Podstawowy Rachunek Płatniczy – czym jest i jak działa?

Opłaty za konto osobiste i powiązane z nim usługi mogą zniechęcać osoby o niskich dochodach do zakładania rachunków bankowych. Okoliczność ta może wyraźnie utrudniać zarządzanie osobistym budżetem. Podstawowy rachunek płatniczy jest rozwiązaniem, które ma ograniczać zjawisko finansowego wykluczenia konsumentów, zapewniając im bezpłatny dostęp do najbardziej potrzebnych usług bankowych.

Wyobraź sobie bezwarunkowo bezpłatne konto osobiste, kartę debetową oraz pakiety darmowych usług powiązanych z realizacją przelewów i wpłatami gotówki z bankomatów. Wszystko to dostępne jest w ramach tzw. podstawowego rachunku płatniczego (PRP), który założysz w każdej instytucji oferującej konta dla konsumentów. Z drugiej strony musisz liczyć się z ograniczeniami. Nie chodzi tu tylko o limitowanie darmowych operacji, ale także o brak możliwości skorzystania z produktów kredytowych powiązanych z kontem.

Wszystko to sprawia, że nie zawsze założenie podstawowego rachunku płatniczego będzie najlepszym rozwiązaniem. Część banków, w ramach standardowych ofert, zapewnia również możliwość korzystania z darmowych kont i podstawowych usług finansowych. Dlatego przed ostateczną decyzją porównaj dostępne na rynku opcje.

Czym jest podstawowy rachunek płatniczy?

Podstawowy rachunek płatniczy (PRP) zapewnia darmowy dostęp do najbardziej potrzebnych usług finansowych powiązanych z kontem osobistym. Jest to zatem uproszczona wersja klasycznego rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego (ROR) dla klientów indywidualnych (konsumentów). Nie skorzystasz z tego rozwiązania, jeśli masz inny rachunek prowadzony w złotych polskich (PLN). Rachunki w innych walutach nie są natomiast przeszkodą.

Za pomocą podstawowego rachunku płatniczego będziesz mógł przede wszystkim:

• • przelewać pieniądze oraz ustanawiać zlecenia stałe i polecenia zapłaty;
  • wpłacać pieniądze na konto;
  • płacić kartą i przez internet na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej;
  • wypłacać pieniądze w bankomatach i w placówkach instytucji finansowych w Polsce i na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej.

Banki uniwersalne, banki spółdzielcze, instytucje kredytowe i kasy oszczędnościowo-kredytowe działające w Polsce muszą oferować PRP. Obowiązek ten nie dotyczy jedynie:

1. 1. Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej;
   2. Banków, SKOK-ów oraz innych dostawców, którzy nie mają w swoich ofertach rachunków dla konsumentów.

Dlaczego banki muszą oferować podstawowe rachunki płatnicze?

Za pojawienie się w ofertach banków podstawowych rachunków płatniczych odpowiada dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE z dnia 23 lipca 2014 r. w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego (PAD).

Na jej podstawie znowelizowana została ustawa o zmianie ustawy o usługach płatniczych oraz niektórych innych ustaw – nakładając na wybrane podmioty rynku finansowego obowiązek oferowania PRP. Wymóg ten obowiązuje od 8 sierpnia 2018 roku.

Kto może otworzyć podstawowy rachunek płatniczy?

Zgodnie z przepisami podstawowy rachunek płatniczy może założyć wyłącznie osoba fizyczna, która w chwili składania wniosku nie posiada innego rachunku prowadzonego w złotych polskich. Co ważne, przepisy nie przewidują żadnego okresu karencji, więc w możesz założyć PRP zaraz po zamknięciu dotychczasowego rachunku. W przypadku SKOK-ów sytuacja wygląda trochę inaczej – podstawowe rachunki płatnicze mogą zakładać jedynie osoby, które są członkami danej kasy spółdzielczo-oszczędnościowej.

Czy osoba nieletnia może założyć podstawowy rachunek płatniczy?

Prawo do założenia podstawowego rachunku płatniczego mają także osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych, którą w Polsce nabywana jest powyżej 13 roku życia. Nie oznacza to jednak, że małoletni klient może samodzielnie otworzyć konto PRP. W takiej sytuacji wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego np. rodzica.

Wybór podstawowych rachunków płatniczych dla osób małoletnich jest mocno ograniczony i mało który bank lub dostawca oferuje takie rozwiązanie. Zdaniem Rzecznika Finansowego jest to praktyka niezgodna zarówno z założeniami prawa cywilnego, jak i prawa unijnego.

Czy cudzoziemiec może założyć podstawowy rachunek płatniczy?

Konsument, który jest cudzoziemcem, może założyć podstawowy rachunek płatniczy w Polsce. Dotyczy to zarówno rezydentów, jak i nierezydentów. Podczas wnioskowania o PRP obcokrajowiec musi posługiwać się ważnym dokumentem tożsamości (np. paszportem) oraz udokumentować legalny pobyt w kraju. Osoba taka nie może również mieć innego rachunku w PLN prowadzonego przez polski bank lub innego dostawcę działającego na terenie kraju.

Jakie usługi dostępne są bezpłatnie w ramach PRP?

Podstawowy rachunek płatniczy zapewnia bezpłatny dostęp do kluczowych usług powiązanych z kontem osobistym. Warto podkreślić, że zwolnienie z opłat nie wymaga spełniania żadnych dodatkowych warunków, co jest praktyką często spotykaną w przypadku klasycznych ROR-ów. Jako posiadacz podstawowego rachunku płatniczego możesz liczyć na:

• • bezpłatne prowadzenie rachunku;
  • bezpłatne wydanie z karty płatniczej;
  • bezpłatne korzystanie z karty płatniczej;
  • 5 darmowych przelewów w miesiącu – mowa tu o przelewach online, zlecanych telefonicznie, zlecanych w oddziałach oraz zleceniach stałych;
  • 5 darmowych wypłat gotówki z bankomatów obcych.

Lista bezpłatnych usług nie jest długa. Z drugiej strony może zaspokajać podstawowe potrzeby związane z zarządzaniem osobistym budżetem. Za wszystkie transakcje wykonane poza wspomnianym limitem bank ma prawo naliczać opłaty według swojego cennika. Część banków decyduje się jednak na poszerzenie zakresu darmowych usług świadczonych w ramach PRP, co pozwala wyróżnić ich oferty na tle konkurencji.

Jakie opłaty po przekroczeniu limitów dla konta PRP?

Po przekroczeniu limitów bezpłatnych operacji w ramach PRP, kolejne mogą generować już koszty, ale wcale nie muszą. Niektóre banki w takiej sytuacji nadal nie pobierają opłat, ale dotyczy to najczęściej przelewów realizowanych online oraz wypłat gotówki z bankomatów własnych. Przeanalizowaliśmy cenniki banków i sprawdziliśmy, z jakimi kosztami przelewów i wypłat z krajowych bankomatów muszą mierzyć się właściciele podstawowych rachunków płatniczych po przekroczeniu limitów (stan na 22.01.2025 r.).

Z jakich usług nie skorzystasz w ramach konta PRP?

Zgodnie z ustawą określającą zasady działania podstawowego rachunku płatniczego, osoba posiadająca takie konto nie może skorzystać np. z debetu na rachunku bądź linii kredytowej. Produkty kredytowe nie mogą być bowiem powiązane z podstawowym rachunkiem płatniczym.

Każdy bank może także określić własną listę usług, które znajdą się poza zasięgiem posiadacza podstawowego rachunku płatniczego. Przykładowo Nest Bank ogranicza takim klientom dostęp do promocyjnych lokat i kont oszczędnościowych. Santander Bank Polska nie daje możliwości dodania karty płatniczej do portfeli cyfrowych Google Pay, Apple Pay, Garmin Pay, Fitbit Pay. Z kolei posiadacz podstawowego rachunku płatniczego w Alior Banku nie skorzysta z m.in.:

• • przelewów SORBNET;
  • przelewów natychmiastowych;
  • przelewów zagranicznych/walutowych w trybie pilnym oraz ekspresowym;
  • opcji kosztowej OUR;
  • płatności telefonem za pomocą usług Google Pay i Apple Pay.

Jak założyć podstawowy rachunek płatniczy?

Procedura zakładania podstawowego rachunku płatniczego bardzo przypomina procedurę otwierania standardowego konta osobistego. Najbardziej rzucającą się w oczy różnicą jest częsty brak możliwości założenia konta przez internet. Większość standardowych ROR-ów możesz założyć zdalnie za pośrednictwem formularza online. W przypadku PRP najczęściej wymagana jest wizyta w oddziale. W skrajnych przypadkach dwukrotna – najpierw składasz wniosek, a po kilku dniach podpisujesz umowę.

Nie wiem czym spowodowane jest takie podejście, choć się domyślam. Banki w pierwszej kolejności chcą zachęcić Cię do założenia rachunku ze standardowej oferty, a PRP jest opcją dla zdecydowanych. Niektóre banki pozwalają pobrać wcześniej wniosek o PRP, co może nieco przyspieszyć procedurę. Inne dają możliwość złożenia podania przez internet, ale samo podpisanie umowy wymaga wizyty w placówce.

W trakcie oceny wniosku bank sprawdzi centralną bazę informacji o rachunkach, aby zweryfikować, czy nie masz innego ROR-u prowadzonego w PLN. Jeśli nie ma żadnych przesłanek negatywnych, to bank ma obowiązek uruchomienia podstawowego rachunku płatniczego w ciągu 10 dni od złożenia wniosku.

Wypowiedź eksperta

Decyzja banku, dotycząca założenia podstawowego rachunku płatniczego, nie może być uzależniona od konieczności skorzystania z dodatkowych produktów i usług. Bank nie może też stawiać innych warunków np. związanych z obowiązkiem dokonywania określonej liczby transakcji lub zapewniania wpływów na rachunek.

Izabela Stachura

Czy bank może odmówić otwarcia podstawowego rachunku płatniczego?

Fakt, że banki oraz inni dostawcy mają obowiązek oferowania podstawowych rachunków płatniczych wcale nie oznacza, że każdy może założyć takie konto. Przede wszystkim rozwiązanie to jest niedostępne dla osób posiadających już konto w PLN w innym banku, SKOK-u lub instytucji kredytowej w Polsce. Wśród innych przyczyn odmowy założenia podstawowego rachunku płatniczego wymienić można m.in.:

• • posługiwanie się nieaktualnym dokumentem tożsamości;
  • brak adresu zamieszkania na terytorium Polski;
  • prowadzenie działalności gospodarczej;
  • podejrzenie o udziale wnioskodawcy w przestępstwie popełnionym z wykorzystaniem rachunku płatniczego;
  • podejrzenie, że środki, które będą przechowywane na rachunku, pochodzą z przestępstwa;
  • niepodpisanie umowy w terminie.

Które banki oferują podstawowe rachunki płatnicze?

Zgodnie z przepisami podstawowe rachunki płatnicze muszą być oferowane przez banki uniwersalne, banki spółdzielcze, SKOK-i oraz inne instytucje kredytowe działające w Polsce. Z obowiązku tego zwolnieni są dostawcy, którzy w ogóle nie oferują rachunków dla klientów indywidualnych (np. Santander Consumer Bank, InBank) oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa.

Aby wyraźnie nakreślić, czym mogą różnić się poszczególne propozycje banków, sprawdziliśmy wybrane oferty podstawowych rachunków płatniczych. Pominęliśmy obowiązkowe limity oraz zasady wynikające z przepisów i skupiliśmy się na cechach charakterystycznych. Oferty opisaliśmy na podstawie informacji zamieszczonych na stronach internetowych banków (stan na 22.01.2025 r.)

Podstawowy rachunek płatniczy w PKO BP

Podstawowy rachunek płatniczy w największym polskim banku możesz założyć od 13. roku życia. Nie może być to jednak konto wspólne. Z oferty skorzystasz wyłącznie stacjonarnie – w jednym z oddziałów PKO Banku Polskiego. Warto wspomnieć, że możesz liczyć na bezpłatne wypłaty gotówki z ponad 3.000 bankomatów należących do PKO BP.

Podstawowy rachunek płatniczy w ING Banku Śląskim

Podstawowy rachunek płatniczy w ING Banku Śląskim oferowany jest pod nazwą Konto PRP. Pierwszych 5 wypłat BLIKIEM w bankomatach innych niż ING i Planet Cash w kraju zrobisz za darmo. Do Konta PRP nie możesz aktywować pakietów wypłat z bankomatów. Jeśli jesteś klientem ING Banku Śląskiego i nie masz konta w PLN, to rachunek założysz w usłudze bankowości elektronicznej Moje ING. W przeciwnym wypadku Konto PRP otworzysz w oddziale banku.

Podstawowy rachunek płatniczy w Santander Bank Polska

W Santander Bank Polska podstawowy rachunek płatniczy znajdziesz pod nazwą Konto Podstawowe. Katalog bezpłatnych usług dostępnych w ramach PRP jest tutaj rozszerzony o polecenia przelewów Express Elixir i BlueCash. Konto Podstawowe założysz wyłącznie podczas wizyty w oddziale Santander Bank Polska.

Podstawowy rachunek płatniczy w Nest Banku

Wniosek o podstawowy rachunek płatniczy możesz złożyć wyłącznie w oddziale Nest Banku. Bank ma do 5 na weryfikację, czy nie posiadasz innego konta w złotych polskich w innej instytucji finansowej. W ramach PRP w Nest Banku masz możliwość otwarcia rachunku oszczędnościowego lub standardowych lokat terminowych. Promocyjne produkty oszczędnościowe zarezerwowane są tylko dla posiadaczy Nest Konta.

Jakie są wady podstawowego rachunku płatniczego?

Wady podstawowego rachunku płatniczego wynikają przede wszystkich z ograniczeń narzuconych przez obowiązujące przepisy. Posiadając konto tego typu musisz pogodzić się przede wszystkim z:

• • limitem darmowych przelewów w miesiącu;
  • limitem darmowych wypłat z bankomatów obcych;
  • brakiem dostępu do produktów kredytowych;
  • ograniczonym dostępem do produktów oszczędnościowych;
  • ograniczonym dostępem do innych udogodnień tj. płatności mobilne lub przelewy natychmiastowe (katalog dostępnych usług zależy od oferty konkretnego banku).

Powyższe ograniczenia będą uciążliwe dla osób aktywnie korzystających z kont bankowych. Dlatego przed założeniem podstawowego rachunku płatniczego warto przyjrzeć się bliżej również ofercie standardowej. Wiele banków rezygnuje z pobierania podstawowych opłat w zamian za aktywność na rachunku. Znajdziesz też oferty, które gwarantują bezwarunkowo darmowe prowadzenie konta i karty płatniczej.

Bartłomiej Borucki

Redaktor

bartlomiej.borucki@rankomat.pl

Zamienił analizę ryzyka kredytowego na pracę w redakcji. Mówi i pisze o tym, jak jest – bo w kwestiach finansowych nie można ulegać naciskom. Stawia na konkretny i prosty przekaz. Prywatnie, zawieszony pomiędzy „Solarisem” a „Łowcą androidów”, kreśli wizje bliskiej i dalekiej przyszłości. Poza tym filmy dokumentalne, rynki kapitałowe i życie w równowadze.

Zobacz inne wpisy tego autora »

Komentarze:

Subscribe

Powiadom o

nowych dalszych komentarzachnowych odpowiedziach na moje komentarze

Label

Imię*

E-mail

Δ

Label

Imię*

E-mail

Δ

0 komentarzy

najnowszy

najstarszy oceniany

Inline Feedbacks

View all comments