Stacje ładowania samochodów elektrycznych co 60 km. Nowe przepisy UE w 2024 r.

Opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej rozporządzenie AFIR (Alternative Fuels Infrastructure Regulation) reguluje m.in. kwestię rozbudowy sieci stacji ładowania i tankowania paliw alternatywnych. Zgodnie z nim, w najbliższych latach nie tylko w Polsce, ale i na terenie innych państw członkowskich powstanie znacznie więcej publicznych punktów ładowania. 

Plan na najbliższe 6 lat zakłada m.in. rozmieszczenie stref ładowania co 60 km wzdłuż głównych tras i w każdym kierunku (na transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T) oraz zwiększenie mocy wyjściowej i wyposażenie ładowarek w możliwość płatności ad-hoc (czyli bez konieczności rejestrowania się u danego operatora lub zawierania z nim umowy).

Założenie Unii Europejskiej jest niezwykle optymistyczne – w niedalekiej przyszłości kierowcy będą mogli ładować pojazdy elektryczne tak łatwo jak tankują dziś auta spalinowe na tradycyjnych stacjach benzynowych. Ale czy w Polsce jest to realne?

Gdzie powstaną stacje ładowania samochodów elektrycznych?

Rozporządzenie o infrastrukturze paliw alternatywnych AFIR* nie pozostawia jednak wielkiego pola manewru - będzie ono obowiązywać w każdym państwie członkowskim - także w Polsce - bez potrzeby implementacji. Jakie cele wdrożeniowe zostały nam narzucone odgórnie? 

Zadania będą realizowane do 2025 r. lub 2030 r. i 2035 r. Przepisy dotyczą nie tylko dostępności różnych stacji ładowania dla samochodów osobowych, ale również pojazdów ciężarowych, statków pasażerskich i powietrznych. Na potrzeby artykułu wybraliśmy tylko najistotniejsze naszym zdaniem dla polskich kierowców.

Nowe stacje ładowania elektrycznych pojazdów lekkich - jak będą rozmieszczone?

Unijne regulacje zakładają, że wzdłuż drogowej sieci bazowej TEN-T (stanowiącej podstawę rozwoju sieci transportowej) oraz sieci kompleksowej TEN-T (zapewniającej łączność wszystkich regionów Unii) ogólnodostępne strefy ładowania samochodów elektrycznych będą rozmieszczone w każdym kierunku jazdy tak, aby maksymalna odległość między nimi wynosiła 60 km. Zapewni to bezproblemowe ładowanie samochodu elektrycznego, szczególnie podczas dalekich podróży.

Czy przewidziano więcej ładowarek o dużej mocy?

Jednocześnie, wzdłuż korytarzy transportowych sieci bazowej TEN-T:

• do 31 grudnia 2025 r. zostaną zainstalowane strefy ładowania zapewniające moc wyjściową na poziomie co najmniej 400 kW w tym co najmniej jeden punkt ładowania o mocy wyjściowej na poziomie co najmniej 150 kW;
• do 31 grudnia 2027 r. każda strefa ładowania zapewni moc wyjściową na poziomie co najmniej 600 kW w tym co najmniej dwa punkty ładowania o indywidualnej mocy wyjściowej na poziomie co najmniej 150 kW.

Wzdłuż drogowej sieci kompleksowej TEN-T:

• do 31 grudnia 2027 r., na co najmniej 50% długości drogowej, każda strefa ładowania zapewni moc wyjściową na poziomie co najmniej 300 kW w tym co najmniej jeden punkt ładowania o mocy wyjściowej min. 150 kW;
• do 31 grudnia 2030 r. każda strefa ładowania zapewni ww. moc wyjściową;
• do 31 grudnia 2035 r. każda strefa ładowania zapewni moc wyjściową na poziomie co najmniej 600 kW w tym co najmniej dwa punkty ładowania o indywidualnej mocy wyjściowej na poziomie co najmniej 150 kW.

Stacje ładowania samochodów elektrycznych z ułatwionymi formami płatności

Rozporządzenie o infrastrukturze paliw alternatywnych nie pozostawia także wątpliwości co do regulowania należności w punktach ładowania lub tankowania. Użytkownicy pojazdów elektrycznych oraz napędzanych wodorem mają mieć dostęp do szybkich form płatności, np. urządzeniami zbliżeniowymi oraz za pomocą kart płatniczych. Nie muszą przy tym posiadać abonamentu.

Stacja ładowania samochodów elektrycznych powinna zapewnić im także pełną przejrzystość cen - sposób wyświetlania cen paliw alternatywnych ma być podobny jak na stacjach benzynowych. Ponadto, operatorzy poszczególnych stacji ładowania samochodów elektrycznych i stacji tankowania powinni przekazywać klientom drogą elektroniczną pełne informacje o dostępności paliw alternatywnych, czasie oczekiwania oraz opłatach na stacjach.

Po co UE więcej stacji ładowania pojazdów elektrycznych?

Do 2050 roku Unia Europejska chce osiągnąć neutralność klimatyczną. Dokonać tego może zmniejszając m.in. zużycie paliw kopalnych w transporcie. Szybkie zastąpienie samochodów z silnikami spalinowymi autami elektrycznymi nie byłoby jednak możliwe bez zapewnienia kierowcom wystarczającej liczby punktów tankowania i ładowania pojazdów zasilanych paliwami alternatywnymi.

Wystarczy spojrzeć na „własne podwórko”, aby zauważyć, że Rada UE z nowymi przepisami zwiększającymi liczbę stacji ładowania elektryków przyjęła właściwy kierunek działania. Z podsumowania 2023 r. Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych wynika, że w 2023 r. liczba samochodów elektrycznych osobowych i użytkowych w naszym kraju wzrosła w stosunku do roku ubiegłego o 70%. W tym czasie kierowcom udostępniono tylko 1513 nowych punktów ładowania (wzrost r/r o 17%).

Liczba samochodów elektrycznych i stacji ładowania na polskich drogach   

Źródło: PSPA "Rok 2023 w polskiej elektromobilności"

Bez nowych stacji ładowania nie będzie możliwości swobodnego podróżowania autem elektrycznym

W raporcie „Rok 2023 w polskiej elektromobilności” Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) zwraca uwagę na zbyt wolno rozwijającą się infrastrukturę ładowania. Jak zauważa, w 2023 r. w Polsce uruchomiono 1513 punktów ładowania. To najlepszy wynik w historii. Tempo rozbudowy infrastruktury ładowania wciąż jest jednak znacznie niższe niż tempo rozwoju zeroemisyjnej floty, zaś rozwój sieci ogólnodostępnych ładowarek nadal opóźnia cały szereg poważnych barier systemowych.

Mapę stacji ładowania oraz więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule Mapa stacji ładowania samochodów elektrycznych

Rozwój floty pojazdów zasilanych energią elektryczną jest znacznie szybszy niż rozwój sieci ładowarek. Pod koniec 2019 r. na jeden ogólnodostępny punkt ładowania przypadały 4,2 samochody w pełni elektryczne. W 2021 r. ta proporcja wzrosła do poziomu 6,3, natomiast w 2023 już do 9,6. Powstaje więc realne ryzyko, że w przyszłości przed ładowarkami zaczną tworzyć się kolejki - szczególnie w lokalizacjach o dużym natężeniu ruchu. Konsekwencją tego może być z kolei ograniczenie popytu na rynku elektromobilności.

Polska elektromobilność - wyzwania i pytania o przyszłość

Aby osiągnąć ambitne cele unijne wynikające z rozporządzenia AFIR, zmienić musi się w Polsce nie tylko liczba ogólnodostępnych stacji ładowania, ale również ich rozmieszczenie.

Prawie 60% ogólnodostępnych stacji ładowania jest obecnie zlokalizowana w 37 miastach z liczbą mieszkańców powyżej 100 tys. Liderem jest Warszawa (590 punktów ładowania), Gdańsk (265), Szczecin (220), Poznań (199) i Kraków (194). Dla porównania, w Toruniu punktów ładowania jest już tylko 110, a w mniejszych miastach ich liczba jest znikoma. 

Rozbudowa infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych to oczywiście tylko jeden z kierunków, jakie przyjęła Unia Europejska w dziedzinie zrównoważonego transportu. Co do prognoz rozwoju rynku elektromobilności w Polsce, to zostało nam niestety jeszcze sporo do zrobienia. 

*Rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR) stanowi część pakietu Fit for 55. Ma on na celu umożliwienie redukcji emisji gazów cieplarnianych netto do 2030 r. o co najmniej 55% w porównaniu z poziomem z 1990 r., a także osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 r.