Oblicz składkę

We współczesnych samochodach montuje się wiele systemów elektronicznych, których zadaniem jest podniesienie poziomu bezpieczeństwa. Jednym z nich jest układ ASR, czyli system kontroli trakcji zapobiegający ślizganiu się opon podczas ruszania i przyspieszania.

Z tego artykułu dowiesz się:

Na pokładzie samochodów montowane są różne systemy, np. dobrze znany kierowcom ABS (przeciwblokujący system hamulcowy),  EDL (układ sterujący blokadą mechanizmu różnicowego),   MSR (system przeciwdziałający poślizgowi kół podczas hamowania silnikiem),  ESC (system stabilizacji toru jazdy) czy ASR. Jak w praktyce działa ten ostatni?

Czym jest system kontroli trakcji?

Układ ASR (Acceleration Slip Regulation),  czyli system kontroli trakcji, to jeden z układów poprawiających bezpieczeństwo podczas jazdy. Jego podstawowa rola polega na kontrolowaniu prędkości obrotowych kół. W rezultacie ASR zwiększa przyczepność kół napędzanych podczas różnych manewrów.

Kiedy kierowca może najbardziej odczuć, że samochód został wyposażony w układ ASR? System ten jest pomocny głównie podczas:

  • Pokonywania wzniesienia. Zarówno podczas wjeżdżania, jak i zjeżdżania ze wzniesienia samochód może stracić przyczepność. Zadaniem ASR jest pomóc kierowcy w bezpiecznym pokonaniu tego odcinka drogi.
  • Ruszania. System kontroli trakcji przydaje się głównie przy ruszaniu na nawierzchni oblodzonej czy mokrej – wówczas ryzyko poślizgu jest wyższe. Pomocny jest też podczas gwałtownego ruszania po zmianie świateł czy włączania się do ruchu.
  • Pokonywania zakrętu. Zwłaszcza zimą istnieje ryzyko, że podczas jazdy na zakręcie pojazd wpadnie w poślizg i wypadnie z drogi. Układ ASR wspomaga też kierowcę, gdy wykonując ten manewr jednocześnie przyspiesza.

System kontroli trakcji nieprzypadkowo często jest wymieniany w jednym zdaniu wraz z ABS. Układy te mają pewne cechy wspólne – ich zadaniem jest zminimalizowanie ryzyka wystąpienia poślizgu. Różny jest jednak moment ich aktywacji. Układ ASR działa w czasie ruszania, podczas gdy do uruchomienia układu ABS dochodzi w momencie hamowania – ma on zapobiegać blokowaniu się kół.

Układ ASR podwyższa bezpieczeństwo czynne pojazdu. W praktyce oznacza to, że minimalizuje on ryzyko wystąpienia np. kolizji. Dla porównania pasy bezpieczeństwa zwiększają bezpieczeństwo bierne pojazdu, bo mają ograniczać skutki kolizji.

Jak działa system kontroli trakcji?

Aby układ ASR mógł zadziałać, komputer musi na bieżąco monitorować i porównywać prędkości obrotowe kół. W tym celu korzysta on z danych pochodzących z czujników znajdujących się na każdym kole. Informacje z tych sensorów wykorzystuje też układ ABS.

Jeżeli rozbieżności w prędkościach przekraczają ustalony limit, ASR się uaktywnia. W zależności od zastosowanych przez producenta rozwiązań technologicznych system kontroli trakcji przyhamowuje koła na różne sposoby – może mieć miejsce:

  • Użycie hamulców. To najprostsza i skuteczna metoda na odzyskanie sterowności – kręcące się w miejscu koło zostaje przyhamowane, w rezultacie czego odzyskuje przyczepność. Jednocześnie ze względu na dyskomfort odczuwany przez kierowcę producenci stosują rozwiązania alternatywne.
  • Przymknięcie przepustnicy. To kolejne rozwiązanie stosowane przez producentów samochodów, które jednak nie jest pozbawione wad – czas reakcji jest dłuższy.
  • Opóźnienie zapłonu lub/i odcięcie wtrysku paliwa. Działa na zasadzie aktywacji odrębnego układu, który za pomocą opóźnienia zapłonu lub odcinając dawkę paliwa dostarczanego do poszczególnych cylindrów, wpływa na moment obrotowy silnika.

To, w jaki sposób układ ASR działa w samochodzie, zależy od producenta. Nie we wszystkich modelach można spotkać się z rozwiązaniami ingerującymi w pracę silnika. Z drugiej strony na rynku są też dostępne auta łączące wszystkie wymienione rozwiązania.

– Niestety, zdarzają się poślizgi, w których uczestniczą kierowcy korzystający z aut wyposażonych w ASR. Jeżeli Twój samochód został uszkodzony podczas takiego zdarzenia, możesz zastanawiać się, co z naprawą szkody. Jeżeli droga od wielu dni nie była odśnieżana czy posypywana piaskiem, możesz ubiegać się o odszkodowanie z OC zarządcy drogi. Jeżeli posiadasz odpowiednią polisę, szkoda może zostać zlikwidowana również z Twojego AC

– tłumaczy Stefania Stuglik, specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl

Czy można wyłączyć układ ASR?

Każdy producent samochodów przewiduje możliwość wyłączenia systemu kontroli trakcji. Służący do tego przycisk z reguły znajduje się na desce rozdzielczej. Ze względów bezpieczeństwa nie można wyłączyć jedynie układu ABS.

Kiedy wyłączenie układu ASR ma sens? Chodzi o sytuacje nietypowe, gdy samochód nie ma przyczepności przez większość trasy, a nie jedynie chwilowo. Wówczas z oczywistych względów aktywny układ ASR wcale nie będzie pomocny. Do takich okoliczności należy m.in.:

  • Jazda na torze sportowym. Samochody często są wykorzystywane w dwojaki sposób: do jazdy codziennej i jako auta sportowe. Na torze włączony układ ASR nie ma racji bytu.
  • Jazda po sypkiej nawierzchni, np. piasku. Zarówno przy ruszaniu, jak i pokonywaniu drogi gruntowej kierowca powinien wyłączyć układ ASR.
  • Utknięcie samochodu w błocie lub śniegu. W tym przypadku wyłączenie układu ASR również jest wskazane. Aktywny układ ASR nie pomoże w wydobyciu auta z błotnistej czy śnieżnej pułapki.

Jednocześnie specjaliści wskazują, że wyłączanie ASR podczas normalnego użytkowania samochodu nie jest rozwiązaniem optymalnym. Przeciwnie – to właśnie w trakcie codziennej jazdy układ ASR wspiera kierowcę.

Jakie korzyści ma system ASR?

Mimo że kierowcy mogą wyłączyć układ ASR w dowolnym momencie, to korzystanie z tego systemu oznacza spore korzyści. Najważniejsze to:

  • Poprawa bezpieczeństwa. System kontroli trakcji zwiększa kontrolę nad pojazdem. Mimo że nie zastępuje on rozsądku kierowcy, to może pomóc w kryzysowych sytuacjach na drodze – aby był skuteczny, działa niezależnie od poleceń kierowcy.
  • Ograniczenie zużycia ogumienia i paliwa. Przy gwałtownym dodaniu gazu na powierzchni, która nie jest oblodzona czy mokra, następuje wzmożone zużycie opon. Układ ASR skutecznie temu zapobiega.

System kontroli trakcji chroni też zawieszenie i układ napędowy – w warunkach obniżonej przyczepności układ ASR może m.in. zmniejszyć tempo zużycia elementów zawieszenia.

Choć brakuje badań dotyczących skuteczności ASR, układ ten (wraz z ABS) jest wykorzystywany przez system ESC. Eksperci z firmy Bosch twierdzą, że od momentu, gdy ESC zaczął być stosowany w pojazdach, mógł on zapobiec nawet 0,5 mln wypadków.

Jak postępować w razie awarii ASR?

O awarii układu ASR kierowca dowiaduje się, gdy kontrolka ostrzegawcza jest zapalona stale, przy czym wygląd ikony zależy od producenta. Samodzielna naprawa tego układu jest praktycznie niemożliwa, gdyż przyczynę awarii ustala się, korzystając z dedykowanego sprzętu do diagnostyki. Awaria systemu ASR może być spowodowana m.in. przez:

  • Uszkodzenie lub zabrudzenie jednego z czujników prędkości obrotowej koła. Jeżeli doszło do uszkodzenia czujnika, należy go wymienić. W przypadku zabrudzenia sensora sprawność układu ASR przywraca się przez jego oczyszczenie.
  • Uszkodzenie układu ABS. Systemy ASR i ABS korzystają m.in. z tego samego modułu sterującego. W rezultacie uszkodzenie ABS może spowodować, że na desce rozdzielczej zaświeci się kontrolka ASR.

Gdzie naprawić układ ASR? Nie powinien być to przypadkowy warsztat samochodowy. Ważne jest, aby mechanicy mieli dostęp do niezbędnego sprzętu diagnostycznego. Aby zminimalizować ryzyko zwiększenia uszkodzeń, warto wybrać serwis specjalizujący się w takich naprawach.

Co warto wiedzieć

  • Zadanie układu ASR sprowadza się do kontroli prędkości obrotowych kół. Pomaga on w utrzymaniu przyczepności kół podczas jazdy np. po oblodzonej powierzchni.
  • Układ ASR może przyhamować ślizgające się koło na kilka sposobów, np. przez użycie hamulców czy wpływając na moment obrotowy silnika.
  • Mimo że układ ASR można dezaktywować w każdym momencie, to jest to zalecane jedynie w niektórych sytuacjach, np. podczas jazdy na piasku.
  • System kontroli trakcji ma szereg zalet, poprawiając bezpieczeństwo na drodze i ograniczając zużycie opon.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

  1. Czy układ ASR to dziś standardowe wyposażenie aut?

    Układ ASR jest zależny od układu ABS – mają one m.in. wspólną centralkę elektroniczną. Jeżeli samochód nie jest wyposażony w ABS, to nie będzie w nim działać ASR. Jeszcze kilkanaście lat temu ASR można było spotkać głównie w luksusowych autach lub modelach premium z bogatym wyposażeniem. Dziś zarówno ABS, jak i ASR to układy, które są standardowym wyposażeniem pojazdów wyjeżdżających z salonów samochodowych.

  2. Czy to prawda, że system kontroli trakcji występuje pod różnymi nazwami?

    Tak. Producenci samochodów posługują się różnymi nazwami systemu kontroli trakcji. Termin „ASR” stosowany jest głównie przez niemieckie koncerny motoryzacyjne (Mercedes-Benz, Volkswagen). Mazda czy Ford stosują skrót „TCS” (Traction Control System), z kolei Toyota używa „TRC” (Track Control). Niezależnie od nazewnictwa chodzi o ten sam układ, który minimalizuje ryzyko poślizgu przy ruszaniu czy pokonywaniu wzniesienia.

  3. W jakim zakresie prędkości działa układ ASR?

    To zależy od rozwiązania zastosowanego przez producenta. Ponieważ układ ASR ma pomóc kierowcy bezpiecznie ruszyć, to najczęściej działa on jedynie w niskim zakresie prędkości – do 40 km/h. Niektóre koncerny samochodowe idą jednak o krok dalej, wyposażając samochód w układ ASR działający też przy wyższej prędkości. W drugim przypadku z reguły wsparcie kierowcy polega wyłącznie na ingerencji w parametry pracy silnika.

  4. Jak w praktyce działa system kontroli trakcji w aucie?

    Działanie układu ASR jest zauważalne, gdy kierowca rusza, a jedno z kół znajduje się np. w kałuży. To wówczas dochodzi do utraty przyczepności – koło zaczyna kręcić się w miejscu. W autach napędzanych na jedną oś bez układu ASR w takiej sytuacji ruszenie nie będzie możliwe. Jest to spowodowane działaniem mechanizmu różnicowego. Z kolei w pojazdach z układem ASR koło, które wpadło w poślizg, zostaje przyhamowane, w rezultacie czego samochód nie traci przyczepności.