Co trzeba wiedzieć o zespole pojazdów?

Chcąc prowadzić złączone ze sobą pojazdy, musisz upewnić się nie tylko, czy spełniają normy przewidziane dla zespołu pojazdów, ale również czy masz uprawnienia, które pozwalają Ci na kierowanie takim zestawem. Niedostosowanie się do tych zasad może zagrażać pozostałym uczestnikom ruchu drogowego, a także słono Cię kosztować w przypadku kontroli drogowej. Upewnij się, że na pewno znasz zasady kierowania zespołem pojazdów zanim zdecydujesz się na ten krok.

Czym jest zespół pojazdów?

Definicję zespołu pojazdów można znaleźć w art. 2 pkt 49 Ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nią tworzą go pojazdy złączone ze sobą w celu poruszania się po drodze jako całość. To od razu odrzuca pierwsze skojarzenie z tym określeniem, czyli połączenie dwóch samochodów w celu holowania. 

Co to oznacza w praktyce? Zespołem pojazdów mogą być np.:

• samochód osobowy z lekką przyczepką, 
• samochód osobowy z przyczepą kempingową,
• rower z przyczepką do przewożenia dzieci.

Specyficznym rodzajem zespołu pojazdów jest tzw. pojazd członowy, na który składają się ciągnik siodłowy i naczepa.

Jaka jest dozwolona długość zespołu pojazdów?

Zespół pojazdów mogący poruszać się po polskich drogach może składać się z 2 lub 3 elementów. Najistotniejsza jest jednak ich łączna długość. Art. 62 ust. 4 i 4a Ustawy Prawo o ruchu drogowym precyzuje, że nie powinna ona przekraczać:

• 18,75 m w przepadku zestawu, w którego skład wchodzą 2 pojazdy,
• 22 m, jeśli są to 3 pojazdy.

Od tej zasady są też ściśle określone wyjątki. Połączenie pojazdu z naczepą nie może mierzyć więcej niż 16,5 m. Jeśli elementem zespołu pojazdów jest motocykl, motorower lub rower z przyczepą, długość całości nie powinna przekraczać 4 m.

Ile wynosi dopuszczalna masa zespołu pojazdów?

Rozważając to, ile może ważyć zespół pojazdów, możesz napotkać na 2 pojęcia: dopuszczalna masa całkowita oraz maksymalna masa całkowita. Choć brzmią podobnie, w rzeczywistości oznaczają zupełnie inne wartości.

Maksymalna masa całkowita to ciężar pojazdu wraz z obciążeniem – składającym się z przewożonych osób czy ładunków – jaki jest w stanie utrzymać konstrukcja pojazdu. Dopuszczalna masa całkowita (DMC) to waga pojazdu i obciążenia, jaka pozwala na użytkowanie go zgodnie z prawem. Maksymalna masa całkowita może być równa tej dopuszczalnej, ale nie musi.

Brzmi skomplikowanie? Wyjaśnijmy to na przykładzie. 

Jeśli zamierzasz prowadzić zespół pojazdów, musisz zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• rzeczywistą masę całkowitą wszystkich elementów zespołu (czyli np. waga samochodu i znajdujących się w nim osób oraz rzeczy + waga przyczepki i przewożonego nią ładunku), nie może przekraczać maksymalnej masy całkowitej. Informacje te są umieszczone w dowodzie rejestracyjnym w rubrykach O.1 w przypadku przyczepy z hamulcem najazdowym i O.2, jeśli go nie ma;
• masa wszystkich elementów zestawu nie może wynosić więcej niż dopuszczalna masa całkowita zespołu pojazdów, czyli wartość z rubryki F.3 z dowodu rejestracyjnego;
• dopuszczalna masa całkowita samochodu musi być o 1,33 razy większa niż dopuszczalna masa całkowita przyczepy;
• rzeczywista masa przyczepy nie może przekraczać rzeczywistej masy pojazdu. Oznacza to, że nie powinieneś kierować się jedynie danymi z dowodu rejestracyjnego. Musisz też uwzględnić sytuację w praktyce, czyli to, ile naprawdę wynosi waga samochodu i przyczepki z obciążeniem.

Jak sprawdzić, jaka jest dopuszczalna masa całkowita zespołu pojazdów?

Choć wydaje się to dość skomplikowane, oszacowanie DMC zespołu pojazdów jest w rzeczywistości proste. Wszystkie potrzebne informacje znajdują się w dowodach rejestracyjnych, a dokładnie na pozycjach F.2 (dopuszczalna masa całkowita pojazdów) i F.3 (dopuszczalna masa całkowita zespołu pojazdów). Gdy już znajdziesz potrzebne dane, sprawdź czy:

• DMC przyczepy jest o 1,33 razy mniejsza niż DMC samochodu,
• DMC zespołu pojazdów nie jest mniejsza niż suma DMC przyczepy i pojazdu.

Jak wcześniej, weź również pod uwagę to, jak wygląda sytuacja w praktyce i ile wynosi rzeczywiste obciążenie wszystkich elementów zestawu.

Jakie trzeba mieć uprawnienia, żeby prowadzić zespół pojazdów?

Wbrew pozorom, prawo jazdy kategorii B w zupełności wystarczy, by prowadzić zespół pojazdów w większości przypadków. Dokument ten pozwala na kierowanie, jeśli składają się na niego elementy o łącznej wadze do 4250 kg.

Masz cięższą przyczepkę? O ile dopuszczalna masa całkowita zespołu nie przekracza 4250 kg, również potrzebujesz tylko prawa jazdy kategorii B, ale opatrzonego kodem 96. Jak zdobyć takie oznaczenie? Wystarczy zdać egzamin praktyczny i uiścić obowiązkową opłatę wynoszącą 170 zł.

Prawo jazdy kategorii B z kodem 96 uprawnia do jazdy z przyczepą kempingową, lawetą, a także przyczepą do przewozu koni, łodzi czy quadów. Istotne jest jednak to, by samochód był cięższy niż przyczepa, która jest z nim złączona. Różnica dopuszczalnej masy całkowitej między nimi powinna wynosić 1,33:1.

Jeśli zależy Ci na tym, by móc prowadzić zespół pojazdów o masie przekraczającej 4250 kg, będziesz już potrzebować kolejnej kategorii prawa jazdy – B+E. Uprawnia ona do prowadzenia zespołu pojazdów, w którego skład wchodzą pojazd do 3,5 t oraz przyczepa do 3,5 t, a także ciągnik rolniczy lub pojazd wolnobieżny i przyczepa.

Warto również pamiętać o tym, że jeśli zespół (samochód + przyczepa) ma DMC przekraczającą 3,5 t, musi być wyposażony w urządzenie viaBox do pobierania opłat elektronicznych poprzez system viaToll. Opłaty te obowiązują nie tylko na autostradach, ale również na niektórych drogach ekspresowych, a nawet krajowych.

Jakie limity prędkości obowiązują w przypadku zespołu pojazdów?

W obszarze zabudowanym zespół pojazdów powinien stosować się do dokładnie takich samych zasad, jak zwykle. Oznacza to, że możesz poruszać się nim z prędkością nieprzekraczającą 50 km/h. W strefie zamieszkania limit ten wynosi natomiast 20 km/h.

Nieco inaczej wygląda to poza obszarem zabudowanym, gdzie prędkość, z jaką porusza się zespół pojazdów, nie może być większa niż 70 km/h. Wyjątkiem, który dopuszcza jazdę z prędkością do 80 km/h, jest jazda po:

• drodze ekspresowej, 
• autostradzie, 
• drodze dwujezdniowej, która ma przynajmniej 2 pasy w każdą stronę.

Jakie odstępy należy utrzymywać, prowadząc zespół pojazdów?

Miej na uwadze to, że im większe obciążenie zespołu pojazdów, tym dłuższa droga hamowania, a tym samym większe zagrożenie dla pozostałych uczestników ruchu drogowego. Musisz więc zachować szczególną ostrożność i pilnować tego, by trzymać zalecany dystans od samochodu, który znajduje się przed Tobą. Ile powinien wynosić? Niestety, przepisy nie określają tego precyzyjnie. Można z nich jednak wywnioskować, że:

• jeśli prowadzisz zespół pojazdów o długości nieprzekraczającej 7 m i poruszasz się po jezdni dwukierunkowej o dwóch pasach ruchu na obszarze zabudowanym, odstęp między Tobą a samochodem z przodu powinien być na tyle duży, by w powstałej luce zmieścił się pojazd, który Cię wyprzedza;
• w przypadku jazdy autostradą odstęp od poprzedzającego samochodu powinien być równy co najmniej połowie aktualnej prędkości pojazdu. Przykład? Jeśli masz na liczniku 80 km/h, luka między Tobą a pojazdem z przodu powinna być nie mniejsza niż 40 m;
• w tunelach dłuższych niż 500 m powinieneś zachowywać odstęp równy co najmniej 80 m.

Odstęp powinien też być zawsze dostosowany do aktualnych warunków na drodze, stanu jezdni i pogody.

Czy trzeba mieć dodatkowe OC dla przyczepy?

Przyczepa jest pojazdem, który ma własny dowód rejestracyjny. W efekcie musi też być objęta osobnym obowiązkowym ubezpieczeniem OC, niezależnym polisy wykupionej dla samochodu – wyjaśnia Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Nie przemawia do Ciebie ten argument? W takim razie wyobraź sobie sytuację, w której do szkody dochodzi, gdy przyczepka i samochód są rozdzielone. Może się zdarzyć, że przerysujesz sąsiednie auto na parkingu przy jej ręcznym wyprowadzaniu z miejsca parkingowego. Może się również stoczyć ze wzniesienia i uszkodzić przy tym cudze mienie. 

W tych przypadkach ubezpieczenie samochodu nie na wiele się zda, gdyż ten nie przyczynił się do powstania szkody. Oddzielne OC dla przyczepki zapewni Ci ochronę niezależnie od tego, czy zespół pojazdów znajduje się w ruchu, czy też jego poszczególne elementy nie tworzą już całości. Co więcej, kosztuje mniej niż ubezpieczenie dla samochodu, więc nie obciąży tak bardzo domowego budżetu.

Pamiętaj o tym, że chociaż zasad dotyczących prowadzenia zespół pojazdów jest sporo, nie zostały ustanowione bez powodu. Duża masa samochodu obciążonego przyczepą z ładunkiem to duża odpowiedzialność za życie i zdrowie tak Twoje, jak innych uczestników ruchu drogowego.

Źródła:

1. Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.2020.110) –http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf.