Numer IBAN – co to jest i do czego jest potrzebny?

Jest duża szansa, że często przed zleceniem ważnego przelewu krajowego w złotych polskich (PLN), kilkukrotnie sprawdzasz poprawność numeru rachunkowego odbiorcy. W końcu chcesz mieć pewność, że pieniądze trafią w odpowiednie miejsce. W przypadku przelewów zagranicznych musisz zwrócić uwagę na kilka dodatkowych elementów – w tym na numer rachunku w formacie IBAN i kod BIC/SWIFT przypisany do banku odbiorcy płatności. Co ciekawe, bardziej skomplikowany proces może działać na Twoją korzyść.  

Co to jest IBAN? 

IBAN (ang. International Bank Account Number) jest międzynarodowym standardem numeracji kont bankowych. Dzięki unikalnym numerom rachunków można sprawinie określić bank prowadzący dany rachunek bankowy oraz wskazać właściciela konta. Standardem IBAN posługują się instytucje finansowe zlokalizowane w kilkudziesięciu krajach i terytoriach zależnych.    

Do czego potrzebny jest numer IBAN? 

Numer rachunku w formacie IBAN jest jednym z podstawowych elementów potrzebnych do realizacji przelewu zagranicznego. Wykorzystywany jest w systemach: 

• SWIFT (ang. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) – w skrócie jest system wymiany komunikatów elektronicznych, który pozwala zrealizować przelew zagraniczny do niemal każdego banku na świecie o ile np. dany bank lub kraj nie są objęte międzynarodowymi sankcjami. 
• SEPA (ang. Single Euro Payment Area) – system ten pozwala realizować przelewy tylko w walucie EUR pomiędzy 36 państwami, które tworzą tzw. jednolity obszar płatności w euro. Przelew SEPA w euro może być zarówno przelewem krajowym, jak i zagranicznym. System ten ma ułatwiać rozliczenia bezgotówkowe w euro pomiędzy konsumentami, firmami oraz instytucjami publicznymi. 

Jeśli to Ty jesteś beneficjentem przelewu, to zagraniczny nadawca będzie potrzebować Twojego numeru rachunku w odpowiednim formacie IBAN (international bank account number). Kiedy podczas zlecania przelewu zagranicznego nie zostanie wprowadzony prawidłowy kodu kraju, to konsekwencją takiego zaniedbania będzie jedna z poniższych sytuacji: 

• pieniądze nie trafią na konto odbiorcy; 
• płatność dojdzie do skutku, ale przelew będzie kosztować więcej – banki pośredniczące będą musiały podjąć dodatkowe działania w celu dokładnego zweryfikowania odbiorcy przelewu. 

Porównaj najlepsze konta osobiste

Jak wygląda numer polskiego rachunku bankowego w standardzie IBAN? 

Konstrukcja rachunku bankowego w standardzie IBAN jest bardzo prosta. Wystarczy, że przed standardowy numer rachunku bankowego (NRB) wstawisz kod kraju, w którym prowadzone jest to konto. W przypadku Polski będzie to naturalnie PL. 

Rozłóżmy jednak zagadnienie konstrukcji kont w standardzie IBAN na czynniki pierwsze. Każdy numer rachunku prowadzonego przez banki działające w Polsce składa się z 26 cyfr.  

Konstrukcja NRB w zapisie łącznym prezentuje się następująco: 

KKAAAAAAAABBBBBBBBBBBBBBBB 

gdzie: 

• KK (2 cyfry) to suma kontrolna całego numeru rachunku (jest ona określana na podstawie pozostałych cyfr ciągu); 
• AAAAAAAA (8 cyfr) to numer rozliczeniowy banku lub jego placówki, pozwalający na identyfikację konkretnej instytucji; 
• BBBBBBBBBBBBBBBB (16 cyfr) to numer rachunku klienta. 

Aby otrzymać numer rachunku bankowego w standardzie IBAN wystarczy poprzedzić NRB kodem kraju, zgodnie z poniższym schematem: 

PLKKAAAAAAAABBBBBBBBBBBBBBBB 

Prefiks PL zgodny jest ze standardem ISO 3166-1 alfa-2, który wprowadza dwuliterowe oznaczenia poszczególnych krajów i terytoriów. Pamiętaj, że kod PL dotyczy wyłącznie rachunków prowadzonych w polskich bankach. Pozostałe kraje mają własne oznaczenia, co opiszemy w dalszej części tekstu.  

W rezultacie numery rachunków w standardzie IBAN, które prowadzone są przez banki działające w Polsce, zawsze będą mieć 28 znaków. W innych krajach może wyglądać to inaczej. Przykładowo numer rachunku bankowego w standardzie IBAN: 

• w Danii składa się z 18 znaków (DK9520000123456789); 
• w Wielkiej Brytanii składa się z 22 znaków (GB33BUKB20201555555555); 
• w Portugalii składa się z 25 znaków (PT50002700000001234567833). 

Jak sprawdzić poprawność numeru IBAN? 

Jeśli chcesz sprawdzić poprawność numeru konta zapisanego w standardzie IBAN, to możesz to zrobić na dwa sposoby – wykorzystując dostępne w sieci narzędzia lub dokonując samodzielnych obliczeń. Żeby lepiej zrozumieć ten mechanizm skupimy się na tej drugiej metodzie.  

Aby samodzielnie zweryfikować poprawność numeru IBAN dla rachunku prowadzonego przez bank w Polsce, wykonaj następujące kroki: 

1. Policz liczbę znaków składających się na cały ciąg – w Polsce będzie ich zawsze 28 (2 znaki składające się na kod kraju plus 26 znaków tworzących numer rachunku bankowego). 
2. Cztery pierwsze znaki (kod kraju plus dwucyfrowa liczba kontrolna) przenieś na koniec numeru rachunku, aby otrzymać poniższy ciąg: AAAAAAAABBBBBBBBBBBBBBBBPLKK 
3. Zamień kod kraju na liczby wykorzystując kolejność alfabetyczną. Literze A odpowiada liczba 10, literze B liczba 11, literze C liczba 12, aż do litery Z, której odpowiada liczba 35. Kod PL będzie zatem liczbą 2521 (litera P odpowiada liczbie 25, a litera L liczbie 21). W efekcie ciąg powinien wyglądać tak: AAAAAAAABBBBBBBBBBBBBBBB2521KK 
4. Uzupełnij pozostałe cyfry rachunku bankowego. 
5. Otrzymaną liczbę podziel przez 97. Jeśli reszta z dzielenia wynosi 1, to numer IBAN jest prawidłowy. 

Gdzie znaleźć numer konta w standardzie IBAN? 

Z jednej strony zasada tworzenia numeru rachunku bankowego w standardzie IBAN jest prosta – wystarczy dodać przed NRB kod kraju. Z drugiej strony możliwe jest, że będziesz szukać dodatkowego potwierdzenia, zanim przekażesz przelew zagraniczny do realizacji (szczególnie kiedy opiewa na wysoką kwotę). Numer swojego rachunku w standardzie IBAN znajdziesz: 

• w umowie o prowadzenie rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego (ROR), którą zawarłeś ze swoim bankiem; 
• w usłudze bankowości elektronicznej – informacja ta najczęściej znajduje się w zakładce ze szczegółami konta. W ten sposób sprawdzisz od razu również kod BIC/SWIFT, który również potrzebny jest do poprawnego zlecenia przelewu zagranicznego; 
• w aplikacji mobilnej banku – w tym przypadku odpowiednią informację również znajdziesz w zakładce ze szczegółami konta. Plusem tej metody jest jednak większa wygoda i krótszy czas logowania w porównaniu do usługi bankowości internetowej. 

Jak wyglądają rachunki w standardzie IBAN w innych krajach? 

W każdym kraju należącym do systemu SWIFT, numery rachunków bankowych w standardzie IBAN poprzedzone są unikatowym, dwuliterowym symbolem. Oznaczenie kraju, ich długość oraz przykładowe numery rachunków w formacie IBAN (ang. International Bank Account Number) prezentuje poniższa tabela.

Zwróć uwagę, że numery rachunków bankowych w standardzie IBAN różnią się nie tylko liczbą znaków. W niektórych lokalizacjach (tj. Irlandia, Wielka Brytania, Holandia, Rumunia) kod danego kraju to nie jedyne oznaczenie literowe składające się na numer IBAN. 

Porównaj najlepsze konta osobiste

Czy sam numer IBAN wystarczy do realizacji przelewu zagranicznego? 

Numer rachunku w standardzie IBAN jest niezbędnym, ale nie jedynym elementem, niezbędnym do prawidłowej realizacji przelewu zagranicznego. Wypełniając formatkę przelewu SWIFT musisz wypełnić również: 

• kwotę i walutę przelewu 
• tytuł przelewu 
• imię i nazwisko odbiorcy przelewu 
• adres odbiorcy przelewu 
• kod SWIFT/BIC banku odbiorcy przelewu 
• opcjonalnie – numer swojego rachunku, z którego bank pobierze opłatę za przelew. 

Zwróć również uwagę na opcję podziału opłat za przelew zagraniczny, z którą nie spotkasz się wykonując przelewy krajowe. Z racji tego, że koszt przelewu zagranicznego może być wysoki, możesz ustalić z odbiorcą, kogo obciąży taka opłata. Do wyboru są następujące opcje: 

• OUR (ang. ours) – jako nadawca pokrywasz wszystkie koszty przelewu zagranicznego; 
• BEN (ang. beneficiary) – wszystkie opłaty za przelew zagraniczny przeniesione są na odbiorcę; 
• SHA (ang. shared) – koszty przelewu dzielone są pomiędzy Tobą a odbiorcą przelewu zagranicznego (jest to najczęściej opcja domyślna). 

Z uwagi na fakt, że w przekazywaniu pieniędzy mogą brać udział banki pośredniczące, trudno jest dokładnie określić, kiedy pieniądze pojawią się na koncie odbiorcy. Jako nadawca przelewu zagranicznego możesz wpłynąć na szybkość księgowania środków. Do wyboru masz 3 tryby realizacji przelewu:  

• Zwykły (Spot, D+2) – przelew powinien trafić na konto odbiorcy do 3 dni roboczych od momentu jego zlecenia. 
• Pilny (Tomnext, D+1) – przelew powinien zostać zaksięgowany na rachunku odbiorcy następnego dnia roboczego. 
• Ekspresowy (Overnight, D+0) – jeśli zlecisz przelew w tym trybie odpowiednio wcześnie, to jest szansa, że trafi na konto obiorcy jeszcze tego samego dnia. 

Pamiętaj, że przyspieszenie przelewu zagranicznego pociąga za sobą dodatkowe koszty. Przed akceptacją takiej operacji sprawdź dokładnie, czy prawidłowo wypełniłeś cały formularz. Ewentualne błędy mogą spowodować zwrot środków na Twoje konto i naliczenie opłat związanych z koniecznością weryfikacji przelewu. 

Czym jest kod SWIFT/BIC? 

Zapewne zauważyłeś, że na liście elementów niezbędnych do prawidłowej realizacji przelewów zagranicznych pojawiła się pozycja SWIFT/BIC odbiorcy przelewu. Kod ten pozwala zidentyfikować instytucję finansową, do której mają trafić środki. Pamiętaj, że możesz spotkać się zarówno z określeniem kod SWIFT, jak i kod BIC (ang. Business Identifier Code dawniej Bank Identifier Code) – w dalszej części tekstu będziemy wykorzystywać je naprzemiennie.  

Kod SWIFT pozwala zautomatyzować i przyspieszyć transfer środków pomiędzy uczestnikami globalnej sieci finansowej. Droga przelewu zagranicznego wcale nie musi prowadzić bezpośrednio z banku A do banku B. W taką operację mogą być zaangażowane również tzw. banki pośredniczące. Kody SWIFT pozwalają sprawniej i szybciej rozliczać tysiące takich transakcji.  

Jak wygląda kod SWIFT/BIC? 

Na unikalny kod BIC składa się od 8 do 11 znaków alfanumerycznych. W przypadku polskich banków kody SWIFT złożone są niemal w całości z liter. Każda część kodu BIC spełnia określoną funkcję: 

• pierwsze 4 znaki są unikalnym identyfikatorem instytucji finansowej (banku); 
• kolejne 2 znaki to kod kraju według normy ISO 3166-1, która wykorzystywana jest również przy tworzeniu numerów IBAN; 
• ostatnie 2 znaki to kod lokalizacji banku lub instytucji finansowej. 

Opcjonalnie na końcu kodu BIC może pojawić się kod XXX (symbol centrali) lub 3 dodatkowe znaki (identyfikator oddział banku lub instytucji). Kody BIC – w wybranych bankach działających w Polsce – prezentujemy w poniższej tabeli.

O czym pamiętać zlecając przelew zagraniczny? 

Uzupełnienie formularza przelewu zagranicznego wymaga zgromadzenia większej ilości danych, niż ma to miejsce w przypadku przelewów krajowych realizowanych w złotych polskich. Oprócz numeru rachunku w standardzie IBAN musisz zadbać o m.in. kod BIC banku odbiorcy przelewu, określenie waluty przelewu oraz sposobu podziału opłat wynikających z takiej operacji. 

Z uwagi na bardziej skomplikowany proces przekazywania środków przelewy SWIFT mogą generować wysokie koszty. Banki pobierają często prowizję, której wysokość uzależniona jest od kwoty przelewu (ze wskazaniem minimalnej i maksymalnej opłaty za taką operację). Jeśli płatność zagraniczną realizujesz z konta prowadzonego w złotych polskich, to musisz liczyć się dodatkowo z kosztami przewalutowania.  

Porównaj najlepsze konta osobiste