Oblicz składkę

Gorącym tematem wśród kierowców bywa czasami kwestia dotycząca pierwszeństwa pieszych na przejściach. Obecnie pieszy ma bezwzględne pierwszeństwo na pasach, z nielicznymi wyjątkami. Istotne zmiany w tej sferze zaszły 1 czerwca 2021 r. Czy w trzecią rocznicę od nowelizacji ustawy można mówić o widocznej poprawie bezpieczeństwa?

Z tego artykułu dowiesz się:

W 2023 roku doszło do 2901 wypadków na przejściach dla pieszych, w których śmierć poniosły 143 osoby, a 2935 zostało rannych. Przed zmianą przepisów, czyli w 2020 r. policja odnotowała mniej takich zdarzeń (2871). Zginęło w nich więcej osób niż w roku ubiegłym (213), ale odnotowano mniej rannych (2794).

Znajdź OC już od 329zł!
Bez wychodzenia z domu

  • Ceny OC w 3 minuty
  • Oferty kilkunastu towarzystw ubezpieczeniowych
  • Pomoc 200 agentów
Porównaj oferty oc i ac

Przypominamy aktualne przepisy dotyczące udzielania pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na pasach, podpowiadamy kto i kiedy powinien zachować szczególną ostrożność oraz sprawdzamy, jak poważny jest obecnie problem wypadków z udziałem pieszych.  

Bezpieczeństwo pieszych w 2024 r – jakie obowiązują przepisy na przejściu dla pieszych?

Jak już wspomnieliśmy, 1 czerwca 2021 roku weszły w życie zmiany w przepisach. Artykuł 13 Ustawy Prawo o ruchu drogowym zmienił brzmienie w dość istotny sposób.

Co mówi prawo?

Treść art. 13 Ustawy Prawo o ruchu drogowym przed 1 czerwca 2021 r.:

Pieszy, przechodząc przez jezdnię lub torowisko, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, korzystać z przejścia dla pieszych. Pieszy znajdujący się na tym przejściu ma pierwszeństwo przed pojazdem.

Aktualna treść art. 13 Ustawy Prawo o ruchu drogowym:

Pieszy wchodzący na jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko albo przechodzący przez te części drogi jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz korzystać z przejścia dla pieszych. (…) Pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju.

Co zmiany przepisów na przejściach dla pieszych oznaczają w praktyce?

Przed nowelizacją ustawy pierwszeństwo miał pieszy, który już znajdował się na przejściu. Kierujący pojazdem musiał mu to umożliwić, czyli zatrzymać się i przepuścić. Jeśli żaden z pojazdów nie ustąpił pieszemu, nie mogło być mowy o jego pierwszeństwie. Po zmianie przepisów, pieszy ma pierwszeństwo zanim wejdzie na jezdnię lub torowisko, jeżeli tylko zdradza chęć wejścia na przejście, np. rozgląda się, kieruje się w stronę wyznaczonego przejścia dla pieszych czy zwalnia.

Jak rozpoznać, że pieszy chce wejść na pasy?

Wypowiedź eksperta

Wchodzenie na przejście, dające pieszemu pierwszeństwo przed pojazdem, rozpoczyna się (…) w momencie, gdy zachowanie danej osoby będzie można obiektywnie rozpoznać i potraktować jako zmierzanie do przekroczenia jezdni w obrębie danego przejścia. Jeśli więc w klarownej sytuacji na drodze pieszy równym krokiem idzie przed siebie, obraca się w obie strony, tak że monitoruje sytuację na drodze, i w równym tempie zbliża się do przejścia, to choćby znajdował się 5 metrów od jezdni ma już pierwszeństwo przed pojazdami zbliżającymi się do przejścia.
dr Mikołaj Małecki, wykładowca prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim
 

Podsumowując:

  • Zbliżając się do przejścia dla pieszych kierujący pojazdem powinien zachować szczególną ostrożność – zwolnić i zwrócić uwagę na zachowanie osób zbliżających się do krawędzi jedni;
  • Jeżeli kierowca zauważy, że pieszy rozgląda się lub mową ciała w inny sposób daje znaki świadczące o tym, że chce przejść na drugą stronę ulicy, powinien zatrzymać się przed przejściem dla pieszych i udzielić mu pierwszeństwa;
  • Pieszego również obowiązuje zasada zachowania szczególnej ostrożności - podchodząc do pasów powinien rozejrzeć się i ocenić czy dojście do przeciwległej krawędzi jezdni będzie bezpieczne.

Przejście dla pieszych – czego nie wolno pieszemu?

Niemal codziennie słyszymy w mediach ogólnokrajowych czy regionalnych o tragediach na przejściach dla pieszych. Czasami nie jest to wina kierowców - na przykład, gdy pieszy w ostatniej chwili wejdzie pod koła pojazdu i spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu. Niejednokrotnie jest on zaabsorbowany czymś innym - słuchaniem muzyki czy rozmową przez telefon.

Wspomniane zachowanie jest niedopuszczalne i zostało wyraźnie wymienione w przepisach jako „zabronione zachowanie pieszego”. Sytuacji, w których to nie kierowca, a pieszy łamie przepisy drogowe, jest oczywiście znacznie więcej.

Co mówi prawo?

Zgodnie z art. 14 Ustawy prawo o ruchu drogowym, pieszemu zabrania się:

1) wchodzenia na jezdnię lub drogę dla rowerów:

a) bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych,

b) spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi;

2) przechodzenia przez jezdnię lub drogę dla rowerów w miejscu o ograniczonej widoczności drogi;

3) zwalniania kroku lub zatrzymywania się bez uzasadnionej potrzeby podczas przechodzenia przez jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko;

4) przebiegania przez jezdnię lub drogę dla rowerów;

5) chodzenia po torowisku;

6) wchodzenia na torowisko, gdy zapory lub półzapory są opuszczone lub opuszczanie ich rozpoczęto;

7) przechodzenia przez jezdnię lub drogę dla rowerów w miejscu, w którym urządzenie zabezpieczające lub przeszkoda oddzielają drogę dla pieszych lub drogę dla pieszych i rowerów od jezdni lub drogi dla rowerów, bez względu na to, po której stronie jezdni one się znajdują;

8) korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko, w tym również podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście dla pieszych – w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, drodze dla rowerów, torowisku lub przejściu dla pieszych.

Uwaga! Masz pierwszeństwo na przejściu dla pieszych? Pomimo tego, stosuj metodę ograniczonego zaufania do kierowcy nadjeżdżającego pojazdu. Choć teoretycznie samochód powinien się zatrzymać przed przejściem, to warto zakładać odstępstwo od normy, np. w sytuacji, gdy kierowca jest pijany lub pod wpływem substancji odurzających, celowo nie zwalnia, nie dostosował prędkości do warunków na drodze, jest pod wpływem silnych emocji, ma niesprawny samochód czy problemy zdrowotne lub po prostu nie uważa (np. rozmawia przez telefon).

Kiedy pieszy nie ma pierwszeństwa na przejściu?

Obowiązujące przepisy stawiają pieszych na uprzywilejowanej pozycji, ale czasami to właśnie piesi są zobligowani do ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi. Powyżej wspomnieliśmy już o tym, że pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, jednak z wyłączeniem tramwaju. Poza tym, pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom, gdy:

  • Na przejściu działa sygnalizacja świetlna – powinien oczywiście najpierw poczekać na zapalenie się zielonego światła;
  • Pieszy przechodzi przez przejście dwuetapowe - na drodze dwujezdniowej pieszy ma pierwszeństwo tylko na tym pasie ruchu, po którym zamierza przejść. Także na jezdni przedzielonej wysepką, pierwszeństwa musi udzielić mu tylko kierowca poruszający się wspomnianym pasem ruchu.

  • Pieszy korzysta z przejścia sugerowanego, czyli nieoznakowanego, dostosowanego technicznie do przekraczania przez pieszych jezdni, drogi dla rowerów lub torowiska.

Zmiany w kodeksie drogowym a statystyki – czy w 2024 r. widać poprawę?

Niestety odsetek zdarzeń drogowych na przejściach dla pieszych był i nadal jest bardzo wysoki. Z raportu KGP „Wypadki drogowe w Polsce w 2023 r.” wynika, że w ubiegłym roku na pasach doszło aż do 13,9% ogółu wszystkich wypadków (2. pozycja wg miejsc powstawania wypadków). W 2020 roku, czyli przed wprowadzeniem zmian w przepisach, ten udział wynosił 12,2%. Największy spadek liczby takich zdarzeń odnotowano w 2021 r.

Wypadki drogowe na przejściach dla pieszych i ich skutki w latach 2020 - 2023

RokLiczba wypadków*% ogółu wypadkówZabiciRanni
20202 87112,22132794
20212 58611,31592 576
20222 69312,61612 709
20232 90113,91432 935

źródło: Raporty KGP, wypadki drogowe w latach 2020 - 2023

*dot. wypadków z pieszymi jak też innych, np. wypadku rowerzysty przejeżdżającego przez przejście dla pieszych

Czy to oznacza, że nowelizacja ustawy zwiększająca prawa pieszych na przejściach nie była trafionym pomysłem? Taki wniosek byłby z pewnością zbyt śmiały i nie poparty dostateczną liczbą danych. Surowe kary dla kierowców zdecydowanie mają wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa przechodniów. Z obawy przed sankcjami większość z nich bardziej uważa w okolicach przejść dla pieszych. Niestety, czasami wina nie leży po ich stronie.

Na wzrost liczby wypadków na przejściach dla pieszych wpływ może mieć również wiele innych czynników, m.in. natężenie ruchu drogowego, lokalizacja przejścia dla pieszych i jego oznakowanie czy właściwe oświetlenie wyznaczonego odcinka drogi. 

Co warto wiedzieć

  • Od 1 czerwca 2021 pieszy z zamiarem wejścia na przejście ma pierwszeństwo przed samochodem.
  • Pieszy nie ma pierwszeństwa na przejściu dla pieszych, gdy działa na nim sygnalizacja świetlna, jest to przejście sugerowane lub gdy przechodzi przez przejście dwuetapowe (pierwszeństwo dotyczy tylko tego pasa, przez który zamierza on właśnie przejść).
  • Nie tylko kierowcy, ale i piesi powinni zachować szczególną ostrożność w obrębie przejść dla pieszych.
  • Zgodnie z ustawą Prawo o ruchu drogowym, do zabronionego zachowania pieszego zalicza się m.in. wchodzenie na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd i korzystanie z telefonu komórkowego.
  • W 2023 roku na przejściach dla pieszych doszło do 2901 wypadków. Śmierć w nich poniosły 143 osoby, a 2935 zostało rannych.

Najczęściej zadawane pytania o ruch pojazdów na na przejściu dla pieszych

  1. Jaki mandat grozi za przechodzenie przez przejście z telefonem w ręku?

    Kodeks drogowy zabrania pieszemu korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia czy przechodzenia przez przejście dla pieszych. Chodzi tutaj o taki sposób ich użycia, który może prowadzić do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na drodze. Oznacza to, że za samo trzymanie telefonu w ręku nie przewidziano żadnej kary. Jeśli jednak prowadzisz rozmowę telefoniczną, czytasz, oglądasz film czy wykonujesz inną czynność za pomocą urządzenia elektronicznego, np. telefonu, podczas przechodzenia przez jezdnię, to możesz zostać ukarany mandatem karnym w wysokości 300 złotych. 

  2. Kto odpowiada za wypadek na przejściu dla pieszych?

    Winnym jest ten uczestnik ruchu drogowego, który złamał przepisy. Jeżeli kierowca potrąci pieszego na pasach, to grozi mu kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat – jej wymiar zależy m.in. od stopnia doznanego przez poszkodowanego uszczerbku na zdrowiu.

  3. Jaki mandat grozi kierowcy za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu?

    Za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu dla pieszych kierowca zapłaci mandat w wysokości 1500 zł lub 3000 zł, jeżeli popełni takie wykroczenie kolejny raz w ciągu 2 lat. Mniejsza kara (300 zł) dotyczy kierującego pojazdem, który lekceważy obowiązek zatrzymania, aby umożliwić pieszym dostęp do pojazdów komunikacji publicznej (gdy np. na przystanku nie ma wysepki dla pasażerów).

  4. Jaki mandat grozi pieszemu za nieprawidłowe przechodzenie przez jezdnię na pasach?

    Pieszy może zostać ukarany m.in. za wejście na jezdnię bezpośrednio przed jadący samochód. Gdy do takiego wykroczenia dojdzie na przejściu dla pieszych, kara wyniesie 150 zł. Mandat zostanie podwyższony o 50 zł, jeżeli będzie to inne miejsce. 

  5. Czy za nieprzepuszczenie pieszego na pasach można dostać punkty karne?

    Tak. Za takie naruszenie przewidziano od 6 do 15 punktów karnych. Najwyższy wymiar kary dotyczy osób, które ominęły pojazd jadący w tym samym kierunku, który się zatrzymał, aby ustąpić pierwszeństwa pieszemu. Karę zapłacą także kierowcy, którzy wyprzedzili inny pojazd na przejściu lub bezpośrednio przed nim oraz nie ustąpili pierwszeństwa pieszemu, który znajdował się na przejściu lub wchodził na pasy.

  6. Czy po wypadku na przejściu dla pieszych działa polisa OC?

    Tak – złamanie przepisów ruchu drogowego przez kierowcę nie zwalnia towarzystwa ubezpieczeniowego z odpowiedzialności za szkodę. Dlatego tak ważne jest posiadanie obowiązkowego ubezpieczenia pojazdu. Oczywiście, od tej reguły przewidziano wyjątki. Należą do nich m.in. jazda po alkoholu czy ucieczka z miejsca zdarzenia. Wówczas ubezpieczyciel wypłaci poszkodowanemu należne świadczenie, ale później zwróci się do kierowcy o zwrot poniesionych kosztów (w drugim przypadku – gdy uda się go ustalić).

  7. Jakie są najważniejsze zasady poruszania się po jezdni kolumny pieszych?

    Kodeks drogowy wskazuje m.in., że przemarsz kolumny pieszych odbywa się tylko prawą stroną jezdni (z wyjątkiem dzieci w wieku do 10 lat). W przypadku takich uczestników ruchu, piesi idący jezdnią poruszają się maksymalnie czwórkami (w kolumnie wojskowej liczba pieszych idących jezdnią obok siebie wynosi 6, a dzieci do lat 10 tylko dwóch pieszych). Kolumna pieszych nie może przy tym zajmować więcej niż połowy szerokości jezdni.