Na czym polega umorzenie kredytu bankowego i kto może na nie liczyć? Kredytobiorcy, którzy znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji finansowej, rzeczywiście mogą ubiegać się o wydanie takiej decyzji. Warto jednak najpierw dowiedzieć się, jakie warunki należy spełnić, by mieć szansę na uniknięcie dalszej spłaty zobowiązania.
- 1. Czy można umorzyć spłatę kredytu bankowego?
- 2. Na czym polega umorzenie kredytu bankowego?
- 3. Kto może ubiegać się o umorzenie kredytu bankowego?
- 4. W jakich sytuacjach możliwe jest umorzenie kredytu bankowego?
- 4.1. Śmierć kredytobiorcy lub współkredytobiorcy
- 4.2. Znaczna niepełnosprawność i niezdolność do pracy
- 4.3. Poważna choroba
- 4.4. Utrata mienia w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof
- 5. Jakie kredyty bankowe mogą zostać umorzone?
- 6. Jak przygotować wniosek o umorzenie kredytu bankowego?
- 7. Czy po umorzeniu kredytu trzeba zapłacić podatek dochodowy?
Umorzenie długu bankowego może być ratunkiem dla wielu Polaków zmagających się z ciążącymi na nich zobowiązaniami. ERIF Biuro Informacji Gospodarczej przekazało, że na koniec 2023 roku wartość niezapłaconych zobowiązań w Polsce wyniosła 31,6 mld zł [1]. Według Biura Informacji Kredytowej z kolei tylko w kwietniu 2024 roku banki udzieliły 16,4 tys. kredytów mieszkaniowych i 308,7 tys. gotówkowych [2].
Wartości te wyraźnie wskazują na zainteresowanie tego typu produktami finansowymi, ale i kłopoty z ich regulowaniem. Powody takiego stanu rzeczy mogą być różne, sprawdźmy więc, w jakiej sytuacji możesz próbować umorzyć kredyt i na czym dokładnie to rozwiązanie polega.
Czy można umorzyć spłatę kredytu bankowego?
Zaciągnięcie zobowiązania w banku wiąże się z deklaracją jego spłaty zgodnie z zapisami widniejącymi w zawartej umowie. Czasem jednak dochodzi do niemożliwych do przewidzenia zdarzeń, w wyniku których regulowanie kolejnych rat okazuje się po prostu niemożliwe. W takim przypadku możesz starać się umorzyć kredyt na podstawie złożonego do instytucji finansowej wniosku.
Banki dość rzadko decydują się na umorzenie zobowiązania w pełni, ale nie jest to niemożliwe. Co więcej, oprócz anulowania całości kredytu, mogą zaproponować Ci również szereg innych rozwiązań, pomocnych w kryzysowych sytuacjach, jak np.:
- częściowe umorzenie kredytu bankowego,
- restrukturyzacja kredytu,
- konsolidacja (w przypadku kilku kredytów),
- umorzenie odsetek lub kapitału,
- wakacje kredytowe.
Uwaga!
Na czym polega umorzenie kredytu bankowego?
Proces umorzenia kredytu nie jest szczególnie lubiany przez banki z bardzo prostego powodu. W praktyce oznacza on odstąpienie od domagania się od kredytobiorcy zwrotu pożyczonych pieniędzy. Ostatecznie więc instytucja finansowa nie tylko może stracić zysk z udzielonego zobowiązania, ale też część przekazanych już środków. To przekłada się na stosunkowo rzadkie wydawanie tego typu decyzji.
Umorzenie kredytu hipotecznego, gotówkowego lub innego nie musi obejmować całej pożyczonej kwoty. Każdy wniosek rozpatrywany jest indywidualnie. Ostatecznie bank może uznać, że „podaruje Ci” spłatę tylko części zobowiązania (np. samych odsetek lub kapitału). Co jednak istotne, nie zawsze ostatnie słowo w tej kwestii należy do kredytodawcy. Często wpływ mają na to również obowiązujące przepisy czy decyzje innych instytucji, jak w przypadku:
- umorzenia kredytu studenckiego (możliwe, jeśli kredytobiorca osiąga dobre wyniki w nauce),
- pomocy w spłacie kredytu mieszkaniowego w formie pożyczki z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, którą następnie może objąć częściowe umorzenie.
Po zaakceptowaniu wniosku o umorzenie kredytu otrzymasz dokładną informację o dalszych krokach. W przypadku pełnego umorzenia nie będziesz już spłacać kolejnych rat. Zastosowanie rozwiązań alternatywnych wymaga natomiast przedstawienia Ci nowego harmonogramu spłaty.
Kto może ubiegać się o umorzenie kredytu bankowego?
Umorzenie kredytu jest rozwiązaniem przysługującym każdemu kredytobiorcy, który spełnia warunki wskazane przez bank. Dotyczy osób, które z różnych względów znalazły się w bardzo trudnej sytuacji:
- finansowej,
- życiowej,
- zdrowotnej,
- wywołanej nieprzewidywalnymi zdarzeniami.
Co istotne, szansa na umorzenie spłaty kredytu pojawia się dopiero wtedy, gdy są przesłanki świadczące o tym, że prawdopodobnie sytuacja kredytobiorcy nie zmieni się w najbliższym czasie. W praktyce więc oznacza to, że podstawami do wydania takiej decyzji przez instytucje finansowe nie są krótkotrwałe problemy, jak np.:
- utrata pracy przez Ciebie lub współkredytobiorcę,
- obniżenie wynagrodzenia (np. w wyniku redukcji etatu),
- nagła choroba, która nie jest uznawana za szczególnie niebezpieczną czy śmiertelną,
- czasowe urazy, złamania itd.
Umorzenie długu bankowego jest zdecydowanie mniej prawdopodobne w przypadku osób dysponujących znacznym majątkiem. Banki zwykle zakładają wtedy możliwość wyprzedaży części ruchomości i nieruchomości na rzecz dalszego regulowania zobowiązania.
Uwaga!
W jakich sytuacjach możliwe jest umorzenie kredytu bankowego?
Banki decydują się na umorzenie w sytuacjach ostatecznych i kryzysowych. Zwykle pomocny bywa fakt, że spotkały Cię nie z Twojej winy i były trudne (lub wręcz niemożliwe) do przewidzenia. Każda instytucja finansowa podejmuje decyzję indywidualnie, najczęściej natomiast zgoda udzielana jest w przypadku:
- śmierci kredytobiorcy lub współkredytobiorcy,
- znacznej niepełnosprawności,
- zachorowania na poważną i przewlekłą lub nieuleczalną chorobę,
- katastrof naturalnych i klęsk żywiołowych.
Wystąpienie powyższych przesłanek zwiększa szansę na umorzenie długu, ale nie gwarantuje, że na pewno tak się stanie. Warto natomiast przyjrzeć im się nieco uważniej.
Śmierć kredytobiorcy lub współkredytobiorcy
Śmierć kredytobiorcy może sprowadzić problemy na jego spadkobierców. Niestety w takim przypadku zobowiązanie automatycznie nie znika, a bliscy zmarłego mają dwie możliwości:
- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – w tym przypadku konieczna jest spłata długów spadkodawcy wyłącznie do wysokości odziedziczonego majątku;
- przyjąć spadek wprost – wtedy konieczne jest uregulowanie wszystkich zobowiązań ciążących na zmarłym, nawet jeśli są one wyższe niż dziedziczony po nim majątek.
Może dojść do sytuacji, w której przyjmiesz dług, a następnie nie poradzisz sobie z jego regulowaniem. Warto wtedy wystąpić do banku z wnioskiem o umorzenie zobowiązania na podstawie śmierci kredytobiorcy. Ważne jest natomiast rzeczowe wyjaśnienie, dlaczego spadek został przyjęty świadomie, a proces spłaty kredytu nie przebiega zgodnie z umową.
Zdarza się ponadto, że dochodzi do śmierci jednego ze współkredytobiorców, przez co drugi zostaje niespodziewanie sam z długiem. W takim przypadku dalsze regulowanie zobowiązania może nie być możliwe ze względu na nagłe i radykalne zmniejszenie dochodów. Wtedy również ratunkiem może okazać się umorzenie.
Znaczna niepełnosprawność i niezdolność do pracy
Nie mamy tu na myśli osób trwale niepełnosprawnych, które w swoim stanie zdrowia starały się o kredyt i go otrzymały. W takich przypadkach bowiem od początku warunki zobowiązania są ustalane indywidualnie, w odniesieniu do konkretnej sytuacji, tak samo, jak w przypadku każdego wnioskodawcy.
Mowa raczej o wystąpieniu niespodziewanych i nagłych zdarzeń, które zmieniają sytuację kredytobiorcy już w trakcie procesu spłaty. Dotyczy to szczególnie okoliczności, w których osoba ta traci zdolność do pracy i zarabiania pieniędzy na swoje utrzymanie, a tym bardziej na regulowanie ciążących na niej zobowiązań. Niemożliwe staje się w jej przypadku zarówno utrzymanie obecnego, jak i znalezienie nowego zatrudnienia. Przykładem mogą być w tym przypadku np. groźne wypadki.
Poważna choroba
Podstawą do umorzenia kredytu mogą być zarówno choroby śmiertelne, jak i poważne choroby przewlekłe. Muszą w pełni uniemożliwiać podjęcie pracy zawodowej w najbliższej, możliwej do przewidzenia, przyszłości. Utrata zdolności zarobkowych przekłada się na znacznie zaniżoną możliwość spłaty zobowiązania zgodnie z zapisami umowy. Ostatecznie więc może stanowić istotny argument, dzięki któremu bank przychyli się do Twojego wniosku.
W przypadku wystąpienia poważnej choroby występuje jeszcze jedna przesłanka do umorzenia kredytu. Jest to sytuacja, w której leczenie, hospitalizacja czy opieka nad chorym są na tyle kosztowne, że pochłaniają wszystkie lub zdecydowaną większość zarabianych środków.
Utrata mienia w wyniku klęsk żywiołowych i katastrof
Klęski żywiołowe i kataklizmy z natury są nieprzewidywalne, a niejednokrotnie tragiczne w skutkach. W przypadku utraty całego majątku czy nieruchomości z ich winy możesz złożyć wniosek o umorzenie kredytu. Dotyczy to szczególnie takich zdarzeń, jak np.:
- klęski klimatyczne,
- katastrofy lotnicze,
- katastrofy lądowe,
- pożary,
- powodzie.
Szczególnie ważna jednak w takiej sytuacji jest odpowiednia dokumentacja potwierdzająca poniesione straty. Sprawdzoną praktyką są oficjalne raporty służb i rzeczoznawców, dołączane do składanego wniosku.
Jakie kredyty bankowe mogą zostać umorzone?
Banki mogą zaakceptować wniosek o umorzenie kredytu każdego typu, m.in.:
- kredytu hipotecznego – ze względu na kwotę umorzenie tego typu zobowiązania jest dość trudne, ale nie niewykonalne. Zwykle banki najpierw oferują rozwiązania ułatwiające jego spłatę, a dopiero w ostateczności dochodzi do umorzenia;
- kredytu gotówkowego – ze względu na niższą kwotę łatwiej go umorzyć niż kredyt hipoteczny. Dochodzenie roszczeń często bankom się zwyczajnie nie opłaca, warto więc złożyć wniosek, jeśli ma się ku temu podstawy;
- kredytu studenckiego – w tym przypadku szanse na umorzenie są najwyższe. Częściowe umorzenie kredytu tego typu jest możliwe w przypadku ukończenia studiów z wyróżnieniem i ciężkiej sytuacji życiowej. Do całkowitego umorzenia natomiast dochodzi wyłącznie w sytuacji:
- braku prawnej możliwości dochodzenia roszczenia,
- śmierci kredytobiorcy,
- trwałej utraty zdolności do spłaty zobowiązań z powodu niepełnosprawności.
Banki chętniej decydują się umorzyć kredyt na mniejszą kwotę, minimalizując straty. Wiele zależy jednak od konkretnej sytuacji kredytobiorcy i argumentów przedstawionych w złożonym wniosku.
Jak przygotować wniosek o umorzenie kredytu bankowego?
Chcesz pożegnać się np. z kredytem hipotecznym? W takim wypadku musisz złożyć wniosek o jego umorzenie w instytucji, która go udzieliła. Na podstawie Ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, odpowiedni druk powinieneś znaleźć na stronie internetowej kredytodawcy. W niektórych przypadkach konieczne może być osobiste skontaktowanie się z przedstawicielem instytucji, który przekaże Ci jego wzór.
Jeśli bank, do którego zamierzasz złożyć wniosek o umorzenie kredytu, nie ma przygotowanego gotowego dokumentu, możesz napisać go samodzielnie. Niezależnie od rodzaju zobowiązania, którego dotyczy, powinien zawierać następujące informacje:
- dane osobowe – pozwalające zweryfikować wnioskodawcę:
- imię,
- nazwisko,
- adres zamieszkania,
- numer i seria dowodu osobistego,
- PESEL;
- dane kredytu, o którego umorzenie wnioskujesz:
- rodzaj zobowiązania,
- datę zawarcia umowy,
- numer umowy;
- odpowiednio sformułowaną treść wniosku – wskaż, o jakie umorzenie kredytu wnioskujesz (całkowite lub częściowe) i w jakiej kwocie;
- uzasadnienie wniosku – szczegółowo opisz zdarzenia, na podstawie których wnioskujesz o umorzenie długu bankowego. Przedstaw je dokładnie, w odniesieniu do swojej sytuacji finansowej, przywołując dokumenty potwierdzające Twoje słowa. Pamiętaj, by wszystkie informacje były zgodne z prawdą;
- listę załączników – wymień wszystkie dokumenty, jakie dołączasz do wniosku;
- aktualną datę;
- własnoręczny podpis.
Zazwyczaj wniosek o umorzenie kredytu bankowego można przekazać osobiście lub listownie. W tym drugim przypadku polecane jest skorzystanie z listu poleconego z potwierdzeniem odbioru.
Sporadycznie zdarza się, że instytucje finansowe umożliwiają składanie wniosków o umorzenie długu bankowego online, za pośrednictwem bankowości elektronicznej albo mailowo. Najlepszą metodą jest skontaktowanie się z przedstawicielem banku i zapytanie o akceptowane formy lub znalezienie informacji na ten temat na oficjalnej stronie internetowej instytucji finansowej.
Czy po umorzeniu kredytu trzeba zapłacić podatek dochodowy?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami umorzenie kredytu jest tzw. przychodem z innych źródeł. Oznacza to, że należy od niego odprowadzić podatek dochodowy na zasadach ogólnych. W praktyce więc – zgodnie ze skalą podatkową – mowa tu o 12% lub 32%, w zależności od wysokości dochodów.
Na tej podstawie łatwo stwierdzić, że najbardziej kosztowne będzie umorzenie długu hipotecznego. Wysoka kwota wygeneruje bardzo duży podatek do zapłaty. W praktyce więc „zniknięcie” jednego zobowiązania sprawi, że pojawi się nowe. Posłużmy się przykładem. Załóżmy, że spłacasz hipotekę przez 10 lat, a po tym czasie bank decyduje się umorzyć Twój dług w wysokości 150 tys. zł. W związku z tym podatek – w zależności od progu – wynosić będzie:
- 18000 zł (12%),
- 48000 zł (32%).
To dość wysokie kwoty, szczególnie biorąc pod uwagę trudną sytuację finansową kredytobiorcy, na podstawie której doszło do umorzenia kredytu. Z drugiej strony można starać się o rozłożenie ich na raty, które będą zdecydowanie niższe niż w przypadku poprzedniego zobowiązania. Dodatkowo są trzy sytuacje pozwalające na uniknięcie podatku dochodowego:
- umorzenie kredytu we frankach szwajcarskich – wynika to z rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe [3];
- umorzenie kredytu mieszkaniowego po 20 latach – dotyczy osób, które skorzystały z tzw. kredytu starego portfela, czyli zobowiązania zaciągniętego na niezbyt korzystnych warunkach w czasie transformacji ustrojowej;
- umorzenie kredytu studenckiego.
Źródła:
- https://www.pap.pl/aktualnosci/raport-15-mln-polakow-ma-316-mld-zl-niezaplaconych-zobowiazan
- https://media.bik.pl/informacje-prasowe/834501/newsletter-kredytowy-bik-najnowsze-dane-o-sprzedazy-kredytow-w-polsce-2024-05-23
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20220000592/O/D20220592.pdf
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Gdzie złożyć wniosek o umorzenie kredytu?
W większości banków wniosek o umorzenie kredytu należy złożyć osobiście w placówce stacjonarnej. Alternatywnym rozwiązaniem jest wysłanie go pocztą, najlepiej listem poleconym z potwierdzeniem odbioru. W niektórych przypadkach możliwe jest zrobienie tego za pośrednictwem serwisu internetowego banku lub mailem. Zawsze najpierw należy sprawdzić, czy dana instytucja akceptuje formy internetowe.
Jak uzasadnić wniosek o umorzenie kredytu bankowego?
W uzasadnieniu wniosku o umorzenie kredytu należy przedstawić bardzo konkretne informacje. Wskazane jest opisanie zdarzeń wpływających na taką decyzję oraz odniesienie ich do zmiany sytuacji finansowej wnioskodawcy. Pomocne jest ponadto przedstawienie dokumentów potwierdzających zaistniałą sytuację. Na wydanie pozytywnej decyzji wpłynąć mogą takie okoliczności, jak śmierć kredytobiorcy, trwała utrata zdolności do pracy, poważna choroba, niepełnosprawność czy katastrofa.
Po jakim czasie można wnioskować o umorzenie kredytu?
Przepisy w żaden sposób nie definiują, kiedy można starać się o umorzenie kredytu. Zwykle zresztą działanie takie jest wynikiem zdarzeń niespodziewanych, które mogą mieć miejsce w każdym momencie. Im jednak mniejsza kwota do spłacenia, tym większe jest prawdopodobieństwo otrzymania pozytywnej decyzji od banku. Często więc – szczególnie w przypadku bardzo wysokich zobowiązań – umorzenie na samym początku spłaty może okazać się bardzo trudne.
Ile kosztuje umorzenie kredytu?
Proces umorzenia kredytu bankowego nie jest dodatkowo płatny i nie generuje kosztów. Co jednak istotne, wiąże się z koniecznością uregulowania podatku dochodowego w wysokości 12% lub 32%. W przypadku wysokich zobowiązań, takich jak np. kredyt hipoteczny, może wynieść to więc nawet dziesiątki tysięcy złotych. Zwolnione z uregulowania go są jedynie osoby umarzające kredyty studenckie, frankowe lub zaciągnięte w czasie transformacji ustrojowej.
Jaka jest szansa na umorzenie kredytu bankowego?
Każdy wniosek rozpatrywany jest indywidualnie, nie da się więc jednoznacznie określić szans na otrzymanie pozytywnej decyzji o umorzeniu kredytu. Zwykle natomiast na korzyść kredytobiorcy działa niska kwota zobowiązania. Przyjmuje się ponadto, że banki częściej przychylają się do wniosków wysyłanych w wyniku śmierci kredytobiorcy lub współkredytobiorcy oraz wystąpienia poważnej choroby pozbawiającej możliwość zarobkowania.
