Nadsterowność i podsterowność – czym się różnią?

Nadsterowność i podsterowność to dwa pojęcia występujące w motoryzacji, które wymagają od kierowcy doskonałych umiejętności jazdy. W praktyce jest to po prostu poślizg samochodu, w wyniku którego traci się nad nim kontrolę i możliwość sterowania. Taka sytuacja może zdarzyć się każdemu  - zarówno początkującemu kierowcy z zielonym listkiem na tylnej szybie, jak i temu z prawem jazdy od 20 lat. Warto wiedzieć, jaką technikę jazdy przyjąć, aby sobie pomóc zamiast zaszkodzić jeszcze bardziej. 

Co istotne, zjawiskom nadsterowności czy podsterowności można zapobiegać lub przynamniej minimalizować ryzyko ich wystąpienia. Aby to zrobić, musisz wiedzieć, co dokładnie dzieje się z Twoim autem w chwili poślizgu nadsterownego i podsterownego.

Motywuje to tego fakt, że według danych z Systemu Ewidencji Wypadków i Kolizji wynika, w 2023 roku doszło na polskich drogach do 19 058 wypadków. Aż 4 216 zdarzeń (czyli ponad 22%) wynikało z tego, że prowadzący pojazd nie dostosował prędkości jazdy do warunków na drodze. W efekcie mógł np. wpaść w poślizg.

Oczywiście czasami bywa tak, że do uszkodzenia auta dochodzi z powodu czynników zewnętrznych, na które kierowca nie miał wpływu.

Na czym polega nadsterowność samochodu?

Nadsterowność samochodu to inaczej poślizg tylnych kół. W praktyce oznacza to, że przednia oś pojazdu wykazuje większą przyczepność do drogi niż tylna. Efekt? Ta rozbieżność powoduje, że pojazd w tylnej części jest dosłownie wyrzucany z zakrętu.

Największe prawdopodobieństwo wystąpienia nadsterowności występuje w modelach aut z napędem na tylną oś. Jej koła nie są odpowiednio dociążone, a gdy dołożyć do tego gwałtownie wciśnięty pedał gazu, utrata przyczepności jest bardzo możliwa. To oczywiście nie znaczy, że samochody  z napędem na cztery koła nie są narażone na  tego typu kłopoty. 

źródło: oponeo.pl

Czy da się uniknąć nadsterowności pojazdu?

Istnieją sposoby, dzięki którym można znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia poślizgu nadsterownego. Wymaga to jednak ingerencji w konstrukcję samochodu. Nadsterowność możesz ograniczyć m.in. poprzez:

• zastosowanie szerszych opon o wyższym parametrze przyczepności,
• zwiększenie średnicy przedniego stabilizatora,
• zmniejszenie średnicy tylnego stabilizatora,
• zastosowanie bardziej miękkich amortyzatorów z tyłu,
• zmianę ciśnienia opon (zmniejszenie go w przednich oponach lub zwiększenie w tylnych).

Porównaj ceny OC i AC

Na czym polega podsterowność samochodu?

W codziennej jeździe podsterowność występuje znacznie częściej niż nadsterowność auta. Odpowiada za to m.in. konstrukcja współczesnych samochodów - większość modeli jest wyposażana w napęd na przednią oś. W efekcie większa masa samochodu spoczywa właśnie w tym miejscu.

Jeśli dołożyć do tego napęd na przednie koła, nic dziwnego, że opony zużywają się znacznie szybciej niż tylne. Skutkiem tego jest tendencja samochodu do wyjeżdżania z zakrętu przodem. Dosłownie mówiąc - przednia część auta jest "wyrzucana" przy wyjściu z zakrętu, ponieważ przednie koła tracą w tym momencie przyczepność.

Z tym zjawiskiem trzeba się liczyć zwłaszcza przy:

• oblodzonej nawierzchni,
• suchym asfalcie, ale przy znacznym przekroczeniu maksymalnej dopuszczalnej prędkości.

Przeanalizujmy proces wchodzenia samochodu w poślizg podsterowny:

1. Samochód wchodzi w zakręt.
2. Przednie koła mają zbyt małą przyczepność i wyprowadzenie samochodu po łuku wskazanym przez kierownicę jest niemożliwe.
3. Samochód stopniowo wypada na zewnątrz zakrętu (obrany łuk jest szerszy niż wskazywałoby ustawienie kół).

źródło: oponeo.pl

Czy da się uniknąć podsterowności pojazdu?

Jeżeli często jeździsz na tzw. granicy przyczepności, poślizg podsterowny jest tylko kwestią czasu. Nieważne w jak doskonałe systemy stabilności toru jazdy wyposażony jest Twój samochód. Właśnie dlatego regularna kontrola przyczepności jest tak istotna. W tym celu:

1. Co jakiś czas sprawdzaj ciśnienie we wszystkich oponach.
2. Kontroluj ogólny stan ogumienia (uszkodzenia, zużycie bieżnika itd.).
3. Rozważ kupno opon premium, jeżeli wiesz, że z trudem przychodzi ci wymiana.
4. Zwiększ średnicę tylnego amortyzatora lub zmniejsz ją w przednim.

Ryzyko takiej sytuacji również możesz obniżyć, jeśli zdecydujesz się na modyfikacje w zakresie zawieszenia pojazdu. Przyczepność przednich kół możesz zwiększyć przez:

• wymianę opon na nowe (jeśli wyraźnie widać ich zużycie),
• zastosowanie na przedniej osi szerszych opon,
• obniżenie zawieszenia z przodu,
• wybór bardziej miękkich amortyzatorów.

Jeśli to dla Ciebie za mało, masz jeszcze kilka możliwości, aby uniknąć podsterowności auta:

• Zastosowanie dystansów - chodzi o zmniejszenie rozstawienia kół przedniej osi względem tylnej. Skutkiem ubocznym tej modyfikacji jest jednak duża wrażliwość samochodu i "nerwowość" jego reakcji na ruchy kierownicą.
• Zmiana kąta nachylenia kół względem ziemi - pochylenie przednich kół możesz uzyskać np. przez obniżenie przodu samochodu. Sprawdzi się to zwłaszcza wtedy, gdy podsterowność odczuwasz przy niskich prędkościach.

Jak odróżnić nadsterowność i podsterowność samochodu?

Skąd wiadomo, kiedy mamy do czynienia z nadsterownością, a kiedy podsterownością samochodu? Kluczowe jest tu określenie osi kół, której dotyczy poślizg. 

Przypomnijmy:

• podsterowność to poślizg przedniej osi, wskutek czego auto wyjeżdża przodem poza wytyczony tor,
• nadsterowność to poślizg tylnej osi, w efekcie którego przednie koła zachowują przyczepność, ale z toru jazdy wyrzucana jest tylna część auta.

Co ważne, zanim jeszcze wpadniemy w poślizg, możemy wyczuć zbliżające się kłopoty i próbować im zapobiec. Trzeba jednak znać sygnały zwiastujące nad- i podsterowność.

O zbliżającej się podsterowności mogą świadczyć:

• opóźniona reakcja na skręt samochodu,
• zbyt lekka praca kierownicy.

Z kolei nadsterowność może się pojawić zaraz po:

• piszczeniu opon,
• uślizgu w tylnej części pojazdu.

Co wpływa na zachowanie samochodu na drodze?

O zachowaniu się samochodu na zakręcie decyduje kilka czynników. Wiele zależy od specyfiki konkretnego modelu, konstrukcji samochodu czy mocy silnika. O tym, czy auto wpadnie w poślizg mogą zadecydować również:

• sztywność stabilizatora,
• rodzaj napędu,
• przyczepność opon,
• rozkład masy na przedniej i tylnej osi,
• ciśnienie w oponach,
• kąt pochylenia przednich kół,
• twardość tłumienia amortyzatorów.

Co ciekawe producenci samochodów próbują utrzymać w konstrukcji poszczególnych modeli tendencję do lekkiej podsterowności. Dlaczego? Jeśli auto wpadnie w poślizg, ten podsterowny jest co do zasady mniej niebezpieczny. 

Jak wyjść z poślizgu podsterownego?

Poślizg podsterowny wymaga od kierowcy opanowania i spokojnej, ale pewnej reakcji. Wiele osób w chwili gdy przód auta "ucieka", próbuje jeszcze bardziej dociskać kierownicę  w pożądanym kierunku. Niestety przynosi to skutek odwrotny do zamierzonego. Grozi to całkowitą utratą kontroli nad autem i jeszcze większym poślizgiem.

Drugą, o wiele bardziej pożądaną reakcją, jest ściągnięcie nogi z pedału gazu i ustawienie kół na wprost. Dzięki temu przednia oś traci nadmiar obciążenia, a koła szybciej odzyskują przyczepność. Jeśli chcesz dodatkowo użyć hamulce, zrób to, ale niezbyt gwałtownie.

Jak wyjść z poślizgu nadsterownego?

O wiele trudniejszym zadaniem jest uporanie się z poślizgiem nadsterownym. Kiedy to tył samochodu wymyka się spod kontroli, naturalnym odruchem kierowcy jest zwykle mocne dociśnięcie pedału hamulca. To jedynie pogarsza sytuacje. 

Jeśli doszło do utraty przyczepności z tyłu pojazdu, unikaj wyhamowywania. W przypadku nadsterowności wypróbuj operowanie pedałem gazu, jednak musisz to robić z dużym wyczuciem.

Drugim ze sposobów jest ruch kierownicy w kontrze do uciekającego tyłu, czyli ustawić koła w tym samym kierunku, w którym wychyla się auto.

Technika jazdy - czy ma wpływ na podsterowność i nadsterowność samochodu?

Konstrukcja samochodu to jeden z dwóch głównych czynników, które wpływają na nadsterowność i podsterowność. Drugim jest sam kierowca, którego zachowanie może stanowić bezpośrednią przyczynę poślizgu - wystarczy jeden gwałtowny manewr lub jazda ze zbyt dużą prędkością w niesprzyjających warunkach pogodowych. 

Z uwagi na niższą temperaturę czy występujące opady deszczu lub śniegu powinieneś zachować na drodze szczególna ostrożność. Unikaj nagłych, szybkich ruchów kierownicą czy zbyt dynamicznego przyspieszania i zwalniania - również na drogach szybkiego ruchu. Poślizgiem prawdopodobnie skończy się również omijanie przeszkody w ostatniej możliwej chwili. Podobnie jak ostre ścinanie zakrętu.

Ciekawym rozwiązaniem może być kurs jazdy w trudnych warunkach. To opcja dla osób, które nie czują się za kierownicą zbyt pewnie, a problemy z utrzymaniem kontroli nad autem mogą ich przytłaczać. W trakcie specjalnych lekcji dowiesz się m.in. jak opanować strach przed reakcją i co zrobić, gdy samochód wpadnie w poślizg.

Poślizg a odszkodowanie z ubezpieczenia

W przypadku utraty przyczepności kół do nawierzchni może dojść do mniej lub bardziej poważnych sytuacji. Jeśli uda Ci się opanować pojazd - to świetnie. Jeśli jednak w wyniku poślizgu uderzyłeś w przeszkodę, uszkodziłeś samochód lub co gorsza sam odniosłeś obrażenia - zapewne spróbujesz uzyskać wsparcie ubezpieczyciela w likwidacji szkody. Czy to możliwe?

Sprawa nie jest jednoznaczna, ponieważ wiele zależy od tego, w jakich okolicznościach i z czyjej winy doszło do zdarzenia. Znaczenie ma również zakres polisy, w ramach której chcesz ubiegać się o pomoc.

Co się stanie, jeśli nie zastosowałeś się do przepisów ruchu drogowego, wpadłeś w poślizg i w jego wyniku odniosłeś szkody? Twoje towarzystwo ubezpieczeniowe uzna Cię za sprawcą szkody. W efekcie:

• Nie będziesz mógł starać się o odszkodowanie ze swojej polisy OC, ale mogą to zrobić Twoi pasażerowie, jeśli odnieśli obrażenia.
• Jeżeli masz polisę autocasco, możesz zlikwidować z niej szkodę. Oczywiście pod warunkiem, że wśród wyłączeń ochrony nie znajduje się zapis głoszący, że nie dostaniesz odszkodowania, jeżeli to Ty doprowadziłeś do zdarzenia. Pamiętaj też, że każdorazowe wykorzystanie świadczenia w ramach AC może wpływać na utratę zniżek i wyższą cenę ubezpieczenia samochodu w kolejnym roku.

Może się zdarzyć, że to inny kierowca wpadł w poślizg i np. uderzył w Twój samochód. Wówczas masz pełne prawo, aby starać się o odszkodowanie z jego polisy OC.

Wypowiedź eksperta

Istnieją sytuacje, w których jedziesz przepisowo, stosujesz się do zasad ruchu drogowego, a i tak wpadniesz w poślizg. Wówczas możesz podjąć próbę uzyskania odszkodowania z OC zarządcy drogi.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Porównaj ceny OC i AC

Poślizg to tylko jedna z sytuacji na drodze, w których przydaje się obowiązkowe OC czy polisy dodatkowe, jak właśnie autocasco, ale i assistance, gdy np. zajdzie konieczność holowania pojazdu do warsztatu. Kompleksowej ochrony warto szukać u różnych ubezpieczycieli - porównanie ofert umożliwia m.in. kalkulator OC i AC online.

Zobacz teź: Ubezpieczenie assistance – ile naprawdę o nim wiesz?

Dobre ubezpieczenie, szlifowanie techniki jazdy i przestrzeganie przepisów drogowych mogą pomóc Ci w opanowaniu ewentualnych kryzysowych sytuacji na drodze. Jeśli dołożysz do tego znajomość mechanizmu zjawiska nadsterowności i podsterowności, istnieje duża szansa, że w chwili poślizgu będziesz wiedzieć, jak się zachować, aby wyjść z niego cało.