Czy zmiana przepisów oznacza zakaz parkowania auta na chodniku?

Przynajmniej tak będzie nazywana w przepisach i urzędowych dokumentach, bo zapewne kierowcy ciągle będą potocznie mówili o parkowaniu na chodniku. Zapraszamy do artykułu, w którym wyjaśniamy, na czym mają polegać zmiany wchodzące wraz z nowelizacją ustawy.

Czym jest chodnik według nowych przepisów?

21 września 2022 r. wchodzą w życie zapisy Ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z nimi, zmieni się definicja chodnika oraz zostaną wyodrębnione strefy w pobliżu chodnika i ulicy, które do tej pory nie miały swojej nazwy. 

Przejdźmy do szczegółów. To, czym jest chodnik, definiuje Prawo o ruchu drogowym w art. 2 pkt 9. Mówi on, że chodnik to: 

„część drogi przeznaczona do ruchu pieszych”.

Od 21 września 2022 r. ten punkt otrzyma brzmienie: 

„chodnik – część drogi dla pieszych przeznaczona wyłącznie do ruchu pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch”.

Co to oznacza dla kierujących i pieszych? Po kolei – czytamy, że chodnik stanie się częścią „drogi dla pieszych”. „Droga dla pieszych” to całkiem nowa definicja. Do tej pory przepisy nie przewidywały istnienia takiej strefy, a chodnik był częścią drogi rozumianej jako całość. Chodnik (w potocznym rozumieniu i w rozumieniu przepisów, które przestaną obowiązywać 20 września) to budowla drogowa ograniczona (zazwyczaj) z dwóch stron krawężnikami. Od 21 września, to budowla przestanie być (w myśl przepisów) chodnikiem, a stanie się drogą dla pieszych. W efekcie to właśnie z tej drogi zostanie wyodrębniona strefa zwana chodnikiem, przeznaczona jedynie dla  pieszych.

Podsumowując:

• Chodnik obecnie to część drogi przeznaczona dla ruchu pieszych.
• Chodnik wg przepisów obowiązujących od 21 września 2022 r. to część drogi dla pieszych, którą można poruszać się wyłącznie pieszo lub z pomocą urządzeń wspomagających ruch.

Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym do pieszych zalicza się także osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich, pchające wózek dziecięcy (pieszym jest zarówno opiekun, jak i dziecko znajdujące się w wózku) oraz dzieci do lat 10 kierujące rowerem pod opieką osoby dorosłej. Natomiast urządzeniami wspomagającymi ruch, o których mówi nowa definicja chodnika, są urządzenia lub sprzęt sportowo-rekreacyjny, przeznaczony do poruszania się osoby w pozycji stojącej, napędzane siłą mięśni (np. rolki, wrotki, deskorolki).

Jak zmiana przepisów wpłynie na pieszych?

Nowe przepisy, choć są obszerne i zawiłe, tak naprawdę nie zmieniają nic lub niewiele. Nowelizacja ustawy bardziej porządkuje prawo, niż wprowadza w nim namacalne zmiany. Chodnik, tak jak obecnie, tak samo i po zmianie prawa, będzie służył, przede wszystkim, do chodzenia po nim, a po spełnieniu pewnych warunków – także do parkowania.

Jedyna istotna zmiana odczuwalna dla pieszych, zadzieje się, ale w przyszłości. Wchodzi bowiem w życie rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 24 czerwca 2022 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych. Zgodnie z nim, chodniki, które dopiero zostaną zbudowane, będa musiały mieć m.in. 1,8 m szerokości (dzisiejsze minimum to 1,5 m). Od tej zasady, podobnie jak obecnie, został wprowadzony wyjątek i w niektórych przypadkach dopuszczalne będzie zbudowanie chodnika o szerokości 1 m.

Tym samym jedyna zmiana, którą odczują osoby poruszające się chodnikiem, jest taka, że być może będzie trochę luźniej, gdyż chodniki staną się szersze. Napisaliśmy, że być może będzie luźniej, ponieważ wciąż będzie dopuszczalne parkowanie na chodniku, o ile pozostawi się m.in. 1,5 m wolnej przestrzeni dla pieszych. W związku z tym, z chodnika o szerokości 1,8 m trzydzieści centymetrów może „zabrać” parkujące auto, więc dla pieszego pozostanie 1,5 m, czyli dokładnie tyle samo, ile przepisy nakazują pozostawić obecnie.

Czy można parkować samochód na chodniku po zmianie przepisów?

Dotychczasowa definicja chodnika jest intuicyjna i zrozumiała. Nawet osoba, która nigdy nie wczytywała się w przepisy, zdaje sobie sprawę, że chodnik służy głównie do ruchu pierwszego, a po spełnieniu pewnych warunków, mogą na nim również parkować auta. Wprowadzenie w definicję ważnego słowa „wyłącznie” (chodnika jako części drogi przeznaczonej wyłącznie do ruchu pierwszych – przyp. redakcji) może sugerować, że inne użytkowanie chodnika niż chodzenie po nim (a więc i parkowanie samochodu), będzie zabronione. Nie do końca jest to prawda.

Ministerstwo Infrastruktury zabrało głos w sprawie i zapewniło, że nowe przepisy nie zmieniają obowiązującej możliwości zatrzymania lub parkowania samochodu na chodniku.

Po zmianie przepisów zatrzymanie lub postój samochodem o masie do 2,5 tony wciąż będą możliwe, o ile wolna część chodnika (do dyspozycji pieszych) będzie miała szerokość minimum 1,5 m. Czyli nie zmieni się nic w stosunku do obecnych przepisów.

Skąd zatem całe zamieszanie i szerzenie się nieprawdziwych informacji? Przyczyną jest najprawdopodobniej rozdźwięk w rozumieniu pojęcia „chodnik”. Przeciętny użytkownik drogi dzieli ją na dwie części: jezdnię/ulicę (po której poruszają się pojazdy) i chodnik. Zasadniczo po chodniku się chodzi, ale w części chodnika od strony ulicy można zaparkować (po spełnieniu warunku odstępu 1,5 m). Do tej pory ną tę część chodnika, na której można parkować, mówiło się po prostu chodnik. Wraz z nowymi przepisami ta sama strefa zyska swoją odrębną nazwę – pas buforowy. Skąd ma być wiadomo, gdzie kończy się pas buforowy, a zaczyna chodnik? Chodniki mają zostać oznaczone.

Zatem: 

• do 20 września kierowcy mogą parkować na części chodnika od strony ulicy (po spełnieniu warunku 1,5 metra wolnej przestrzeni),
• od 21 września kierowcy mogą parkować na pasie buforowym (który to pas do 21 września był częścią chodnika).

Czy można poruszać się rowerem po chodniku po zmianie przepisów?

Rowerzyści (jak również użytkownicy hulajnóg) nie będą mogli poruszać się nimi po chodniku. Nie oznacza to, że będą musieli wyjechać swoimi pojazdami na jezdnie dla samochodów. Wciąż będą dostępne dla nich drogi dla rowerów (popularnie nazywane drogami rowerowymi) lub drogi dla rowerów i pieszych. 

Te drugie potocznie zwane są ciągami pieszo-rowerowymi i oznacza się je znakami C-13 (droga dla rowerów) i C-16 (droga dla pieszych). Położenie symboli na znaku mówi o sposobie, w jakim odbywa się ruch na drodze. Jeśli znak jest podzielony poziomą kreską, oznacza to, że po całej drodze mogą poruszać się zarówno rowerzyści, jak i piesi. Natomiast pionowa kreska symbolicznie dzieli drogą na dwie strefy – po jednej jej stronie mogą chodzić wyłącznie piesi, a po drugiej wyłącznie jeździć rowerzyści.

Nowe przepisy nie zmieniają nic w tej kwestii z tą różnicą, że „droga dla rowerów i pieszych” (tak nazywa się ta droga w przepisach) oficjalnie zmienia nazwę i staje się „drogą dla pieszych i rowerów”. W uzasadnieniu ustawy napisano, że zmiana kolejności słów jest logiczną konsekwencją faktu, że to piesi mają pierwszeństwo na drodze tego typu.

Jakie jeszcze zmiany wprowadzają nowe przepisy?

Przepisy ujednolicają nomenklaturę dotyczącą dróg – wprowadzają nowe pojęcia lub zmieniają znaczenie istniejących. Ustanawiają istnienie np. dotychczas niezdefiniowanej części, którą nazywają „drogą dla pieszych”. Obecnie obszar zajmowany przez drogę dla pieszych, potocznie nazywany jest chodnikiem. Zmiana ustawy dzieli drogę dla pieszych na trzy strefy:

• pas buforowy – czyli tę część od strony jezdni, przeznaczoną do zatrzymywania się i parkowania samochodów,
• pas obsługujący – tj. część po drugiej stronie od pasa buforowego, znajdującą się zazwyczaj wzdłuż budynków i przeznaczoną do zbudowania tam schodów do budynku, podjazdu dla niepełnosprawnych, obiektów małej architektury itp.,
• chodnik – część pomiędzy pasem buforowym a pasem obsługującym, która służy wyłącznie do tego, aby poruszali się po niej piesi i osoby korzystające z urządzeń wspomagających ruch.

Nowe przepisy dokładnie precyzują zasady poruszania się hulajnogami po drodze. Przepisy, które weszły w życie w maju 2021 r., są niejasne i budzą wątpliwości odnośnie dopuszczalności poruszania się tymi pojazdami po jezdni w przypadku, gdy na drodze nie ma drogi dla rowerów, drogi dla pieszych i rowerów oraz drogi dla pieszych. Nowe przepisy od 21 września 2022 r. konkretyzują tę kwestię.