Masz dług sprzed kilku lat i zastanawiasz się, czy nadal musisz go spłacić? A może jesteś wierzycielem i chcesz odzyskać swoje pieniądze? Pamiętaj, że długów nie da się egzekwować w nieskończoność. Sprawdź, czym jest przedawnienie długu i kiedy można się na nie powołać.
- 1. Czym jest przedawnienie długu?
- 2. Kiedy dług ulega przedawnieniu?
- 3. Jak liczyć termin przedawnienia?
- 4. Czym jest przerwanie biegu przedawnienia?
- 4.1. Co powoduje przerwanie biegu przedawnienia?
- 5. Czym jest zawieszenie biegu przedawnienia?
- 6. Czy można odzyskać dług, który uległ przedawnieniu?
- 6.1. Czy komornik może prowadzić egzekucję przedawnionego długu?
- 7. Co zrobić, aby dług nie uległ przedawnieniu?
- 8. Warto wiedzieć:
Jako wierzyciel masz prawo podjąć wszelkie dozwolone prawem czynności, żeby odzyskać swoje środki od dłużnika. Bezczynność w tym zakresie działa na Twoją niekorzyść. Im dłużej zwlekasz z podjęciem działania – wezwania dłużnika do spłaty czy skierowania sprawy do sądu, tym realna możliwość spłaty zaległego zobowiązania maleje. Wraz z upływem czasu – dzięki instytucji przedawnienia długu – zamykasz sobie możliwość odzyskania długu na drodze postępowania sądowego, a więc ścieżki najbardziej skutecznej.
Czym jest przedawnienie długu?
Przedawnienie długu to określona przepisami sytuacja, która oznacza, że po upływie wskazanego w ustawie czasu, jako wierzyciel tracisz możliwość skutecznego dochodzenia swojego roszczenia przed sądem. Zobowiązanie nadal istnieje. Dłużnik nadal jest formalnie zobowiązany do spłaty, ale może uchylić się od jej wykonania, powołując się właśnie na przedawnienie.
W wyjątkowych okolicznościach sąd może, biorąc pod uwagę interesy obu stron postępowania, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przeciwko konsumentowi, jeśli wymagają tego względy słuszności. Takie działanie jest jednak wyjątkiem od zasady i musi być odpowiednio uzasadnione.
Naszym okiem
Bartłomiej BoruckiDłużnik może zrzec się z możliwości korzystania ze swojego uprawnienia. Takie oświadczenie można złożyć dopiero po upływie okresu przedawnienia. Wcześniejsze zrzeczenie jest nieważne.
Kiedy dług ulega przedawnieniu?
Dług ulega przedawnieniu po upływie określonego przepisami terminu, który zależy od rodzaju wierzytelności. Przepisy kodeksu cywilnego wskazują dwa podstawowe, terminy przedawnienia, które mają zastosowanie wówczas, jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Mianowicie, co do zasady termin przedawnienia wynosi 6 lat. A dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Wśród wyjątków można wskazać 2-letni termin przedawnienia dla roszczeń związanych z rachunkiem bankowym.
Przykładowe okresy przedawnienia zobowiązań przedstawiamy w poniższej tabeli.
| Rodzaj zobowiązania | Termin przedawnienia |
|---|---|
| Roszczenia majątkowe - co do zasady | 6 lat |
| Wierzytelności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej | 3 lata |
| Roszczenia okresowe | 3 lata |
| Pożyczka prywatna | 6 lat |
| Zobowiązanie na karcie kredytowej | 3 lata |
| Kredyt/pożyczka w tym zobowiązanie pozabankowe | 3 lata |
| Debet na rachunku bankowym | 2 lata |
Po 6 latach przedawniają się również roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd. Jeżeli w ten sposób zostało stwierdzone roszczenie obejmujące świadczenie okresowe, to roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się zgodnie z ogólną zasadą z upływem 3 lat.
Uwaga!
Jak liczyć termin przedawnienia?
Dla ustalenia, kiedy upływa okres przedawnienia, potrzebna Ci informacja, kiedy roszczenie stało się wymagalne – bo właśnie od tego dnia okres przedawnienia zaczyna biec. Mówimy, że roszczenie staje się wymagalne od dnia, kiedy wierzyciel może domagać się spłaty długu, czyli np. dzień po terminie płatności faktury, raty, mandatu.
W przepisach znajdziesz również odpowiedź na pytanie, kiedy przedawnienie się kończy. Co do zasady zakończenie okresu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, w którym upływa dany termin (np. 3 lata → 31 grudnia danego roku). Jest jeden wyjątek dla okresu przedawnienia, który wynosi mniej niż 2 lata. W takiej sytuacji termin kończy się dokładnie po upływie tego okresu, licząc od daty wymagalności, a nie z ostatnim dniem roku.
Przykład
Powyższe zasady obowiązują, jeśli przedawnienie nie zostanie przerwane w którymś z dopuszczalnych prawnie sposobów.
Czym jest przerwanie biegu przedawnienia?
Przerwanie biegu przedawnienia polega na tym, że dotychczasowy (biegnący) termin przedawnienia zostaje wyzerowany i zaczyna się liczyć od nowa. Co istotne, jeśli powodem przerwania biegu terminu przedawniania jest czynność w postępowaniu przed sądem (również sądem polubownym), to przedawnienie zaczyna biec na nowo dopiero po zakończeniu tego postępowania.
Uwaga!
Co powoduje przerwanie biegu przedawnienia?
Kodeks cywilny przewiduje kilka sytuacji, których skutkiem jest przerwanie biegu terminu przedawnienia:
✅ Uznanie długu przez dłużnika – wyraźne: np. pisemne oświadczenie, podpisanie ugody, prośba o rozłożenie długu na raty lub dorozumiane: np. częściowa spłata długu lub odsetek.
✅ Podjęcie czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania określonych roszczeń – np. złożenie pozwu sądowego.
Jak już wspomnieliśmy, po przerwaniu przedawnienia termin biegnie od początku, pomimo tego, że cześć okresu przedawnienia mogła już upłynąć.
Przykład
Oprócz przerwania istnieje jeszcze instytucja zawieszenia biegu przedawnienia, która oznacza, że bieg przedawnienia się nie rozpoczyna, a ten już rozpoczęty zawiesza.
Czym jest zawieszenie biegu przedawnienia?
Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia to dwa różne mechanizmy prawne, które wpływają na sposób liczenia terminu przedawnienia. O ile przerwanie biegu przedawnienia wymaga podjęcia określonego działania przez wierzyciela lub dłużnika, tak bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu z mocy ustawy w określonych przepisami sytuacjach, takich jak:
- Przez czas trwania władzy rodzicielskiej – co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom.
- Przez czas sprawowania opieki lub kurateli – w przypadku roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę.
- Przez czas trwania małżeństwa – co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu.
- Co do wszystkich roszczeń, które nie mogą być przez osobę uprawnioną skierowane do sądu z powodu wystąpienia siły wyższej – przez czas trwania przeszkody.
- Przez czas trwania mediacji – co do roszczeń, które są objęte umową o mediację.
- Przez czas trwania postępowania pojednawczego – w przypadku roszczeń objętych wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej.
| Sytuacja | Co się dzieje? | Skutek |
|---|---|---|
| Dług między małżonkami | W czasie trwania małżeństwa nie można dochodzić roszczeń z majątku wspólnego | Termin przedawnienia jest zawieszony |
| Siła wyższa (np. wojna, klęska żywiołowa) | Obiektywna przeszkoda uniemożliwia dochodzenie roszczenia | Termin przedawnienia jest zawieszony, a po ustaniu przeszkody biegnie dalej |
| Sprawa objęta mediacją | Pomiędzy stronami prowadzona jest mediacja | Przedawnienie nie biegnie do czasu zakończenia mediacji |
Porównując przerwanie biegu przedawnienia z zawieszeniem można wskazać kilka kluczowych różnic w zakresie przyczyn ich powstania czy skutków, jakie wywołują obie instytucje. Główne różnice wskazujemy w poniższej tabeli:
| Cecha | Przerwanie przedawnienia | Zawieszenie przedawnienia |
|---|---|---|
| Skutek | Termin liczy się od nowa | Termin zatrzymuje się, a po zakończeniu przeszkody biegnie dalej |
| Dotychczasowy czas przedawnienia | Nie ma znaczenia – wcześniejszy okres się „kasuje” | Zachowuje ważność – biegnie dalej po ustaniu przeszkody |
| Przyczyna | Działania wierzyciela lub dłużnika (np. pozew, uznanie długu) | Wystąpienie przeszkody niezależnej od stron (np. siła wyższa) |
| Typowe przykłady | - Złożenie pozwu - Uznanie długu | - Czas trwania władzy rodzicielskiej - Trwanie małżeństwa - Siła wyższa |
| Podstawa prawna | Art. 123 kc | Art. 121 kc |
Czy można odzyskać dług, który uległ przedawnieniu?
Dług, który uległ przedawnieniu możesz próbować odzyskać, ale realnie skuteczność takiego działania jest ograniczona. Kluczowe znaczenie ma fakt, że po przedawnieniu dług nie znika, tylko zmienia swój charakter – z tzw. roszczenia przymusowego staje się roszczeniem naturalnym.
W praktyce oznacza to, że jako wierzyciel możesz co prawda żądać spłaty (np. za pomocą wezwania do zapłaty, innych pism przypominających o konieczności uregulowania zadłużenia), to dłużnik powołując się na przedawnienie może uchylić się od spłaty. Warto jednak próbować, bo pomimo przedawnienia, dłużnik może dobrowolnie spłacić zobowiązanie. Instytucja przedawnienia dotyczy ograniczenia możliwości działania przez wierzyciela. Dłużnik, jeśli ma taka wolę, może uregulować dług.
Czy komornik może prowadzić egzekucję przedawnionego długu?
Zadłużenie potwierdzone orzeczeniem sądu, któremu została nadana klauzula wykonalności, może być podstawą do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania komorniczego. Nawet, jeśli zobowiązanie uległo przedawnieniu. Komornik nie bada czy takie zobowiązanie jest uzasadnione, czy przedawnione, tylko działa na podstawie wydanego orzeczenia sądu. Dłużnik również w takiej sytuacji ma prawo skorzystać z instytucji przedawnienia i uchronić się przed prowadzoną egzekucją. Ochrona przed egzekucją wymaga jego inicjatywy i odpowiedniego działania na drodze sądowej.
Co zrobić, aby dług nie uległ przedawnieniu?
Aby dług nie uległ przedawnieniu, jako wierzyciel powinieneś podjąć konkretne działania prawne, które przerwą bieg przedawnienia i spowodują, że termin będzie liczony od nowa. Dzięki temu zyskasz dodatkowy czas na odzyskanie należności. Poniżej znajdziesz wskazówki, co możesz zrobić jako wierzyciel, aby wydłużyć czas na odzyskanie środków.
Co zrobić, aby dług się nie przedawnił?
✅ Złóż pozew do sądu – to najskuteczniejszy sposób. Wniesienie pozwu przerywa bieg przedawnienia.
✅Zwróć się do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego – jeśli już masz wyrok lub nakaz zapłaty z klauzulą wykonalności – złóż wniosek do komornika.
✅Uzyskaj uznanie długu przez dłużnika – uznanie długu może mieć formę:
- wyraźną (np. pisemne oświadczenie, podpisanie ugody, zapłata części długu),
- dorozumianą (np. prośba o rozłożenie długu na raty).
🚫 Czego nie robić?
Nie czekaj biernie – upływ czasu działa na Twoją niekorzyść. Nie licz na to, że dłużnik zapłaci „z czasem” – musisz założyć, że po przedawnieniu stracisz możliwość dochodzenia roszczenia w sądzie.
Warto wiedzieć:
- Przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe np. o pożyczkę – również tą prywatną, kredyt czy spłatę karty kredytowej.
- Ogólny termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 3 lata.
- Okres przedawnienia nie może być skracany ani wydłużany, ale dłużnik może zrzec się korzystania ze swojego uprawnienia i spłacić dług pomimo upływu okresu przedawnienia.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy chwilówki ulegają przedawnieniu?
Tak, podobnie jak inne zobowiązania pieniężne, również chwilówki mogą się przedawnić. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, długi z tytułu pożyczki przedawniają się po 3 latach, jeśli pożyczkodawcą jest firma (np. instytucja pozabankowa).
Czy kredyt ulega przedawnieniu?
Tak. Kredyt udzielany przez bank czyli podmiot profesjonalny, ulega przedawnieniu zazwyczaj po 3 latach od terminu spłaty każdej raty.
Kiedy przedawniają się długi po zmarłym?
Długi spadkowe przedawniają się na ogólnych zasadach – najczęściej po 6 latach od wymagalności roszczenia lub 3 latach, jeśli dotyczą działalności gospodarczej. Śmierć dłużnika nie przerywa biegu przedawnienia – przechodzi on na spadkobierców.
Źródła
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19640160093
