Każdy dom jednorodzinny musi być zaprojektowany, nie tylko ze względów prawnych, ale też z uwagi na bezpieczeństwo jego mieszkańców. Wyjaśniamy, czym tak naprawdę jest projekt domu, z czego się składa i na co zwrócić uwagę podczas wyboru architekta. Sprawdzamy też, ile kosztuje projekt domu w 2024 r.

Projekty domów mogą kosztować nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Co ciekawe, projekt możesz też mieć za darmo, finansując potem jedynie adaptację projektu do warunków działki, żeby inwestycja była np. zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. 

Na rynku są dostępne gotowe projekty domów, które można po prostu kupić, ale istnieje również alternatywne rozwiązanie, jakim jest zamówienie indywidulnej, czyli skrojonej na miarę dokumentacji projektowej. Zanim jednak przejdziemy do konkretnych cen czy zalet obu wspomnianych opcji, odpowiedzmy sobie na pytanie, czym tak naprawdę jest projekt domu.

Czym jest projekt domu?

Projekt domu można zdefiniować jako zbiór rysunków technicznych oraz innych dokumentów, w których zawarta jest idea wykonania obiektu budowlanego. Posiadanie takiego projektu jest niezbędne i ze względów prawnych, i z praktycznych, ponieważ nawet najmniejszy budynek jest na tyle skomplikowaną konstrukcją, że trudno jest go zbudować bez konkretnego planu, obliczeń czy rysunków.

Musisz wiedzieć, że na projekt domu składają się trzy kluczowe elementy: 

  • projekt architektoniczno-budowlany,
  • projekt techniczny,
  • projekt zagospodarowania działki.

Projekt architektoniczno-budowlany obejmuje m.in. układ przestrzenny pomieszczeń, projekt instalacji elektrycznej, projekt instalacji sanitarnych czy ogólnie wykaz projektowanych rozwiązań technicznych oraz materiałowych.

Projekt techniczny dotyczy z kolei rozwiązań konstrukcyjnych obiektu czy charakterystyki energetycznej.

W projekcie zagospodarowania działki znajdziesz natomiast najważniejsze parametry oraz cechy techniczne parceli czy też planowany sposób jej urządzenia, który powinien być zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. W dalszej części artykułu rozwiniemy wątek dokumentacji składającej się na projekt domu.  

Projekty domów różnią się od siebie co do treści czy złożoności, ale ich forma jest raczej podobna. Rzecz jasna, inaczej projektuje się domy parterowe, a inaczej wielokondygnacyjne, jednak pewna forma technicznego zapisu projektu domu musi zostać zachowana. Chodzi tutaj np. o skale, w których wykonuje się rysunki czy też elementy, jakie projekt musi zawierać.

Kto ma uprawnienia do projektowania domu?

Tylko ściśle określona grupa osób może tworzyć projekty domów. Przepisy polskiego prawa są w tej kwestii jasne: projektowaniem budynków mogą się zajmować wyłącznie osoby o wykształceniu inżynierskim (konstrukcyjnym, architektonicznym, instalacyjnym, itp.), które dodatkowo są zrzeszone w odpowiednim samorządzie zawodowym, czyli np. izbie inżynierów budowlanych. Nie tylko wyjątkowe projekty domów muszą być więc tworzone przez doświadczonych architektów, ale również pozornie proste projekty domów jednorodzinnych.

Kiedy projekt domu jest obowiązkowy?

Jeśli budujesz dom jednorodzinny, zawsze musisz posiadać projekt domu. Wątpliwości w tej materii mogą się pojawiać w kontekście budynków o niewielkiej powierzchni, w przypadku których nie jest wymagane pozwolenie na budowę. Warto w tym miejscu wyjaśnić sobie tę kwestię.

Standardowa procedura budowy domu wymaga ubiegania się o pozwolenie na rozpoczęcie prac, a żeby je uzyskać, musisz przedłożyć projekt domu. W przypadku niewielkich budynków, których powierzchnia nie przekracza 70 mkw. procedura jest już jednak uproszczona – wystarczy tylko zgłosić budowę. Tutaj również wymagane jest jednak posiadanie profesjonalnego projektu, który załącza się przy zgłoszeniu.

Czy dom bez pozwolenia wymaga projektu?

Jedyną sytuacją, w której budowa domu nie wymaga skompletowania profesjonalnej dokumentacji projektowej, jest budowa tzw. budynku rekreacji indywidualnej, czyli po prostu domu letniskowego o powierzchni do 35 mkw., ewentualnie do 70 mkw. Obiekty takie definiuje się jako: wolnostojące parterowe budynki rekreacji indywidualnej, rozumiane jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku.

Reasumując, bez projektu możesz wybudować jedynie dom letniskowy o określonych parametrach, o ile będzie on zamieszkiwany tylko okresowo, a nie przez cały rok.

Jakie elementy powinien zawierać indywidualny lub gotowy projekt domu?

Przypomnijmy, że na ogólny projekt domu składają się trzy inne projekty: architektoniczno-budowlany, techniczny oraz zagospodarowania działki.

Projekt architektoniczno-budowlany, przede wszystkim, powinien zawierać:

  • układ przestrzenny;
  • formę architektoniczną;
  • zamierzony sposób użytkowania lokali;
  • charakterystyczne parametry techniczne;
  • opinię geotechniczną;
  • sposób posadowienia budynku;
  • rozwiązania materiałowe oraz techniczne, które mają wpływ na otoczenie i środowisko;
  • charakterystykę ekologiczną;
  •  informacje o sposobach ogrzewania wody i budynku;
  • informacje o kubaturze ogrzewanej i nieogrzewanej budynku;
  • informacje o powierzchni całkowitej oraz powierzchni użytkowej;
  • informacje o powierzchni poszczególnych pomieszczeń;
  • BIOZ – plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, który dotyczy placu budowy.

Musisz też widzieć, że projekt architektoniczno-budowlany powinien składać się z części opisowej oraz rysunkowej. Pierwsza z nich zawiera wszystkie wypunktowane wyżej informacje. Rysunki, czyli rzuty i przekroje, powinny natomiast być sporządzone w skali nie mniejszej niż 1:100.

Projekt techniczny, który stanowi około 35% całej dokumentacji, obejmuje z kolei:

  • projektowane rozwiązania konstrukcyjne
  • wyniki obliczeń statystyczno-wytrzymałościowych;
  • charakterystykę energetyczną;
  • projektowane rozwiązania techniczne i materiałowe;
  • dokumentację geologiczno-inżynierską, ewentualnie geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych;
  • opcjonalnie innego rodzaju opracowania projektowe.

Już sama nazwa projektu zagospodarowania terenu działki mocno sugeruje, co taki dokument może zawierać. Są to takie elementy, jak:

  • wymiary parceli;
  • dokładne usytuowanie planowanego budynku na działce;
  • odległość domu od granic parceli;
  • wymiary zewnętrzne budynku;
  • dojście oraz dojazd do parceli;
  • lokalizacja miejsc parkingowych;
  • lokalizacja wiaty śmietnikowej;
  • rozmieszczenie innych obiektów, które będą znajdowały się na parceli;
  • uzbrojenie działki w media;
  • granica opracowania oraz granica działki;
  • linia rozgraniczająca ulicę lub linia zabudowy;
  • wskaźniki zagospodarowania terenu w MPZP;
  • informacje na temat wszystkich planowanych ingerencji w środowisko, np. dotyczące wycinki drzew czy obniżenia bądź podwyższenia poziomu gruntu.

Ile kosztują indywidualne i gotowe projekty domów 2024?

Jeśli chcesz pozyskać projekt domu jednorodzinnego, masz trzy możliwości: skorzystanie z darmowej publicznej bazy projektów, zakup gotowego projektu lub indywidualne zamówienie.

Od pewnego czasu na stronach rządowych typu gunb.gov.pl znaleźć można darmowe projekty domów jednorodzinnych. Początkowo były to tylko dokumentacje niewielkich budynków, do 70 mkw. powierzchni, jednak z czasem na portalu pojawiły się również warianty dla większych nieruchomości, czyli 120, 150 oraz 180 mkw. Sam projekt domu jednorodzinnego możesz pobrać za darmo, ale pamiętaj, że za każdym razem konieczna jest jeszcze adaptacja do warunków działki, co łączy się już z pewnymi kosztami.

Gotowe projekty domów jednorodzinnych możesz również zakupić. W tym przypadku ceny rozpoczynają się od około 1000 zł, a kończą na kilkudziesięciu tysiącach. Portal z500.pl podaje następujące orientacyjne stawki:

  • gotowy projekt domu do 35 mkw.  powierzchni – około 1000 zł;
  • gotowy projekt domu „na zgłoszenie” do 70 mkw. – średnio 3000-4000 zł;
  • gotowy projekt domu jednorodzinnego do 120 mkw. – około 4000-8000 zł;
  • gotowy projekt architektoniczny willi o powierzchni od 200 mkw. – około 7000-9000 zł;
  • gotowy projekt rezydencji mierzącej co najmniej 400 mkw. – około 15000–20000. zł.
PAMIĘTAJ!
Do ceny gotowego projektu domu trzeba doliczyć koszt adaptacji go do warunków działki.

Jeśli zdecydujesz się na unikatowy projekt domu, będziesz musiał zapłacić co najmniej 10 000 zł lub też od 5% do 20% wartości całej budowy domu, podaje wspomniane wyżej źródło. Ceny te uwzględniają już oczywiście dopasowanie projektu do warunków działki. Pamiętaj, że wyjątkowe projekty domów o ogromnej wartości mogą kosztować krocie. 

Ile kosztują projekty domów energooszczędnych?

Domy energooszczędne, niestety, nie posiadają jednej powszechnie przyjętej definicji. Generalnie chodzi tutaj jednak o nowoczesne budownictwo, w którym kluczowa jest dbałość o ekologię oraz maksymalne oszczędzanie energii, a najlepiej samowystarczalność. Gotowe projekty domów energooszczędnych czy pasywnych nie są jakoś specjalnie droższe od standardowych projektów domów jednorodzinnych – różnice w cenie pojawiają się bardziej w fazie realizacji inwestycji. W dłuższym okresie korzystanie z takich technologii jest jednak opłacalne, ponieważ spłacają się one poprzez minimalne koszty utrzymania budynku.

Obecnie na rynku dostępne są gotowe projekty domów parterowych i piętrowych, z garażem lub bez niego, z poddaszem użytkowym i takim, które trzeba samemu adaptować. Oczywiście, projekty gotowe to nie jedyna alternatywa – oszczędny, ekologiczny i wymarzony dom możesz również zamówić u architekta.

Aktualnie projekty domów energooszczędnych są mniej dostępne, niż projekty domów tradycyjnych, jednak w najbliższych latach powinno się to zmienić, ponieważ zmienia się świadomość społeczna, a rynek będzie na to reagował. Projekt budowlany domu jednorodzinnego, który jest samowystarczalny lub po prostu bardzo oszczędny w eksploatacji, już teraz jest jednak rozsądną inwestycją.

Wybór projektu domu – czym się kierować?

Pamiętaj, że idealny projekt domu to projekt jak najlepiej spełniający twoje potrzeby i oczekiwania, ale też dopasowany do twoich możliwości budżetowych. Jedną z kluczowych decyzji, jakie musisz podjąć, jest wybór między indywidualnie przygotowanym projektem a gotowym.

Unikatowy projekt pozyskany w oparciu o indywidualne zamówienie jest, co do zasady, droższy, ale pozwala chociażby na wdrożenie bardziej oryginalnych i zindywidualizowanych rozwiązań czy też lepsze wykorzystanie walorów posiadanej działki. Gotowy projekt domu to z kolei oszczędność czasu i pieniędzy, chociaż musisz też pamiętać o konieczności dopasowania go do posiadanej parceli i wiążącymi się z tym kosztami dodatkowymi.

Różnice w projektach domu

Indywidualny projekt domu

 Gotowy projekt domu

dostosowany do indywidualnych potrzeb

bardziej uniwersalny

uwzględnia specyfikę działki

konieczność adaptacji projektu do warunków zabudowy działki

wyższa cena – minimum 10 000 złotych

niższa cena – najczęściej kilka tysięcy złotych

czas realizacji najczęściej 1-2 miesiące

dostępność od zaraz

unikatowość

powtarzalność rozwiązań architektonicznych

 Opracowanie własne.

Ogólnie przy wyborze projektu domu musisz zadać sobie sporo ważnych pytań:

  • czy interesują cię projekty domów parterowych czy projekty domów piętrowych?
  • co z poddaszem użytkowym i piwnicą?
  • czy interesują cię projekty domów nowoczesnych czy wolisz postawić na tradycyjną architekturę?
  • jakie preferujesz umiejscowienie garażu – czy interesują cię np. projekty garaży wolnostojących?
  • jak zadbać o funkcjonalność poszczególnych pomieszczeń?
  • jakie koszty eksploatacji nieruchomości są do zaakceptowania?
  • w jakim stopniu twój wymarzony projekt domu może być przyjazny środowisku?
  • jakie ma być ułożenie domu na działce względem innych znajdujących się tam obiektów?
  • jaki układ pomieszczeń preferujesz i jaki będzie funkcjonalny?
  • jaki masz pomysł na projekt zagospodarowania terenu?
  • w jakich miejscach rozmieścić okna?
  • jaki rodzaj ogrzewania będzie najlepszy i najwygodniejszy?
  • jaka powierzchnia zabudowy i powierzchnia użytkowa cię interesuje?
WAŻNE!
Jeśli zdecydowałeś się na zakup gotowego projektu domu, pamiętaj żeby dobrać go również pod kątem posiadanej działki. Koniecznie sprawdź, co znajduje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a jeśli dla twojej lokalizacji taki plan nie istnieje, uzyskaj decyzję o warunkach zabudowy. Nawet pozornie idealny projekt domu nie sprawdzi się na każdej działce, a w niektórych przypadkach warunki zagospodarowania terenu mogą znacznie utrudnić inwestycję.

Co potrzebne do budowy domu oprócz projektu?

Dokumentacja, jaką musisz zgromadzić zanim rozpoczniesz budowę domu jest zależna chociażby od skali przedsięwzięcia czy lokalizacji planowanej nieruchomości. Oprócz wyboru projektu domu, wśród najważniejszych dokumentów, jakie będą ci potrzebne, można wymienić:
 
1. Akt własności gruntu.
2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP).
3. Decyzja o warunkach zabudowy – jeśli dla twojej lokalizacji nie istnieje MPZP.
4. Mapa do celów projektowych.
5. Badania geotechniczne gruntu.
6. Pozwolenie na budowę domu – jest wymagane głównie przy budynkach, które mają ponad 70 mkw. powierzchni.
7. Zgłoszenie budowy – dla większości budynków parterowych do 70 mkw. powierzchni zastępuje pozwolenie na budowę domu.
8. Dziennik budowy domu – jest potrzebny i przy domach „na zgłoszenie”, i przy większych inwestycjach budowlanych.
9. Zgłoszenie rozpoczęcia budowy – musisz je złożyć na 7 dni przed rozpoczęciem prac budowlanych.
10. Zgłoszenie zakończenia budowy – wniosek musisz złożyć wraz z załącznikami, m. in. dziennikiem budowy, przeglądem kominiarskim, oświadczeniem kierownika budowy, itd.

Gdzie szukać ubezpieczenia domu w budowie?

Pamiętaj, że ubezpieczenie swojej inwestycji budowlanej możesz zakupić już na pierwszym etapie prac. Powinna to być polisa mieszkaniowa dla domu w budowie, czyli produkt o uproszczonej formie oraz ograniczonym zakresie ochrony, co też przekłada się na jego niższa cenę.

PORÓWNAJ CENY

Polisę dla domu w budowie możesz kupić online, np. za pomocą kalkulatora ubezpieczeń. Przez Internet możesz nabyć produkt skrojony na miarę – sam ustalisz zakres ochrony oraz wybierzesz sumy ubezpieczenia. Porównanie większej liczby ofert pozwoli ci na zaoszczędzić, nawet do kilkuset złotych w skali roku. Wśród plusów zakupów online można jeszcze wymienić minimalną liczbę formalności oraz oszczędność czasu. W dosłownie kilka minut znajdziesz ubezpieczenie dopasowane do twoich potrzeb, a jeśli od razu zapłacisz składkę, budowa domu może być chroniona już od następnego dnia roboczego.

Ważne informacje

1. Na projekt domu jednorodzinnego składają się projekty: architektoniczno-budowlany, techniczny oraz zagospodarowania działki

2. Każdy budynek mieszkalny całoroczny, również powstający w oparciu o zgłoszenie, musi zostać zrealizowany w oparciu o projekt domu

3. Darmowe gotowe projekty domów o powierzchni 70, 120, 150 i 180 mkw. można pobrać ze strony Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego

4. Jeśli chcesz ubezpieczyć powstający budynek, musisz wykupić ubezpieczenie dla domu w budowie

FAQ – najczęściej zadawane pytania o projekt domu

  1. Skąd wziąć darmowy projekt domu?

    Darmowe projekty domów można pobrać z rządowej strony gunb.gov.pl. Dostępne są tam różne warianty budynków o powierzchni: 70, 120, 150 oraz 180 mkw. W serwisie umieszczono również projekty domów rekreacyjnych, czyli letniskowych. Oczywiście, udostępniona dokumentacja projektowa wymaga dostosowania do warunków zabudowy na danej działce.

  2. Czy mogę zmienić projekt domu w trakcie budowy?

    Projekt domu, owszem, można zmienić w trakcie trwania prac budowlanych, zarówno w przypadku uzyskania zgody na budowę, jak i przy jej zgłoszeniu. W obu przypadkach konieczne jest jednak zgłoszenie planowanych zmian, a wszystkie korekty muszą być naniesione przez osobę posiadającą stosowne uprawnienia.

  3. Czy mogę samodzielnie wykonać projekt domu?

    Dom jednorodzinny może zaprojektować jedynie osoba z określonym wykształceniem (konstrukcyjnym, architektonicznym, instalacyjnym, itp.) oraz zrzeszona w samorządzie zawodowym, np. izbie inżynierów budowlanych. Wynika to i ze względów prawnych, i praktycznych, ponieważ w projekcie istotny jest każdy szczegół, np. kąt nachylenia dachu, a także precyzyjne obliczenia. W innym wypadku budynek może w ogóle nie nadawać się do zamieszkania i być niebezpieczny. 

  4. Ile kosztuje gotowy projekt domu?

    Niektóre gotowe projekty domów dostępne są za darmo na rządowej stronie gunb.gov.pl. Ogólnie za gotowy projekt domu zapłacisz minimum kilka tysięcy, ale nierzadko kilkanaście lub nawet kilkadziesiąt. Na stawki wpływa wiele czynników, m. in. stopień skomplikowania projektu, prestiż architekta czy metraż planowanej inwestycji budowlanej. Unikalne projekty domów są jednak jeszcze droższe. Pamiętaj, że wybierając gotowy projekt domu musisz jeszcze pokryć koszty jego adaptacji do miejscowych warunków zabudowy.

  5. zy mogę pozwać architekta za wadliwy projekt domu?

    Oczywiście, architekt ponosi pełną odpowiedzialność prawną za sporządzenie błędnej dokumentacji projektowej, a także za wady, które powstały w trakcie realizacji projektu, o ile wynikają one bezpośrednio z nieprawidłowości w dokumentacji. Również za nieprawidłowy projekt gotowy dostosowany mogą zostać wyciągnięte konsekwencje.

  6. Jak długo czeka się na indywidualny projekt domu?

    Jeśli posiadasz pełną dokumentację niezbędną do stworzenia indywidualnego projektu domu, realizacja zlecenia przez architekta powinna zająć około 1-2 miesiące. Z różnych względów termin ten może ulec zmianie, zarówno się wydłużyć, jak i skrócić. Przykładowo, na naprawdę unikalne projekty domów architekci potrzebują zdecydowanie więcej czasu.

  7. Ile kosztuje projekt jednego pomieszczenia?

    W przypadku indywidualnych projektów domów koszty oblicza się raczej za metr kwadratowy, a nie za pomieszczenie. W większości przypadków cena wynosi w granicach 100-300 zł za mkw.

  8. Jak długo ważny jest projekt domu?

    Teoretycznie projekty domów nie posiadają terminu ważności. Jeśli jednak dokumentacja projektowa została nabyta dość dawno, np. kilka lat temu, powinieneś sprawdzić, czy jest ona dostosowana do aktualnych przepisów prawa budowlanego.