Zatarcie silnika – jakie są objawy i jak tego uniknąć?

Zatarty silnik – takiej diagnozy nie chciałby usłyszeć żaden kierowca, ponieważ oznacza ona albo poważny remont, albo potrzebę wymiany całej jednostki napędowej. A każda z tych opcji jest bardzo kosztowna. Zastanawiasz się, co powoduje zatarcie silnika i jak temu zapobiec? Zapoznaj się z naszym poradnikiem.

Co to jest zatarcie silnika?

Zatarty silnik to usterka mechaniczna, której bezpośrednią przyczyną jest nadmierne tarcie występujące między elementami tworzącymi jednostkę napędową. Zatarcie się silnika oznacza, że doszło do jego mechanicznego uszkodzenia – konsekwencją jest niepoprawna praca i przegrzewanie się silnika, a w skrajnym przypadku brak możliwości poruszania się tłoków w cylindrach, co skutkuje całkowitą blokadą jednostki napędowej.

Chociaż przyczyn zatarcia się silnika może być wiele, to skutki są te same – uszkodzonego silnika nie można już uruchomić. Na skutek kontaktu tłoków ze ściankami cylindrów dochodzi do ich wzajemnego uszkodzenia i zablokowania ruchu, co sprawia, że obrócenie wału korbowego staje się niemożliwe. W następstwie dużych sił działających na podzespoły silnika w momencie zablokowania w czasie pracy wystąpić mogą też dalsze uszkodzenia – to choćby:

• pęknięcie korbowodu,
• pęknięcie korpusu silnika,
• wycieki.

Skutki zatarcia się silnika są bardzo poważne – nic zatem dziwnego, że taka awaria wiąże się z dużymi kosztami.

Jakie są objawy zatarcia silnika?

Nie trzeba być pasjonatem motoryzacji czy fachowcem od naprawy samochodów, by poczuć lub usłyszeć, że z silnikiem pojazdu coś jest nie tak. Zacierający się silnik daje o sobie znać na wiele sposobów. A jeżeli już coś Cię zaniepokoi, to lepiej nie ignoruj symptomów, ponieważ zwłoka może oznaczać znacznie większe szkody – i co za tym idzie – wyższy wydatek. Jakie mogą być objawy zatarcia silnika? Oto kilka przykładów:

• Dziwne dźwięki, nierówna praca. Jeżeli usłyszysz, że zamiast przyjemnie „mruczeć”, silnik zaczyna wydawać wcześniej niespotykane dźwięki, to warto odwiedzić warsztat i sprawdzić, co jest tego przyczyną. Mogą to być pierwsze objawy zatarcia silnika.
• Spadek mocy. Czujesz, że auto przyspiesza dużo wolniej niż zwykle? Że każde wdepnięcie pedału gazu sprawia jednostce napędowej ogromne problemy? To także może być związane z zacieraniem się silnika.
• Wyższa temperatura. Nie czekaj na chmury dymu wydobywające się spod maski, ani na to, aż wskazówka na desce rozdzielczej znacznie się wychyli (lub zapali się ostrzegawcza kontrolka). Jeżeli zauważysz, że temperatura silnika jest wyższa niż powinna, to najprawdopodobniej nieodpowiednie jest również smarowanie silnika.
• Niskie ciśnienie oleju. Gdy dostrzeżesz kontrolkę niskiego ciśnienia oleju, zatrzymaj pojazd i sprawdź przyczynę. Niskie ciśnienie oleju jest zarówno jednym z powodów, jaki i symptomem zacierania się silnika.
• Zaświecenie się kontrolek na desce rozdzielczej. Czerwone kontrolki Stop i Check Engine mogą wskazywać na wiele problemów z silnikiem – w żadnym przypadku nie można ich jednak lekceważyć.
• Nagłe zatrzymanie się silnika i brak możliwości jego ponownego uruchomienia. Gdy silnik zatrze się na dobre, z pewnością to zauważysz – na skutek awarii nagle zgaśnie, a jego ponowne uruchomienie nie będzie możliwe. Zatrzymaniu się silnika może towarzyszyć głośny dźwięk i dym, a próbom jego uruchomienia trzask i zgrzyt.

Jeżeli stwierdzisz w swoim samochodzie objawy wskazujące na zacieranie się silnika, to nie zwlekaj z wizytą w warsztacie – w przypadku silnika podejście „jakoś to będzie” może być bardzo kosztowne.

Co robić, gdy silnik się zatarł?

Jeżeli silnik zatrze się podczas uruchomienia auta np. pod domem, konieczne będzie wezwanie pomocy drogowej – samochód nie dotrze do warsztatu o własnych siłach. Sprawa komplikuje się jednak, gdy do zatarcia silnika dojdzie podczas jazdy.

Zatarcie silnika podczas jazdy to rzadka sytuacja – problem daje o sobie znać dużo wcześniej, zanim silnik zatrzyma się na dobre. Jest ona jednak bardzo niebezpieczna – zwłaszcza, jeżeli samochód porusza się po drodze szybkiego ruchu. Gdy jednostka napędowa przestaje pracować, przestaje działać również wspomaganie kierownicy i hamowania. Może to na tyle zaskoczyć kierowcę, że nie będzie on w stanie opanować samochodu i dojdzie do wypadku.

Jak się zachować, gdy silnik zatrze się i zatrzyma w czasie jazdy:

1. Opanuj nerwy. Twoim priorytetem powinno być zatrzymanie pojazdu w bezpiecznym miejscu, a emocje są złym doradcą.
2. Wrzuć bieg neutralny (luz). Jeżeli silnik zgasł w wyniku zatarcia, zapobiegnie to dalszym uszkodzeniom podzespołów pojazdu, w tym skrzyni biegów.
3. Znajdź dogodne i bezpieczne miejsce, aby się zatrzymać. Może to być np. pobocze, chodnik lub pas awaryjny.
4. Zasygnalizuj zamiar postoju a po zatrzymaniu pojazdu użyj świateł awaryjnych. Dzięki temu ostrzeżesz innych użytkowników drogi.
5. Wezwij pomoc drogową. Zatarty silnik to problem, którego nie rozwiążesz samodzielnie.
6. Opuszczając pojazd, załóż kamizelkę odblaskową. Dzięki temu innym kierowcom będzie łatwiej Cię zauważyć.
7. Oznacz miejsce awaryjnego postoju, używając trójkąta ostrzegawczego. To kolejny środek, który zmniejsza ryzyko kolizji lub wypadku.

Jakie są przyczyny zatarcia silnika?

Jazda na rowerze, którego łańcuch przez lata nie widział smaru, zazwyczaj źle się kończy. Łańcuch rzęzi, terkocze, aż w pewnym momencie nie wytrzymuje obciążenia i się zrywa. Z elementami silnika jest podobnie, tyle że do awarii może dojść znacznie wcześniej.

Jednostka napędowa to skomplikowana konstrukcja, która działa pod dużym obciążeniem, a jej poszczególne elementy wykonują nawet setki ruchów na sekundę. Podzespoły takie jak cylindry, tłoki czy panewki wykonuje się z niewielkimi tolerancjami co do wymiarów – jedynym, co zapobiega tarciu metalu o metal, jest cienki film olejowy.

Podczas pracy poszczególne elementy silnika muszą być jednak nie tylko odpowiednio smarowane, ale też chłodzone. Zapobiega to zarówno nadmiernemu tarciu, jak i zmianie wymiarów podzespołów na skutek działania wysokiej temperatury. Do tego potrzebne są nienagannie działające układy smarowania i chłodzenia. Jeżeli wystąpi w nich problem, to w końcu dojdzie do zatarcia silnika.

Nie da się rzucić okiem i od razu stwierdzić, dlaczego doszło do zatarcia silnika. Powodów może być kilka – to choćby:

• Nieodpowiedni styl jazdy. Wielu kierowców nie wie, że zimnego silnika nie należy nadmiernie obciążać. Po uruchomieniu samochodu (szczególnie w zimie) zaczekaj aż silnik się rozgrzeje, zanim „wkręcisz” go na wysokie obroty – w przeciwnym razie z czasem może dojść właśnie do zatarcia.
• Zły olej. Oleje silnikowe mają różne właściwości, w tym różną lepkość – niewłaściwie dobrane parametry oleju mogą prowadzić do złego smarowania i w konsekwencji zatarcia silnika. Używaj jedynie oleju rekomendowanego przez producenta samochodu.

• Stary olej lub jego niewystarczająca ilość. W trakcie użytkowania olej silnikowy zmienia swoje właściwości i przestaje smarować elementy tak, jak powinien. Z biegiem czasu (zwłaszcza w przypadku starszych samochodów) oleju w układzie może też ubywać. Do warsztatów trafia sporo pojazdów z zatartym silnikiem, których kierowcy zignorowali zaświecenie się czerwonej kontrolki oznaczającej zbyt niski poziom oleju.
• Awaria jednostki napędowej. Czasem zatarcie silnika jest w mniejszym stopniu zależne od kierowcy, a wynika z innej usterki (choć oczywiście odpowiednia dbałość o elementy pojazdu zwiększa ich żywotność). Do zatarcia dochodzi np. wskutek awarii pompy oleju, zatkanego filtra oleju, przegrzania silnika w wyniku utraty płynu chłodzącego (np. spowodowanej pęknięciem przewodu elastycznego lub uszczelki pod głowicą) czy wad fabrycznych.

Czy zatarty silnik można naprawić?

Gdy kierowca zauważy problem z silnikiem na wczesnym etapie zacierania się, usterka może być stosunkowo prosta do usunięcia – być może wystarczy wymiana pompy oleju lub zapchanego filtra olejowego. Przywrócenie sprawności całkowicie zatartemu silnikowi nie ma z kolei uzasadnienia ekonomicznego – w takiej sytuacji jedynym wyjściem jest wymiana jednostki napędowej na sprawną. Gdy silnik w pełni się zatrze, uszkodzenia są tak rozległe, że dotykają większości jego elementów mechanicznych. Właśnie z tego powodu istotna jest profilaktyka. Co się na nią składa? Choćby regularne wymiany oleju. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów warto też bezzwłocznie skonsultować się z mechanikiem.

Ile kosztuje naprawa zatartego silnika?

Koszty naprawy zatartego silnika są zróżnicowane – zależą m.in. od typu silnika i tego, na jakim etapie usterki auto znajdzie się w warsztacie. Gdy problemem są zacierające się panewki, to koszt ich wymiany zaczyna się od ok. 1000 zł i może sięgnąć nawet kilku tysięcy złotych. Wymiana pierścieni tłokowych odchudzi portfel o kolejne kilka tysięcy złotych. W porównaniu do tych wydatków wymiana pompy oleju może wydawać się tania – w najlepszym przypadku wydatek wyniesie kilkaset złotych.

Właściciel samochodu znajdzie się w dużo gorszej sytuacji, gdy konieczna będzie całkowita wymiana zatartej jednostki napędowej. Koszt takiej operacji zaczyna się na kilku, a kończy nawet na kilkudziesięciu tysiącach złotych – w zależności od modelu pojazdu, tego czy montowany w nim nieuszkodzony silnik jest nowy, czy też używany i stawki za roboczogodzinę warsztatu.

Jak uniknąć zatarcia silnika?

Podstawową kwestią jest regularna wymiana oleju silnikowego i filtra oleju. Do niedawna zalecenia producentów aut były takie, by robić to po przejechaniu 10-15 tys. km. Sprawa była wówczas prosta – kierowca użytkujący swój samochód ze średnią częstotliwością (czyli przejeżdżający ok. 1000 kilometrów miesięcznie) wymieniał olej co roku, często robiąc to np. przy okazji obowiązkowych badań technicznych. Dziś, głównie ze względu na ekologię, coraz częściej używa się olejów long life, które wymienia się co ok. 30 tys. km. Dobrą praktyką nadal jest jednak wymiana oleju raz w roku – zwłaszcza gdy auto nie jest często używane.

Należy również szybko reagować na kontrolkę, która sygnalizuje zbyt niski poziom oleju w samochodzie. Gdy się ona zaświeci, nie trzeba jednak od razu porzucać auta na poboczu – wystarczy podjechać na najbliższą stację benzynową i tam kupić litrowe opakowanie odpowiedniego oleju (oznaczenie oleju na ogół znajduje się na karteczce pod maską).

Okresowo należy również kontrolować elementy napędzające pompę olejową, a także zwracać uwagę na wszelkie wycieki oleju. Nawet jeśli są niewielkie, to warto znać ich przyczynę.

Czy można się ubezpieczyć przed zatarciem silnika?

Zatarty silnik to poważny problem, którego nie należy bagatelizować – auto powinno jak najszybciej trafić do warsztatu. Kłopot w tym, że nawet wówczas, gdy symptomy wskazują na zatarcie silnika, dojazd do warsztatu jest ryzykowny, a czasem niemożliwy – pozostaje przetransportowanie auta na lawecie. I właśnie na taką okoliczność przydaje się ubezpieczenie assistance.

Assistance komunikacyjne dostępne w ofercie ubezpieczycieli działających na terenie Polski może zapewniać wsparcie po: awarii, wypadku lub kradzieży albo wszystkich wymienionych zdarzeniach – kombinacji jest co najmniej kilka. Jeżeli kierowca wykupi assistance, które zapewni mu holowanie po awarii, może liczyć na to, że pojazd z objawami zatartego silnika szybko trafi do najbliższego lub wybranego warsztatu.

Naszym okiem

Za zakupem ubezpieczenia assistance przemawia nie tylko bogata oferta firm ubezpieczeniowych, ale również cena tego produktu – to jedno z tańszych ubezpieczeń dostępnych wśród polis komunikacyjnych. Dodatkowo assistance można kupić wraz z OC bez wychodzenia z domu, za pośrednictwem kalkulatora Rankomat.pl.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych