Potrzebujesz gotówki, a nie masz wolnych środków? Być może w pierwszym momencie przyjdzie Ci do głowy kredyt. Na podobny krok decyduje się sporo osób – jak podaje BIK, tylko w kwietniu 2025 roku liczba umów samego kredytu ratalnego wyniosła ponad 885 tys., a to przecież tylko jeden z wielu sposobów na pozyskanie środków. Innym rozwiązaniem są pożyczki.
Pożyczki i kredyty to różne produkty finansowe. Nie każdy ma świadomość występujących między nimi różnic. Z badania „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2024” wynika, że ponad 70% dorosłych osób ocenia swój poziom wiedzy z finansów jako słaby lub przeciętny. Po przeczytaniu tego poradnika z łatwością rozróżnisz opisywane produkty finansowe.
Czym jest i jak działa kredyt?
Kredyt jest produktem finansowym, z którego skorzystasz w bankach i SKOK-ach – nie udzieli go firma pożyczkowa. To umowa regulowana przez Prawo Bankowe, na podstawie której dana instytucja przekazuje Ci do dyspozycji określoną kwotę, którą musisz zwrócić wraz z odsetkami i innymi opłatami związanymi z zaciągnięciem zobowiązania. Twoim obowiązkiem jest dotrzymanie terminów kolejnych płatności rat zgodnie z ustalanym harmonogramem.
Kredyt możesz otrzymać na sfinansowanie konkretnego celu, np. zakup nieruchomości lub samochodu, albo z dowolnym przeznaczeniem (kredyt gotówkowy). Przedmiotem umowy mogą być wyłącznie środki finansowe a nie rzeczy. Musi być zawarta w formie pisemnej bez względu na kwotę zobowiązania.
Jakie są rodzaje kredytów?
W ofercie banków znajdziesz różne kredyty przeznaczone na realizację odmiennych celów. Wśród nich:
➡️Kredyt gotówkowy – jeden z najpopularniejszych produktów bankowych, z którego środki możesz wykorzystać dowolnie. Zazwyczaj realne jest uzyskanie do 200-250 tys. zł z okresem spłaty wynoszącym do 10 lat. Jednak przeciętna kwota zaciągana przez klientów banków w Polsce jest dużo niższa. BIK podaje, że w kwietniu 2025 roku było to 26 864 zł, a liczba zaciągniętych zobowiązań wynosiła ponad 376 tys.
➡️Kredyt mieszkaniowy – to już zobowiązanie celowe na zakup domu, działki, mieszkania czy budowę. W grę wchodzi okres spłaty wynoszący nawet do 35 lat, a realna kwota to kilka milionów złotych. W przypadku tego produktu banki wymagają wkładu własnego. Przeciętna kwota kredytu mieszkaniowego udzielonego w kwietniu 2025 roku wyniosła 436,87 tys. zł.
➡️Karta kredytowa – bank przyznaje Ci określony limit środków do wykorzystania. Możesz je wydawać na dowolne cele. Jeśli spłacisz zobowiązanie w okresie bezodsetkowym (który trwa zazwyczaj od ponad 50 do 60 dni), to nie poniesiesz żadnych kosztów. Według danych Narodowego Banku Polskiego na koniec 2024 roku na polskim rynku znajdowało się około 5 mln takich kart.
➡️Kredyt ratalny – popularne zobowiązanie zaciągane na zakup sprzętu czy mebli. Tylko w kwietniu 2025 roku przyznano ich ponad 885 tys., a średnia kwota wyniosła 2 275 zł.
➡️Kredyt konsolidacyjny – możesz dzięki niemu połączyć kilka zobowiązań w jedno, wydłużyć okres spłaty i płacić niższą ratę niż wynosiła suma dotychczasowych, miesięcznych zobowiązań.
➡️Kredyt refinansowy – dzięki niemu przeniesiesz swój kredyt do innego banku. Dzięki temu możesz zyskać korzystniejsze warunki spłaty niż dotychczasowe.
Co to jest pożyczka i jak działa?
Pożyczka to umowa regulowana przepisami kodeksu cywilnego. Jedna jej strona przekazuje drugiej środki pieniężne albo rzeczy na ustalonych zasadach. Pożyczkobiorca musi je zwrócić zgodnie z określonymi warunkami.
Co więcej, jeśli chodzi o kwotę poniżej 1000 zł, nie ma obowiązku zawarcia umowy w formie pisemnej, ale i tak warto to zrobić. W przeciwnym wypadku możesz mieć duży problem z dochodzeniem swoich racji w razie konfliktu z drugą stroną. Wszystkie warunki pożyczki powinny być podane na piśmie, a dokumenty podpisane.
Przykład
Pożyczek mogą udzielać banki, firmy pozabankowe, SKOK-i, osoby fizyczne, jak i przedsiębiorcy. To zobowiązania, które służą do finansowania dowolnych celów. Pożyczki u profesjonalnych pożyczkodawców, takich jak firmy pozabankowe, ale też banki czy SKOK-i udzielane są w oparciu o przepisy ustawy o kredycie konsumenckim.
Jakie są rodzaje pożyczek?
W przypadku tych produktów nie ma tak dużego zróżnicowania jak w ofercie kredytów, natomiast i tutaj trzeba wyróżnić co najmniej kilka rozwiązań. BIK klasyfikuje następujące rodzaje zobowiązań:
➡️Pożyczka na małą kwotę i okres do 60 dni – w maju 2025 średnia wartość takiego zobowiązania wyniosła 2 673 zł.
➡️Pożyczka na wyższą kwotę i okres powyżej 60 dni – w tym przypadku średnia kwota była równa 6 089 zł.
➡️Pożyczki ratalne – zobowiązanie celowe, na zakup towarów czy usług (nie otrzymujesz gotówki do ręki). Średnia kwota tego zobowiązania w maju 2025 roku wyniosła 654 zł.
Poza tym dostępne są również następujące:
➡️Pożyczki prywatne, np. w rodzinie – gdzie jedna osoba udostępnia pieniądze lub rzeczy drugiej.
➡️Chwilówka – popularne określenie zobowiązania na krótki okres i niewielką kwotę. Zazwyczaj możesz otrzymać do kilku tysięcy złotych z okresem spłaty wynoszącym od 1 miesiąca do kilku miesięcy.
➡️Pożyczka konsolidacyjna – alternatywa dla kredytu konsolidacyjnego, przy czym to zazwyczaj środki do dowolnego wykorzystania, gdzie samodzielnie musisz zadbać o spłatę swoich zobowiązań.
W przypadku pożyczek wybór produktów jest mniejszy i tak naprawdę to bardzo podobne do siebie rozwiązania (poza zobowiązaniem celowym).
Pożyczki i kredyty – podobieństwa
Zanim pokażę kluczowe różnice między tymi produktami, skupmy się na największych podobieństwach. W obu przypadkach:
➡️Zaciągasz zobowiązanie, które musisz spłacić zgodnie z zawartą umową. Jeśli tego nie zrobisz, bank, SKOK, firma czy osoba prywatna, mogą dochodzić zwrotu środków poprzez windykację, postępowanie sądowe i komornicze.
➡️Spłata zobowiązania najczęściej jest rozłożona na raty, chociaż nie musi, tak jak w przypadku chwilówek czy kart kredytowych.
➡️Oba rozwiązania zwykle wiążą się z kosztami – chociaż są wyjątki. Firmy pożyczkowe często proponują nowym klientom pierwszą chwilówkę na krótki okres i niewielką kwotę bez opłat – wystarczy, że spłacisz zobowiązanie w terminie.
➡️Oprocentowanie kredytów i pożyczek jest ograniczone – zgodnie z ustawą z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Maksymalne odsetki kapitałowe nie mogą przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych (czyli: 2x (stopa referencyjna NBP + 3,5 punktów procentowych)). Natomiast odsetki za opóźnienie nie mogą przekroczyć dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (czyli: 2x (stopa referencyjna NBP + 5,5 punktów procentowych)).
Kredyt a pożyczka – czym się różnią?
Mimo podobieństw te formy finansowania wiele różni. Czytelne zestawienie różnic znajdziesz w poniższej tabeli.
| Kredyt | Pożyczka | |
|---|---|---|
| Kto może udzielić? | SKOK-i, czyli Spółdzielcze kasy oszczędnościowo -kredytowe i banki. | Dostępne są w ofertach banków, firm pożyczkowych, SKOK-ów, ale może również ich udzielić dowolna osoba prywatna, która dysponuje odpowiednimi środkami. |
| Co może być przedmiotem umowy? | Wyłącznie środki pieniężne. | Zarówno środki pieniężne, jak i przedmioty. |
| Regulacje prawne | Prawo bankowe. Ustawa o kredycie konsumenckim. | Kodeks cywilny dla osób fizycznych. W przypadku banków, SKOK-ów i firm pozabankowych: ustawa o kredycie konsumenckim. |
| Czy umowa musi być zawarta w formie pisemnej? | Tak, w każdym przypadku. | Dla pożyczek prywatnych: jeśli umowa nie przekracza 1 000 zł, możesz ją zawrzeć ustnie. |
| Co musi lub powinna zawierać umowa? | Niezbędne elementy umowy kredytu zawiera Prawo bankowe. To m.in. określenie stron, kwoty zobowiązania, waluty, warunków zwrotu, sposobów zabezpieczenia spłaty i wiele innych. | Dla pożyczek prywatnych: umowa może zawierać dowolne zapisy, o ile są zgodne z prawem. Elementem koniecznym jest określenie stron i zobowiązanie jednej z nich do przeniesienia przedmiotu pożyczki. |
| Przeznaczenie środków | Mogą być wykorzystane wyłącznie zgodnie z umową. W przypadku kredytu gotówkowego możesz je przeznaczyć na dowolne zakupy. Natomiast środki z kredytu hipotecznego, samochodowego czy konsolidacyjnego musisz wykorzystać na konkretnie wskazany cel. | Co do zasady środki z pożyczki możesz wykorzystać dowolnie. Jednak na rynku są również takie zobowiązania przeznaczone na zakup konkretnych produktów lub usług i wtedy nie masz wyboru. |
| Okres spłaty | Zależy od kredytu. W przypadku gotówkowego – zazwyczaj do 10 lat, a hipotecznego – do 35 lat. | Od kilku tygodni po zazwyczaj kilka lat, ale możliwe, że trafisz na pożyczkę z dłuższym okresem spłaty. |
| Maksymalna kwota zobowiązania | W przypadku kredytu hipotecznego w grę wchodzą nawet miliony złotych. W ramach gotówkowego górny maksymalny limit zazwyczaj wynosi do 200-250 tys. a w ratalnym to przeważnie kilka tysięcy złotych. | Zazwyczaj od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy złotych. |
| Koszt zaciągnięcia zobowiązania | Są nim odsetki, składki na ubezpieczenie, prowizja, ewentualnie koszty dodatkowe, wynikające z umowy. | Pożyczka nie musi wiązać się z kosztami. Możesz skorzystać z darmowej chwilówki oferowanej nowym klientom firm. Zwykle jednak kosztem będą ustalone odsetki czy prowizja. |
| Oprocentowanie | Niższe. | Zwykle wyższe. |
| Łatwość uzyskania | Banki przeprowadzają szczegółową analizę i stawiają wyższe wymagania, tym bardziej kiedy chodzi o wysokokwotowe zobowiązanie. | Pożyczkę na małą kwotę możesz uzyskać nawet w kilkanaście minut. Firmy pożyczkowe podobnie jak banki przeprowadzają weryfikację klientów i wymagają odpowiedniej zdolności kredytowej. |
Kredyt czy pożyczka – który produkt wybrać?
Wybór produktu finansowego w każdym przypadku wymaga indywidualnej analizy. Co do zasady, tańsze jest finansowanie bankowe, ale nie w każdym przypadku. Jeśli pilnie potrzebujesz niewielkiej kwoty środków, najlepiej tego samego dnia sprawdź, które firmy pożyczkowe oferują bezpłatną chwilówkę. Uzyskasz tak zazwyczaj do maksymalnie kilku tysięcy złotych na okres około 30 dni. Jeśli spłacisz zobowiązanie w terminie, nie poniesiesz żadnych kosztów.
➡️W przypadku gdy zależy Ci na czasie, ale nie chcesz korzystać z pożyczki pozabankowej, sprawdź ofertę banku, w którym masz konto osobiste. Możliwe, że po zalogowaniu się do bankowości elektronicznej zobaczysz ofertę zobowiązania na klik, a środki uzyskasz tego samego dnia. Dotyczy to rachunków na które wpływa Twoje wynagrodzenie. Dzięki temu bank będzie mógł bez dodatkowych dokumentów oszacować Twoja zdolność kredytową.
➡️Jeśli potrzebujesz środków na zakup nieruchomości, to najkorzystniejszy zwykle będzie kredyt hipoteczny. Możesz go otrzymać nawet na 35 lat, dzięki czemu miesięczna rata będzie niska, ale pamiętaj – im dłużej spłacasz zobowiązanie, tym więcej Cię ono kosztuje. Ten kredyt ma oczywiście zabezpieczenie w postaci hipoteki na nieruchomości. Banki wymagają w jego przypadku wkładu własnego w wysokości co najmniej 10-20% wartości nieruchomości. Propozycje banków mogą się różnić zarówno w zakresie
➡️W przypadku, gdy chcesz kupić pojazd, prawdopodobnie najkorzystniejszym rozwiązaniem będzie kredyt samochodowy. Dzięki różnym formom zabezpieczenia w grę wchodzi długi okres spłaty i stosunkowo niskie raty. Oferty kredytu samochodowego szybko porównasz z naszym kalkulatorem.
➡️Masz wiele zobowiązań i chcesz je połączyć w jedno? Weź pod uwagę kredyt konsolidacyjny. Dzięki niemu będziesz płacić jedną ratę i wydłużysz czas spłaty. Jeśli myślisz o przeniesieniu jednego zobowiązania do innego banku, weź pod uwagę kredyt refinansowy.
W każdym przypadku przelicz, ile będzie kosztować finansowanie. Ustal również priorytety. Zastanów się czy ważniejsze są czas czy koszty.
Warto zapamiętać
- Kredyty mogą być udzielane wyłącznie banki i SKOK-i, natomiast pożyczki oferują również firmy pozabankowe czy osoby prywatne.
- Prywatną umowę pożyczki do kwoty 1000 zł możesz zawrzeć bez zachowania formy pisemnej, ale dla zabezpieczenia interesów obu stron lepiej taką umowę przygotować na piśmie.
- Pożyczkodawcy udzielają pożyczek (w tym chwilówek) na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Co wziąć, jeśli pilnie potrzebuję środków – kredyt czy pożyczkę?
Oba produkty mogą być dobrym rozwiązaniem. Jeśli potrzebujesz małej kwoty, sprawdź promocyjne oferty firm na pierwszą bezpłatną chwilówkę. Gdy spłacisz ją w terminie, nie poniesiesz żadnych kosztów. Szybko możesz też uzyskać środki w ramach kredytu oferowanego przez instytucję, w której masz konto.
Czy pożyczka może obejmować wyłącznie pieniądze?
Nie, umowa pożyczki może również dotyczyć określonych przedmiotów. Jednak musi to być rzecz, którą łatwo można odtworzyć, nie ma indywidualnego charakteru. Możesz pożyczyć, np. cukier, ale już nie dzieło malarskie znanego artysty.
Na co można przeznaczyć środki z pożyczki?
Co do zasady możesz je wykorzystać na dowolne cele. Firmy pożyczkowe nie sprawdzają, jak wykorzystasz środki. Wyjątkiem jest pożyczka ratalna przyznana na zakup określonego przedmiotu lub usługi.
Źródła
https://media.bik.pl/informacje-prasowe/852203/bik-dane-o-rynku-kredytowym-w-kwietniu-2025-roku
https://zbp.pl/Aktualnosci/Wydarzenia/Poziom-wiedzy-finansowej-Polakow-2024
https://nbp.pl/wp-content/uploads/2025/04/2024-Q4-inf-o-kartach-platniczych.pdf
https://media.bik.pl/informacje-prasowe/853779/sprzedaz-pozyczek-dla-klientow-indywidualnych-przez-instytucje-pozyczkowe-maj-2025-r
