Komentarz, który rani – czym jest hejt i jak pomóc dziecku?

TEKST SPONSOROWANY

Czujność oraz pomoc rodziców w tym zakresie jest najważniejsza. W tym celu ważne będzie zaangażowanie i wiedza o tym, jak rozmawiać z dzieckiem, by zbudować porozumienie oparte na zaufaniu.   

Co to jest hejt i jak go rozpoznać?   

Hejt, zgodnie z tym, jaką definicję można znaleźć w słowniku języka polskiego, to obraźliwy lub agresywny komentarz zamieszczony w Internecie. Jest to zatem silnie nacechowany komentarz lub opinia, której celem jest obrażenie lub poniżenie drugiej osoby. Z całą pewnością nie jest to wyłącznie wyrażenie własnego zdania, ani krytyka, która w sposób merytoryczny mogłaby zaznaczyć czyjś pogląd w danej sprawie.   

Świat obraźliwych komentarzy to przestrzeń, w której poruszają się zarówno dorośli, nastolatki jak i dzieci. Zjawisko jest skomplikowane i może przynieść w niedalekiej przyszłości fatalne skutki. Hejt może dotknąć każdego, ale to właśnie dzieci wymagają szczególnej ochrony – przede wszystkim ze względu na brak narzędzi do radzenia sobie z taką formą opresji.   

Kim jest hejter?  

Hejterem bardzo często zostaje osoba, która sama wcześniej doznała hejtu. 34 proc. osób, które tworzyły obraźliwe treści w Internecie, same wcześniej spotkały się z nieprzyjemnymi komentarzami na swój temat. Co czwarty autor hejterskich komentarzy to osoba między 15 a 18 rokiem życia (25 proc). - pokazuje raport fundacji Global Dignity.  

Według tego samego źródła w grupie hejterów prawie dwukrotnie częściej są mężczyźni niż kobiety. Duże znaczenie odgrywa poziom wykształcenia – największa grupa wśród ankietowanych osób hejtujących określiła swoje wykształcenie jako niższe (25 proc.), kolejną grupą są osoby ze średnim wykształceniem (23 proc.), natomiast absolwenci szkół wyższych stanowią 16 proc. hejtujących w sieci. Wysoki współczynnik osób z niższym wykształceniem wynika z faktu, że największa grupa hejterów to osoby w wieku 15-18 lat.   

Wyrażanie swoich opinii w wirtualnym świecie jest dzisiaj normą – to sposób nawiązywania relacji z rówieśnikami, zwrócenia na siebie uwagi oraz wyrażenia swojego zdania w ważnym dla siebie i otoczenia temacie. Jest to również pewna forma rozrywki młodych osób.   

Jakie emocje wywołuje hejt?  

Hejt wynika najczęściej ze złości i emocji, które temu towarzyszą: wściekłości, irytacji lub frustracji. Dla 40 proc. osób, które wystawiły negatywny komentarz wystarczającym powodem była złość na konkretną osobę. Warto zauważyć jednak, że 34 proc. hejterów jest przekonana o tym, że ujawniła prawdę, która jest powszechnie znana. To oznacza, że w ich odczuciu komentarz nie jest hejtem, lecz ogólnie dostępną informacją.   

Oprac. na podstawie raportu Global Dignity.   

Ważne są emocje, które wywołuje hejt w adresacie komentarza. 33 proc. odbiorców negatywnej opinii odczuwało smutek, również 33 proc. odczuwało złość, 32 proc. swoje emocje określiło jako wkurzenie, a badani wskazywali, że efektem przeczytania hejterskiego komentarza były również płacz i strach.   

Jak przedstawiają powyższe dane – na poszczególnych etapach dorastania dzieci różnie radzą sobie z emocjami. Smutek jest dominujący dla dzieci poniżej 14 roku życia, jednak złość i wkurzenie utrzymują się na podobnym poziomie w różnych okresach dorastania. Odczuwanie wściekłości z powodu hejterskiego komentarza jest jednak przypisane młodszym dzieciom i powyżej 14 roku życia ta reakcja zaczyna spadać.   

Strach dziecka może mieć nieco inne podłoże. Pojawia się wtedy, gdy dziecko obawia się wyjawienia ważnej dla niego informacji publicznej. Może zatem oznaczać próbę zastraszenia dziecka.  

Skąd tyle agresji i co ona powoduje, czyli jakie są przyczyny i skutki hejtu?   

Przyczyn pisania obraźliwych komentarzy może być wiele –  brak umiejętności wyrażania opinii w inny sposób, środowisko, obserwacje innych zachowań w sferze publicznej, ale również brak wiedzy o konsekwencjach.  

Język, jakim posługują się dzieci oraz młodzież jest bardzo często odwzorowaniem tego, co zasłyszeli w domu, wśród kolegów, na podwórku lub w telewizji oraz Internecie. Warto pamiętać, że już jeden komentarz powoduje negatywne konsekwencje w stosunku do drugiej osoby, co może objawić się w postaci:   

• trudności w budowaniu własnej wartości,  
• kłopotów w nawiązywaniu relacji,  
• zaburzonego postrzegania własnego ciała,  
• myśli samobójczych hejtowanego.   

W dłuższej perspektywie czasu hejt w sieci przynosi wiele poważnych konsekwencji, jak depresję, zaburzenia odżywiania, stany lękowe, problemy ze snem, autoagresję, uzależnienie oraz wiele innych zaburzeń.  

Czy hejt może dotyczyć również naszego dziecka?   

Negatywny komentarz bardzo często jest narzędziem dla osób, które same otrzymały obraźliwe opinie w swoim otoczeniu lub były świadkiem hejtowania kogoś im bliskiego.    

Z hejtem spotyka się co drugi młody człowiek w wieku od 12 do 24 lat, jednak nie zawsze jest on adresatem lub autorem złośliwych komentarzy, może być również świadkiem hejtu. Wystarczy poświęcić kilka minut na to, by przekonać się, jak wiele osób sięga po hejterskie komentarze – możemy wejść na dowolny profil znanej osoby w jej social mediach i przeczytać komentarze pod ostatnimi postami.    

Jednak dorośli mają narzędzia do tego, by radzić sobie z takimi sytuacjami. Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie wszystkie znane osoby prowadzą samodzielnie swoje social media, wiemy o tym, że pomaga im kilka lub więcej osób, które panują nad moderacją komentarzy oraz mamy świadomość, że obraźliwy komentarz możemy zgłosić do administratora. Dzieci z kolei takiej wiedzy mogą nie mieć i często próbują radzić sobie same.    

Rolą rodziców jest zachowanie czujności i obserwacja zmian w zachowaniu naszych dzieci. Często mogą one wydawać się jako nic nieznaczące zmiany codziennych zachowań, jednak w dłuższej perspektywie mogą komunikować o problemach dziecka.   

Najczęstsze objawy zetknięcia się z hejtem przez dziecko to:   

• smutek,   
• izolowanie się od bliskich oraz znajomych,   
• niechęć do nauki,   
• niechęć pójścia do szkoły,   
• gorsze wyniki w nauce,   
• zmiany w kontaktach z rówieśnikami,   
• zmiana wyglądu,   
• zmiana sposobu odżywiania się,   
• wahania nastroju i niestabilność emocjonalna.    

Dziecko po zderzeniu się z negatywnymi komentarzami pod swoim adresem może stać się przygnębione i smutne. Reakcją może być również chęć odizolowania – zamykanie się w swoim pokoju, odmawianie wspólnych posiłków oraz uczestniczenia w codziennych, rodzinnych sytuacjach.   

Jeśli źródło hejtu pochodzi od kogoś, kto uczęszcza z naszym dzieckiem do szkoły – może to wpłynąć na stosunek do nauki, co najłatwiej zauważyć przez słabsze oceny, nieobecności w szkole lub niechęć do pójścia do szkoły. Zmianie mogą również ulec kontakty ze znajomymi – jeśli dziecko nagle porzuca grono swoich znajomych lub zrywa znajomość z najlepszym przyjacielem, może oznaczać to, że doszło do m.in. do wyrażenia negatywnej opinii.   

Zapytanie dziecka o zmiany może wywołać złość, agresję lub nerwowość, co również sygnalizuje problemy. W sytuacji, gdy dziecko kategorycznie chce zmienić swoje dotychczasowe nawyki żywieniowe – możemy sądzić, że zetknęło się z opinią dotyczącą ciała lub wagi dziecka. To szczególnie niebezpieczne, ponieważ może prowadzić do zaburzeń związanych z odżywianiem, jak np. anoreksji.   

Każde z tych zachowań powinno wzbudzić czujność i prowadzić do próby rozmowy z dzieckiem o tym, co się dzieje w jego życiu i z czym się aktualnie zmaga. Przyczyną nie zawsze może być hejt, ale takie prawdopodobieństwo jest na tyle duże, że nie można go bagatelizować.    

Jak zapobiegać, jak pomagać - co możemy zrobić, by dziecko uniknęło hejtu?   

Zadaniem rodziców jest ochrona dziecka i zapewnienie mu bezpieczeństwa. Nie mamy jednak wpływu na to, z czym dziecko zetknie się w szkole, wśród rówieśników lub w Internecie.    

Szkoła jednak ma również duży wpływ na dziecko i z całą pewnością może pomóc, gdy do spotkania z hejtem dojdzie. Nauczyciel może być pierwszą osobą, która zauważy, że uczeń inaczej zachowuje się wśród rówieśników, opuścił się w nauce lub zaczął wagarować. Przy odpowiednim wsparciu ekspertów może przeprowadzić warsztaty oraz zajęcia w ramach lekcji wychowawczych czy lekcji języka polskiego, które stworzą przestrzeń do dyskusji o negatywnych komentarzach, doświadczeniach oraz metodach radzenia sobie z takim zjawiskiem. Takiego wsparcia może udzielić towarzystwo ubezpieczeniowe, które w swojej ofercie umożliwia również ochronę na wypadek hejtu. 

UNIQA przygotowała scenariusze zajęć do przeprowadzenia w szkole, podczas których uczniowie dowiedzą się, jakie są konsekwencje i zagrożenia wynikające z tzw. mowy nienawiści. Dzieci i młodzież uczą się, jak udzielać krytyki bez hejtu, nie obrażając drugiej osoby.

UNIQA oferuje możliwość rozszerzenia ochrony poprzez zakup umowy dodatkowej dotyczącej hejtu – produkt nazywa się Hejt w Internecie. Polisa zapewnia wsparcie w razie naruszenia dobrego imienia lub prawa do prywatności dziecka w internecie. W sytuacji, gdy dojdzie do takiego zdarzenia, ubezpieczyciel oferuje:   

• pomoc prawną – przez konsultacje drogą elektroniczną, przygotowanie opinii prawnych, wskazanie odpowiednich kancelarii prawnych, które specjalizują się w zakresie spraw wskazanych przez ubezpieczonego oraz pokrycie kosztów sądowych i reprezentacji prawnej,   
• pomoc specjalisty IT – specjalista ma za zadanie zatrzymać lub usunąć dostęp do negatywnych lub bezprawnie udostępnionych treści o ubezpieczonym,   
• konsultacje psychologiczne – do 10 wizyt stacjonarnych oraz telekonsultacji.    

Pilnujmy i czuwajmy – jak może pomóc odpowiedzialny rodzic?   

Rodzic powinien wspierać dziecko i uczyć je komunikacji z otoczeniem. W tym celu najważniejsza jest rozmowa, stworzenie poczucia bliskości i zaufania oraz nieocenianie zachowań dziecka.   

Co możemy zrobić:   

• interesować się problemami dziecka,   
• słuchać uważnie tego, co dziecka ma do powiedzenia,   
• zwracać uwagę na własny język, w jakim komunikujemy się z dzieckiem,   
• nie oceniać i nie wartościować, nawet jeśli nie rozumiemy problemów dziecka,   
• starać się zachować spokój w każdej sytuacji,   
• rozmawiać o emocjach – jak je okazywać, jak sobie z nimi radzić,   
• szanować prywatność dziecka i jego odrębność.   

Z dzieckiem warto rozmawiać o przyczynach i skutkach hejtu zanim do niego dojdzie. Jeśli takiej rozmowy nie przeprowadziliśmy wcześniej – poświęćmy dziecku czas na to, by dokładnie wyjaśnić, do czego takie zachowanie może prowadzić. W sytuacji, gdy dziecko spotkało się z hejtem na swój temat – możemy interweniować w szkole oraz szukać pomocy u specjalistów – pedagogów, terapeutów, psychologów. Z całą pewnością nie należy bagatelizować takiego problemu, dziecku potrzebne będzie wsparcie, okazanie zrozumienia dla jego emocji oraz poczucie, że nie obwiniamy je za zaistniałą sytuację.    

Pamiętajmy o tym, że hejt nie jest bezkarny   

Hejt może być zarówno krótkim, obraźliwym komentarzem, jak i uwagą, która zawiera w sobie pomówienie, groźby czy naruszenie intymności. Może również przybrać charakter nękania.  

Zniesławienie, naruszenie wizerunku czy groźby mogą zostać zgłoszone – takie zachowania mogą zostać uznane za wykroczenie lub przestępstwo. Małoletni pokrzywdzony wraz z rodzicem mogą złożyć wniosek dotyczący zaistniałego zdarzenia.   

Oprac. na podstawie przepisów dotyczących wirtualnej przemocy.   

Takie zachowania w Internecie mogą prowadzić do odpowiedzialności karnej i grożą pozbawieniem wolności, o czym warto pamiętać. W sytuacji, gdy dochodzi do naruszenia prawa, rodzic może zbierać dowody związane z popełnieniem wykroczenia lub przestępstwa i zgłosić zdarzenie odpowiednim organom – policji lub prokuraturze.   

W sytuacji, gdy taki czyn opisany paragrafem popełni osoba poniżej 17 roku życia, nie jest on uznawany za przestępstwo ze względu na to, że osób nieletnich nie dotyczy odpowiedzialność karna. W takim przypadku zastosowane mogą być inne środki wychowawcze, lecznice lub poprawcze.   

Sprawca może zostać ukarany, w zależności od skali problemu, naganą w szkole, wydaleniem ze szkoły lub skierowaniem do specjalnej placówki.  

Jak zabezpieczyć się na wypadek hejtu – co możemy zrobić?   

Dodatkowym zabezpieczeniem dla dziecka może być polisa NNW dla dziecka z opcją na wypadek hejtu w Internecie. Taką możliwość oferuje towarzystwo ubezpieczeniowe UNIQA w ramach Ubezpieczenia Szkolnego NNW. Rodzic może zdecydować się na jeden z czterech wariantów ochronnych, a minimalna składka roczna dla tej polisy wynosi 41 zł.  Jest to cena podana dla wariantu bez ochrony na wypadek hejtu w Internecie. Polisa z dodatkiem uwzględniającym ochronę na wypadek hejtu w najtańszym wariancie kosztuje 66 zł rocznie.

Każdy z wariantów oferuje inną sumę ubezpieczenia oraz zakres ochrony, jednak każdy z nich można rozszerzyć o pakiet na wypadek hejtu w Internecie.   

Oprac. na podstawie uniqa.pl. 

Ubezpieczenie nie musi oznaczać ochrony wyłącznie w sytuacji pobytu w szpitalu lub uszczerbku na zdrowiu. Towarzystwa ubezpieczeniowe wychodzą naprzeciw dzisiejszym potrzebom dzieci i nastolatków, by móc zapewnić im jak najlepszą ochronę.  

Sprawdź szczegóły oferty UNIQA

Artykuł powstał we współpracy z TU UNIQA