Upadłość konsumencka 2025 – czym jest i kto może ją ogłosić?

Na czym polega upadłość konsumencka i w jakich sytuacjach jej ogłoszenie może Ci pomóc? Postępowanie upadłościowe bywa wyjątkowo stresujące, czasem jednak okazuje się jedynym i najlepszym rozwiązaniem. Przekonaj się, jak dokładnie przebiega, kto może z niego skorzystać i jakie są jego konsekwencje.

W 2024 roku sądy ogłosiły aż 21,2 tys. upadłości konsumenckich, co jest najwyższym wynikiem w historii naszego kraju [1]. Procedura upadłości konsumenckiej jest stosunkowo łatwo dostępna, a jej „popularność” wyraźnie rośnie. Mimo to jednak nadal nie wszyscy wiedzą, jak przebiega i jakie są jej konsekwencje.

Sprawdźmy więc, czym dokładnie jest upadłość konsumencka, kto może z niej skorzystać i kiedy jest to rzeczywiście opłacalne rozwiązanie. Pamiętaj, że nie zawsze ogłoszenie upadłości jest dobrym pomysłem. Czasem jednak bywa ostatnią deską ratunku i jedynym sposobem na wyjście z trudnej sytuacji finansowej.

Czym jest upadłość konsumencka?

Upadłość konsumencka może być postrzegana z dwóch perspektyw:

• • jako stan oficjalnej niewypłacalności osoby fizycznej (bankructwo osoby fizycznej),
  • jako procedura sądowa, przeznaczona dla osób fizycznych, które stały się niewypłacalne.

W obu przypadkach niewypłacalność definiowana jest jako całkowity brak możliwości regulowania zobowiązań przez okres co najmniej 3 miesięcy. Chodzi tu zarówno o długi wynikające z kredytów bankowych, jak i różnego rodzaju pożyczek pozabankowych, prywatnych i innych.

Postępowanie upadłościowe często jest postrzegane jako ostateczność. Musisz mieć bowiem świadomość, że bardzo negatywnie wpływa ono na zdolność kredytową. Może sprawić, że w przyszłości będziesz mieć problem z zaciągnięciem jakiegokolwiek zobowiązania.

Z drugiej strony złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości ma na celu wyciągnięcie dłużnika z krytycznej sytuacji. Prowadzi do ogłoszenia upadłości, a następnie przystąpienia do oddłużania. Jest to realizowane na dwa sposoby, poprzez:

• • zaspokojenie wierzycieli zgodne z możliwościami upadłego – z jego majątku oraz poprzez ustalenie planu spłaty wierzycieli,
  • całościowe lub częściowe umorzenie długów – w sytuacji, gdy upadły nie jest w stanie uregulować ciążących na nim zobowiązań.

Można powiedzieć, że oddłużenie pozwala na rozpoczęcie wszystkiego „od zera”, bez obciążeń finansowych. Cały proces natomiast składa się z trzech etapów, którymi są:

• • postępowanie w sprawie o ogłoszenie upadłości dłużnika,
  • postępowanie upadłościowe właściwe (likwidacyjne),
  • zatwierdzenie planu spłaty wierzycieli przez sąd (alternatywnie na tym etapie dojść może do umorzenia zobowiązań).

Następnie – jako upadły – masz obowiązek wykonania planu spłaty wierzycieli, jeśli taki został przyjęty.

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Możesz ogłosić upadłość, jeśli spełniasz następujące wymagania:

• • jesteś osobą prywatną – w chwili składania wniosku o ogłoszenie upadłości nie możesz być przedsiębiorcą;
  • jesteś niewypłacalny – musisz udowodnić, że od co najmniej 3 ostatnich miesięcy nie jesteś w stanie realizować planu spłaty ciążących na Tobie zobowiązań;
  • Twoim centrum życiowym jest Polska – mieszkasz i pracujesz w Polsce (lub masz tu przynajmniej większość swojego majątku);
  • w ciągu ostatnich 10 lat nie toczyło się wobec Ciebie inne postępowanie upadłościowe.

Po zmianie przepisów od 24 marca 2020 roku upadłość konsumencka przysługuje również osobom, które wcześniej prowadziły jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólnikom spółek cywilnych. Ponadto jest ona dostępna dla dłużników, którzy do niewypłacalności doprowadzili umyślnie oraz w wyniku rażącego niedbalstwa. Wynika to z faktu, że aktualnie przyczyna zaistnienia opisywanego stanu rzeczy nie jest brana pod uwagę.

Kto nie może ogłosić upadłości konsumenckiej?

Warto podkreślić, że ogłoszenie upadłości nie jest dostępne dla każdego. Z tego rozwiązania nie mogą skorzystać osoby, które np.:

• • nie są niewypłacalne (np. dysponują majątkiem pozwalającym na spłatę zadłużenia),
  • swoim działaniem doprowadziły do krzywdy wierzycieli (np. przekazały swoją nieruchomość, by uniknąć zajęcia jej przez komornika),
  • miały obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorcy, ale tego nie zrobiły,
  • w ciągu ostatnich 10 lat miały prowadzone postępowanie upadłościowe, zostało ono umorzone, w jego wyniku umorzono część lub całość długów albo w jego trakcie dłużnik nie dotrzymał planu spłaty wierzycieli.

Jakie są zasady upadłości konsumenckiej w 2025 roku?

18 października 2024 roku opublikowano projekt nowelizacji ustawy Prawo restrukturyzacyjne i ustawy Prawo upadłościowe. Wprowadzone zmiany miały na celu implementację Dyrektywy PE i Rady UE 2019/1023 ws. ram restrukturyzacji zapobiegawczej (tzw. dyrektywy drugiej szansy). Dotyczy to jednak przede wszystkim przedsiębiorców, a nie dłużników prywatnych.

Dla tych ostatnich nadal najważniejsze pozostają przepisy tzw. konsumenckiego uproszczonego postępowania upadłościowego. Funkcjonuje ono w Polsce od 24 marca 2020 roku. Zgodnie z nim wśród najważniejszych zasad upadłości konsumenckiej w 2025 roku wymienić można m.in. to, że:

• • upadłość konsumencka przysługuje tylko osobom prywatnym (przedsiębiorcy muszą uzyskać status osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej, wykreślając swoją firmę z CEIDG);
  • osoby niewypłacalne, których majątek nie wystarczy na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, mogą liczyć na włączenie ich do planu spłaty lub umorzenie;
  • osoby wypłacalne oraz te, wobec których w ciągu ostatnich 10 lat toczyło się postępowanie upadłościowe, nie mogą liczyć na ponowne ogłoszenie upadłości,
  • realizacja spłaty wierzycieli powinna wynosić nie dłużej niż 36 miesięcy, a w przypadku celowego doprowadzenia do niewypłacalności lub istotnego zwiększenia jej stopnia – od 36 do 84 miesięcy;
  • umorzeniu nie podlegają m.in. zaległe alimenty, renty z tytułu odszkodowań, grzywny sądowe i odszkodowania wynikające z przestępstw oraz wykroczeń.

Jakie są konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej?

Postępowanie upadłościowe niesie ze sobą szereg poważnych konsekwencji. Mowa tu o m.in.:

• • wpisie w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych,
  • zajęciu poszczególnych składników majątku na poczet spłaty wierzycieli,
  • przekazaniu majątku dłużnika do masy upadłościowej,
  • zaspokajaniu wyłącznie podstawowych potrzeb życiowych dłużnika,
  • braku możliwości zaciągania nowych zobowiązań aż do zakończenia toku postępowania upadłościowego.

Jeśli sąd nie zgodzi się na umorzenie długów, a Twojego majątku nie starczy na szybką spłatę, musisz liczyć się z wieloletnią koniecznością regulowania ustalonych opłat. Przez ten czas czekać Cię może nie tylko utrata pozostałego majątku, ale też znaczne obniżenie standardu życia. Jeśli natomiast wszystko pójdzie zgodnie z planem, możesz liczyć ostatecznie na:

• • całkowite oddłużenie,
  • wykreślenie z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych,
  • odzyskanie możliwości zaciągania nowych zobowiązań.

Pamiętaj jednak, że wykreślenie z RDN i możliwość zaciągania zobowiązań nie oznacza, że dla banków i firm pożyczkowych będziesz mieć „czystą kartę”. Postępowanie upadłościowe nadal będzie widniało w BIK przez kolejnych 10 lat. Nie ma możliwości usunięcia go przez ten okres [2].

Jak przygotować wniosek o upadłość konsumencką?

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej wymaga sporządzenia odpowiedniego dokumentu. Jego nazwa to „Wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej”. Możesz skorzystać z gotowego szablonu, który pobierzesz np. z tej strony.

Jeśli dysponujesz wszystkimi niezbędnymi informacjami, wypełnienie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie powinno sprawić Ci większego problemu. W dokumencie muszą znaleźć się m.in.:

• • dane sądu, do którego składany jest wniosek,
  • dane osobowe dłużnika,
  • miejsce zamieszkania dłużnika,
  • adres doręczeń dłużnika,
  • adres poczty elektronicznej dłużnika,
  • dane przedstawiciela ustawowego dłużnika,
  • dane pełnomocnika,
  • aktualny i zupełny wykaz majątku wraz z szacunkową wyceną,
  • spis wierzycieli,
  • spis wierzytelności spornych,
  • informacje o przychodach osiągniętych w ciągu ostatnich sześciu miesięcy,
  • informacje o kosztach utrzymania dłużnika i osób na jego utrzymaniu w ciągu ostatnich sześciu miesięcy,
  • informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach, których przedmiotem były nieruchomości, akcje lub udziały w spółkach,
  • informacje o czynnościach prawnych dokonanych przez dłużnika w ostatnich dwunastu miesiącach, których przedmiotem były ruchomości, wierzytelności lub inne prawa, których wartość przekracza 10 000 zł,
  • uzasadnienie wniosku,
  • oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.

Upadłość konsumencka jest bardzo poważną sprawą, o której decyduje sąd. Warto zatem do wniosku dołączyć dowody potwierdzające okoliczności wskazane w uzasadnieniu. Dzięki nim zwiększysz swoje szanse na pozytywne zakończenie sprawy.

Pamiętaj ponadto, by w składanym wniosku zamieścić wyłącznie prawdziwe informacje. Wszelkie niezgodności ze stanem faktycznym mogą narazić Cię na konsekwencje prawne. Za fałszowanie danych grozi kara od 3 miesięcy do nawet 5 lat pozbawienia wolności.

Gdzie złożyć wniosek o upadłość konsumencką?

Postępowanie upadłościowe powinno toczyć się w sądzie rejonowym odpowiednim dla miejsca zamieszkania dłużnika. W nim należy złożyć też wypełniony wniosek o upadłość konsumencką. Uściślając, dokumenty muszą trafić do tzw. Sądu Upadłościowego. Jest nim Wydział Gospodarczy Sądu Rejonowego.

Prawo upadłościowe od 1 grudnia 2021 roku pozwala na złożenie wniosku elektronicznie. Zrobisz to online za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ) wykonując poniższe kroki:

1. 1. Zarejestruj się na stronie Portalu Rejestrów Sądowych.
   2. Po założeniu konta zaloguj się na Portalu i otwórz zakładkę Krajowy Rejestr Zadłużonych. Następnie naciśnij Portal Użytkowników Zarejestrowanych.
   3. Wypełnij wniosek o upadłość konsumencką przez Internet i złóż go online (jeśli dodajesz do niego załączniki będące elektronicznymi kopiami dokumentów, konieczne będzie dostarczenie do sądu również oryginałów).
   4. Ureguluj opłatę sądową w wysokości 30 zł (wpłaty możesz dokonać bezpośrednio przez portal KRZ lub przy pomocy tradycyjnego przelewu bankowego, którego potwierdzenie musisz dołączyć do wniosku).

Alternatywnie możesz zdecydować się na wypełnienie wniosku w wersji papierowej. Uzupełniony dokument, wraz z załącznikami, złóż osobiście w biurze podawczym sądu. W tym przypadku do systemu w Twoim imieniu wprowadzi go urzędnik.

Ile kosztuje złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika?

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że upadłość konsumencka nie jest procedurą w pełni darmową. Postępowanie upadłościowe wiąże się przede wszystkim z trzema głównymi wydatkami:

• • opłatą sądową za pełnomocnika (gdy dłużnik jest reprezentowany przez prawnika) – 17 zł,
  • opłatą sądową od wniosku o ogłoszenie upadłości – 30 zł,
  • wynagrodzeniem syndyka – wynosi od 1/4 do dwukrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (w 2024 roku jest to od 1,856,56 zł do 14,852,50 zł + VAT).

Dodatkową opłatą może być wynagrodzenie prawnika, jeśli zdecydujesz się na korzystanie z jego usług. Ten koszt natomiast jest już ustalany indywidualnie.

Co, jeśli dłużnika nie stać na postępowanie upadłościowe?

Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, w której upadły nie ma wystarczających środków, by opłacić postępowanie upadłościowe. W końcu to właśnie jego problemy z wypłacalnością doprowadziły do tej sytuacji. Ustawodawca również wziął ten scenariusz pod uwagę.

Jeśli nie masz pieniędzy potrzebnych do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, koszty postępowania mogą zostać pokryte przez Skarb Państwa. Co natomiast istotne, jest to rozwiązanie tymczasowe. Ostatecznie bowiem taka „pożyczka” zostaje wliczona do planu spłaty. W praktyce więc regulujesz ją wraz z pozostałymi zobowiązaniami wobec wierzycieli.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dłużnik nie posiada majątku i nie uzyskuje dochodów z pracy. W takim przypadku sąd może zdecydować o całkowitym umorzeniu kosztów (często wiąże się to również z całkowitym lub częściowym umorzeniem pozostałych zobowiązań).

Czy sąd może oddalić wniosek o upadłość konsumencką?

W toku postępowania upadłościowego sąd może zarówno oddalić wniosek dłużnika, jak i umorzyć postępowanie upadłościowe. Wpływ na to ma zarówno stan majątkowy dłużnika, jak i podejmowane przez niego decyzje, np. wskazujące na próbę nadużycia ogłoszenia upadłości konsumenckiej.

Do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości przyczynić się może to, że np.:

• • długi mają charakter karnoskarbowy – upadłość konsumencka nie chroni przed postępowaniem komorniczym, jeśli długi wynikają z kar pieniężnych, grzywien, odszkodowań czy długów podatkowych;
  • doszło do działań na szkodę wierzyciela – upadłość konsumencka nie jest dostępna dla osób, które celowo i niezgodnie z prawem utrudniały wierzycielom odzyskanie pieniędzy;
  • minęło mniej niż 10 lat od ogłoszenia upadłości konsumenckiej – przepisy ściśle regulują ten termin, a jego niedotrzymanie bezwarunkowo skutkuje oddaleniem wniosku;
  • dłużnik jest wypłacalny – jeśli Twój majątek i dochody pozwalają na uregulowanie wszystkich zobowiązań, sąd najprawdopodobniej oddali wniosek o upadłość;
  • nie ma możliwości pokrycia kosztów procesowych z majątku wierzyciela – sądy bardzo rzadko podejmują taką decyzję. Zwykle koszty te zostają wliczone do planu spłaty. Niemniej jednak (zgodnie z prawem) taka sytuacja może mieć miejsce.

Co ważne, sądy z reguły nie oddalają wniosków o ogłoszenie upadłości z powodu błędów formalnych. Przyczyną nie bywa więc np. źle wypełniony dokument, bo w takim przypadku stosowane są wezwania do jego uzupełnienia/poprawienia.

Ile trwa proces prowadzący do ogłoszenia upadłości konsumenckiej?

To, kiedy zostanie ogłoszona upadłość konsumencka, zależy od wielu kwestii. Wpływa na to np. sprawność pracy sądu, wielkość masy upadłości czy skuteczność działania syndyka licytującego majątek dłużnika. Ponadto zazwyczaj sprawy rozstrzygane są szybciej w mniejszych miejscowościach, ze względu na więcej „wolnych terminów”.

W przybliżeniu natomiast:

• • rozpatrzenie wniosku i postępowanie sądowe w zakresie upadłości konsumenckiej – zajmuje od kilku tygodni do 3-4 miesięcy (czas ten mogą dodatkowo wydłużać zaniedbania wnioskującego, prowadzące do odesłania wniosku z prośbą o jego uzupełnienie),
  • oszacowanie majątku przez syndyka i jego likwidacja – zajmuje zwykle nie więcej kilka miesięcy,
  • ustalenie planu spłaty – zajmuje zwykle nie dłużej niż pół roku.

Choć przepisy ściśle tego nie precyzują, przyjmuje się, że cała procedura nie powinna trwać dłużej niż 6-8 miesięcy. Wszystko zależy natomiast od konkretnego przypadku. Upadłość konsumencka staje się faktem w chwili wydania decyzji sądowej.

Co, jeśli masz już na głowie inne postępowania komornicze? Samo złożenie wniosku ich automatycznie nie zamyka, ale decyzją sądu mogą zostać połączone. Ponadto należy w takiej sytuacji skontaktować się z komornikiem.

Czy po ogłoszeniu upadłości mam szansę na kredyt?

Procedura upadłości konsumenckiej uniemożliwia zaciąganie nowych zobowiązań. Po jej zakończeniu jednak sytuacja upadłego również nie jest najlepsza. Przez kolejnych 10 lat informacja o Twojej upadłości widnieć będzie bowiem w bazach dłużników.

Co prawda uwolnisz się od wszystkich długów, ale dla banków nie będziesz osobą wiarygodną. W praktyce więc prawdopodobnie nie udzielą Ci one żadnego kredytu, nawet na niewielką kwotę (choć zgodnie z prawem teoretycznie mogłyby to zrobić).

Większą szansę na otrzymanie finansowania masz w pozabankowych firmach pożyczkowych. One zazwyczaj nieco łagodniej podchodzą do kwestii historii i zdolności kredytowej swoich klientów. W tym przypadku jednak wszystko zależy od konkretnej instytucji, zarobków i indywidualnego rozpatrzenia wniosku. Pamiętaj natomiast, że ze względu na szczególne ryzyko, takie zobowiązanie może być oferowane na niezbyt atrakcyjnych warunkach.

Nie ma uniwersalnej i pewnej metody na przywrócenie pełnej zdolności kredytowej po podjęciu decyzji o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Najskuteczniejsze jest tradycyjne pracowanie nad swoim wiarygodnym profilem finansowym, poprzez stałe źródła dochodu i wysoką pensję. Nawet po wielu latach jednak może okazać się, że to nie wystarczy i część banków nadal nie będzie skora do przyznania Ci większej kwoty, np. w ramach kredytu hipotecznego.

Patryk Korzec

Redaktor

redakcja@rankomat.pl

Dziennikarz i copywriter zafascynowany światem inwestycji, bankowości i finansów. Absolwent Uniwersytetu Opolskiego oraz Warszawskiego. Doskonalił swoje umiejętności w kilku lokalnych i ogólnopolskich redakcjach internetowych oraz radiowych. Prywatnie miłośnik podróży, książek oraz nowinek technologicznych.

Zobacz inne wpisy tego autora »

Komentarze:

Subscribe

Powiadom o

nowych dalszych komentarzachnowych odpowiedziach na moje komentarze

Label

Imię*

E-mail

Δ

Label

Imię*

E-mail

Δ

1 Komentarz

najnowszy

najstarszy oceniany

Inline Feedbacks

View all comments

EMILIA

3 miesięcy temu

Świetnie przygotowany artykuł. Wszystko napisane jasno i przejrzyście – zrozumiale dla laika.

0

Odpowiedz