, jak i dziecko, nie muszą podejmować żadnych działań. Darowizna automatycznie jest zwolniona z podatku i nie wymaga to wykonywania żadnych zgłoszeń w skarbówce;
- jeśli jest wart więcej od 36.120 zł (przekracza kwotę wolną od podatku) – w tym przypadku darowizna może być zwolniona z podatku, ale wymaga to zgłoszenia jej w US. Obdarowany ma na to 6 miesięcy.
Pamiętaj, że w obu przypadkach wartości darowizn otrzymywanych od tej samej osoby się sumują. W praktyce więc dziecko powinno zliczać wartość otrzymywanych środków w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od tej sumy bowiem zależy, czy ostatecznie darowizna przekroczy kwotę wolną.
Ograniczenia dotyczące kwoty darowizn dotyczą otrzymywania ich od jednej osoby. W praktyce więc każdy z rodziców może przekazać dziecku do 36.120 zł w ciągu 5 lat bez potrzeby zgłaszania tego do US. Zasada ta dotyczy wszystkich darczyńców, niezależnie od tego, do której grupy należą.
Darowizna od rodziców a sprzedaż uzyskanego w jej ramach majątku
Co do zasady warto pamiętać, że sprzedaż i darowizna to dwie oddzielne czynności prawne. Nie zmienia tego stanu rzeczy nawet sytuacja, w której dotyczą tego samego przedmiotu. Dotyczą ich ponadto zupełnie inne przepisy podatkowe.
Jak już wiesz, darowizna od najbliższej rodziny (grupa 0) może być objęta całkowitym zwolnieniem z podatku. Ponadto na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Ostatecznie więc otrzymany w ten sposób majątek nie jest objęty podatkiem od spadków i darowizn oraz podatkiem PIT.
Na zupełnie inne przepisy musisz zwrócić uwagę natomiast w przypadku umowy sprzedaży majątku (niezależnie od tego, czy wszedłeś w jego posiadanie go na drodze darowizny). W tym przypadku istotny jest art. 9 ust. 1 Ustawy o PIT.
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Art. 10 ust 1 tej samej Ustawy z kolei mówi o przychodach pochodzących z odpłatnego zbycia. Zgodnie z nim podatek naliczany jest, jeśli od nabycia do zbycia dojdzie w ciągu pół roku (licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło ostatnie nabycie). Po tym okresie okres opodatkowania ulega zakończeniu.
W praktyce więc transakcja sprzedaży majątku (np. samochodu), który otrzymałeś w formie darowizny, może być wyłączona od opodatkowania. Warunkiem jest jednak, że do transakcji nie dojdzie w terminie wcześniejszym niż pół roku od jego otrzymania. W przeciwnym wypadku transakcja podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych (skala podatkowa – art. 27 ust. 1 ustawy o PIT).
Przykład
Darowizna od rodziców a darowizna od innych krewnych – jakie są różnice?
Zasady darowizny zależą od pokrewieństwa między darczyńcą a osobą obdarowaną. To, do której grupy podatkowej należy osoba, od której otrzymujesz majątek, ma wpływ na obowiązującą kwotę wolną od podatku, jego wysokość oraz potencjalną szansę na zwolnienie.
Na najkorzystniejszych warunkach rozliczane są darowizny od najbliższych krewnych, znajdujących się w grupie zerowej. Są to nie tylko rodzice, ale też:
- małżonek,
- zstępni (w tym dzieci),
- wstępni (w tym rodzice),
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha.
Wszyscy pozostali krewni zaliczają się do grupy pierwszej lub drugiej (dalecy krewni i spowinowaceni). W ich przypadku nie jest możliwe uzyskanie całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Ponadto 2. grupa ma zdecydowanie niższą kwotę ustawowo zwolnioną z podatku.
W praktyce darowizny od rodziców oraz innych bliskich krewnych z grupy 0 są najbardziej opłacalne ze względu na zwolnienie z podatku. Darowizny od osób z innych grup obarczone są dodatkowymi kosztami.
Warto wiedzieć
- Darowizny od rodziców przybierają rozmaite formy. Zgodnie z przepisami mogą to być zarówno pieniądze, jak i prawa majątkowe, ruchomości, nieruchomości czy nawet zwolnienia z długu. Są to wszelkie formy przedstawiające jakąś wartość.
- Darowizna powinna być złożona w formie aktu notarialnego, ale nie jest to wymóg konieczny. Jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, to forma ta nie musiała zostać zachowana. W przypadku darowizny w formie pieniężnej konieczne jest zachowanie dowodu przekazania środków.
- Rodzice należą do zerowej grupy podatkowej, wchodzącej w skład grupy 1. Oznacza to, że kwota wolna od podatku wynosi 36.120 zł. Darowizna warta mniej niż ta suma nie musi zostać zgłoszona do US. Powyżej tej kwoty obowiązuje zwolnienie podatkowe, ale konieczne jest wykonanie zgłoszenia w ciągu 6 miesięcy od zaistnienia darowizny.
FAQ - najczęściej zadawane pytania
W jakim terminie trzeba zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego?
Jeśli wartość darowizny nie przekracza kwoty wolnej, zgłoszenie do US nie jest konieczne. W innych przypadkach należy zrobić to w ciągu 6 miesięcy od chwili przekazania środków. Można zrobić to osobiście w skarbówce, pocztą lub przez internet. Służy do tego druk SD-Z2.
Jak rozliczyć darowiznę pieniężną od rodziców?
Jeśli suma otrzymanych od jednego rodzica darowizn w ciągu ostatnich 5 lat nie przekroczy kwoty wolnej, rozliczenie się z nich nie jest konieczne. W przypadku przekroczenia 36.120 zł należy złożyć w US druk SD-Z2 zgłaszający darowiznę. Musisz zrobić to w ciągu 6 miesięcy od otrzymania zgłaszanych środków.
Czy każdy przelew od rodzica to darowizna?
Przelew od rodzica jest darowizną, gdy: jego celem jest obdarowanie dziecka, ma charakter nieodpłatny i rodzic nie oczekuje zwrotu. Przekazanie środków nie jest traktowane jako darowizna, gdy mowa o: zwrocie pożyczki, alimentach, wspólnych zakupach czy płaceniu rachunków oraz wsparciu w trudnej sytuacji.
Ile wynosi podatek od darowizny w wysokości 100.000 zł?
Jeśli darowizna w wysokości 100 tys. zł została przekazana Ci przez rodziców, to podatek od niej może wynosić 0 zł. Wystarczy tylko, że zostanie to zgłoszone w terminie 6 miesięcy do US. W przypadku darowizny od osób z innych grup podatkowych może być to obarczone podatkiem w wysokości 3, 7 lub 12 proc. od nadwyżki ponad kwoty wolne odpowiednie dla poszczególnych grup.
Źródła
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-cywilny-16785996/art-888
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19830450207/U/D19830207Lj.pdf
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/podatek-dochodowy-od-osob-fizycznych-16794311/art-9
Super napisane Tekst zwięzły, na temat brawo
Świetnie wyjaśniony temat darowizn, jasno i konkretnie
Super wyjaśnione… i bardzo pomocne. Dziękuję 🙂
Dobra robota. DZIĘKI
Bardzo ładnie wyjaśnione