Rekuperacja – co to jest, jak działa i ile kosztuje?

Decyzja o instalacji rekuperacji to inwestycja nie tylko w znaczące oszczędności na ogrzewaniu, ale przede wszystkim w zdrowie domowników. W dobie rosnącej świadomości na temat jakości powietrza i problemu smogu, coraz więcej osób interesuje się, na czym polega rekuperacja. Nie da się też ukryć, że kontrolowana wymiana powietrza bez konieczności otwierania okien jest rozwiązaniem, które zyskuje coraz więcej zwolenników – i nie bez przyczyny. 

Co to jest rekuperacja?

Rekuperacja to zaawansowany system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Jej podstawowym zadaniem jest zapewnienie stałej, kontrolowanej wymiany powietrza w budynku przez cały rok, niezależnie od warunków atmosferycznych. Tym samym stanowi ona nowoczesną alternatywę dla tradycyjnej wentylacji grawitacyjnej, która w dzisiejszych – najczęściej szczelnych – domach, często okazuje się niewystarczająca i nieefektywna.

Sercem całego systemu jest urządzenie zwane rekuperatorem, czyli centrala wentylacyjna. W jego wnętrzu znajduje się kluczowy element, jakim jest wymiennik ciepła. Rekuperator, za pomocą dwóch wentylatorów, zarządza dwoma strumieniami powietrza: jednym nawiewanym z zewnątrz i drugim, wywiewanym z wnętrza domu. Wymiennik ciepła sprawia, że energia z ciepłego, zużytego powietrza jest przekazywana do świeżego, ale zimnego powietrza napływającego z zewnątrz. 

Ważne jest to, że strumienie te nie mieszają się ze sobą, a jedynie mijają, przekazując sobie energię cieplną. Efektywność tego procesu, czyli sprawność odzysku ciepła, zależy od rodzaju wymiennika – najlepsze modele przeciwprądowe potrafią odzyskać nawet ponad 90 proc. ciepła, które przy wentylacji grawitacyjnej bezpowrotnie by uciekło.

Na czym polega rekuperacja?

Zasada działania rekuperacji opiera się na ciągłym, zorganizowanym ruchu powietrza w budynku. System składa się z rekuperatora oraz sieci kanałów wentylacyjnych, które są rozprowadzone po całym domu. 

Proces ten można opisać w kilku krokach. W pierwszej kolejności mamy do czynienia z wyciągiem; wentylator wywiewny zasysa zużyte, wilgotne i ciepłe powietrze z pomieszczeń "brudnych", takich jak kuchnia, łazienka czy garderoba. W tym samym czasie wentylator nawiewny pobiera przez czerpnię świeże, ale zimne powietrze z zewnątrz.

W dalszej kolejności oba strumienie spotykają się w wymienniku ciepła w rekuperatorze. Ciepłe powietrze wywiewane ogrzewa świeże powietrze nawiewane, nie mieszając się z nim.
Na koniec ogrzane i przefiltrowane świeże powietrze jest nawiewane do pomieszczeń "czystych", czyli salonu, sypialni i gabinetu. Jednocześnie wychłodzone, zużyte powietrze jest usuwane na zewnątrz przez wyrzutnię.

Latem proces ten działa analogicznie, ale w odwrotny sposób. Chłodniejsze powietrze usuwane z domu odbiera część ciepła od gorącego powietrza napływającego z zewnątrz, co zapewnia uczucie chłodu bez konieczności intensywnego używania klimatyzacji.

Gdzie można zlokalizować nawiew i wywiew?

Prawidłowe rozmieszczenie punktów nawiewnych i wywiewnych (anemostatów) jest kluczowe dla zapewnienia właściwej cyrkulacji powietrza w całym domu. Zgodnie z przepisami i dobrą praktyką, wywiewy lokalizuje się w pomieszczeniach, gdzie powstaje najwięcej wilgoci i zanieczyszczeń, czyli w kuchni, łazienkach, toaletach, garderobach czy pralniach. 

Z kolei nawiewy świeżego powietrza powinny znaleźć się w pomieszczeniach, w których spędzamy najwięcej czasu, a więc w salonie, sypialniach, pokojach dziecięcych i gabinetach. Powietrze w sposób naturalny przepływa z pomieszczeń z nawiewem do tych z wywiewem, a swobodny transfer między nimi zapewniają podcięcia w dolnej krawędzi drzwi wewnętrznych.

Inteligentny dom - czym jest i jak działa?

Smart home to technologia, która zadba o jakość twojego codziennego funkcjonowania, zminimalizuje potencjalne zagrożenia i zaoszczędzi twój czas. Zobacz artykuł

Gdzie można stosować wentylację mechaniczną?

Wentylację mechaniczną z rekuperacją stosuje się we wszystkich ogrzewanych pomieszczeniach mieszkalnych. Istnieją jednak miejsca, w których przepisy zabraniają jej użycia – są to przede wszystkim garaż oraz kotłownia na paliwo stałe lub gazowe. W tych pomieszczeniach, ze względów bezpieczeństwa, musi funkcjonować tradycyjna wentylacja grawitacyjna. Z tego względu ważne jest, aby drzwi łączące te strefy z częścią mieszkalną były maksymalnie szczelne.

Ile kosztuje rekuperacja?

Ostateczny koszt instalacji systemu rekuperacji zależy od kilku czynników. Osoby, które decydują się na to rozwiązanie, muszą liczyć się z wydatkami na: 

• projekt instalacji: niezbędny do prawidłowego działania, jego koszt to zazwyczaj od 1000 do 2500 zł,
• rekuperator: najdroższy element systemu. Ceny central wentylacyjnych wahają się od 8 000 zł za podstawowe modele do ponad 25 000 zł za zaawansowane urządzenia o wysokiej sprawności i z dodatkowymi funkcjami,
• materiały instalacyjne: koszt kanałów wentylacyjnych, skrzynek rozprężnych, izolacji i innych akcesoriów zależy od metrażu domu i rodzaju użytego systemu (np. stalowy lub polietylenowy),
• montaż i regulacja: Robocizna to znacząca część kosztów, obejmująca rozprowadzenie kanałów, montaż rekuperatora oraz kluczową regulację całego systemu.

Jakie są koszty rekuperacji

Łącznie, dla średniej wielkości domu jednorodzinnego (ok. 150 mkw.), całkowity koszt instalacji rekuperacji w 2025 roku zamyka się zazwyczaj w przedziale od 25 000 do 45 000 zł.

Dofinansowanie rekuperacji – ile wynosi?

Program „Czyste Powietrze”

To najpopularniejszy i najbardziej wszechstronny program, który wspiera kompleksową termomodernizację budynków jednorodzinnych, w tym montaż rekuperacji.

Wysokość dofinansowania zależy od poziomu Twoich dochodów, a co za tym idzie – od wybranego poziomu dofinansowania:

• Podstawowy poziom dofinansowania: Dofinansowanie pokrywa do 45% kosztów kwalifikowanych, ale nie więcej niż 10 100 zł na zakup i montaż rekuperacji. Dotyczy to osób, których roczny dochód nie przekracza 135 000 zł.
• Podwyższony poziom dofinansowania: W tym przypadku dofinansowanie wynosi do 70% kosztów kwalifikowanych, jednak nie więcej niż 14 400 zł. Przeznaczony jest dla osób, których przeciętny miesięczny dochód na osobę w gospodarstwie domowym nie przekracza 1 894 zł w gospodarstwie wieloosobowym lub 2 651 zł w gospodarstwie jednoosobowym.
• Najwyższy poziom dofinansowania: Pokrycie kosztów sięga aż 100%, z maksymalną kwotą dofinansowania w wysokości 20 400 zł. Przeznaczony jest dla osób o najniższych dochodach.

Ulga termomodernizacyjna

Jest to alternatywna lub uzupełniająca forma wsparcia. Jeśli nie korzystasz z dotacji w ramach programu "Czyste Powietrze", możesz odliczyć koszty zakupu i montażu rekuperacji od podstawy opodatkowania w rozliczeniu podatkowym PIT. Ulga obejmuje wydatki do 53 000 zł na osobę. Jest to szczególnie korzystne, jeśli prowadzisz wspólne rozliczenie z małżonkiem, co pozwala na odliczenie nawet 106 000 zł.

Pamiętaj, że dofinansowanie z "Czystego Powietrza" oraz ulga termomodernizacyjna nie mogą być łączone na te same wydatki. Jeśli otrzymasz dotację, odliczeniu w ramach ulgi termomodernizacyjnej podlegają jedynie te koszty, które nie zostały pokryte z dotacji.

Jakie są zalety rekuperacji?

Lista korzyści płynących z posiadania systemu rekuperacji jest długa. Po pierwsze, takie rozwiązanie ma ogromny wpływ na zdrowie; system zapewnia stały dopływ świeżego, przefiltrowanego powietrza, wolnego od smogu, alergenów, kurzu i zanieczyszczeń. Skutecznie usuwa nadmiar wilgoci, zapobiegając rozwojowi pleśni i grzybów, co jest istotne dla alergików i osób z problemami oddechowymi.

Po drugie, rekuperacja eliminuje problem zaduchu, zaparowanych szyb i nieprzyjemnych zapachów. Nie ma potrzeby otwierania okien, dzięki czemu nie ma też obawy o hałas z zewnątrz, przeciągi czy natrętne owady w sezonie letnim.

Po trzecie, nie da się ukryć, że odzysk ciepła z powietrza wywiewanego pozwala znacząco zmniejszyć zapotrzebowanie budynku na energię do ogrzewania. Przekłada się to na realne oszczędności na rachunkach, sięgające nawet 40-50% w skali roku, i pozwala na zastosowanie źródła ciepła o mniejszej mocy.

Kto i kiedy może zainstalować rekuperację?

Decyzję o montażu rekuperacji najlepiej podjąć już na etapie projektowania nowego domu. Pozwala to na optymalne zaplanowanie przebiegu kanałów wentylacyjnych oraz rezygnację z budowy kosztownych kominów do wentylacji grawitacyjnej, co częściowo kompensuje koszt instalacji. Montaż jest możliwy na każdym etapie budowy, ale najłatwiej przeprowadzić go w stanie surowym otwartym lub zamkniętym.

Jak przygotować nieruchomość do instalacji?

W przypadku nowego domu kluczowe jest uwzględnienie rekuperacji w projekcie i rezygnacja z kominów grawitacyjnych. Należy również przewidzieć odpowiednie miejsce na montaż rekuperatora – zazwyczaj jest to ocieplone poddasze, garaż czy pomieszczenie techniczne, z dostępem do prądu i odpływu kondensatu do kanalizacji. W domu z rekuperacją niezwykle ważna jest również wysoka szczelność budynku – należy zainwestować w szczelne okna i drzwi oraz zadbać o ciągłość izolacji termicznej.

Jakie dokumenty będą potrzebne?

Do instalacji systemu niezbędny jest projekt wykonawczy wentylacji mechanicznej, przygotowany przez uprawnionego projektanta. Po zakończeniu prac instalator powinien przeprowadzić pomiary wydajności i regulację systemu, a następnie sporządzić protokół pomiarowy, który należy zachować. W przypadku ubiegania się o dofinansowanie, konieczne będzie również zgromadzenie dokumentacji wymaganej przez dany program (faktury, certyfikaty urządzeń).

Jeśli natomiast planujesz montaż wentylacji mechanicznej z rekuperacją w domu, w którym już mieszkasz, wykonawcy powinieneś przedłożyć następujące dokumenty:

• plan zagospodarowania działki;
• rzuty poziome wszystkich kondygnacji;
• przekroje;
• rzuty boczne budynku.

Jak dbać o system wentylacji?

Eksploatacja rekuperacji jest prosta, ale wymaga regularnej konserwacji. Najważniejszym obowiązkiem użytkownika jest regularna wymiana filtrów, którą należy przeprowadzać co 3-6 miesięcy, w zależności od poziomu zanieczyszczenia powietrza. Dodatkowo, raz w roku zalecany jest przegląd serwisowy wykonany przez fachowca, który sprawdzi poprawność działania systemu, wyczyści wymiennik ciepła i skontroluje stan instalacji.

Czy można podłączyć rekuperację w już istniejącym budynku?

Warto mieć świadomość, że instalacja rekuperacji w istniejącym, zamieszkanym domu jest możliwa, choć stanowi większe wyzwanie techniczne i jest zazwyczaj droższa niż w nowym budynku. Kluczowe jest znalezienie miejsca na rekuperator oraz sposobu na estetyczne poprowadzenie kanałów wentylacyjnych. Często wykorzystuje się do tego celu sufity podwieszane, zabudowy z płyt gipsowo-kartonowych czy nawet istniejące, nieużywane przewody kominowe. Mimo trudności, modernizacja wentylacji i montaż rekuperacji w starszym budynku przynosi takie same korzyści w postaci poprawy jakości powietrza i oszczędności, co czyni ją opłacalną inwestycją również w kontekście termomodernizacji.

UBEZPIECZENIE NIERUCHOMOŚCI – SPRAWDŹ CENĘ