Egzekucja komornicza to zwykle stresujące i trudne doświadczenie. Często pojawia się pytanie: co dokładnie może zająć komornik, a czego nie? Warto znać swoje prawa w tym zakresie – chociażby po to, aby uniknąć nadmiernych obaw. Przepisy prawa jasno określają, jakie świadczenia i przedmioty są chronione przed egzekucją komorniczą. Dowiedz się, na czym polega egzekucja komornicza, co może być zajęte, a co jest całkowicie wyłączone spod egzekucji.
Komornicy niejednokrotnie kojarzą się w Polsce z nieprzyjemnymi urzędnikami, którzy bezwzględnie odbierają dłużnikom wszystko, co tylko ma jakąkolwiek wartość. Ten wizerunek powoli się jednak zmienia, m.in. na skutek zmian w przepisach. Nadużycia podczas egzekucji komorniczej zdarzają się coraz rzadziej. Istnieją też jasno określone zasady dotyczące tego, co może, a czego nie może zająć komornik.
Na czym polega egzekucja komornicza?
Egzekucja komornicza to postępowanie, które jest wynikiem niewywiązania się z obowiązku zapłaty długu. Komornik działa na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez sąd.
W ramach egzekucji długów ma prawo do zajęcia majątku dłużnika na wniosek wierzyciela i w celu zaspokojenia jego roszczeń. Cały proces odbywa się zgodnie z przepisami prawa, które regulują m.in., jakie elementy majątku mogą być zajęte, a które pozostają pod ochroną.
Aby wszcząć egzekucję długów, wierzyciel musi najpierw uzyskać tytuł wykonawczy, czyli dokument sądowy, który potwierdza istnienie długu. Następnie komornik podejmuje działania mające na celu odzyskanie pieniędzy na rzecz wierzyciela. W pierwszej kolejności zawsze dochodzi do wezwania dłużnika do dobrowolnego spełnienia świadczenia. Dopiero gdy dłużnik nie wywiąże się z tego obowiązku, podejmowane są dalsze działania.
Więcej na ten temat mówi Kodeks postępowania cywilnego. W art. 799 można przeczytać, że:
Co mówi prawo?
Oznacza to, że komornik nie musi uwzględniać wniosku wierzyciela dotyczącego preferowanych sposobów egzekucji, ponieważ zawsze powinien działać w sposób możliwie najmniej uciążliwy dla dłużnika.
Zazwyczaj komornik najpierw sięga po najprostsze metody egzekucji – zajmuje rachunek bankowy dłużnika oraz jego wynagrodzenie za pracę. Gdy te metody okazują się niewystarczające, komornik może wdrożyć bardziej zaawansowane działania. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, co może zająć, a czego nie.
Co może zająć komornik?
Komornik, działając na podstawie obowiązujących przepisów, ma prawo zająć majątek dłużnika, a dokładnie jego określone składniki. Jakie?
- Ruchomości – są to rzeczy materialne należące do dłużnika. W tej kategorii mieszczą się m.in. samochody, sprzęt elektroniczny oraz inne cenne przedmioty. Obowiązują w niej jednak pewne wyjątki.
- Nieruchomości – w ramach postępowania egzekucyjnego komornik ma prawo do zajęcia także nieruchomości należącej do dłużnika, zwłaszcza gdy dług jest znaczny. Jednak do podjęcia egzekucji komorniczej z nieruchomości – muszą być spełnione dodatkowe warunki.
- Wynagrodzenie za pracę – komornik ma prawo zająć część wynagrodzenia, ale jedynie powyżej określonej kwoty, która zapewnia dłużnikowi minimalne środki do życia. Tzw. kwota wolna od zajęcia komorniczego wynosi 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę (w drugiej połowie 2024 r. jest to 3 225 zł). Jeżeli dłużnik zarabia na podstawie umowy cywilnoprawnej, musi udowodnić przed komornikiem, że jest to jego jedyne i stałe źródło dochodu. Jeśli natomiast chce spłacić zadłużenie z kwoty wolnej, może złożyć w banku stosowną dyspozycję.
- Środki na rachunku bankowym – komornik może zająć także konto dłużnika i zgromadzone na nim pieniądze, ale – podobnie jak w przypadku wynagrodzenia – istnieje limit środków, których nie może naruszyć. Limit jest taki sam jak w przypadku wynagrodzenia za pracę.
Ponadto komornik może zająć inne prawa majątkowe należące do dłużnika.
Przykład
Czego nie może zająć komornik?
Pomimo szerokich uprawnień komornika nie wszystkie składniki majątku dłużnika mogą zostać zajęte. Prawo chroni podstawowe dobra oraz środki niezbędne do zaspokojenia potrzeb życiowych zarówno samego dłużnika, jak i jego rodziny. Jakie są najważniejsze elementy, które są wyłączone spod egzekucji?
- Minimum egzystencji
Komornik nie może zająć środków, które są konieczne do zapewnienia dłużnikowi i jego rodzinie podstawowych potrzeb życiowych. Dlatego też ustalono wspomniane wyżej limity dotyczące wynagrodzenia za pracę oraz środków na koncie bankowym. Istnieje też kwota wolna od potrąceń dla świadczeń emerytalnych (75% minimalnej emerytury, co w 2024 r. daje 1 335,72 zł).
- Świadczenia socjalne i zasiłki
Zgodnie z prawem w postępowaniu egzekucyjnym komornik nie ma prawa zajmować świadczeń socjalnych, takich jak 800+, świadczenia rodzinne, świadczenia wychowawcze, świadczenia z pomocy społecznej, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne i wiele innych. Są one przeznaczone na pokrycie podstawowych potrzeb życiowych i podlegają pełnej ochronie, a ich kompletną listę zawiera Kodeks postępowania cywilnego (art. 833 § 6).
- Przedmioty niezbędne do codziennego funkcjonowania
Komornik nie może zająć przedmiotów, które są niezbędne dłużnikowi do życia, takich jak ubrania, bielizna, obuwie, czy przedmioty codziennego użytku (np. lodówka, pralka). W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą prawo chroni także narzędzia niezbędne do wykonywania zawodu. Istnieją też konkretne ograniczenia w zajmowaniu składników gospodarstwa rolnego.
- Zapasy żywności i opału
Komornik nie ma prawa zająć produktów spożywczych, które są niezbędne do wyżywienia dłużnika i jego rodziny. Ochrona obejmuje także opał niezbędny do ogrzewania domu na czas jednego miesiąca.
- Przedmioty związane z kultem religijnym
Wszystkie przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych są wyłączone spod egzekucji komorniczej.
- Przedmioty niezbędne do nauki i papiery osobiste
Przedmioty niezbędne do nauki i papiery osobiste, a także wszystkie przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową są chronione.
Innymi słowy, dłużnik nie może utracić na skutek egzekucji komorniczej możliwości w miarę normalnego funkcjonowania. Dokładne ograniczenia egzekucji opisuje art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego. Warto również wiedzieć, że niektóre z wymienionych wyżej ograniczeń nie dotyczą dłużników alimentacyjnych.
Przykład
Co nie podlega egzekucji komorniczej?
W polskim prawie istnieje szereg przepisów, które chronią dłużnika przed całkowitym pozbawieniem środków do życia. Kodeks postępowania cywilnego wskazuje m.in. na rzeczy które są całkowicie wyłączone z egzekucji komorniczej. Są one wyszczególnione w art. 831 kpc.
Należą do nich:
- sumy i świadczenia w naturze wyasygnowane na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych;
- 50% kwot diet przysługujących z tytułu podróży służbowych;
- sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (np. stypendia, wsparcia);
- środki pochodzące z programów finansowanych, wypłacone w formie zaliczki, chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z realizacją projektu, na który środki te były przeznaczone;
- prawa niezbywalne, chyba że możność ich zbycia wyłączono umową, a przedmiot świadczenia nadaje się do egzekucji albo wykonanie prawa może być powierzone komu innemu;
- świadczenia z ubezpieczeń osobowych oraz odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych, w granicach określonych w drodze rozporządzenia;
- świadczenia z pomocy społecznej;
- jednorazowa lub okresowa pomoc pieniężna przyznawana przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych;
- wierzytelności przypadające dłużnikowi z budżetu państwa lub od Narodowego Funduszu Zdrowia z tytułu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej;
- sumy przyznane orzeczeniem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jeżeli egzekwowana wierzytelność przysługuje Skarbowi Państwa;
- świadczenie integracyjne;
- wierzytelności z tytułu opłat na pokrycie kosztów utrzymania i eksploatacji nieruchomości przysługujące spółdzielni mieszkaniowej wobec członków spółdzielni i osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu albo własność lokalu.
Są to zatem kolejne rzeczy, których nie może Ci zabrać komornik w toku postępowania egzekucyjnego. Ponownie jednak w przypadku dłużników alimentacyjnych mogą obowiązywać nieco inne zasady. Przykładowo w rozumieniu przepisów komornik może zabrać dłużnikowi alimentacyjnemu stypendium od Skarbu Państwa albo świadczenia z ubezpieczeń osobowych i odszkodowania z ubezpieczeń majątkowych.
Co warto wiedzieć?
- Dłużnik ma swoje prawa, które gwarantują mu minimalny poziom ochrony. Jeśli wobec Ciebie toczy się egzekucja komornicza, warto wiedzieć, co komornik może, a czego nie może zająć.
- Ochronie podlegają przede wszystkim podstawowe środki do życia, świadczenia socjalne oraz narzędzia niezbędne do pracy.
- Dłużnicy alimentacyjni muszą się mierzyć z surowszymi przepisami. W tym przypadku komornik ma prawo do szerzej zakrojonej egzekucji.
- Zasady dotyczące egzekucji komorniczej reguluje przede wszystkim Kodeks postępowania cywilnego.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy komornik może zająć cały dochód?
Nie, komornik nie może zająć całego dochodu. Prawo określa kwotę wolną od zajęcia. W przypadku otrzymywania dochodów z tytułu pracy zarobkowej kwota wolna stanowi 75% aktualnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, a w przypadku emerytury 75% minimalnego świadczenia emerytalnego.
Co komornik może zabrać z domu?
W zasadzie wszystkie rzeczy, z wyjątkiem tych niezbędnych do życia i egzystencji dłużnika oraz jego rodziny podlegają zajęciu komorniczemu. Warto jednak wiedzieć, że komornik może zająć tylko ruchomości należące do dłużnika. Nie zabierze m.in. ubrań, przedmiotów niezbędnych do nauki, osobistych dokumentów, pralki, lodówki czy zapasów żywności oraz opału.
Co może zabrać komornik, jeśli nic nie mam?
Jeśli dłużnik nie ma żadnych nieruchomości i ruchomości do przejęcia, komornik może zająć jego środki pieniężne na koncie oraz wynagrodzenie. W przypadku ich braku, a także braku innych praw majątkowych, egzekucja jest bezskuteczna. Wówczas może dojść do jej umorzenia.
Źródła
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19640430296/U/D19640296Lj.pdf
Dostałam kwotę 914 zł za szkolenie zawodowe (obecnie jestem bez pracy)i to było jedyne moje źródło utrzymania a komornik za alimenty zabrał z tego 640 zł czy miał takie prawo by zostawić mnie bez środków do życia w momencie gdy to nie są dodatkowe pieniądze oprócz pensji?
Czy komornik może zabrać ;Prócz wynagrodzenia ,zapomogi z funduszu socjalnego??
miałam na koncie 700zł. Komornik zabrał mi z tego 500 zł. Dlaczego. Mam emeryturę zajętą przez komornika i co miesiąc zabiera mi z niej 800zł. Pracuję na 1/8 etatu z minimalnym wynagrodzeniem tj.376,25 zł, też chciał mi to zająć Czy ma do tego prawo
Czy komornik może zająć telewizor mojego konkubenta? Faktura jest na niego, abonament ale ze mną mieszka.
Czy komornik może zabrać pieniądze z odszkodowania za córkę nogi