Niezdolność do pracy – czym jest i z czego wynika?

W Polsce kwestie niezdolności do pracy są regulowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który poprzez lekarza orzecznika ustala, czy doszło do całkowitej, czy częściowej utraty sprawności organizmu. Samo orzeczenie uprawnia do renty, jednak jej wysokość jest często niewystarczająca. Z tego powodu coraz więcej osób decyduje się na zakup umowy dodatkowej do polisy na życie, która chroni na wypadek utraty zdolności do pracy. Ochrona ta zapewnia jednorazowe, wysokie świadczenie – często sięgające nawet miliona złotych – które jest kluczowe w pokryciu długu (np. kredytu hipotecznego) i sfinansowaniu długotrwałej rehabilitacji. W dalszej części artykułu wyjaśniamy proces orzecznictwa, zasady działania prywatnego ubezpieczenia oraz to, jak zgłosić roszczenie, aby szybko uzyskać należną pomoc finansową.

Czym jest niezdolność do pracy? 

Według definicji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, niezdolność do pracy to stan, w którym osoba częściowo lub całkowicie straciła zdolność do wykonywania pracy zarobkowej, który został spowodowany utratą sprawności organizmu oraz nie roku poprawy sytuacji po przekwalifikowaniu.

Rozróżniamy częściową i całkowitą niezdolność do wykonywania pracy.

Częściowa niezdolność do pracy ma miejsce, gdy osoba straciła zdolność do pracy związanej ze swoimi kwalifikacjami. Całkowita niezdolność do pracy oznacza utratę możliwości wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Czas, na jaki jest orzekana niezdolność do pracy, nie przekracza okresu 5 lat. Niezdolność do pracy można orzec na czas dłuższy wyłącznie w sytuacji, gdy zgodnie z wiedzą medyczną, osoba nie rokuje w możliwości odzyskania utraconej sprawności.

Czas trwania przyznawanej renty zależny jest od stopnia utraty zdolności oraz wieku, w jakim znajduje się osoba ubiegająca się o rentę:

• osoba poniżej 20 roku życia – 1 rok,
• osoba między 20 a 22 rokiem życia – 2 lata,
• osoba między 22 a 25 rokiem życia – 3 lata,
• osoba między 25 a 30 rokiem życia – 4 lata,
• osoba powyżej 30 roku życia – 5 lat.

Jak przeprowadzane jest orzecznictwo o niezdolność do pracy? 

Przeprowadzeniem orzecznictwa dotyczącego niezdolności do pracy zajmuje się ZUS wraz z lekarzem orzecznikiem oraz komisją lekarską powołaną przez ZUS.

Taka sytuacja ma miejsce, kiedy pracownik (płatnik składek) składa do ZUS-s wniosek o przyznanie renty z tytułu czasowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Po złożeniu pisma, osoba otrzymuje termin, kiedy ma stawić się w celu przeprowadzenia badań, które potwierdzą stan zdrowia. Zadaniem lekarza orzecznika jest potwierdzenie lub wykluczenie niezdolności do pracy, ustalenie momentu jej rozpoczęcia oraz oszacowanie jej czasu trwania. 

Może zdarzyć się sytuacja, w której lekarz orzecznik zaleci konieczność przekwalifikowania się w związku z utratą zdolności do wykonywania pracy. Może on również orzec całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy? 

Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% kwoty przyznawanej z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. 
Warto zaznaczyć, że kwota renty wynosi 100% wynagrodzenia przeciętnego, które należy pomniejszyć o potrącane składki na rzecz ubezpieczenia społecznego w minionym roku kalendarzowym.

Co oferuje ubezpieczenie na życie w zakresie niezdolności do pracy? 

Podstawowym zadaniem polisy na życie jest zabezpieczenie finansowe dla bliskich na wypadek śmierci ubezpieczonego. W takiej sytuacji rodzina lub osoby wskazane w umowie jako uposażeni otrzymują ustaloną w umowie kwotę pieniędzy.

Ochrona może być podstawowa, ale można ją również rozszerzyć w zależności od własnych preferencji poprzez zakup wybranych umów dodatkowych. Mogą one dotyczyć ochrony na wypadek:

• pobytu w szpitalu,
• operacji chirurgicznej,
• poważnego zachorowania,
• uszczerbku na zdrowiu,
• zdarzeń życiowych jak śmierć bliskiej osoby, urodzenie dziecka,
• niezdolności do pracy.

Ochrona na wypadek niezdolności do pracy może pomóc poprzez zapewnienie środków, dzięki którym utrzyma się dotychczasowy poziom życia, spłaci zadłużenie związane z kredytem lub wykorzysta na pokrycie kosztów leczenia oraz rehabilitacji. Ubezpieczyciel może zapewnić również wsparcie w ramach pakietu assistance, który to zagwarantuje wizyty domowe lekarza lub pielęgniarki, transport medyczny czy dowóz leków.

Jak wysokie świadczenie można otrzymać z tytułu niezdolności do pracy? 

Wysokość świadczenia z tytułu niezdolności do pracy jest zależna przede wszystkim od wybranej przez nas sumy ubezpieczenia. Im wyższa kwota maksymalna w naszej polisie, tym wyższe odszkodowanie możemy otrzymać.
 

Tabela 1. Opracowanie własne (stan na 20.11.2025 r.).

Jak zgłosić ubezpieczycielowi niezdolność do pracy? 

Ubezpieczony, u którego wystąpiła niezdolność do pracy, powinien o tym fakcie jak najszybciej poinformować towarzystwo ubezpieczeniowe. W tym celu będzie potrzebna dokumentacja, która potwierdzi taki stan rzeczy. Ubezpieczyciel będzie potrzebował:

• orzeczenia wystawionego przez ZUS o statusie czasowej lub całkowitej niezdolności do pracy,
• dokumentację medyczną potwierdzającą diagnozę, leczenie, rehabilitację,
• dokumentację dotyczącą nieszczęśliwego wypadku.

Warto dodać, że ubezpieczyciel po zgłoszeniu roszczenia może skierować nas na badania diagnostyczne, które potwierdzą nasz aktualny stan zdrowia. W takiej sytuacji jesteśmy zobowiązani do wykonania takich badań.

Na co zwracać uwagę przy zakupie polisy od niezdolności do pracy? 

Zanim zdecydujemy się na zakup polisy na życie, musimy pamiętać o bardzo ważnym kroku, jakim jest zapoznanie się z treścią umowy (Ogólne Warunki Ubezpieczenia). Tam możemy znaleźć informacje o tym, jak zgłosić roszczenie, jakie dokumenty w tym celu będą niezbędne oraz co się stanie, jeśli nie opłacimy składek w terminie. 

Jednak do najważniejszych punktów, z jakimi musimy się zapoznać przed podpisaniem umowy, zaliczamy:

• wyłączenia odpowiedzialności – okoliczności zdarzenia polisowego, przez które ubezpieczyciel ma prawo odmówić wypłaty świadczenia (np. uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu),
• karencja – okres pomiędzy podpisaniem umowy, a rozpoczęciem ochrony w konkretnym zakresie (np. karencja dla urodzenia dziecka może wynosić 10 miesięcy),
• limity świadczeń – ubezpieczyciel może w umowie określać ile razy w ciągu roku polisowego wypłaci świadczeń z tytułu określonego zdarzenia.

Gdzie znaleźć dobre ubezpieczenie na wypadek utraty zdolności do pracy? 

Na polskim rynku ubezpieczeniowym mamy bardzo dużo możliwości do wyboru. Każde towarzystwo ubezpieczeniowe, które w swojej ofercie posiada indywidualnie ubezpieczenie na życie, posiada również umowy dodatkowe, w tym również ochronę na wypadek utraty zdolności do pracy.

Porównanie wszystkich dostępnych dla nas opcji, może być czasochłonne i wprowadzać chaos przy podejmowaniu decyzji. Wiele ofert jest dość podobnych do siebie, ale należy pamiętać, że mogą różnić się od siebie bardzo ważnymi szczegółami. 

Dlatego dobrym rozwiązaniem na znalezienie najbardziej korzystnej oferty jest porównywarka ubezpieczeń na życie. Jest to narzędzie, które potrzebuje kilku kluczowych informacji o tym, jakiej polisy szukamy oraz danych kontaktowych, pod które będzie można przekazać dane dotyczące oferty. Na podstawie udzielonych przez nas odpowiedzi o tym, jaka interesuje nas polisa, zostanie przeprowadzona selekcja ofert i w ten sposób dotrzemy do ubezpieczeń najbardziej atrakcyjnych zarówno cenowo, jak i pod kątem zakresu ochrony.
 

TU SPRAWDZISZ CENY UBEZPIECZENIA