Odszkodowanie za śmierć rodzica - ile i kiedy przysługuje?

Gdy odchodzi rodzic, ostatnią rzeczą, na jaką mamy siłę, są formalności. A jednak to właśnie wtedy trzeba zadbać o dokumenty, zgłosić zgon do odpowiednich instytucji i zająć się sprawami, których nikt nie chce załatwiać. Jeżeli bliska Ci osoba miała wykupione ubezpieczenie na życie, możesz mieć prawo do odszkodowania. To świadczenie finansowe, które może pomóc w pokryciu kosztów pogrzebu, spłacie zobowiązań lub po prostu przetrwaniu pierwszych miesięcy po stracie. W tym artykule tłumaczymy krok po kroku, komu przysługuje odszkodowanie za śmierć rodzica z polisy na życie, ile może wynosić wypłata i co trzeba zrobić, by ją otrzymać.

TU SPRAWDZISZ CENY UBEZPIECZENIA

Odszkodowanie za śmierć rodzica z polisy na życie – kiedy przysługuje? 

Podstawową formą wsparcia dla osób, którym zmarł rodzic lub rodzice jest zasiłek pogrzebowy. Aby go otrzymać, wystarczy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

• wniosek ze strony ZUS (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) lub w siedzibie placówki;
• skrócony odpis aktu zgonu;
• oryginały rachunków, które dokumentują wydatki na pogrzeb, ewentualnie ich kopie, potwierdzone przez bank;
• dokumenty potwierdzające pokrewieństwo ze zmarłym;
• zaświadczenie o objęciu zmarłego rodzica ubezpieczeniem społecznym (odcinek renty lub emerytury).

Oczywiście – taki zasiłek przysługuje tylko wtedy, gdy zmarły miał ubezpieczenie, pobierał emeryturę lub rentę czy spełniał warunki do uzyskania tych świadczeń, był na zasiłku chorobowym, świadczeniu rehabilitacyjnym lub zasiłku macierzyńskim. 

Innym wariantem jest odprawa pośmiertna – wypłacana dzieciom zmarłego rodzica do 25 roku życia (pod warunkiem, że się uczą). Dzieci mogą ubiegać się o takie świadczenie, jeśli rodzic zmarł podczas wykonywania obowiązków zawodowych, jak i wówczas, gdy przebywał na urlopie wypoczynkowym, macierzyńskim czy wychowawczym. Od odprawy pośmiertnej nie trzeba płacić podatku, a jego wysokość jest uzależniona od stażu pracy. 

I wreszcie świadczenie z tytułu polisy ubezpieczeniowej na życie. Kwota świadczenia może wynosić zarówno 500, jak i 2 000 zł - jest zależna od zapisów obowiązującej umowy. Świadczenie może zostać wypłacone w postaci renty, gdy dotyczy polisy posagowej. Kwota świadczenia może być jednak znacznie wyższa w sytuacji, gdy figurujesz jako osoba uposażona w umowie polisowej swojego rodzica i wówczas wypłata ubezpieczenia po śmierci matki lub ojca może wynosić np. 100 000 zł.

Co ma wpływ na wysokość odszkodowania? 

Na początku warto wyjaśnić na czym polega ubezpieczenie na życie i odszkodowanie. Musimy wiedzieć, że polisę na życie możemy nabyć w formie podstawowej lub rozszerzonej, stąd tak ważne jest, by rozumieć różnice, jakie są między nimi. Odszkodowanie za śmierć rodzica z polisy na życie może więc różnić się w zależności od wybranej opcji oraz sumy ubezpieczenia.

W swoim podstawowym zakresie polisa na życie ma chronić bliskich na wypadek naszej śmierci. W momencie, gdy dożyjemy końca umowy – to my otrzymujemy zgromadzone przez lata oszczędności. W sytuacji, gdy dojdzie do naszego zgonu – odszkodowanie za śmierć rodzica zawsze otrzymują nasi bliscy, których wskazaliśmy w umowie jako uposażonych lub – osoby z prawem do dziedziczenia z zachowaniem ich kolejności.

Suma ubezpieczenia jest całkowicie zależna od naszego wyboru – możemy zatem ubezpieczyć się na 50 000 zł, 100 000 zł, jak i 300 000 zł. Naturalnie, wybór jest podyktowany naszą indywidualną decyzją oraz zasobnością naszego portfela.

Drugą, bardzo ważną sprawą w wyborze ubezpieczenia na życie jest rozszerzenie ochrony. Powinniśmy pomyśleć również o wsparciu w różnych, trudnych, życiowych sytuacjach jak np. zdiagnozowanie nowotworu. Ochrona dodatkowa może dotyczyć właśnie rozpoznania poważnej choroby, jak i pobytu w szpitalu, wypadku, inwalidztwa czy operacji chirurgicznej.

Dodatkowa ochrona jest ważna, ponieważ może zwiększyć kwotę odszkodowania. Rozszerzenie, które uwzględnia nieszczęśliwe wypadki oraz wypadki komunikacyjne może skutkować wypłaceniem nie 100% sumy ubezpieczenia, ale nawet 300%. 

Przykładowo – ubezpieczając się na sumę 100 000 zł, za śmierć ubezpieczonego, który zginął w wypadku samochodowym, spowodowanym nieszczęśliwym wypadkiem – rodzina może otrzymać nawet 300 000 zł. 

Warto dodać, że suma ubezpieczenia może być kwotą stałą, ale i zmienną – tutaj również decyzja należy do nas. Możemy zdecydować się na opcję zmiennej sumy ubezpieczenia, gdy np. posiadamy wysoki kredyt mieszkaniowy – z upływem lat, gdy jesteśmy coraz bliżej całkowitej spłaty kredytu i nie potrzebujemy tak dużego zabezpieczenia, kwota sumy ubezpieczenia może się zmniejszać. Dla wielu osób może to być bardziej ekonomiczne rozwiązanie. 

Kto może otrzymać odszkodowanie po śmierci rodzica z ubezpieczenia na życie?

Odszkodowanie za śmierć rodzica otrzymuje płatnik składek lub, jeśli ubezpieczony nie żyje, pieniądze trafiają do tzw. uposażonego, czyli osoby wymienionej z imienia i nazwiska (niekoniecznie spokrewnionej) podczas podpisywania umowy ubezpieczenia. Natomiast jeśli ubezpieczony nie wyznaczył uposażonych, świadczenie trafi do osób uprawnionych do dziedziczenia z zachowaniem następującej kolejności: 

• współmałżonek,
• dzieci,
• rodzice,
• inni ustawowi spadkobiercy.

Otrzymane za śmierć rodzica pieniądze można przeznaczyć na dowolny cel – od sfinansowania pogrzebu, przez pokrycie bieżących wydatków związanych z utrzymaniem rodziny, po spłatę zobowiązań, takich jak np. kredyt.

Ile wynosi odszkodowanie z polisy na życie po śmierci matki lub ojca? 

Wysokość odszkodowania z tytułu utraty rodzica zależy od wielu czynników. Wpływają na nią między innymi:

• rodzaj zdarzenia, które doprowadziło do zgonu,
• suma ubezpieczenia ustalona podczas podpisywania umowy,
• wysokość oraz częstotliwość opłacania składki miesięcznej,
• zakres ochrony (im szersza polisa, tym zwykle niższa suma ubezpieczenia, ale za to odszkodowanie za śmierć rodzica jest wypłacane z tytułu wielu różnych zdarzeń).

Generali oferuje ubezpieczenie grupowe, które zapewnia odszkodowanie za śmierć rodzica w wysokości 100% SU dla umowy dodatkowej dotyczącej śmierci rodzica lub teścia, w zależności od wybranego wariantu ubezpieczenia. Natomiast jeśli chodzi o zdarzenia związane z członkami rodziny, poza śmiercią rodzica do wypłaty odszkodowania upoważnia również śmierć współmałżonka, śmierć dziecka, osierocenie dziecka, urodzenie dziecka, urodzenie dziecka martwego, a nawet śmierć teścia.

W PZU dostępne jest ubezpieczenie terminowe Ochrona na całe życie. Jest to polisa, w której dziecko za śmierć rodzica może otrzymać ustaloną w umowie kwotę, zależną od wybranej sumy ubezpieczenia.

W 4 Life Direct można wykupić ubezpieczenie na życie „Moi Bliscy”, które gwarantuje wypłatę świadczenia w wysokości 100% sumy ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia jest bezterminowa, ochrona trwa do końca życia. To, co wyróżnia ubezpieczenie na życie „Moi Bliscy”, to brak karencji oraz błyskawiczne zlecenie wypłaty odszkodowania (w ciągu 24 godzin od dostarczenia dokumentów). Ubezpieczyciel zastrzega jednak, że w razie śmierci niezwiązanej z nieszczęśliwym wypadkiem w okresie 2 lat od podpisania umowy wysokość odszkodowania z tytułu śmierci rodzica ogranicza się do wysokości wpłaconych składek. Dopiero po upływie tego czasu świadczenie jest wypłacane w pełnej wysokości.

Ochronę na wypadek śmierci rodzica lub teścia oferuje również polisa grupowa dla klienta indywidualnego w ERGO Hestia, która w zależności od wybranego pakietu i wariantu może zapewnić z tytułu śmierci rodzica 2 200 zł. 

W towarzystwie ubezpieczeniowym Signal Iduna ubezpieczony z pomocą polisy Grupa Otwarta SIGO może za śmierć rodzica dostać od 600 zł do 4 800 zł w zależności od wybranego wariantu oraz okoliczności śmierci rodzica. Polisa obejmuje ochroną zarówno śmierć rodziców, jak i teściów.
 

Tabela 1. Opracowanie własne na podstawie ofert wybranych TU (stan na: 29.07.2025 r.). 

TU SPRAWDZISZ CENY UBEZPIECZENIA

Na co przeznaczyć odszkodowanie za śmierć rodzica?

Pieniądze, jakie możesz otrzymać z tytułu śmierci ojca lub za śmierć matki mogą znacznie przewyższyć wysokość zasiłku pogrzebowego. Możesz zatem pokryć koszty pochówku, jak i przeznaczyć na inny, dowolnie wybrany cel. 

Jeśli rodzic w przypadku śmierci pozostawił po sobie długi, to pieniądze, jakie otrzymasz po jego śmierci możesz wykorzystać na spłatę jego zobowiązań finansowych. Jednorazowe odszkodowanie może zostać przeznaczone na dowolny cel.  

Jak zgłosić śmierć rodzica do ubezpieczyciela i ubiegać się o wypłatę? 

Aby otrzymać odszkodowanie z tytułu śmierci rodzica, konieczne jest zgłoszenie zdarzenia w towarzystwie ubezpieczeniowym. W tym celu należy dopełnić kilku formalności.

O jakich krokach musisz pamiętać:

1. Pobrać wniosek ze strony TU – na stronie swojego ubezpieczyciela powinieneś znaleźć wzór wniosku, który będziesz musiał wypełnić; jeśli takiego wzoru nie znajdziesz, możesz poszukać również gotowego wzoru na internecie,
2. Wypełnić formularz – uzupełnił wszystkie niezbędne dane, które są zaznaczone w piśmie, jeśli nie jesteś pewien niektórych informacji, jak np. numer twojej polisy – skontaktuj się z ubezpieczycielem,
3. Dołączyć dokumenty – ubezpieczyciel może wymagać dokumentów, które potwierdzą zgon rodzica lub teścia, czyli np. skróconego odpisu aktu zgonu, kopii dowodu osobistego lub paszportu osoby ubezpieczonej,
4. Przesłać komplet dokumentów do TU – sposób zgłoszenia jest zależny od TU, możesz przesłać wniosek tradycyjną pocztą, za pośrednictwem formularza online, e-mailem lub SMS-em, należy pamiętać, by załączyć odpis aktu zgonu, potrzebny może być odpis aktu zawarcia małżeństwa oraz kopia dowodu osobistego osoby zmarłej,
5. Uzupełnienie danych formalnych, jeśli TU zgłosi taki brak – w razie, gdy nie wszystkie dane zostały uzupełnione, ubezpieczyciel może wezwać do uzupełnienia braków formalnych, może to nieco wydłużyć procedurę otrzymania odszkodowania.

W jakich sytuacjach ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania za śmierć rodzica?

Odszkodowanie za śmierć rodzica może nie zostać wypłacone, jeżeli zdarzenie, które doprowadziło do śmierci, znajduje się na liście tzw. wyłączeń odpowiedzialności. Są to sytuacje określone przez ubezpieczyciela, które mogą poskutkować odmową wypłaty zgromadzonych oszczędności.

Przykładowe wyłączenia odpowiedzialności to: 

• brak terminowości w opłacaniu składek, 
• niestosowanie się do zaleceń lekarza i w efekcie pogorszenie stanu
• zdrowia, 
• poddawanie się zabiegom o charakterze medycznym bez nadzoru lekarza,
• popełnienie przestępstwa, 
• popełnienie samobójstwa, 
• prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, 
• próba popełnienia samobójstwa, 
• samookaleczenie, 
• stosowanie narkotyków, środków psychoaktywnych, środków psychotropowych lub środków odurzających,
• udział w działaniach wojennych, aktach terroru lub ruchach
• społecznych, 
• uprawianie sportów o ryzykownym charakterze,
• usiłowanie popełnienia przestępstwa,
• zatajenie prawdy o stanie zdrowia (np. chorobach genetycznych występujących w rodzinie lub zdiagnozowanym schorzeniu przewlekłym).

Naszym okiem

W przypadku śmierci ubezpieczonego rodzica, wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że wypłata świadczenia może być uzależniona od tzw. karencji. To okres, który musi upłynąć od momentu zawarcia umowy, zanim ochrona zacznie obowiązywać w pełnym zakresie – np. w przypadku śmierci z przyczyn naturalnych. W większości polis karencja wynosi od 6 do 24 miesięcy. Jeśli do zgonu dojdzie wcześniej, ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania. Warto więc dokładnie zapoznać się z warunkami polisy już na etapie jej zakupu.

Krystyna Klyta, Product Manager Home&Life rankomat.pl

Karencja może być różna, w zależności od rodzaju zdarzenia. Przykładowo, w przypadku poważnego zachorowania lub pobytu w szpitalu wynosi ona 3 miesiące, natomiast sytuacja taka jak urodzenie dziecka wiąże się z co najmniej 9-miesieczną karencją. W razie śmierci rodzica karencja wynosi zwykle 6 miesięcy — takie zasady stosuje np. Nationale-Nederlanden lub PZU.

Inne istotne kwestie, o których należy pamiętać podczas zawierania umowy ubezpieczenia, to:

• limity świadczeń – odszkodowania są gwarantowane w ramach określonego limitu, np. można z nich skorzystać raz w roku lub w obrębie danego procentu sumy ubezpieczenia,
• zakres ochrony – warto upewnić się, czy polisa zapewnia ochronę nie tylko na wypadek śmierci w wyniku nieszczęśliwego wypadku, lecz także w wyniku innych przyczyn, np. poważnego zachorowania lub wypadku komunikacyjnego. Najbardziej korzystne rozwiązanie uwzględni takie ryzyka, które mogą dotyczyć nas w życiu codziennym. 

Świadczenia ZUS po śmierci rodzica

Śmierć rodzica to nie tylko ogromna strata emocjonalna, ale też często obciążenie finansowe dla bliskich. Warto wiedzieć, że oprócz odszkodowania z polisy na życie, można też ubiegać się o wsparcie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS wypłaca dwa główne świadczenia: zasiłek pogrzebowy oraz jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Ich celem jest pomoc w pokryciu kosztów pogrzebu i zabezpieczenie bliskich w przypadku nagłego zgonu związanego z pracą.

Zasiłek pogrzebowy po śmierci rodzica

Zasiłek pogrzebowy to najczęściej wypłacane świadczenie z ZUS po śmierci bliskiej osoby. Przysługuje osobie, która faktycznie pokryła koszty pogrzebu — najczęściej dziecku, współmałżonkowi lub innej osobie z rodziny. Może to być też np. gmina lub dom pomocy społecznej.

Obecnie wysokość zasiłku to 4 000 zł, ale trwają prace nad jego podniesieniem — w najbliższych miesiącach kwota może wzrosnąć nawet do 7 000 zł. Co ważne, zasiłek nie zależy od wysokości poniesionych wydatków. Nawet jeśli pogrzeb kosztował mniej, i tak przysługuje pełna kwota świadczenia.

Aby otrzymać zasiłek, należy złożyć wniosek do ZUS (formularz Z-12) i dołączyć m.in. skrócony akt zgonu oraz rachunki za pogrzeb. Na złożenie dokumentów mamy 12 miesięcy od dnia śmierci.

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy

Jeśli śmierć rodzica nastąpiła wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, ZUS może przyznać jednorazowe odszkodowanie dla członków najbliższej rodziny. To forma rekompensaty za nagłą, tragiczną śmierć związaną z wykonywanymi obowiązkami zawodowymi.

Kwota odszkodowania nie jest stała — co roku ZUS publikuje nowe stawki. Od marca 2024 r. jednorazowe świadczenie dla jednej osoby wynosi około 120 000 zł, a dla każdej kolejnej osoby uprawnionej (np. drugiego dziecka) kwota ta jest odpowiednio zwiększana.

Świadczenie przysługuje m.in. dzieciom zmarłego pracownika, małżonkowi oraz innym osobom pozostającym na jego utrzymaniu. Aby je otrzymać, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku w ZUS i przedstawienie dokumentów potwierdzających związek śmierci z wypadkiem przy pracy.

Gdzie znaleźć dobrą ochronę na przyszłość?

Twoja polisa na życie może uwzględniać taki zakres ochrony, na jakim najbardziej Ci zależy. To oznacza, że może gwarantować podstawową ochronę, jak również odszkodowanie za śmierć rodzica, ale i świadczenie z tytułu śmierci wskutek wypadku komunikacyjnego, na wypadek poważnej choroby lub urazu ciała. Sam podejmij decyzję o tym, jaki zakres ochrony będzie dla Ciebie najlepszy oraz jaką kwotę chcesz przeznaczyć na ten cel.

Każde towarzystwo ubezpieczeniowe może oferować nieco inne rozwiązanie. Dlatego bardzo ważne jest porównanie wielu różnych polis. Sprawdź koniecznie, na jaką wypłatę odszkodowania możesz liczyć, jakie dokumenty mogą być potrzebne, gdy dojdzie do zdarzenia objętego ochroną (np. na wypadek śmierci rodzica).

W tym celu warto skorzystać z porównywarki ubezpieczeń na życie. Dzięki temu zaoszczędzisz swój cenny czas i dotrzesz do najbardziej atrakcyjnych ofert. Porównywarka wymaga wypełnienia krótkiej ankiety, w której określasz swoje preferencje względem ubezpieczenia, a następnie przygotowuje spersonalizowaną ofertę, eliminując te spoza kręgu Twoich zainteresowań.

TU SPRAWDZISZ CENY UBEZPIECZENIA