Kredyt konsumencki jest pojęciem odnoszącym się tak naprawdę do wielu produktów kredytowych. Powstało ono jednak w bardzo ważnym celu – aby stworzyć przejrzyste zasady udzielania kredytów konsumentom i zapewnić im w tym zakresie odpowiednie bezpieczeństwo. Poniżej dowiesz się dokładnie, czym jest kredyt konsumencki i jak znaleźć jego najlepsze oferty.
- 1. Co to jest kredyt konsumencki?
- 1.1. Jaki kredyt jest kredytem konsumenckim, a jaki nie?
- 1.2. Kto może udzielić kredytu konsumenckiego?
- 1.3. Kredyt konsumencki a konsumpcyjny – czym się różnią?
- 1.4. Rodzaje kredytu konsumenckiego
- 2. Zasady udzielania kredytu konsumenckiego
- 2.1. Obowiązki informacyjne przed udzieleniem kredytu konsumenckiego
- 2.2. Badanie zdolności kredytowej
- 2.3. Umowa o kredyt konsumencki
- 2.4. Maksymalny koszt kredyt konsumenckiego
- 2.5. Restrukturyzacja kredytu konsumenckiego
- 3. Przywileje kredytobiorcy zaciągającego kredyt konsumencki
- 3.1. Prawo do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego
- 3.2. Prawo do wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego
- 3.3. Prawo do bezpłatnego harmonogramu spłat
- 3.4. Sankcja kredytu darmowego
- 4. Jak bezpiecznie korzystać z kredytu konsumenckiego?
- 5. Gdzie szukać najlepszych ofert kredytu konsumenckiego?
- 6. Czy warto sięgnąć po kredyt konsumencki?
- 7. Warto zapamiętać
Jeśli jako konsument zaciągasz pożyczkę lub kredyt na prywatne wydatki, to z dużym prawdopodobieństwem jest to właśnie kredyt konsumencki. Warto mieć tego świadomość, ponieważ taki kredyt regulowany jest odrębnymi przepisami. Narzucają one natomiast szereg obowiązków kredytodawcom, a kredytobiorcom zapewniają wiele przywilejów np. prawo do odstąpienia od umowy kredytu, czy też domagania się zwrotu kosztów kredytowych w ramach tzw. sankcji kredytu darmowego.
Co to jest kredyt konsumencki?
Jak sama nazwa wskazuje, kredyt konsumencki jest przeznaczony dla konsumentów, czyli po prostu dla osób fizycznych, które zaciągają zobowiązanie na cele niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. Dokładną definicję kredytu konsumenckiego znajdziemy jednak w przepisach. Chodzi tu o Ustawę z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, która reguluje zasady jego udzielania i której art. 3 pkt. 1 brzmi następująco:
Ciekawostka
Powyższa definicja kredytu konsumenckiego jest dość ogólna, dlatego kolejne zapisy ustawy precyzują, jakie produkty kredytowe mogą być faktycznie uznane za kredyt konsumencki, a jakie nie.
Jaki kredyt jest kredytem konsumenckim, a jaki nie?
Ogólnie kredytem konsumenckim może być zarówno pożyczka, jak i kredyt w rozumieniu przepisów prawa bankowego. Podstawowym wyróżnikiem jest tutaj kwota zobowiązania, która nie może przekroczyć 255 550 zł lub równowartości tej kwoty w walucie obcej. Najczęściej więc kredytem konsumenckim jest kredyt gotówkowy, ale też inne produkty kredytowe, co szerzej wyjaśnimy niżej.
Zgodnie z przepisami kredytem konsumenckim nie jest natomiast:
➡️ kredyt hipoteczny – czyli np. kredyt mieszkaniowy zabezpieczony na hipotece nieruchomości (kredyt na remont mieszkania lub domu niezabezpieczony hipoteką uznawany jest już natomiast za kredyt konsumencki i to bez względu na kwotę);
➡️ darmowa pożyczka lub kredyt – czyli gdy konsument nie musi ponosić kosztów oprocentowania, prowizji i innych opłat związanych z zaciągnięciem zobowiązania;
➡️ pożyczka lombardowa.
Kto może udzielić kredytu konsumenckiego?
Istotną cechą kredytu konsumenckiego jest również to, że może go udzielić wyłącznie przedsiębiorca w ramach swojej działalności gospodarczej. W praktyce zatem kredyt konsumencki mogą oferować m.in.:
✅ banki,
✅ Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (SKOK-i),
✅ pozabankowe instytucje pożyczkowe.
Warto więc pamiętać, że kredytem konsumenckim nie jest pożyczka prywatna ani pożyczka społecznościowa. W obu przypadkach zaciągana jest ona bowiem od innej osoby fizycznej, a nie od przedsiębiorcy.
Kredyt konsumencki a konsumpcyjny – czym się różnią?
Kolejną charakterystyczną cechą kredytu konsumenckiego jest fakt, że może go zaciągnąć wyłącznie konsument na cele prywatne. Taki kredyt możesz zatem wykorzystać m.in. na zakup auta, sprzętu RTV i AGD lub innych towarów, sfinansowanie wakacji, a także na pokrycie innych dowolnych wydatków.
Powyższe cele mają charakter konsumpcyjny, dlatego można uznać, że kredyt konsumencki często jest także kredytem konsumpcyjnym. Co ważne jednak, nie każdy kredyt konsumpcyjny jest automatycznie kredytem konsumenckim. Ten ostatni bowiem musi spełniać dodatkowe warunki, które wymieniliśmy wyżej, czyli np. nie przekraczać określonej kwoty i być udzielony przez kredytodawcę instytucjonalnego.
Rodzaje kredytu konsumenckiego
Specyficzne cechy kredytu konsumenckiego spełnia tak naprawdę wiele popularnych produktów kredytowych. Należą do nich między przede wszystkim:
➡️ kredyty gotówkowe na dowolny cel oferowane przez banki;
➡️ pozabankowe pożyczki udzielane przez instytucje pożyczkowe (o ile nie są to tzw. darmowe pożyczki dla nowych klientów);
➡️ kredyty ratalne np. na zakup mebli lub sprzętu RTV i AGD,
➡️ limity kredytowe – udostępniane zarówno w rachunku bankowym, jak i na karcie kredytowej.
Zasady udzielania kredytu konsumenckiego
Zasady udzielania kredytu konsumenckiego regulują dość dokładnie przepisy wspomnianej wyżej ustawy. Jeśli zatem produkt kredytowy spełnia warunki kredytu konsumenckiego, to powinien on być udzielony zgodnie z tymi zasadami. Warto się z nimi zapoznać, ponieważ sprawiają, że zaciągnięcie zobowiązania jest dla kredytobiorcy bezpieczniejsze. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich.
Obowiązki informacyjne przed udzieleniem kredytu konsumenckiego
Jeszcze przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki kredytodawca lub pośrednik kredytowy powinien dopełnić tzw. obowiązku informacyjnego wobec kredytobiorcy. Przede wszystkim już w samej reklamie kredytu konsumenckiego kredytodawca powinien przedstawić dokładne informacje o jego koszcie – w formie reprezentatywnego przykładu i poprzez podanie:
✅ wysokości RRSO, czyli Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania, która ułatwia porównanie całkowitych kosztów kredytowych;
✅ całkowitego kosztu kredytu z wyszczególnieniem wszystkich opłat,
✅ wysokości i rodzaju oprocentowania (czy jest ono stałe czy zmienne).
Oprócz tego przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki kredytodawca ma obowiązek przedstawić kredytobiorcy:
☑️ dokładne informacje na temat warunków i kosztów kredytu – informacje te powinny mieć postać formularza informacyjnego przekazanego na trwałym nośniku;
☑️ bezpłatny projekt umowy kredytu – kredytodawca musi go przedstawić na żądanie konsumenta, o ile spełnia on warunki udzielenia finansowania.
Co ważne, powyższe obowiązki informacje dotyczą także sytuacji zawierania umowy na odległość, a więc np. zaciągania kredytu przez internet lub telefon.
Badanie zdolności kredytowej
Zgodnie z zapisami ustawy kredyt konsumencki może być udzielony wyłącznie po uprzednim „dokonaniu oceny zdolności kredytowej konsumenta”. Obowiązek dokonania takiej oceny mają zarówno banki, jak i instytucje pożyczkowe. Został on natomiast wprowadzony po to, by uchronić konsumentów przed nadmiernym zadłużeniem.
Warto więc mieć świadomość, że oferty pozabankowych „pożyczek bez zdolności kredytowej” są jedynie chwytem marketingowym. Również firmy udzielające chwilówek muszą dokonać weryfikacji klienta i nie mają np. prawa udzielić konsumentowi większej pożyczki, jeśli ma on zaległości w spłacie innego zobowiązania powyżej 6 miesięcy.
Wypowiedź eksperta
Umowa o kredyt konsumencki
Przepisy regulują również dokładnie, jak powinna wyglądać umowa o kredyt konsumencki. Przede wszystkim powinna mieć ona formę pisemną oraz „być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały”. W jej treści powinny też znaleźć się konkretne zapisy m.in. określające:
✅ dane konsumenta;
✅ rodzaj kredytu;
✅ czas obowiązywania umowy;
✅ całkowitą kwotę kredytu;
✅ terminy i sposób wypłaty kredytu;
✅ wysokość oprocentowania kredytu – w tym także zasady zmiany oprocentowania w trakcie trwania umowy;
✅ RRSO oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta;
✅ zasady i terminy spłaty kredytu;
✅ inne koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki – np. opłaty za prowadzenie rachunku, czy też koszty ubezpieczenia;
✅ skutki braku płatności oraz wysokość oprocentowania zadłużenia przeterminowanego;
✅ prawo konsumenta do odstąpienia od umowy, spłaty kredytu przed terminem oraz otrzymania prowizji z tego tytułu;
✅ warunki rozwiązania umowy.
Maksymalny koszt kredyt konsumenckiego
Kredytem konsumenckim może być zarówno kredyt bankowy, jak i pożyczka pozabankowa. W tym drugim przypadku koszt zaciągnięcia zobowiązania może być znacznie wyższy niż w banku, jednak nie może przekraczać maksymalnego kosztu określonego właśnie w ustawie o kredycie konsumenckim.
Przepisy określają przede wszystkim, ile może wynieść maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu. Chodzi tu zatem o prowizje i inne opłaty, jakie niektórzy kredytodawcy pobierają poza standardowymi odsetkami wynikającymi z oprocentowania kredytu. Takie pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego:
➡️ nie mogą być wyższe niż 45 proc. całkowitej kwoty kredytu,
➡️ oraz przekraczać 10 proc. całkowitej kwoty zobowiązania plus 10 proc. za każdy rok kredytowania w przypadku kredytów z okresem spłaty powyżej 30 dni.
Restrukturyzacja kredytu konsumenckiego
Przepisy ustawy o kredycie konsumenckim przewidują od niedawna również specjalne rozwiązania dla kredytobiorców mających problemy ze spłatą zobowiązania. W takim przypadku kredytodawca powinien bowiem w standardowym wezwaniu do zapłaty wysłanym do dłużnika:
✅ wyznaczyć mu termin na spłatę zaległości wynoszący minimum 14 dni,
✅ poinformować o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.
Restrukturyzacja kredytu konsumenckiego polega na zmianie warunków umowy kredytowej celem ułatwienia kredytobiorcy spłaty zobowiązania. Taka zmiana może polegać np. na:
➡️ odroczeniu spłaty rat,
➡️ wydłużeniu okresu trwania umowy,
➡️ częściowym umorzeniu i konsolidacji zadłużenia.
Co prawda, kredytodawca nie ma obowiązku zgodzić się na restrukturyzację kredytu, ale wówczas swoją odmowę powinien odpowiednio uzasadnić.
Przywileje kredytobiorcy zaciągającego kredyt konsumencki
Zaciągając kredyt konsumencki, powinieneś mieć świadomość swoich praw, jakie Ci w tym przypadku przysługują. Te najważniejsze, o których warto pamiętać, przedstawiamy niżej.
Prawo do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego
Zgodnie z przepisami masz przede wszystkim prawo do odstąpienia od umowy kredytu konsumenckiego. Możesz to zrobić w ciągu 14 dni od daty jej zawarcia i bez konieczności podawania przyczyny. W celu odstąpienia od umowy wystarczy wysłać do kredytodawcy stosowne oświadczenie, którego wzór powinien Ci on dostarczyć przy zaciąganiu zobowiązania.
W związku z rezygnacją z kredytu masz oczywiście obowiązek zwrócić kredytodawcy otrzymane środki wraz z odsetkami za każdy dzień korzystania z nich. Masz na to 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Co ważne, poza wspomnianymi odsetkami kredytodawca nie ma prawa naliczyć Ci żadnych dodatkowych opłat.
Prawo do wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego
Kolejnym Twoim prawem jest możliwość wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego – w części lub całości. Chcąc dokonać takiej nadpłaty lub przedterminowej całkowitej spłaty zobowiązania, nie musisz wcześniej informować o swoim zamiarze kredytodawcy.
Co ważne, całkowita wcześniejsza spłata kredytu konsumenckiego powinna skutkować obniżeniem jego całkowitego kosztu za okres skrócenia umowy. W takim przypadku kredytodawca musi Ci zatem także zwrócić nadpłacone koszty kredytowe np. pobraną z góry prowizję.
Z drugiej strony z tytułu wcześniejszej spłaty kredytodawca może też naliczyć dodatkową prowizję, ale tylko pod pewnymi warunkami i w wysokości określonej w przepisach.
Prawo do bezpłatnego harmonogramu spłat
Jeśli skorzystasz z kredytu konsumenckiego, masz również prawo w każdym momencie trwania umowy domagać się od kredytodawcy dostarczenia harmonogramu spłaty kredytu. Za każdym razem taki harmonogram kredytodawca powinien Ci udostępnić bezpłatnie.
Sankcja kredytu darmowego
Sankcja kredytu darmowego (w skrócie SKD) jest jednym z najważniejszych przywilejów przysługujących kredytobiorcom korzystającym z kredytu konsumenckiego. Stanowi ona jednocześnie najsilniejszy sposób ochrony przed nieuczciwymi pożyczkodawcami.
Sankcja ta zakłada bowiem, że jako kredytobiorca możesz spłacić sam kapitał kredytu (bez odsetek i innych opłat) w przypadku, gdy kredytodawca nie wywiązał się z obowiązku informacyjnego, o którym pisaliśmy wyżej. W szczególności sankcja kredytu darmowego przysługuje, jeśli kredytobiorca nie został odpowiednio poinformowany o kosztach kredytowych lub koszty te zostały błędnie obliczone.
Jak bezpiecznie korzystać z kredytu konsumenckiego?
Przepisy regulujące zasady udzielania kredytu konsumenckiego wzmacniają bezpieczeństwo zaciągania takiego zobowiązania, ale nie eliminują wszystkich ryzyk z tym związanych. Jednym z nich jest natomiast choćby ryzyko nadmiernego zadłużenia, czy też niedopasowania warunków kredytu do możliwości finansowych. Ryzyka te wynikają natomiast głównie z tego, że z wielu rodzajów kredytów konsumenckich można skorzystać na podstawie uproszczonych formalności i po jedynie podstawowej ocenie zdolności kredytowej.
Poniżej podpowiadamy zatem, jak bezpiecznie korzystać z kredytu konsumenckiego, by uniknąć problemów finansowych:
⚠️ sięgaj po kredyt konsumencki tylko wtedy, gdy stać Cię na spłatę zobowiązania – nigdy też nie zaciągaj kolejnego zobowiązania na spłatę poprzedniego, bo jest to prosta droga do wpadnięcia w spiralę zadłużenia;
⚠️ odpowiednio dobierz rodzaj kredytu konsumenckiego – np. potrzebując większej kwoty, wybierz długoterminowy kredyt gotówkowy, który możesz spłacić w niewielkich ratach;
⚠️ zweryfikuj wiarygodność kredytodawcy – dotyczy to zwłaszcza pozabankowych instytucji pożyczkowych, których działalność jest nadzorowana w znacznie mniejszym stopniu niż działalność banków;
⚠️ zawsze porównaj oferty kredytów – w szczególności pod kątem kosztów zaciągnięcia zobowiązania, które powinny być jak najniższe;
⚠️ dokładnie czytaj warunki umowy kredytu konsumenckiego – powinny być one dla Ciebie jasne i zrozumiałe oraz spełniać wymagania Ustawy o kredycie konsumenckim;
⚠️ spłacaj zobowiązanie terminowo – dzięki temu unikniesz przykrych konsekwencji zadłużenia np. dodatkowych odsetek za opóźnienie oraz pogorszenia historii kredytowej w BIK;
⚠️ pamiętaj o swoich prawach wynikających z ustawy o kredycie konsumenckim – np. o prawie do odstąpienia od umowy, wnioskowania o restrukturyzację kredytu w razie problemów finansowych, czy też spłaty samego kapitału kredytu, jeśli kredytodawca niewłaściwie poinformuje Cię o kosztach kredytowych.
Gdzie szukać najlepszych ofert kredytu konsumenckiego?
Jak już wiesz, kredyt konsumencki możesz wziąć nie tylko w banku, ale także w SKOK-u, czy też w pozabankowej instytucji pożyczkowej. W każdym przypadku znalezienie korzystnej oferty wymaga porównania warunków kredytowych w co najmniej kilku instytucjach.
W szczególności warto zwrócić uwagę na koszty zaciągnięcia zobowiązania, które co do zasady powinny być jak najniższe. Dzięki temu oszczędzisz na kwocie odsetek, a także będziesz mógł liczyć na niskie raty, które będą łatwiejsze do spłaty. Pamiętaj, że w porównaniu ofert pomogą Ci wygodne narzędzia online, jakie znajdziesz na naszej stronie. Należą do nich m.in. kalkulatory kredytowe oraz rankingi i porównywarki kredytów.
Co ważne, takie narzędzia ułatwią Ci nie tylko porównanie kosztów i najważniejszych warunków kredytowania. Wskażą Ci bowiem jednocześnie najkorzystniejsze oferty kredytu danego rodzaju, jakie są w danym momencie dostępne na rynku. Dzięki temu w kilka chwil znajdziesz np. najlepszy kredyt gotówkowy lub samochodowy.
Czy warto sięgnąć po kredyt konsumencki?
Ze względu na rygorystyczne regulacje kredyt konsumencki jest dzisiaj jednym z bezpieczniejszych sposobów na pozyskanie dodatkowych środków na pokrycie rozmaitych wydatków. Co ważne, taki kredyt możesz zaciągnąć w różnej formie i przez to dopasować go do faktycznych potrzeb i możliwości finansowych. Możesz zatem zdecydować się np.:
✅ na kredyt gotówkowy na pokrycie dowolnego, większego wydatku,
✅ na kredyt celowy np. samochodowy lub na remont mieszkania,
✅ na niewielką pożyczkę na bieżące potrzeby,
✅ na kartę kredytową, by mieć stały dostęp do dodatkowych środków.
Pamiętaj jedynie, by wybrać korzystną ofertę kredytu konsumenckiego i zaciągnąć go tylko w sytuacji pozwalającej Ci na spłatę zobowiązania. O swoje bezpieczeństwo finansowe najlepiej bowiem zadbać samodzielnie, pomimo istnienia przepisów regulujących zasady udzielania kredytu konsumenckiego.
Warto zapamiętać
- Kredyt konsumencki to zobowiązanie finansowe, z którego mogą korzystać wyłącznie konsumenci na pokrycie rozmaitych, prywatnych wydatków.
- Kredytem konsumenckim może być m.in. kredyt gotówkowy, samochodowy lub ratalny, a nawet karta kredytowa i pozabankowa pożyczka. Takie produkty uznawane są za kredyty konsumenckie, jeśli są odpłatne, udzielają ich instytucje (np. bank lub firma pożyczkowa), a kwota zobowiązania nie przekracza 255 550 zł.
- Zasady udzielania kredytu konsumenckiego regulują odrębne przepisy Ustawy o kredycie konsumenckim. Zakładają one szereg obowiązków dla kredytodawców, a także wiele form ochrony interesów kredytobiorców.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Na co można przeznaczyć kredyt konsumencki?
Kredyt konsumencki możesz przeznaczyć na dowolny cel, o ile nie jest on związany z Twoją pracą zawodową lub działalnością gospodarczą. Możesz zatem go zaciągnąć np. na zakup auta lub domowego sprzętu, sfinansowanie wakacji, remont mieszkania, czy też pokrycie bieżących wydatków.
Jaki jest koszt kredytu konsumenckiego?
Na koszt kredytu konsumenckiego składa się zazwyczaj oprocentowanie oraz tzw. koszty pozaodsetkowe, czyli np. prowizja lub koszt ubezpieczenia. Całkowity koszt kredytu konsumenckiego reprezentuje RRSO, czyli Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania.
Czy kredyt hipoteczny jest kredytem konsumenckim?
Nie, kredyt hipoteczny nie podlega ustawie o kredycie konsumenckim i to nawet wtedy, gdy zaciąga go konsument. Zasady jego udzielania reguluje jednak ustawa o kredycie hipotecznym, która również zawiera szereg przepisów chroniących interesy konsumentów np. prawo do odstąpienia od umowy lub do wcześniejszej spłaty zobowiązania.
Źródła
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20111260715/U/D20110715Lj.pdf
Czy zastrzeżenie numeru PESEL blokuje możliwość wzięcia takiego kredytu?