Światła pozycyjne - do czego służą i jak je włączyć?

Jak mówią policyjne statystyki, wśród 21 322 wypadków drogowych, które zdarzyły się w 2022 r., aż 11 500 to zdarzenia z udziałem pojazdów. Tzn. nie uczestniczyli w nich piesi, a wyłącznie dwóch lub więcej kierowców samochodów. Co ciekawe – większość wypadków zdarza się w piątki. Przyczyna jest zapewne taka, że ludzie wymęczeni tygodniem pracy spieszą się wtedy do domu. Czy możliwe jest, że do wypadków bezpośrednio przyczynia się niewłaściwe używanie świateł pozycyjnych? Policyjny raport nie jest aż tak dokładny, ale można założyć, że tak się czasem dzieje. W związku z tym dla własnego bezpieczeństwa i innych uczestników ruchu należy dobrze znać przepisy na temat tego, kiedy używać świateł pozycyjnych.

Jakie są rodzaje świateł w samochodzie?

Każde auto poruszające się po drodze musi być wyposażone w sprawne oświetlenie. Jak wiadomo, światła w samochodzie nie są przypadkową instalacją reflektorów zamontowanych tam, gdzie akurat projektanci pojazdu uważali, że będzie najlepiej. Ani rodzaj świateł, ani miejsce ich umieszczenia nie zależą od koncernu motoryzacyjnego. Kwestię świateł w samochodach reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (dalej: rozporządzenie).

Każdy nowy model samochodu, zanim jeszcze zostanie wprowadzony do sprzedaży, powinien otrzymać świadectwo homologacji. Aby je dostał, musi spełnić różne normy i wymagania techniczne, w tym posiadać odpowiednie rodzaje świateł usytuowanych we właściwych miejscach. Opis obowiązkowych świateł oraz miejsce ulokowania ich na konstrukcji zawarte jest we wspomnianym rozporządzeniu.

Później, gdy samochód już będzie miał homologację i kolejne jego egzemplarze wyjadą z fabryki, to w gestii właściciela leży obowiązek zachowania świateł. Chodzi o to, że właściciel nie może usunąć wybranych świateł np. podczas tuningu. Co więcej – musi zadbać, aby wszystkie światła były sprawne, nawet te, których nie używa.

Jak wynika z § 12 rozporządzenia obowiązkowe światła w samochodzie osobowym to:

• drogowe,
• mijania,
• kierunkowskazy,
• hamowania „stop”,
• pozycyjne przednie i tylne (po dwie lampy z każdej ze stron, czyli łącznie cztery reflektory),
• odblaskowe tylne (dodatkowe odblaskowe boczne dla aut o długości powyżej 6 m),
• awaryjne,
• przeciwmgłowe tylne,

Samo wyposażenie samochodu w reflektory i żarówki to nie wszystko. Światła muszą spełniać wymogi np. co do koloru, mocy oświetlającej, rozmieszczenia na osi.

Ogólne zasady użytkowania świateł w samochodzie wyglądają następująco:

• Kierowca powinien mieć możliwość regulacji kierunku promienia świetlnego dla świateł oświetlających drogę przed pojazdem.
• Osie świateł sygnalizacyjnych powinny być równoległe do płaszczyzny jezdni a osie świateł odblaskowych bocznych i pozycyjnych bocznych prostopadle do podłużnej płaszczyzny symetrii pojazdu.
• Światła tego samego rodzaju muszą mieć takie same właściwości świetlne (czyli taką samą żarówkę).
• Światła nie powinny oślepiać innych kierowców (nie dotyczy to świateł drogowych).
• Światła mijania powinny dawać wyraźną granicę światła i cienia.
• Światła czerwone nie powinny być widoczne z przodu, a światła białe - z tyłu (oprócz świateł cofania).

Czym są światła pozycyjne?

To, do czego służą światła pozycyjne, reguluje art. 50 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Przeczytamy tam, że ten rodzaj świateł w samochodzie jest po to, aby sygnalizować postój pojazdu:

• na autostradzie i drodze ekspresowej – w każdym przypadku,
• poza obszarem zabudowanym – w razie postoju na w miejscu, w którym jest to zabronione, a na poboczu, jeżeli pojazd nie jest widoczny z dostatecznej odległości,
• na obszarze zabudowanym – w razie postoju na jezdni w miejscu, w którym zatrzymanie jest zabronione.

Podsumowując – światła pozycyjne są po to, aby inni uczestnicy ruchu widzieli, że samochód zatrzymał się w miejscu, gdzie nikt się go nie spodziewa.

Aby spełniały swoją funkcję, czyli sprawiały, że samochód będzie rzeczywiście dostrzegalny przez innych kierowców, muszą spełniać następujące wymogi:

• reflektory przednie powinny emitować światło białe,
• reflektory tylne powinny emitować światło czerwone,
• muszą być widoczne w nocy z odległości do 300 metrów przy dobrej przejrzystości powietrza.

W światłach pozycyjnych najczęściej stosuje się żarówki R5W lub R10W, tj. o mocy 5 W lub 10 W.

Kiedy używać świateł pozycyjnych?

Prawo o ruchu drogowym wskazuje, kiedy kierowca powinien włączyć światła pozycyjne:

• Holowanie (samochód holowany) – na to zwracam szczególną uwagę, ponieważ kierowcy w takiej sytuacji często stosują światła awaryjne. Wynika to z naturalnego toku myślenia: holują mnie, ponieważ mam awarię, a więc jak awaria to i światła awaryjne. To duży błąd, który może kosztować mandatem albo wypadkiem. Uczestnik ruchu, który widzi samochód na światłach awaryjnych, zakłada, że pojazd ten stoi miejscu. Jeżeli auto tak naprawdę porusza się, może się to skończył kraksą np. podczas wymijania. Należy sobie zapamiętać, że kiedy nasz samochód jest holowany, włączamy światła pozycyjne, a nie awaryjne.
• Jeżeli samochód nie jest wyposażony w światła awaryjne i stoi na jezdni z powodu wypadku lub awarii.

Co różni światła pozycyjne od postojowych?

Wypowiedź eksperta

Światła pozycyjne często mylone są z postojowymi, zapewne przez podobną nazwę. „Postojówki” w przeciwieństwie do świateł pozycyjnych są nieobowiązkowym wyposażeniem pojazdu. A nawet więcej – rozporządzenie zakazuje montowania ich w samochodach o długości powyżej 6 m i szerokości powyżej 2 m. Ponadto za brak świateł postojowych nie można dostać mandatu, a za niesprawne pozycyjne – już tak.

Kamil Sztandera, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Światła postojowe nie są obowiązkowe, ale tam – gdzie wymiary samochodu na to pozwalają – większość producentów je umieszcza. Jeżeli postój ma miejsce w warunkach niedostatecznej widoczności kierowca może wybrać, czy skorzysta ze świateł pozycyjnych, czy z postojowych. Prawo daje w tej kwestii dowolność. Konstrukcja świateł postojowych powinna umożliwiać włączenie tylko jednego reflektora. A to dlatego, że przepisy dopuszczają włączenie świateł postojowych jedynie od strony środka jezdni w przypadku samochodów niezłączonych z przyczepą oraz w zespole pojazdów o długości nieprzekraczającej 6 m. Podsumowując – świateł pozycyjnych trzeba bezwzględnie używać w pewnych sytuacjach, a świateł postojowych można, ale nie trzeba.

Jakie są jeszcze różnice pomiędzy światłami pozycyjnymi a postojowymi? Różnią je symbole – światła pozycyjny oznaczane są dwoma reflektorami, od których rozchodzą się po trzy kreski, natomiast światła postojowe symbolizuje litera P z trzema kreskami.