Czy brak zdolności kredytowej oznacza definitywny koniec marzeń o otrzymaniu kredytu? Ta kwestia jest dość skomplikowana, bo na decyzję banku w sprawie zobowiązań kredytowych wpływa wiele kwestii. Z naszego artykułu dowiesz się, co zrobić w przypadku negatywnej zdolności kredytowej oraz odrzucenia wniosku. Nawet w takim przypadku nadal masz szansę na przyznanie finansowania.
- 1. Czym jest zdolność kredytowa?
- 2. Jakie elementy składają się na zdolność kredytową?
- 3. Jak obliczana jest zdolność kredytowa?
- 4. Jak samodzielnie sprawdzić zdolność kredytową?
- 5. Z czego wynika brak zdolności kredytowej?
- 6. Co zrobić przy braku zdolności kredytowej?
- 7. Jakie są sposoby na poprawienie zdolności kredytowej?
- 8. Czy można zaciągnąć kredyt bez zdolności?
- 9. Warto wiedzieć
Polski rynek nieruchomości w ostatnich latach jest wyjątkowo dynamiczny. Po błyskawicznym podnoszeniu stóp procentowych z powodu inflacji, wiele osób rozważających zaciągnięcie zobowiązania hipotecznego oczekuje zmiany tego trendu. Coraz więcej Polaków ma ponadto szansę na otrzymanie kredytu mieszkaniowego, na co wpływa rosnąca wysokość wynagrodzeń, pozytywnie przekładająca się na zdolność kredytową. Jak wskazuje Związek Banków Polskich w Raporcie AMRON, już w IV kwartale 2024 roku indeks dostępności mieszkaniowej IDM wzrósł o 5,09 pkt. kwartał do kwartału i 10,11 proc. rok do roku, do poziomu 138,79 pkt.
Co jednak możesz zrobić, jeśli Twoim głównym problemem jest brak zdolności kredytowej? Obawiasz się, że niskie dochody oraz negatywna historia kredytowa wpłyną na odmowę banku? Nie martw się – z takim problemem boryka się część klientów polskich banków. Na szczęście z negatywną oceną zdolności możesz sobie poradzić, choć często jest to dość czasochłonne i wymaga szczególnego zaangażowania.
Czym jest zdolność kredytowa?
Zdolność kredytowa to ocena potencjalnego kredytobiorcy, wykonywana przez instytucję finansową i wpływająca na jej ostateczną decyzję. Jej celem jest określenie, czy będziesz w stanie spłacić zobowiązanie, o które się ubiegasz, na warunkach wskazanych we wniosku. W praktyce więc służy bankowi do sprawdzenia, jak duże jest ryzyko pożyczenia Ci pieniędzy i zagrożenie tym, że będziesz mieć problem ze spłatą rat zgodnie z harmonogramem.
Jest to element niezwykle istotny podczas decydowania o potencjalnym udzieleniu kredytu. Weryfikuje nie tylko to, czy jesteś w stanie finansowo spłacić zobowiązania, o które się ubiegasz. Uwzględnia również związane z nim koszty dodatkowe. Pod uwagę bierze nie tylko pożyczaną kwotę, ale też okres kredytowania, wysokość rat i inne obciążenia.
W tym kontekście łatwo stwierdzić, że brak zdolności kredytowej jest sytuacją, w której udzielenie kredytu jest dla banku zbyt ryzykowne. Może to wiązać się z zagrożeniem, że nie uda Ci się spłacić zobowiązania, nie będziesz robić tego zgodnie z warunkami umowy lub pojawią się inne komplikacje. Wobec tego instytucja finansowa może podjąć decyzję o odmowie i odrzuceniu wniosku, by uniknąć potencjalnych problemów.
Jakie elementy składają się na zdolność kredytową?
Każdy bank indywidualnie ocenia zdolność kredytową swoich klientów. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) nakłada taki obowiązek na wszystkie instytucje finansowe, co wynika z przepisów Prawa bankowego, Rekomendacji S (dotyczącej kredytów hipotecznych) oraz Rekomendacji T (dotyczącej kredytów konsumenckich).
Co mówi prawo?
Ma to nie tylko chronić banki przed ryzykiem, ale też kredytobiorców przed nadmiernym zadłużeniem. Co jednak istotne, banki podczas dokonywania oceny same określają, które parametry są dla nich istotne i w jakim stopniu. Większość natomiast skupia się na podobnych kwestiach, takich jak przede wszystkim:
- dochody – posiadanie zdolności kredytowej w znacznej mierze uzależnione jest od Twoich zarobków. Im wyższe dochody, tym kredyt na wyższą sumę (o wyższej racie miesięcznej) jesteś teoretycznie w stanie spłacać. Istotna jest tu również regularność, bo banki cenią stabilność i zdolność do regulowania zobowiązań przez kolejne lata (szczególnie w przypadku kredytów długoterminowych);
- źródło dochodów – ważna jest nie tylko wysokość Twoich zarobków, ale też ich pochodzenie. Kredytodawcy zwracają szczególną uwagę na rodzaj umowy, na podstawie której jesteś zatrudniony. Doceniana jest umowa o pracę na czas określony, bo świadczy o stabilizacji i pewnym wynagrodzeniu. Nie jest jednak tak, że bank odmawia udzielenia finansowania zawsze, gdy widzi umowę o dzieło czy zlecenie. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie. Wiele zależy też od polityki konkretnej instytucji;
- historia kredytowa – Biuro informacji Kredytowej (BIK) umożliwia bankom sprawdzanie historii kredytowej potencjalnych kredytobiorców. Wszelkie zaległości w spłatach i nieterminowe regulowanie zobowiązań finansowych działają na Twoją niekorzyść. Z tego względu warto przed złożeniem wniosku kredytowego samodzielnie pobrać raport i upewnić się, że nie zawiera on żadnych negatywnych wpisów;
- wydatki i zobowiązania – szczególnie istotne są stałe obciążenia, takie jak rachunki, czynsz, karty kredytowe, raty innych kredytów czy alimenty. Im jest ich więcej, tym większą część Twoich zarobków stanowią. W skrajnych sytuacjach mogą nawet uniemożliwić uzyskanie finansowania;
- stan cywilny i liczba osób na utrzymaniu – czynniki te są analizowane głównie w kontekście podziału dochodów oraz wydatków na liczbę osób w gospodarstwie domowym. Single nie mają zwykle kosztów związanych z utrzymaniem rodziny, co działa na ich korzyść. Z drugiej strony pary i małżeństwa postrzegane są jako dwoje kredytobiorców gotowych spłacać jedno zobowiązanie, a to skutkuje niższym ryzykiem dla banku;
- wiek – szczególnie istotny w odniesieniu do długości okresu kredytowania. W przypadku umów wieloletnich (jak np. kredyt hipoteczny) starsze osoby mogą mieć problem z uzyskaniem kredytu ze względu na wysokie ryzyko problemów ze spłatą;
- wartość zabezpieczeń (np. przy kredycie hipotecznym) – wyższy wkład własny lub inne zabezpieczenie zmniejszają potencjalne ryzyko banku. Wzmacnia to Twoją pozycję, poprawiając wiarygodność finansową;
- warunki wnioskowanego kredytu – brak zdolności kredytowej może wynikać z niedopasowania warunków zobowiązania, o które się ubiegasz, do aktualnej sytuacji finansowej. Często wybrany okres spłaty może skutkować wysoką ratą, do której możesz mieć zbyt niskie dochody. W takim przypadku rozwiązaniem może być po prostu dłuższy okres spłaty. Podobnie „manipulować” możesz rodzajem rat i oprocentowania, szukając rozwiązania dostępnego dla Ciebie.
Jak obliczana jest zdolność kredytowa?
Mimo odmiennej polityki kredytowej poszczególnych banków sprawdzanie zdolności klienta z reguły składa się z dwóch etapów:
- analizy ilościowej – skupia się na sytuacji finansowej potencjalnego kredytobiorcy. Jej celem jest określenie, czy będziesz w stanie terminowo regulować raty. Bierze pod uwagę przede wszystkim dochody, wydatki oraz aktualne zadłużenie;
- analizy jakościowej – uwzględnia dane mające istotny wpływ na spłacanie zobowiązań bez opóźnień tj. wiek, stan cywilny, liczbę osób na utrzymaniu, wykształcenie, staż pracy czy zawód i stanowisko.
Pozytywne rozpatrzenie wniosku wymaga uzyskania jak najlepszego wyniku z obu tych analiz. Ocena i waga poszczególnych elementów zależy natomiast od praktyk przyjętych przez konkretną instytucję. Właśnie dlatego czasem może zdarzyć się, że mimo otrzymania odmowy w jednym banku, inny zgodzi się pożyczyć Ci pieniądze.
Jak samodzielnie sprawdzić zdolność kredytową?
Złożenie zapytania kredytowego będzie widoczne w BIK. Właśnie dlatego lepiej wstrzymać się z tym krokiem do momentu, gdy będziesz mieć pewność, że Twoja zdolność jest na odpowiednim poziomie. Możesz samodzielnie spróbować sprawdzić, czy rzeczywiście tak jest, na kilka sposobów, korzystając np. z:
- kalkulatorów zdolności kredytowej – takie narzędzie znajdziesz na naszej stronie. Wystarczy, że wprowadzisz do niego odpowiednie dane, a system sam oszacuje Twoją orientacyjną zdolność kredytową;
- oceny zdolności kredytowej przez doradcę kredytowego – na rynku nie brak specjalistów, którzy mogą Ci pomóc. Bazują zarówno na specjalnych kalkulatorach, jak i własnej wiedzy czy doświadczeniu;
- danych zawartych w raporcie BIK – raz na 6 miesięcy możesz pobrać darmowy raport BIK, który dostępny jest też w bardziej rozbudowanej wersji płatnej. Zobaczysz w nim, czy na Twoim koncie widoczne są negatywne wpisy, które mogą utrudnić Ci ubieganie się o kredyt.
Żadna z wymienionych metod oceny zdolności kredytowej nie da Ci gwarancji, że rzeczywiście otrzymasz pozytywną decyzję od banku. Wynika to z faktu, że każda instytucja analizuje wnioski indywidualnie. Na podstawie zebranych w ten sposób danych będziesz jednak w stanie oszacować, czy masz potencjalną szansę na otrzymanie pozytywnej decyzji.
Przykład
Z czego wynika brak zdolności kredytowej?
Kłopoty ze zdolnością kredytową mogą wynikać z bardzo wielu zmiennych. Najczęściej na ten parametr wpływają takie aspekty, jak:
- nieuregulowane zobowiązania finansowe,
- zaległości w spłatach poprzednich zobowiązań,
- zbyt niskie dochody,
- zbyt wysokie wydatki
- nieregularne lub niepewne dochody,
- negatywna historia kredytowa w BIK,
- wysoki limit na rachunku lub na karcie kredytowej,
- zbyt wysokie aktualnie spłacane zobowiązania,
- warunki kredytu niedopasowane do Twojej sytuacji finansowej.
Co zrobić przy braku zdolności kredytowej?
Po otrzymaniu odmowy z powodu braku zdolności kredytowej masz trzy możliwości:
- popracować nad swoją zdolnością i doprowadzić ją do takiego stanu, żeby bank stwierdził, iż jesteś w stanie spłacić kredyt wraz z jego kosztami;
- zmienić warunki kredytu, o który się ubiegasz;
- poszukać alternatywnych zobowiązań pozabankowych, przyznawanych nawet osobom o niezbyt dobrej zdolności kredytowej. W takiej sytuacji zalecana jest jednak duża ostrożność, ponieważ koszty takich pożyczek mogą być bardzo wysokie.
Pierwsze rozwiązanie bywa dość trudne i czasochłonne, ale jest zwykle korzystne dla Twojego budżetu. Może polegać na poprawienie historii kredytowej, podniesieniu dochodów lub spłacie ciążących na Tobie zobowiązań. Jego częstym „efektem ubocznym” jest pozytywna zmiana Twojej sytuacji finansowej.
Drugie rozwiązanie nie każdemu odpowiada. Nie zawsze np. sens ma ubiegania się o niższą kwotę, jeśli jest ona dla Ciebie zwyczajnie niewystarczająca. Warto z kolei rozważyć dłuższy okres kredytowania, bo dzięki temu rata się zmniejszy i poprawi to Twoją zdolność. Jednocześnie jednak wzrośnie całkowita kwota do spłaty. Przeanalizowanie różnych możliwości może skutkować znalezieniem kredytu na odpowiednich warunkach, nie zawsze jednak tak się dzieje w praktyce.
Trzecia opcja wymaga ostrożności. Instytucje pozabankowe wprawdzie też analizują dane z Biura Informacji Kredytowej, ale podchodzą do nich bardziej liberalnie. Przez to często pożyczają pieniądze nawet osobom w wątpliwej sytuacji finansowej czy o niepewnym źródle dochodów. Ze względu na wyższe ryzyko, ich oferty jednak bywają mniej opłacalne, choć nie stanowi to reguły.
Jakie są sposoby na poprawienie zdolności kredytowej?
Nie ma jednej, uniwersalnej metody prowadzącej do poprawy zdolności kredytowej. Pamiętaj, że każdy bank ocenia ją inaczej, co tylko komplikuje dbanie o jej odpowiedni poziom. Masz natomiast szansę poprawić zdolność kredytową poprzez szereg działań, takich jak np.:
- terminowe regulowanie bieżących zobowiązań,
- zmniejszenie zobowiązań kredytowych,
- konsolidacja aktualnie spłacanych kredytów,
- zmiana parametrów zobowiązania,
- znalezienie współkredytobiorcy,
- wniesienie wyższego wkładu własnego (w przypadku kredytu hipotecznego),
- wybór rat równych zamiast malejących,
- zadbanie o pozytywną historię kredytową,
- odpowiedzialne zarządzanie długami,
- zwiększenie dochodów,
- obniżenie regularnych wydatków,
- ustabilizowanie sytuacji zawodowej,
- regularne monitorowanie swojej historii kredytowej,
- ocena Twojej sytuacji finansowej przez doradcę kredytowego.
Jak widzisz, masz szansę poprawić swoją zdolność na wiele różnych sposobów. Część z nich nie wymaga nawet podejmowania szczególnie wymagających działań. Nie ma jednak gwarancji, że poprawa danego aspektu zapewni Ci uzyskanie finansowania na takich warunkach, jakich oczekujesz.
Czy można zaciągnąć kredyt bez zdolności?
Jeśli nie masz zdolności kredytowej, to niestety kredyt nie zostanie Ci przyznany w żadnym tradycyjnym banku. Instytucje te bardzo restrykcyjnie podchodzą do kwestii weryfikacji tego parametru i oceny ryzyka przy oferowaniu swoich produktów kredytowych. Ponadto stosują się ściśle do sugestii KNF, szczegółowo weryfikując Twoją historię kredytową, sytuację finansową i życiową.
Niższa zdolność kredytowa często nie przeszkadza pozabankowym instytucjom pożyczkowym. W ich przypadku finansowanie może być oferowane nawet osobom w niezbyt dobrej sytuacji finansowej. Może wiązać się to jednak z rozmaitymi ograniczeniami, jak np. wysokie koszty czy krótki maksymalny okres spłaty. Ze względu na to zawsze warto dokładnie przeanalizować, czy skorzystanie z tej opcji na pewno będzie lepszym rozwiązaniem, niż poprawa zdolności kredytowej i ponowne złożenie wniosku do banku.
Warto wiedzieć
- Banki mają obowiązek sprawdzić Twoją zdolność kredytową, niezależnie od tego, o jaki rodzaj zobowiązania się starasz. Kwestię tę reguluje Prawo bankowe, Rekomendacja S oraz Rekomendacja T.
- Zdolność kredytowa jest oceniana na podstawie analizy Twoich dochodów, ich źródła, historii kredytowej, wydatków, zobowiązań, liczby osób na utrzymaniu, wieku czy stanu cywilnego. Ponadto banki analizują także parametry kredytu, które proponujesz we wniosku.
- Brak zdolności kredytowej sprawia, że nie masz możliwości uzyskania kredytu w tradycyjnym banku. Musisz w takiej sytuacji poprawić swoją kondycję finansową lub zdecydować się na zobowiązanie pozabankowe.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy odmowa kredytu jest widoczna w BIK?
Niezależnie od banku oraz jego decyzji, każde zapytanie kredytowe składane przez potencjalnego kredytobiorcę jest widoczne w BIK. W przyszłości będą je mogły zobaczyć również instytucje sprawdzające Twoją historię kredytową.
Jak długo trwa sprawdzenie zdolności kredytowej?
Różnorodność kredytów dostępnych na rynku sprawia, że na ocenę zdolności kredytowej czeka się od kilku godzin do nawet 21 dni od chwili złożenia kompletnego wniosku. Najkrócej trwa to w przypadku zobowiązań gotówkowych, a najdłuższy czas oczekiwania dotyczy kredytów hipotecznych.
Czy firmy pożyczkowe sprawdzają zdolność kredytową?
Każda instytucja pożyczkowa ma obowiązek sprawdzania możliwości finansowych swoich klientów. Przepisy nie regulują jednak dokładnie, jak proces ten powinien przebiegać. To sprawia, że firmy pozabankowe czasem podchodzą do tej kwestii znacznie łagodniej niż tradycyjne banki. Szansa zawarcia umowy w ich przypadku jest więc większa.
Źródła
https://zbp.pl/Aktualnosci/Wydarzenia/Raport-AMRON-SARFiN-Q4-2024
