Wcześniejsza spłata kredytu – jak uzyskać zwrot prowizji? 

Wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego lub gotówkowego niesie ze sobą wiele korzyści. Nie tylko zrzucisz z barków finansowy ciężar, jeszcze przed terminem określonym w umowie. Możesz liczyć również na zwrot części prowizji, który niejednokrotnie jest solidnym zastrzykiem gotówki. Sprawdźmy zatem, czy wcześniejsza spłata kredytu faktycznie się opłacalna, w jaki sposób ubiegać się o zwrot poniesionych opłat i komu przysługują dodatkowe środki.

Jak wynika z informacji prasowej Związku Banków Polskich z listopada 2024 roku, we wrześniu ubiegłego roku o kredyty mieszkaniowe wnioskowało ponad 28,5 tys. osób. Dane Centrum Informacji o Rynku Energii wskazują z kolei, że wraz z kredytami gotówkowymi zobowiązania hipoteczne były najchętniej zaciąganymi przez Polaków. W porównaniu do 2023 roku wartość portfela zobowiązań prywatnych i pożyczek wzrosła aż o 39,7 miliarda złotych.

Ze względu na poprawę sytuacji finansowej, wiele osób, które zdecydowały się na zaciągnięcie różnego typu zobowiązań, rozważa ich wcześniejszą spłatę. Wpływają na to różne sytuacje – od podwyżek wynagrodzeń, aż po zdarzenia losowe, takie jak otrzymanie spadku czy wygrana na loterii. Część konsumentów nie wie jednak, że jest to szansa na uzyskanie dodatkowego zwrotu od banku.

Jak to jednak działa, na czym polega i kto może się o to starać? Przyjrzyjmy się uważniej temu rozwiązaniu, które nie tylko obniży całkowity koszt Twojego kredytu, ale dodatkowo zapewni Ci solidny zastrzyk gotówki.

Czym jest wcześniejsza spłata kredytu?

Pojęcie wcześniejszej spłaty zobowiązania oznacza sytuację, w której – jako kredytobiorca – decydujesz się na spłatę zobowiązania, jeszcze przed terminem wynikającym z umowy kredytowej. Może dotyczyć to każdego kredytu konsumenckiego – zarówno krótko-, jak i długoterminowego, np.:

• • kredytu hipotecznego,
  • kredytu gotówkowego,
  • kredytu celowego,
  • pożyczki pozabankowej ratalnej.

Warunki takiego działania określone są jednak ściśle w umowie zawartej z bankiem. Ponadto uprawnienia do takiego działania zostały określone w m.in.:

• • Ustawie o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 roku,
  • Ustawie o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami z 23 marca 2017 roku.

Na czym polega wcześniejsza spłata kredytu gotówkowego?

Podpisując umowę kredytu, ustalasz z bankiem termin spłaty zaciąganego zobowiązania. Na jego podstawie instytucja finansowa ustala wysokość rat, wysokość odsetek i inne parametry finansowania. Zgodnie z przepisami masz jednak prawo zdecydować o skróceniu okresu kredytowania. Jest to sytuacja, w której zwyczajnie chcesz spłacić całość długu wcześniej (pożyczoną kwotę i wszystkie koszty dodatkowe).

W takim przypadku masz do wyboru dwa rozwiązania. Zależnie od Twoich preferencji możesz zadecydować o:

• • całkowitej spłacie kredytu – zakłada uregulowanie długu wraz ze wszystkimi jego kosztami przed czasem wskazanym w umowie;
  • częściowej nadpłacie kredytu, zmierzającej do wcześniejszej spłaty zobowiązania – zakłada jednorazową wpłatę lub regularne przelewy przyśpieszające spłatę, ale nie opiewające na kwotę pozwalającą uregulować kredyt w całości za jednym razem.

W obu przypadkach nie musisz informować kredytobiorcy o chęci wcześniejszej spłaty. Dodatkowo uprawnia Cię to do otrzymania zwrotu części kosztów finansowania. Ich wysokość będzie proporcjonalna do okresu: od momentu rzeczywistego uregulowania zobowiązania do terminu zawartego w umowie. W praktyce oznacza to, że łączne koszty zostaną podzielone na liczbę dni finansowania. Następnie otrzymasz kwotę przysługującą tylko za okres, o jaki udało Ci się skrócić spłatę.

Na czym polega wcześniejsza spłata kredytu hipotecznego?

Podpisanie umowy kredytu hipotecznego zapewnia Ci możliwość wcześniejszej spłaty zobowiązania i reguluje jej warunki. W przypadku tego rodzaju finansowania jednak kwota jest wyższa, a okres spłaty zwykle zdecydowanie dłuższy. Z tego względu zarówno całkowita spłata, jak i regularna nadpłata, mogą przynieść Ci jeszcze większe korzyści.

Czy bank może naliczyć opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu?

W przypadku każdego kredytu konsumenckiego kluczową kwestią jest uważne zapoznanie się z zawieraną umową. To ona musi precyzować zasady spłaty przed czasem zawartym w umowie kredytowej. Jeszcze kilka lat temu naliczanie dodatkowych opłat za takie działania było dość częstą praktyką stosowaną przez banki. Obecnie sytuacja wygląda jednak nieco inaczej i zdecydowanie sprzyja kredytobiorcom.

Praktycznie żaden bank nie pobiera dodatkowych opłat czy prowizji za spłatę zobowiązania przed terminem, o ile okres kredytowania wynosi przynajmniej kilka lat. Nadal zdarzają się natomiast zapisy w umowach, zakładające konieczność spłacania zobowiązania przynajmniej przez np. 1-3 lata od daty zawarcia umowy. Po tym terminie natomiast możesz swobodnie dokonać wcześniejszej spłaty bez ponoszenia kosztów z tego tytułu.

W praktyce jednak część instytucji utrudnia podejmowanie takich działań. Przykładem może być tu np. bank PKO BP, który wymaga każdorazowego podpisywania płatnego aneksu do umowy, gdy zdecydujesz się na skrócenie okresu kredytowania.

Czy bank ma obowiązek zwrotu prowizji przy wcześniejszej spłacie kredytu?

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z września 2019 roku jednoznacznie potwierdza, że konsument ma prawo do obniżki kosztu kredytu, jeśli dojdzie do jego spłaty szybszej niż w zawartej umowie. Co istotne, obejmuje to wszystkie koszty nałożone na konsumenta. W grę wchodzi zatem nie tylko prowizja, ale też np. narastające odsetki. Mowa tu nawet o sytuacji, gdy część z tych opłat została uiszczona z góry, przy okazji zawierania umowy.

Przy każdym kredycie konsumenckim niezbędne jest złożenie wniosku w tej sprawie do banku. Są instytucje, które robią to „automatycznie” po spłacie zobowiązania. Najczęściej natomiast wymagane jest wystosowanie prośby o obliczenie zwrotu proporcjonalnie do kosztów kredytu i skróconego okresu kredytowania. Takie pismo musi zawierać:

• • imię i nazwisko kredytobiorcy,
  • szczegóły dotyczące spłaconego kredytu,
  • szczegółowy opis dotyczący formy zwrotu.
  • powołanie na orzeczenie TSUE C-383/18 oraz art. 49 Ustawy o kredycie konsumenckim.

Następnie konieczne jest dostarczenie pisma do banku. Możesz zrobić to osobiście lub w inny sposób, który jest akceptowany (np. listem poleconym). Instytucja finansowa ma 30 dni na rozpatrzenie Twojego wniosku, bazując na decyzji Rzecznika Finansowego oraz Ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego.

Z prawnego punktu widzenia bank jest zobowiązany do zwrotu części kosztów. Reguluje to przywoływana już Ustawa o kredycie hipotecznym i nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami z 2017 roku.

W przypadku spłaty całości kredytu hipotecznego przed terminem określonym w umowie o kredyt hipoteczny całkowity koszt kredytu hipotecznego ulega obniżeniu o odsetki i inne koszty kredytu hipotecznego przypadające za okres, o który skrócono obowiązywanie tej umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. [art. 39 ust. 1 ww. Ustawy]

Co zrobić, jeśli bank nie chce zwrócić prowizji w związku ze spłatą kredytu przed terminem?

Jak łatwo się domyślić, pełna lub częściowa spłata zobowiązania przed czasem, nie działa na korzyść banku. Wobec tego czasem zdarzają się konflikty na linii instytucja-klient w kwestii zwrotu kosztów. Co gorsze, dzieje się tak nawet mimo tego, że przepisy dość jasno tę kwestię regulują.

Sporadycznie batalia o zwrot kosztów staje się bardziej uciążliwa dla klientów banków. W takich przypadkach jednak organy stają zwykle po stronie kredytobiorców. Zarówno stanowiska Rzecznika Finansowego, jak i prezesa UOKiK są w tej kwestii jednoznaczne. Po wystosowaniu reklamacji i zgłoszeniu prośby o wydanie opinii w konkretnej sprawie Twoje szanse na pożyczenie pieniędzy znacznie wzrosną.

Choć to nieczęste, teoretycznie może zdarzyć się, że w przyznaniu pieniędzy nie pomogą jednak nawet powyższe kroki. W takim przypadku ostatnią deską ratunku jest skierowanie sprawy na drogę sądową.

Ile prowizji zwróci bank przy wcześniejszej spłacie kredytu?

Prowizja i inne koszty opiewają na rozmaite kwoty, w zależności od konkretnego zobowiązania. Kluczowe są w tym przypadku szczegółowe warunki podpisanej przez klienta umowy kredytowej. W związku z tym różnorodna bywa także wysokość zwrotu, który Ci się należy.

Jak wspominaliśmy, w ramach zwrotu kosztów możesz liczyć na proporcjonalne obniżenie kosztów. W praktyce oznacza to, że jest ono ograniczone wyłącznie do okresu:

• • od dnia rzeczywistej spłaty zobowiązania,
  • do momentu zakończenia okresu kredytowania, zawartego w umowie.

Dokładną wysokość zwrotu powinien wyliczyć na Twój wniosek bank.

Jak samodzielnie wyliczyć kwotę zwrotu?

Jeśli nie masz pewności, czy kwota wyliczona przez bank jest prawidłowa, możesz zgłosić się do doradcy kredytowego z prośbą o pomoc. To jednak niejedyny sposób. Alternatywnie możesz skorzystać z kalkulatora wysokości zwrotu z tytułu spłaty zobowiązania przed terminem zawartym w umowie.

To narzędzie oficjalnie polecane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dostępny jest na stronie internetowej tej instytucji. Wystarczy, że wprowadzisz do niego podstawowe dane:

• • wszystkie koszty pozaodsetkowe,
  • datę uruchomienia kredytu,
  • datę spłaty ostatniej raty według harmonogramu,
  • datę rzeczywistej spłaty (wcześniejszej).

Na tej podstawie system wyliczy orientacyjną sumę do zwrotu, którą możesz porównać z tą określoną przez bank.

Co mówi prawo o wcześniejszej spłacie kredytu?

Wcześniejsza spłata zobowiązania jest zgodna z obowiązującymi w Polsce przepisami. Podstawowe akty prawne, które regulują tę kwestię, to:

• • Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. z 2022 r. poz. 2339);
  • Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1723).

Warto podkreślić, że prawo do spłaty zobowiązania gotówkowego przed terminem określonym w umowie kredytowej reguluje Ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Co zatem istotne, warto zwrócić także uwagę na to, czy Twoje finansowanie na pewno jest kredytem konsumenckim. Aby tak było:

• • musi zostać udzielone konsumentowi,
  • powinno zostać udzielone odpłatnie,
  • nie może być wyższe niż 255.550 zł,
  • nie może zostać przeznaczone na cele związane z działalnością gospodarczą.

Ponadto, z perspektywy prawnej można przyjrzeć się także kwestii ubiegania się o zwrot z tytułu wcześniejszej spłaty. Zgodnie ze stanowiskiem UOKiK, takie działanie jest prawem konsumenta. Zapisem prawnym szczegółowo regulującym tę kwestię jest wyrok TSUE w sprawie C-383/18. Pod uwagę brana jest także opinia Rzecznika Finansowego, zgodna z powyższymi przepisami.

Na uwagę zasługuje także komentarz Zbigniewa Oficerskiego do Ustawy o kredycie konsumenckim. Dotyczy on zakresu przewidywanego zwrotu. Zgodnie z nim:

W art. 49 niniejszej ustawy proporcjonalna redukcja dotyczy „całkowitego kosztu kredytu”. […] Katalog kosztów składających się na całkowity koszt kredytu, sformułowany w art. 5 pkt 6 tej ustawy, ma charakter otwarty, o czym decyduje użyty w treści tego przepisu zwrot „w szczególności”. Może to w praktyce być źródłem różnych wątpliwości, czy inne koszty, których nie wymieniono w tym przepisie, mogą być również zakwalifikowane do „całkowitego kosztu kredytu”, a w konsekwencji, czy również podlegałyby proporcjonalnej redukcji w warunkach określonych w art. 49 komentowanej ustawy.

Przedawnienie zwrotu za spłatę zobowiązania przed terminem

Warto podkreślić, że w polskim prawie znajdują się przepisy dotyczące okresu ubiegania się o zwrot z tytułu spłaty zobowiązania przed terminem. Pod uwagę należy brać w tym przypadku nowelizację Kodeksu cywilnego w kwestii terminów przedawnień roszczeń z umów, które zostały uregulowane do 8 lipca 2018 roku. Zgodnie z prawem ulegają one przedawnieniu w czasie 10 lat.

Nieco inaczej kwestia ta wygląda w przypadku umów spłaconych od dnia 9 lipca 2018 roku. W ich przypadku okres przedawnienia wynosi 6 lat. Co istotne, czas ten liczony jest od chwili rzeczywistej spłaty zobowiązania przed czasem określonym w umowie. Zawsze natomiast zalecane jest wystąpienie z wnioskiem o zwrot jak najszybciej.

Jakie jest stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa UOKiK w sprawie wcześniejszej spłaty kredytu?

Na stronie internetowej UOKiK w sekcji „Pytania i odpowiedzi” znajduje się oficjalne stanowisko tej instytucji w sprawie wcześniejszej spłaty zobowiązań i żądania proporcjonalnego zwrotu kosztów:

W przypadku kredytów zaciągniętych na podstawie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Art. 39 ust. 1 ww. ustawy – analogicznie do art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim – zdaniem UOKiK daje podstawę do żądania zwrotu kosztów w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu hipotecznego.

Co więcej, dalej możemy przeczytać, że:

[…] Konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt. W takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Oficjalne stanowisko Rzecznika Finansowego znajdziesz na stronie internetowej www.rf.gov.pl. Widnieją w nim takie zapisy, jak:

Art. 49 ust. 1 ustawy należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę, z tymże wyjątkiem, iż redukcja ta ma charakter proporcjonalny, tj. odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie.

Widnieje tam ponadto jednoznaczne wyjaśnienie zakresu kosztów, o których proporcjonalny zwrot możesz się ubiegać:

[…] po pierwsze należy wskazać, że zgodnie literalnym brzmieniem art. 49 ust. 1 ustawy, przepis ten obejmuje swoim zakresem całkowity koszt kredytu.

Dotyczy zatem:

• • „odsetek, opłat, prowizji, podatków i marży, jeżeli są znane kredytodawcy,
  • kosztów usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu.”

Wyjątkiem w tej sytuacji są wyłącznie koszty opłat notarialnych, jakie poniosłeś jako konsument.

Czy wcześniejsza spłata kredytu się opłaca?

Wcześniejsza spłata opłaca się praktycznie zawsze. Wynika to z faktu, że dzięki niej w krótszym czasie regulujesz zaległość w postaci pożyczonego kapitału. W związku z tym bank ma po prostu mniej czasu na naliczanie odsetek od tego zadłużenia. Ostatecznie więc zobowiązanie generuje niższe koszty, co przekłada się na Twoje realne oszczędności.

Dodatkowa kwestia to potencjalny zwrot części kosztów, które jako kredytobiorca poniosłeś już podczas zawierania umowy lub w czasie spłaty zobowiązania. Jego wysokość bywa różna i zależy od konkretnego kredytu, czasu spłaty i szeregu innych kwestii. Nadal jednak są to dodatkowe pieniądze, które zasilą Twój budżet.

Oczywiście każdy bank ma swoje regulacje i inaczej podchodzi do kwestii wcześniejszej spłaty zaciągniętych zobowiązań. Czasem spłata w ciągu kilku pierwszych lat może być obarczona dodatkowymi opłatami. Nie zawsze też instytucje finansowe życzliwie spoglądają na same nadpłaty, usiłując ograniczyć swobodę ich realizacja na rozmaite sposoby. Zawsze więc warto przed podpisaniem umowy bliżej przyjrzeć się zapisom regulującym te kwestie, by uniknąć problemów w przyszłości.

Patryk Korzec

Redaktor

redakcja@rankomat.pl

Dziennikarz i copywriter zafascynowany światem inwestycji, bankowości i finansów. Absolwent Uniwersytetu Opolskiego oraz Warszawskiego. Doskonalił swoje umiejętności w kilku lokalnych i ogólnopolskich redakcjach internetowych oraz radiowych. Prywatnie miłośnik podróży, książek oraz nowinek technologicznych.

Zobacz inne wpisy tego autora »

Komentarze:

Subscribe

Powiadom o

nowych dalszych komentarzachnowych odpowiedziach na moje komentarze

Label

Imię*

E-mail

Δ

Label

Imię*

E-mail

Δ

0 komentarzy

najnowszy

najstarszy oceniany

Inline Feedbacks

View all comments