Rekuperacja - co to jest, jak działa i ile kosztuje?

W starszym budownictwie dominującymi systemami są systemy wentylacji grawitacyjnej, które bazują na prawach przyrody czy też fizyki – naturalna cyrkulacja powietrza oparta na różnicach temperatur. System wentylacji mechanicznej jest dużo nowocześniejszy i dopasowany do specyfiki naszych czasów, w których parametry odzysku ciepła są dość istotne, nie tylko ze względów ekonomicznych, ale i ekologicznych. Do tego dochodzi jeszcze kwestia komfortu korzystania z wentylacji oraz potrzeby świeżego powietrza, do którego mamy coraz mniejszy dostęp, a które dzięki specjalnym filtrom możemy uzyskać nawet w pomieszczeniach zamkniętych.

TU SPRAWDZISZ CENY

Czym jest rekuperacja?

Rekuperację ciepła można zdefiniować jako odzyskiwanie energii termicznej pochodzącej z gazów wylotowych oraz spalin, po to, żeby ją potem ponownie wykorzystać. Taka rekuperacja może odbywać się w różnych urządzeniach i instalacjach, m. in. w wentylacji mechanicznej.

Podczas wentylowania pomieszczeń najczęściej ma miejsce utrata ciepła. Wentylacja z systemem rekuperacji ma takiej stracie zapobiegać. Omawiane instalacje wyposaża się w wymienniki ciepła, które umożliwiają odebranie wysokiej temperatury z wypompowywanego powietrza i nagrzanie czystego powietrza, które z zewnątrz dostaje się do pomieszczeń. To właśnie w ten sposób zachowuje się ciepło w lokalu.

Wentylacja mechaniczna umożliwia również filtrowanie powietrza wprowadzanego do środka, co istotnie ogranicza dostęp smogu. W bardziej zaawansowanych instalacjach możliwa jest również jonizacja czystego powietrza.

Na czym właściwie polega rekuperacja i wentylacja mechaniczna?

Rekuperacja to skuteczny sposób na odzysk ciepła w systemie wentylacji mechanicznej. Zużyte powietrze, które jest wyprowadzane z mieszkania lub domu, we wspomnianym wymienniku ciepła mija się ze świeżym powietrzem, w skutek czego to drugie zostaje nagrzane. Szacuje się, że dzięki rekuperacji systemów wentylacyjnych możesz zminimalizować stratę ciepła nawet o 90%, na czym skorzysta nie tylko twój portfel, ale również środowisko naturalne.

Wentylacja mechaniczna tworzy ciąg, dzięki któremu następuje wymiana powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych. Taka instalacja posiada kanały wywiewne oraz kanały nawiewne, które biegną wzdłuż różnych pomieszczeń do centrali wentylacyjnej, a także w drugą stronę.Kanały wywiewne montuje się głównie w takich miejscach, jak łazienka, kuchnia, spiżarnia czy garderoba. Kanały nawiewne docierają z kolei do salonu, sypialni, korytarzy i pozostałych lokalizacji, w których lokatorzy spędzają najwięcej czasu. Zużyte powietrze z tych miejsc przekierowywane jest w kierunku łazienek, kuchni, itp., a potem transportowane do centrali, gdzie ma miejsce rekuperacja, czyli odzysk ciepła.

Wentylacja mechaniczna z rekuperacją zazwyczaj dociera do większości pomieszczeń znajdujących się w budynku, a czasami nawet do wszystkich.

Dla kogo rekuperacja to dobry pomysł?

Jeśli lubisz w domu świeże powietrze i starasz się żyć oszczędnie, ale w zgodzie ze środowiskiem naturalnym, rekuperacja jest przeznaczona dla ciebie.

Wentylacja mechaniczna wyposażona w system rekuperacyjny w nowym budownictwie jest już niemal standardem. To rozwiązanie nie wzbudza kontrowersji, a wręcz przeciwnie, cieszy się powszechnym uznaniem specjalistów i zapewne dlatego zyskało tak dużą popularność.

Oczywiście, również starsze budynki można wyposażyć w wentylację mechaniczną z rekuperacją. W zależności od konkretnej nieruchomości, wymaga to większego lub mniejszego remontu, ale najczęściej jest wykonalne. 

Jakie są plusy rekuperacji względem wentylacji grawitacyjnej?

Wentylacja grawitacyjna jest tradycyjnym systemem wentylacji budynków mieszkalnych. Upraszczając, działa ona w oparciu o siły natury, czyli bez użycia jakichkolwiek urządzeń mechanicznych, usuwając zużyte powietrze poprzez kominy wentylacyjne. Możliwe jest to dzięki wyporowi spowodowanemu różnicą temperatury wewnątrz i na zewnątrz budynku, co określa się jako efekt kominowy.

Tabela 1. Opracowanie własne (stan na: 4.04.2024 r.).

Nie da się ukryć, że koszty budowy tradycyjnej instalacji wentylacyjnej są dużo niższe, niż w przypadku instalacji mechanicznej z rekuperacją. Wentylacja grawitacyjna jest też tańsza w użytkowaniu, ponieważ nie posiada żadnych urządzeń mechanicznych (nie zużywa energii elektrycznej), a także ma prostą konstrukcję, w której trudno o awarie. Na tym kończą się jej istotne zalety.

W okresie zimowym wentylacja grawitacyjna generuje wzmożone straty ciepła, ponieważ przy dużych różnicach temperatur w budynku i na zewnątrz następuje wzmożony przepływ powietrza. Z kolei latem, kiedy temperatury się wyrównują, powietrze praktycznie przestaje przepływać przez przewody wentylacyjne.

Wentylacja mechaniczna z rekuperacją, przede wszystkim, zmniejsza straty ciepła nawet o 90%, co oczywiście przekłada się na oszczędności finansowe. W ten sposób spłaci ci się inwestycja, jaką poniosłeś decydując się na takie rozwiązanie. Zyskasz także zdecydowanie większą kontrolę nad systemem wentylacyjnym, a także dostęp do czystego powietrza – wentylacja mechaniczna nie tylko je wymienia, ale i filtruje, a czasem też jonizuje, co jest bardzo istotne dla alergików.

Niestety, w niektórych starszych budynkach zamontowanie systemu instalacji mechanicznej z rekuperacją jest bardzo problematyczne i kosztowne, a czasem po prostu niemożliwe. Jeśli jednak przymierzasz się do zakupu lub budowy nowego domu, warto byłoby wybrać nieruchomość posiadającą omawiany system wentylacyjny.

Tabela 2. Opracowanie własne (stan na: 4.04.2024 r.).

Co jeszcze powinieneś wiedzieć o wentylacji mechanicznej?

Dla efektywnego funkcjonowania systemu wentylacyjnego kluczowe są kanały wentylacyjne, konkretnie ich ułożenie (pionowe bądź poziome) oraz rodzaj materiałów, z jakich zostały zbudowane.  

Kanały perlitobetonowe a kanały metalowe i plastikowe

W tradycyjnych systemach wentylacyjnych stosowane były głównie kanały metalowe, ewentualnie plastikowe. Obecnie coraz większą popularnością cieszy się perlitobeton. To nowoczesny materiał odznaczający się lekkością, trwałością oraz dużą odpornością na działanie ognia. Co ważne, zapewnia on też izolację termiczną, czyli zapobiega wychładzaniu się powietrza. W kanałach wentylacyjnych nie następuje więc istotny spadek temperatury, nie dochodzi tam też do skraplania, które mogłoby wywołać uszkodzenie instalacji. Kanały perlitobetonowe są też dobrze wyciszone – zastosowany materiał wycisza hałasy dochodzące z centrali systemu.   

Tradycyjne rozwiązania, czyli kanały metalowe i plastikowe, mniej skutecznie tłumią hałasy i nie zapewniają termoizolacji. Są też mniej trwałe od kanałów perlitobetowych, które nie odkształcają się oraz nie ulegają korozji.

Kanały poziome a kanały pionowe

W wentylacji mechanicznej możliwe jest zastosowanie kanałów pionowych oraz, bardziej tradycyjnych, poziomych. Te drugie prowadzi się w stropach lub w podłogach, co związane jest z zakrojonymi na szerszą skalę robotami budowlanymi. Żeby ukryć kanały poziome, konieczne jest zalanie ich posadzką lub zamontowanie wewnątrz sufitu podwieszanego, a to generuje dodatkowe koszty.

Wykonane z pustaków perlitobetonowych kanały pionowe można natomiast w prosty sposób „schować” w ścianach. Nie ma wówczas potrzeby podwyższania kondygnacji czy montowania podwieszanych sufitów. Zastosowanie kanałów pionowych ułatwia też optymalne umiejscowienie nawiewów i wywiewów, odpowiednio przy podłodze i przy suficie. Kolejnym plusem omawianego rozwiązania jest skrócenie drogi, jaką powietrze musi przebyć od centrali do pomieszczeń oraz zmniejszenie liczby samych kanałów – jeden kanał pionowy może obsługiwać dwa miejsca, albo znajdujące się obok siebie, albo usytuowane jedno nad drugim.

Czyszczenie gruntowego wymiennika ciepła i inne sposoby dbania o wentylację

Dla sprawnego funkcjonowania wentylacji mechanicznej przez długie lata konieczna jest jej prawidłowa konserwacja. Żeby instalacja działała sprawnie, konieczne są następujące działania:

• wymiana filtrów – z reguły raz lub dwa razy w roku;
• czyszczenie gruntowego wymiennika ciepła – dwa razy w roku;
• kompleksowy przegląd instalacji wentylacyjnej – co najmniej raz na trzy lata.

Z pierwszymi dwoma wymienionymi czynnościami powinieneś poradzić sobie sam, ale przegląd instalacji trzeba już zlecić fachowcowi.

Ile zapłacisz za rekuperację?

Koszt instalacji systemu wentylacji mechanicznej z rekuperacją jest oczywiście zależny od specyfiki twojego domu. Istotna jest jego powierzchnia, liczba kondygnacji, liczba pomieszczeń i ich charakter, rodzaj budownictwa, a nawet liczba lokatorów. Szacuje się, dla niewielkich domów jednorodzinnych, o powierzchni około 100 mkw., koszty wentylacji mechanicznej zaczynają się od niecałych 10 000 zł. W większych budynkach jest to już co najmniej kilkanaście tysięcy, a nierzadko nawet 30 000 zł. Pamiętaj jednak, że na energooszczędne rozwiązania budowlane często można otrzymać dofinansowanie, co dotyczy również wentylacji mechanicznej z rekuperacją.  

Wentylacja mechaniczna jest droższa od tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej i to w istotny sposób. Do kosztów zakupu elementów instalacji i jej montażu musisz także doliczyć koszty korzystania z tego rozwiązania (zużycie prądu). W szerszej perspektywie, która uwzględnia odzysk ciepła, a także dofinansowanie, inwestycja może okazać się jednak bardzo opłacalna.

Jak zwraca się inwestycja – co z odzyskiem ciepła?

Musisz wiedzieć, że inwestycja w rekuperację jest inwestycją na lata. Trudno jednoznacznie określić, w którym momencie powinna się zwrócić, bo zależy to od wielu czynników, zarówno związanych ze specyfiką nieruchomości i samej instalacji, jak i zupełnie od nich niezależnych – np. od klimatu czy sposobu użytkowania domu. Niemniej jednak musi minąć co najmniej kilka lat, żeby odzysk ciepła wyrównał koszty poniesione na wentylację mechaniczną.

Pamiętaj, że wentylacja z rekuperacją to nie tylko oszczędność pieniędzy. Taka instalacja jest dużo bardziej efektywna i prozdrowotna, a więc zapewniająca większy komfort życia. Do tego dodajmy również kwestie ekologiczne, które w dzisiejszych czasach nabierają coraz większego znaczenia.

Jakich dokumentów będziesz potrzebować?

Jeśli dopiero planujesz budowę domu, powinieneś przynajmniej rozważyć zamontowanie w nim w wentylacji mechanicznej z rekuperacją. W nowym budownictwie jest to bardzo popularne rozwiązanie, więc nie powinieneś mieć problemów z zakupem odpowiedniego projektu domu.

Jeśli natomiast planujesz montaż wentylacji mechanicznej z rekuperacją w domu, w którym już mieszkasz, wykonawcy powinieneś przedłożyć następujące dokumenty:

• plan zagospodarowania działki;
• rzuty poziome wszystkich kondygnacji;
• przekroje;
• rzuty boczne budynku.

Przypomnijmy, że nie we wszystkich starszych budynkach możliwy jest montaż wentylacji mechanicznej. Nie zaszkodzi jednak sprawdzić, czy w twoim domu takie rozwiązanie jest możliwe i ma sens ekonomiczny.

Jak taka wentylacja mechaniczna wpłynie na ubezpieczenie nieruchomości?

Zapewne zdajesz sobie sprawę z tego, że koszty ubezpieczenia nieruchomości zależą od wielu czynników. Kluczowe są jednak dwa aspekty: łączna wartość mienia oraz wybrany zakres ochrony. Generalizując, im droższy dom chcesz objąć ochroną i szersza ma to być ochrona, tym więcej zapłacisz za polisę.

Zamontowanie w budynku wentylacji z rekuperacją to nierzadko wydatek rzędu dwudziestu czy trzydziestu tysięcy. Taka inwestycja najczęściej zwiększa wartość nieruchomości, chociaż nie w sposób drastyczny. Jeśli dom był wart np. 700 000 zł, a po modernizacji cena rynkowa wzrosła do 720 000 zł, proporcjonalnie wzrośnie też wysokość składki, ale różnica nie powinna przekroczyć kilku procent. Jeśli dodamy to tego fakt, że polisy mieszkaniowe należą do najtańszych produktów ubezpieczeniowych i najczęściej kosztują kilkaset złotych w skali roku, różnica będzie niemal niezauważalna.

Ile kosztuje ubezpieczenie domu?

Jak już wspomnieliśmy, koszty ubezpieczenia domu zależą głównie od jego wartości oraz wybranego zakresu ochrony. Na cenę mogą wpływać również inne czynniki, takie jak chociażby:

• historia ubezpieczenia – szkody z ostatnich lat mogą podwyższyć składkę;
• stopień palności konstrukcji – domy z drewnianą konstrukcją i poszyciem dachowym są droższe w ubezpieczeniu;
• położenie na obszarach zagrożonych podtopieniami – dotyczy ubezpieczenia od powodzi;
• obecność tzw. zabezpieczeń własnych, czyli np. drzwi antywłamaniowych czy alarmu – dotyczy ubezpieczenia od kradzieży z włamaniem;
• indywidualna polityka cenowa towarzystwa – taka sama polisa w każdym towarzystwie ma nieco inną cenę;
• ubezpieczenie dodatkowego mienia, czyli np. ruchomości domowych, przedmiotów do działalności czy majątku firmy.

Składkę ubezpieczeniową zawsze powinno się liczyć dla konkretnej nieruchomości i wybranego zakresu ochrony. Sprawdziliśmy, jaki jest koszt podstawowego ubezpieczenia wartego 700 000 zł domu jednorodzinnego o powierzchni 120 mkw. Kalkulację przeprowadziliśmy dla zakresu obejmującego ochronę murów i elementów stałych przed pożarem i innymi zdarzeniami losowymi.

W wariancie od ryzyk nazwanych opisana polisa kosztuje od 392 zł do 691 zł, a w wariancie od ryzyk wszystkich (All Risks) od 546 zł do 1158 zł. Wszystkie podane kwoty odnoszą się do rocznego okresu ubezpieczenia, w poszczególne oferty minimalnie się od siebie różnią, głównie wliczonymi w cenę dodatkami.

Wypowiedź eksperta

Po wynikach przeprowadzonej kalkulacji widać wyraźnie, że ubezpieczenia w wariancie od ryzyk nazwanych są nieco droższe od tych w wariancie All Risks. Wynika to z faktu, że te drugie mają m. in. wyższe limity odpowiedzialności, szerszy zakres ochrony czy też uwzględniają zdarzenia, których nie da się ani nazwać, ani przewidzieć. To często naprawdę interesujące opcje ubezpieczenia, które warto wziąć pod uwagę szukając polisy dla swojej nieruchomości.

Ewelina Ratajczak, Specjalista ds. ubezpieczeń na życie i nieruchomości

 Tabela 3. Źródło: rankomat.pl (stan na: 9.04.2024 r.).

Gdzie warto szukać dobrego ubezpieczenia domu?

Szukając ubezpieczenia dla swojego domu lub mieszkania skoncentruj się przede wszystkim na dobraniu zakresu ochrony dopasowanego do specyfiki swojej nieruchomości oraz swoich indywidualnych preferencji. Kiedy mniej więcej określisz, jakiej polisy ci trzeba, sprawdź, w jakiej cenie mogą ci ją zaoferować różne towarzystwa. W tym celu skorzystaj z porównywarki ubezpieczeń, dzięki której dosłownie w kilka minut rozeznasz się w aktualnej sytuacji na rynku.

Do porównywarki będziesz musiał wprowadzić podstawowe informacje o nieruchomości oraz kilku innych, bardziej formalnych kwestiach. Później dobierzesz zakres ochrony, a po zatwierdzeniu wprowadzonych danych przejdziesz do tabeli z uporządkowanymi ofertami od takich towarzystw, jak: Proama, Generali, Inter Polska, Link4, mtu24.pl, Benefia, TU Europa, Wiener czy Uniqa. Będziesz mógł na spokojnie sprawdzić szczegóły każdej z polis, a także porównać ich ceny. Kiedy już podejmiesz decyzję, od razu przejdziesz do zakupu, a jeśli opłacisz składkę od razu, twoja nieruchomości uzyska ochronę nawet od następnego dnia roboczego.

TU SPRAWDZISZ CENY