Przedawnienie kredytu w skrócie oznacza, że czas działa na Twoją korzyść. Upływ okresu przedawnienia to dla banku sygnał, że nie może skutecznie dochodzić spłaty kredytu. Choć w teorii wygląda to na prosty sposób pozwalający na uniknięcie spłaty zobowiązania, to w praktyce taka sytuacja nie zdarza się często. Dodatkowo nie wszystkie konsekwencje takiego rozwiązania będą dla Ciebie korzystne.
- 1. Na czym polega przedawnienie kredytu?
- 1.1. Jaki jest cel przedawnienia?
- 2. Kiedy kredyt ulega przedawnieniu?
- 2.1. Przedawnienie kredytu gotówkowego i hipotecznego
- 3. Kiedy rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia?
- 4. Co powoduje i jak działa przerwanie biegu terminu przedawnienia?
- 5. Jak przedawnienie kredytu wpływa na historię kredytową?
- 6. Jakie są skutki przedawnienia?
- 7. Czy warto czekać na przedawnienie kredytu?
- 8. Warto wiedzieć
Podpisując umowę kredytową zobowiązujesz się do terminowej spłaty zobowiązania, czyli w praktyce do realizacji przelewów na rzecz banku w wysokości i terminach określonych w harmonogramie spłaty. Każde opóźnienie w płatności będzie wiązać się z licznymi konsekwencjami: począwszy od odsetek karnych naliczanych za każdy dzień zwłoki, poprzez postępowanie windykacyjne, sądowe, na komorniczym kończąc. Możliwość uniknięcia spłaty kredytu lub innego zobowiązania daje instytucja przedawnienia. Sprawdzamy, jak działa przedawnienie kredytu.
Na czym polega przedawnienie kredytu?
Przedawnienie kredytu a właściwie przedawnienie roszczeń majątkowych oznacza, że po upływnie określonego czasu wierzyciel nie może skutecznie dochodzić spłaty należnego mu zobowiązania. Przekładając to na przykład przedawnienia kredytu, w sytuacji upływu okresu przedawnienia, bank nie może skutecznie dochodzić jego spłaty przed sądem.
Samo zobowiązanie nadal istnieje. Nie zostaje anulowane. Nie wygasa. Mimo to, jeśli sam nie podejmiesz się spłaty, działania windykacyjne podjęte przez bank po upływie terminu przedawnienia nie będą skuteczne.
Jaki jest cel przedawnienia?
Ustawodawca wyszedł z założenia, że wierzyciel ma wystarczające narzędzia prawne, które dają mu możliwość odzyskania np. pożyczonych pieniędzy. Jeśli tego nie robi, nie podejmuje żadnych działań zmierzających do odzyskania długu przez określony czas, to znaczy, że ta kwestia nie ma dla niego znaczenia.
Ciekawostka
Kiedy kredyt ulega przedawnieniu?
Ogólne zasady związane z ustalaniem terminów przedawnienia wskazuje kodeks cywilny. Zgodnie z art. 118 kc Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.
Zgodnie z powyższą regulacją, co do zasady, bank jako podmiot profesjonalny prowadzący działalność gospodarczą ma 3 lata, żeby skutecznie dochodzić zwrotu swoich środków. Termin ten obowiązuje zarówno w przypadku, jeśli drugą stroną umowy jest konsument, jak i przedsiębiorca. Natomiast jeśli pożyczkę zaciągniesz u osoby fizycznej, wówczas obowiązuje dłuższy 6 –letni termin przedawnienia.
Wśród wyjątków warto wskazać na krótszy 2-letni termin przedawnienia dotyczący roszczeń związanych z rachunkiem bankowym.
Przykład
Adam na swoim rachunku bankowym wykorzystał debet w wysokości 2 000 zł. Ze względu na otwarcie konta w innym banku i przeniesieniu dyspozycji przelewu wynagrodzenia na nowy rachunek, debet nie został spłacony. Od daty obowiązkowej spłaty bez żadnych działań windykacyjnych ze strony banku minęły ponad dwa lata. Po czym bank wezwał Adama do spłaty zobowiązania. Adam podniósł zarzut przedawniania i nie spłacił debetu.
Terminy przedawnienia dla poszczególnych zobowiązań prezentujemy w poniższej tabeli:
| Rodzaj umowy | Termin przedawnienia |
|---|---|
| Umowa kredytu bankowego | 3 lata |
| Umowa pożyczki prywatnej | 6 lat |
| Pożyczka w firmie pozabankowej | 3 lata |
| Karta kredytowa | 3 lata |
| Debet na koncie | 2 lata |
Określne w ustawie terminy przedawnienia roszczeń nie mogą być skracane ani przedłużane w drodze czynności prawnej. W praktyce oznacza to, że bank w umowie kredytowej nie może zastosować dłuższego terminu przedawnienia kredytu niż ten określony w ustawie, nawet jeśli się na to zgodzisz.
Uwaga!
Przedawnienie kredytu gotówkowego i hipotecznego
Dodatkowego komentarza wymaga temat terminu przedawnienia kredytów gotówkowych i hipotecznych. Te pierwsze przedawniają sią zgodnie z ogólnymi zasadami, o których mówiliśmy wcześniej, czyli po upływie 3 lat od dnia wymagalności. Kredyty zabezpieczone hipoteką rządzą się nieco innymi prawami.
Hipoteka jako ograniczone prawo rzeczowe stanowi silne zabezpieczenie interesów wierzyciela, który może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją ona stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Zabezpieczenie działa również po upływie okresu przedawnienia kredytu. Dotyczy jednak tylko kwoty głównej i ograniczone jest wysokością sumy hipotecznej. Odsetki jako świadczenie uboczne nie mogą być w ten sposób ściągnięte.
W praktyce oznacza to, że po upływie 3 lat wierzyciel może nadal dochodzić zwrotu kwoty głównej i w tym celu doprowadzić do licytacji Twojej nieruchomości, na której ustanowiona jest hipoteka. W ten sposób może odzyskać tylko część dotyczącą kwoty, którą Ci pożyczył – odsetek nie odzyska.
Przykład
Andrzej spłacał kredyt hipoteczny zgodnie z harmonogramem przez 8 lat. Z uwagi na kłopoty finansowe po tym okresie zaprzestał spłaty. Bank przez 4 lata nie prowadził żadnych działań windykacyjnych, dopiero po tym okresie wypowiedział umowę kredytową i zażądał zwrotu pozostałej do spłaty kwoty wraz z odsetkami. Andrzej powołał się na instytucję przedawnienia wierzytelności. Bank jednak doprowadził do licytacji nieruchomości zabezpieczonej hipoteką dzięki czemu odzyskał kwotę główną pozostałą do spłaty – bez naliczonych odsetek.
Kiedy rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia?
Dla prawidłowego ustalenia upływu terminu przedawnienia, potrzebna będzie Ci informacja od kiedy biegnie przedawnienie roszczenia. Zgodnie z przepisami bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Odnosząc to do kredytu możesz uznać, że przedawnienie Twojego zobowiązania biegnie od dnia, kiedy zgodnie z harmonogramem spłaty miałeś uregulować kolejną ratę lub spłacić całe zobowiązanie.
Natomiast koniec okresu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, czyli 31 grudnia. W praktyce oznacza to, że maksymalny okres, kiedy bank może dochodzić spłaty kredytu, to nawet cztery lata – jeśli zaległość była wymagalna na początku roku.
Przykład
Tomasz zaciągnął kredyt gotówkowy z 2-letnim okresem kredytowania. Zgodnie z harmonogramem termin płatności każdej raty wyznaczony został na 20 dzień miesiąca. Po 12 miesiącach Tomek przestał spłacać raty. Ostatnią ratę zapłacił 20 grudnia 2024 r. Termin przedawnienia dla pierwszej raty ze stycznia 2025 r. zakończy się 31 grudnia 2028 r. Każdej kolejnej również. Zatem bank nie będzie mógł skutecznie odzyskać należnych środków, jeśli zacznie windykację od 1 stycznia 2029 r.
Powyższe zasady obowiązują, jeśli bieg terminu nie zostanie przerwany. Kodeks cywilny przewiduje kilka takich sytuacji.
Co powoduje i jak działa przerwanie biegu terminu przedawnienia?
Bieg terminu przedawnienia może zostać w kilku sytuacjach przerwany. Kodeks cywilny wskazuje dwie sytuacje, które powodują przerwanie biegu terminu przedawnienia. Dotyczą one nie tylko kredytu, ale też innych roszczeń majątkowych. Pierwsza wymaga podjęcia działania przez wierzyciela – czyli w sprawie dotyczącej kredytu – bank, a druga związana jest z działaniem dłużnika, czyli kredytobiorcy.
Zgodnie z art. 123 kc
§ 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje.
Po każdym przerwaniu przedawnienia, biegnie ono od początku. Zatem wystarczy, że bank skieruje sprawę do sądu celem wyegzekwowania długu, upływ okresu przedawnienia zostaje przerwany i rozpocznie bieg na nowo dopiero po zakończeniu tego postępowania. Zakładając, że sprawa sądowa trwa pół roku, to dopiero po upływie tego czasu, bank ponownie ma 3 lata na podjęcie działań windykacyjnych.
Uwaga!
Jak przedawnienie kredytu wpływa na historię kredytową?
Jak już wspomnieliśmy przedawniony dług nie ulega umorzeniu czy anulowaniu. Zadłużenie nadal istnieje. Bank nie może go tylko skutecznie odzyskać na drodze sądowej. W takiej sytuacji nie musisz co prawda zwracać pieniędzy, jednak zarówno moment uzyskania kredytu, jego spłata, jak i informacja o braku spłaty zostanie odnotowana w Biurze Informacji Kredytowej (BIK), co negatywnie wpłynie na Twoją historię kredytową. W przyszłości możesz mieć z tego tytułu trudności z uzyskaniem kolejnego kredytu.
Jak długo taki wpis będzie oddziaływać na Twoją historię kredytową? Jeśli kredyt nie jest spłacany w terminie:
- opóźnienie w spłacie wyniosło ponad 60 dni
- i minęło 30 dni od momentu, gdy bank poinformował Cię o zamiarze przetwarzania danych na temat tego kredytu i w tym czasie nie dokonałeś spłaty zaległości,
wówczas BIK może przetwarzać dane na temat takiego zobowiązania przez 5 lat bez Twojej zgody.
Jakie są skutki przedawnienia?
W pierwszej kolejności przedawnienie oznacza, że nie musisz spłacać pozostałej do oddania kwoty zobowiązania. Choć wydaje się to korzystne, to jednak pociąga za sobą również pewne negatywne skutki. Przede wszystkim problemy z uzyskaniem kredytu w przyszłości z uwagi na wpis w bazie BIK. W przypadku kredytu hipotecznego upływ terminu przedawnienia uwalnia Cię jedynie od konieczności zapłaty odsetek. Bank, dzięki ustanowionej na nieruchomości hipotece, może dążyć do zaspokojenia roszczenia poprzez jej komorniczą licytację.
Naszym okiem
Bartłomiej BoruckiCzy warto czekać na przedawnienie kredytu?
Trudno sobie wyobrazić sytuację, kiedy bank dobrowolnie zaniecha dochodzenia spłaty kredytu. Narzędzia, które posiada np. pod postacią windykacji, postępowania sądowego czy komorniczego, powinny wystarczyć, żeby odzyskać dług w 3 lata. Tym bardziej, że niektóre z tych czynności przerywają bieg terminu przedawnienia.
Lepiej więc nie traktować instytucji przedawnienia jako sposobu na uniknięcie spłaty kredytu i trzymać się ogólnej zasady, która mówi, że umów należy dotrzymywać. Zaprzestając spłaty kredytu narażasz się na wypowiedzenie umowy kredytowej i wymagalność całej kwoty od razu. Dlatego w razie kłopotów finansowych lepiej negocjować z bankiem np. wydłużenia okresu spłaty czy wdrożenie wakacji kredytowych, niż liczyć, że kredytodawca zapomni upomnieć się o dług przez 3 lata.
Warto wiedzieć
- Co do zasady okres przedawnienia dla kredytów bankowych wynosi 3 lata.
- Przerwanie biegu przedawnienia oznacza, że po przerwie biegnie on od początku.
- Upływ okresu przedawniania dla kredytów hipotecznych nie wyłącza możliwości dochodzenia spłaty zobowiązania głównego z nieruchomości obciążonej hipoteką.
FAQ - najczęściej zadawane pytania
Jak sprawdzić czy kredyt jest przedawniony?
Nie ma żadnej bazy, w której możesz sprawdzić czy Twój kredyt jest przedawniony. Termin przedawnienia możesz jednak obliczyć samodzielnie. Dla kredytów to 3 lata od daty wymagalności zobowiązania. Przy czym bieg terminu przedawnienia kończy się ostatniego dnia roku.
Po jakim czasie pożyczka się przedawnia?
Pożyczka udzielana przez przedsiębiorcę jakim jest bank czy firma pożyczkowa przedawnia się z upływem 3 lat. Pożyczki prywatne czyli od innej osoby fizycznej przedawniają się z upływem 6 lat.
Czy można spłacić przedawniony kredyt?
Tak. Podjęcie spłaty zobowiązania jest po pierwsze jednym z powodów do przerwania biegu przedawnienia. Po drugie, po upływie przedawnienia, jako dłużnik możesz zrzec się swojego uprawnienia i spłacić dług.
Źródła
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/tk-egzekucja-z-nieruchomosci-gdy-roszczenie-wierzyciela-przedawnione-zgodna-z-konstytucja
https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Stanowisko%20RPO%20dla%20TK_0.pdf
