Buspas. Kto może po nim jeździć?

Buspasy są kluczowym elementem infrastruktury miejskiej, mającym na celu usprawnienie ruchu i poprawę efektywności transportu publicznego. Zastanawiasz się, kto dokładnie może z nich korzystać i jakie przepisy regulują ich użytkowanie? Poznaj listę pojazdów uprawnionych do jazdy po buspasie.

Co to jest buspas?

Buspas to specjalnie wydzielony pas jezdni, który służy głównie pojazdom transportu publicznego, takim jak autobusy miejskie, trolejbusy oraz pojazdy kursujące na regularnych trasach. Zazwyczaj buspas znajduje się po prawej stronie jezdni, po to, aby autobusy mogły łatwo zjeżdżać na przystanki. Głównym celem wydzielenia buspasa jest usprawnienie ruchu komunikacji miejskiej i zmniejszenie zatłoczenia na drogach.

Jak oznakowane są buspasy?

Zgodnie z przepisami, każdy buspas powinien być odpowiednio oznakowany. Stosuje się do tego:

Znak pionowy D-11- oznaczenie początku pasa ruchu przeznaczonego dla autobusów, trolejbusów oraz innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach, znajdującego się po prawej stronie jezdni;

Jeżeli na części jezdni, po której jeżdżą autobusy, poruszają się także pojazdy szynowe, to na znaku D-11 pod napisem BUS umieszcza się napis TRAM. Z kolei, gdy na tym pasie dopuszcza się dodatkowo ruch innych pojazdów, to na znaku D-11 znajduje się napis określający rodzaj tych pojazdów np. TAXI czy symbol roweru.

Znak pionowy D-11a (odmiana znaku D-11) - gdy konieczne jest wydzielenie buspasa po lewej stronie jezdni;

Znak pionowy D-12 "Pas ruchu dla autobusów" - stosuje się go w celu potwierdzenia występowania takiego pasa na całym odcinku między skrzyżowaniami.

Znak poziomy P-22 z napisem „BUS” (na jezdni) – jest on uzupełnieniem znaku D-11 lub D-12

Kto decyduje o dopuszczeniu do jazdy na buspasach?

Od 1 kwietnia 2020 roku zmieniły się przepisy dotyczące jazdy buspasem. Obecnie mogą nim poruszać się nie tylko autobusy. Lista uprzywilejowanych pojazdów jest dłuższa, ale – co istotne – może być inna dla każdego miasta. O tym, kto i na jakich zasadach może korzystać z buspasów w danym mieście, decyduje zarządca dróg. Czyli kto dokładnie?

Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym, organami zarządzającymi ruchem na drogach są:

• generalny dyrektor dróg krajowych i autostrad  - drogi krajowe,
• marszałek województwa - drogi wojewódzkie,
• starosta - drogi powiatowe i gminne.

Kompetencje wymienionych organów nie obejmują zarządzania ruchem na drogach publicznych położonych w miastach na prawach powiatu (z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych), gdyż na podstawie wspomnianej ustawy zarządcą takich dróg jest prezydent miasta.

Jakie pojazdy mogą jeździć po buspasie?

Tak jak już wspomnieliśmy, nie ma stałej listy pojazdów, które mają prawo do korzystania z buspasów. Można jednak wskazać te, które posiadają taki przywilej w większości polskich miast. Są to:

• autobusy miejskie i trolejbusy – pojazdy kursujące na regularnych trasach,
• podmiejskie busy i dalekobieżne autobusy,
• taksówki – jeśli przy znaku informującym o buspasie znajduje się adnotacja „TAXI”

• motocykle – jeśli przy znaku widnieje grafika motocykla (nie dotyczy to motorowerów – są one wyłączone z ruchu buspasem),
• rowery – jeśli znak informuje o możliwości poruszania się rowerami,
• pojazdy Miejskiego Transportu Osób Niepełnosprawnych (MTON), oznaczone odpowiednią adnotacją.

Zgodnie z art. 148a Ustawy z dnia 20 czerwca 1997r. Prawo o ruchu drogowym do dnia 1 stycznia 2026 r. po wyznaczonych pasach ruchu przez zarządcę drogi mogą poruszać się pojazdy elektryczne wykorzystujące do napędu energię elektryczną akumulowaną przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania oraz pojazdy wodorowe (wykorzystujące do napędu energię elektryczną wytworzoną z wodoru). To oznacza, że do uprzywilejowanych do wjazdu na buspasy nie należą kierowcy samochodów hybrydowych.

Zarządca drogi w danym mieście może wprowadzić dodatkowe regulacje, w których dostęp pojazdów elektrycznych do buspasów będzie zależny np. od liczby osób poruszających się pojazdem po drodze. Przykładowo, zezwolenie otrzymują pojazdy z co najmniej trzema pasażerami (oznaczenie „1+2” lub „1+3”).

Prawo do przejazdu buspasem mają także pojazdy uprzywilejowane należące do policji oraz służb ratunkowych, ale tylko w sytuacjach nagłych - gdy konieczne jest szybkie dotarcie do miejsca zdarzenia czy też przetransportowanie osoby chorej / poszkodowanej w wypadku do szpitala.

Jakie sytuacje upoważniają kierowców innych pojazdów do jazdy po buspasie?

Choć – co do zasady - jazda buspasem jest dozwolona tylko dla wybranych pojazdów, to przewidziano także sytuacje, w których ten pas ruchu jest dostępny dla wszystkich kierowców. Jakie? Przykładowo:

• Przy wjeździe na własną posesję
• Podczas skrętu w prawo - trzeba jednak pamiętać o przepuszczeniu wszystkich pojazdów, które już znajdują się na buspasie oraz zakazie przejeżdżania po linii ciągłej.

• W określonych godzinach / dniach tygodnia – czasami oznaczone przez zarządcę drogi pasy jezdni pełnią funkcję buspasów tylko w określonym czasie, np. w godzinach szczytu (np. od 7 do 9 rano i od 16 do 18) lub dniach (np. od poniedziałku do piątku). Informację o tym (o ile oczywiście dotyczy to odcinka drogi, po którym się poruszasz) znajdziesz na znakach drogowych. Poza wyznaczonym czasem / okresem, z buspasów mogą korzystać wszystkie pojazdy.

Przy znaku informującym o wjeździe na buspas może znajdować się kilka dodatkowych adnotacji odnośnie dopuszczenia wybranych pojazdów do ruchu. Przykład: „BUS TAXI. Pojazdy wjeżdżające na stanowiska postojowe”, a poniżej tabliczka z wyznaczonymi godzinami obowiązywania.

Inne wyjątki podczas korzystania z buspasów

Podczas podróży samochodem może dojść także do sytuacji, w której będziesz musiał wybrać "mniejsze zło" i wjechać na buspas pomimo zakazu. Wtedy nie musisz obawiać się mandatu. Najważniejsze, aby Twoje zachowanie było uzasadnione. Jakie argumenty mogą przemawiać za wjechaniem na buspas pojazdu nieuprawnionego?

• Omijanie przeszkody – jeżeli na pasie ruchu pojawi się nieoczekiwana bariera, która paraliżuje ruch drogowy (np. prace drogowe, kolizja), możesz skorzystać z buspasa, aby ją ominąć. Postaraj się jednak jak najszybciej wrócić na poprzedni pas ruchu;
• Unikanie kolizji – tutaj sprawa jest oczywista, bo bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego jest najważniejsze. Jeśli zjazd na buspas pozwoli Ci uniknąć wypadku lub kolizji, nie wahaj się przed wykonaniem tego manewru. Oczywiście, po ustaniu zagrożenia wróć na właściwy pas;
• Awaria pojazdu – Twój pojazd może ulec awarii w miejscu, w którym szybko tworzy się zator na drodze. W takim przypadku chwilowe przesunięcie go na buspas będzie uzasadnione.

Mandat za jazdę buspasem – ile wynosi w 2024 r.?

Jazda buspasem bez uprawnień może kosztować Cię minimum 100 zł oraz 1 punkt karny. To jednak nie wszystko. Jeśli popełnisz dodatkowe wykroczenie, np. przejedziesz linię ciągłą, mandat będzie wyższy. Przykłady wykroczeń i wysokość mandatów przedstawia poniższa tabela