Sygnalizacja świetlna – jakie są rodzaje świateł i jak działają?

Zielone światło oznacza możliwość jazdy, zaś sygnał czerwony nakazuje zatrzymanie pojazdu i zakaz wjazdu za sygnalizator - interpretacja sygnalizacji świetlnej wydaje się dziecinnie prosta. W rzeczywistości jest to jednak nieco bardziej złożone i nie każdy z uczestników ruchu drogowego stosuje się do przepisów związanych z określonym kolorem na sygnalizatorze.

Przypomnijmy dane pochodzące z raportu policji za 2022 rok. Wykazano w nim, że 1 084 wypadków drogowych (5,1% ogółu wypadków w całym roku) spowodowali piesi. Do 96 takich zdarzeń doszło w wyniku wejścia pieszego na jezdnię na czerwonym świetle. Rowerzyści spowodowali natomiast 30 wypadków, ignorując czerwone światło. Do sygnalizacji świetlnej nie zawsze stosują się też kierowcy pojazdów, którzy w 2022 roku z tego powodu doprowadzili do aż 307 wypadków. Zginęło w nich 14 osób, a 385 zostało rannych. Czy za te niechlubne statystyki odpowiada nieznajomość zasad sygnalizacji, brawura, a może zwykła nieostrożność?

Sprawdźmy, jakie są rodzaje sygnalizacji świetlnej, co oznaczają poszczególne sygnały w ruchu drogowym i zobaczmy, z czego mogą wynikać problemy ze stosowaniem się do nich.

Dlaczego sygnalizacja świetlna ma tak duże znaczenie?

Sygnalizatory świetlne ustawiane przy drodze mają pełnić funkcję porządkującą i organizacyjną. Poszczególne kolory pomagają:

• określić pierwszeństwo przejazdu na skrzyżowaniach dróg,
• regulować przepustowość (rozładowywać korki),
• spowalniać pojazdy poruszające się zbyt szybko.

Stosując się do konkretnych świateł, pośrednio komunikujesz się z innymi uczestnikami ruchu, unikając np. stłuczki czy nawet poważniejszego wypadku. Poza tym odpowiednie wyregulowanie świateł w tak kluczowych miejscach na drodze, jak przejścia w pobliżu szkoły czy przedszkola, zmusza do ograniczenia prędkości i naturalny sposób zapobiega kolizji między kierowcą a pieszym. 

Z kolei tzw. "zielona fala", czyli ustawienie sekwencji sygnalizacji świetlnej na dłuższym odcinku ulicy umożliwia kierowcy przejechanie go z dozwoloną prędkością bez konieczności ciągłego zwalniania i zatrzymywania się na czerwonym świetle, jeśli sygnalizatory znajdują się w niewielkiej odległości od siebie.

W celu takiej regulacji stosuje się trzy kolory podstawowe:

• zielony,
• żółty,
• czerwony.

W hierarchii znaków i sygnałów drogowych nad sygnalizacją świetlną znajdują się jedynie osoby uprawnione do kierowania ruchem, np. funkcjonariusze policji. O tej kwestii dokładnie mówi art. 5 Ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Sygnalizacja świetlna to zatem swoiste narzędzie do sterowania ruchem, które dostosowuje się m.in. do warunków panujących w danym otoczeniu. Obecnie w niektórych miejscach funkcjonuje już inteligentna sygnalizacja świetlna - cykle zmian kolorów dostosowują się np. do natężenia ruchu. Niektóre sygnalizatory mogą nawet wykrywać na drodze pojazdy uprzywilejowane.

Przy natężeniu ruchu pojazdów nawet bardzo dobra znajomość przepisów może zawieść - zarówno dla kierujących pojazdami, jak i pieszych światła to duże ułatwienie, jednak nawet przy sygnalizacji świetlnej należy zachować szczególną ostrożność.

Jak działa sygnalizacja świetlna?

Sygnały świetlne nadawane są w ramach określonych cykli. Jeśli z jednej strony drogi dla kierowców pali się światło zielone, pozostali mają  zakaz wjazdu za sygnalizator - wskazuje na to światło czerwone - lub mogą skręcić warunkowo (po ustąpieniu pierwszeństwa przejazdu).

Zobacz też: Czym jest zasada prawej ręki i kiedy ją stosować? | Rankomat.pl

W nowoczesnych systemach sygnalizacji świetlnej długość cykli na poszczególnych drogach regulowana jest za pomocą kamer zamontowanych nad światłami. Rejestrują one liczbę przejeżdżających pojazdów i w zależności od potrzeby wydłużają lub skracają długość trwania światła zielonego czy czerwonego dla każdego kierunku jazdy. Istnieją też urządzenia nadające sygnały przeznaczone tylko dla konkretnego typu pojazdów, np. tramwajów. Osobną sygnalizację mają także piesi oraz rowerzyści.

Co do zasady na drogach o dużym natężeniu ruchu poszczególne kolory świateł trwają nieco dłużej niż na rzadziej uczęszczanych odcinkach. Aby sygnalizacja świetlna jak najbardziej ułatwiała, a nie utrudniała, funkcjonowanie w ruchu drogowym, wprowadza się liczne dodatkowe rozwiązania. Na przykład piesi mogą korzystać ze specjalnych przycisków umieszczonych na słupach z sygnalizatorami, dzięki czemu zielony sygnał do przejścia przez jezdnię pojawia się znacznie szybciej.

Co oznaczają kolory sygnalizacji świetlnej?

Kierowcy samochodów, motocykliści czy rowerzyści powinni być wyczuleni na trzy kolory sygnalizacji świetlnej. Natomiast światła dla pieszych nadawane są w systemie zielony-czerwony. Podstawowe znaczenie poszczególnych kolorów jest następujące:

• sygnał zielony - wejście lub wjazd za sygnalizator jest możliwy,
• sygnał żółty - wjazd za sygnalizator jest zakazane, ponieważ po chwili zapali się czerwone światło,
• sygnał czerwony - wejście lub wjazd za sygnalizator jest bezwzględnie zakazany.

Co ważne, od tej zasady istnieją wyjątki. Jeśli bowiem kierowca lub rowerzysta nie ma możliwości bezpiecznego zatrzymania się przed sygnalizacją świetlną ze względu na prędkość, może wjechać za sygnalizator, na którym pali się żółte światło.

Sygnał świetlny obowiązuje więc na drodze zarówno osoby prowadzące samochody, motocykle czy inne pojazdy, jak i rowerzystów i pieszych. Dla sprawniejszej organizacji ruchu wprowadzono dla nich oddzielne sygnalizatory. Przyjrzyjmy się temu, jak powinna wyglądać interpretacja świateł w przypadku każdej z tych grup uczestników ruchu drogowego.

Sygnalizacja świetlna na zmotoryzowanych

W tym przypadku sygnały świetlne nadawane przy drodze są najbardziej złożone. Kierowcy muszą zwracać uwagę przede wszystkim na trzy rodzaje sygnalizacji świetlnej:

• kolizyjne: sygnalizator S-1,
• pozwalające na warunkowy skręt: sygnalizator S-2,
• bezkolizyjne (warunkowe): sygnalizatory S-3.

Sygnalizator S-1 nadaje sygnały ogólne, czyli pełne światła w trzech wspomnianych kolorach. Oto, co komunikuje każde z nich.

Sygnał zielony

Kierowca może wjechać za sygnalizator, jednak tylko wtedy, gdy:

• nie utrudni tym samym opuszczenia jezdni rowerzystom i pieszym,
• ruch na skrzyżowaniu na to pozwala,
• zdąży opuścić skrzyżowanie zanim pojawi się czerwone światło.

Sygnał żółty

Kierowca nie może wjechać za sygnalizator, chyba że:

• w momencie gdy pali się światło żółte jest blisko sygnalizatora,
• nie może zatrzymać pojazdu bez gwałtownego hamowania.

Uwaga! Żółte światło oznacza, że za chwilę na sygnalizatorze pojawi się czerwone.

Sygnał czerwony

Kierowca pod żadnym pozorem nie może wjechać za sygnalizator.

Na drodze można spotkać również sygnalizator S-2, który pozwala kierowcy na skręt, jeśli warunki ruchu na to pozwalają.

Jeśli na S-2 pali się światło czerwone, ale obok jednocześnie widnieje zielona strzałka, możliwe jest skręcanie po stronie wskazanej strzałką na najbliższą na skrzyżowaniu jezdnię. Warunek jest jeden - kierowca musi zatrzymać się przed sygnalizacją świetlną i sprawdzić, czy nie doprowadzi do utrudnień wobec innych uczestników ruchu.

Sygnalizatory z grupy S-3 nazywane są także kierunkowymi. Wjazd za sygnalizator nie wymaga wówczas ustąpienia pierwszeństwa, ponieważ w innych miejscach skrzyżowania z tym kierunkiem ruchu pali się światło czerwone. Również żaden pieszy nie powinien się wówczas pojawić na przejściu. Co oznaczają poszczególne sygnalizatory kierunkowe?

Sygnalizator S-3

Sygnały świetlne nadawane przez to urządzenie to komunikaty dla kierowców jadących w kierunkach wskazanych strzałką. Sygnał zielony na S-3 oznacza, że jadąc w wybranym kierunku nie dojdzie do kolizji z innym pojazdem czy pieszym. Ten typ sygnalizatora może znajdować się wyłącznie po lewej stronie drogi.

Sygnalizator S-3a

Jest to sygnalizator kierunkowy dla osób jadących na wprost oraz pojazdów skręcających ze skrajnego lewego pasa ruchu. Te sygnały świetlne przeznaczone są dla kierowców jadących w kierunkach wskazanych strzałką. Podobnie jak w przypadku S-3, sygnalizator kierunkowy S-3a może znajdować się tylko z lewej strony drogi. Opuszczenie skrzyżowania przy zielonym świetle nie spowoduje utrudnienia ruchu innym kierowcom czy pieszym.

Sygnalizator S-3b

Tym razem to świetlny komunikat dla kierowców jadących na wprost lub skręcających w prawo. Tutaj także nie ma mowy o kolizji z innymi uczestnikami ruchu. Urządzenie S-3b zawsze będzie znajdowało się z naszej prawej strony.

Sygnalizator S-3c

To sygnalizatory nadające komunikaty dla tych kierowców, którzy zamierzają jechać na wprost na skrzyżowaniu. Jak w przypadku każdego innego sygnalizatora kierunkowego, możesz być pewien, że przy przejeździe nie występuje kolizja z innym pojazdem i pieszym.

Sygnalizator S-3d

To sygnalizator kierunkowy w prawo. Jeśli zajmujesz właśnie prawy pas ruchu i zamierzasz skręcić w tę stronę, nie musisz obawiać się stłuczki czy utrudnień w ruchu przy pojawieniu się znaku w kształcie zielonej strzałki.

Sygnalizator S-3e

W tym przypadku wjazd za sygnalizator także nie powoduje żadnej kolizji - jeśli pali się na nim zielona strzałka, możesz bez obaw skręcać w lewo.

Sygnalizator S-3f

Stojąc przed sygnalizatorem S-3f wiesz, że możesz poruszać się w kierunku wskazanym strzałką. W tym przypadku do wyboru masz skręt w lewo lub możliwość zawrócenia.

Sygnalizator S-3g

To urządzenie nadające sygnały przeznaczone tylko dla osób zawracających. Na podstawie tych świateł nie można skręcać.

Sygnalizator S-3h

Tak jak inne sygnalizatory kierunkowe, tak i S-3h dotyczy kierujących jadących w kierunkach wskazanych strzałką (strzałkami). Interpretacja tych sygnałów nie sprawia większych problemów.

Sygnalizator S-4

Ponadto kierowcy mogą spotkać się ze znakiem świetlnym S-4, który wskazuje na możliwość lub zakaz wjazdu na konkretny pas ruchu, jeśli na jezdni jest ich więcej - znajdują się zwykle na drogach szybkiego ruchu, jak np. autostrady:

• sygnał zielony - zezwolenie na wjazd na pas ruchu, nad którym znajduje się sygnalizator,
• sygnał czerwony - zakaz wjazdu na pas ruchu, nad którym znajduje się sygnalizator.

Sygnalizator S-7

Ostatnim z sygnalizatorów, na który zwracać uwagę powinni kierowcy jest S-7. Stała lub migająca strzałka w kolorze żółtym oznacza nakaz opuszczenia pasa ruchu, nad którym sygnalizator jest umieszczony. Kierowca musi wjechać na część jezdni znajdującą się po stronie wskazanej strzałką.

Sygnalizacja świetlna dla pieszych i rowerzystów  

Przy drodze znajdują się także urządzenia, które będą nadawać sygnały świetlne przeznaczone specjalnie dla pieszych. Jest to dokładnie sygnalizator S-5, na którym może palić się ikonka człowieka w zielonym lub czerwonym kolorze.

Co poszczególne światła oznaczają dla osoby zamierzającej przejść przez jezdnię?

• sygnał zielony - zezwolenie na wejście na przejście dla pieszych, jednak sygnał zielony migający oznacza, że za moment pojawi się czerwone światło i pieszy powinien najszybciej opuścić przejście,
• sygnał czerwony - pieszy ma zakaz wejścia na przejście.

W przypadku rowerzystów sygnały świetlne są podobne do tych dla pieszych, jednak znajduje się na nich już nie człowiek, a ikonka roweru lub wprost rowerzysty. Jest to sygnalizator S-6.

Jeśli pali się na nim światło zielone, rowerzysta może wjechać na przejście. Migający sygnał zielony zwiastuje szybkie pojawienie się czerwonego, co oznacza, że rowerzysta musi jak najszybciej opuścić jezdnię.

Na co musisz uważać przy sygnalizacji świetlnej?

Powiedzieliśmy już o wyjątku co do wjazdu za sygnalizator, gdy pali się na nim żółte światło. Istnieje kilka podobnych sytuacji, które dotyczą sygnału zielonego, które też wstępnie omówiliśmy. Zobaczmy, czym dokładnie może skutkować niezastosowanie się do zasady warunkowości w sygnalizacji świetlnej.

Za sygnalizator ze światłem zielonym nie możesz wjechać w dwóch przypadkach:

Gdy wiesz, że nie zdążysz przejechać skrzyżowania, zanim światła się zmienią.

Wyobraź sobie, że przed Tobą długi sznur samochodów, a każdy z nich zamierza przejechać skrzyżowanie w tym samym kierunku co Ty. Jeśli wjedziesz za sygnalizator w ostatnich chwilach zielonego światła, ryzykujesz pozostaniem na środku skrzyżowania. Może to być sytuacja stresująca dla Ciebie, a dla kierowców po innych stronach skrzyżowania duże utrudnienie.

Gdy zamierzasz skręcić za zieloną strzałką, ale piesi lub rowerzyści na przejściu obok mogą nie zdążyć zejść z jezdni.

Zdarza się, że zielona strzałka do skrętu dla kierowców zapala się w momencie, gdy na przejściu znajdują się jeszcze piesi czy rowerzyści. To oczywiste, że nie powinieneś ruszać, zanim jezdnia nie będzie pusta.

Sygnalizacja świetlna jest także stosowana tam, gdzie trwa np. remont jednego z pasów ruchu lub poszczególne odcinki drogi są po prostu zwężone i umożliwiają przejazd tylko w jednym kierunku. W takiej sytuacji kierowca powinien rozglądać się za sygnalizatorem, który reguluje ruch w obu kierunkach. Na takim urządzeniu będzie się pojawiać kombinacja świateł zielonego i czerwonego.

A jeśli sygnalizacja świetlna jest wyłączona…

Jak powiedzieliśmy, hierarchia ważności na drodze, jeśli chodzi o znaki i sygnały, została sprecyzowana w Ustawie Prawo o ruchu drogowym. Mowa tam o tym, że przed światłami pierwszeństwo ma policjant kierujący ruchem, ale jednocześnie są one ważniejsze niż znaki drogowe.

Sprawdź: Kierowanie ruchem przez policjanta – jak odczytywać sygnały? | Rankomat.pl

Sygnalizacja świetlna może zostać wyłączona z rozmaitych powodów, np. wydarzeń specjalnych, których organizacja wymaga kierowania ruchem przez funkcjonariuszy policji. W niektórych miastach sygnalizatory nie działają również w niedzielę i dni świąteczne. Czym wówczas kierować się na drodze?

Jeśli na jezdni nie ma żadnej osoby kierującej ruchem, a światła są wyłączone - najważniejszą wskazówką są znaki drogowe.

Sygnały świetlne a zasada ograniczonego zaufania na drodze

Każda osoba ubiegająca się o prawo jazdy powinna doskonale znać przepisy ruchu drogowego i znaczenie sygnałów świetlnych. Codzienność pokazuje jednak, że zasada ograniczonego zaufania na drodze jest jedną z najważniejszych. Niektórzy kierowcy decydują się na wjazd za sygnalizator tuż przed zakończeniem nadawania sygnału zielonego, inni zupełnie ignorują sygnały czerwony i żółty. Czasem wynika to z brawury, a czasem ze zwykłego braku uwagi i rozproszenia za kierownicą.

W takich okolicznościach kolizja z innymi uczestnikami ruchu to wysokie prawdopodobieństwo i nierzadko poważne konsekwencje. Choćby z powodu takiego ryzyka warto pamiętać o ciągłości obowiązkowego ubezpieczenia OC. Zakup polisy w atrakcyjnej cenie nie stanowi obecnie żadnego problemu - można to zrobić całkowicie online za pomocą internetowego kalkulatora OC i AC - a kary za brak ochrony choćby przez jeden dzień mogą być dotkliwe dla Twojego portfela. Kierowca samochodu osobowego może zapłacić od 1 440 do 7 200 zł.

Jeśli natomiast dojdzie w tym czasie do stłuczki czy wypadku w ruchu drogowym, sprawca zdarzenia będzie musiał pokryć koszty likwidacji z własnej kieszeni. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłaci co prawda poszkodowanemu odpowiednie środki, ale później zwróci się do sprawcy z regresem ubezpieczeniowym.

Zobacz więcej tutaj: Regres ubezpieczeniowy - co to jest i jak działa? | Rankomat.pl

Nie bez przyczyny ubezpieczenie OC jest obowiązkowe dla każdego właściciela pojazdu. Taka polisa chroni zarówno sprawcę wypadku przed wysokimi konsekwencjami finansowymi oraz osoby poszkodowane, które mogą uzyskać odszkodowanie z polisy osoby, która doprowadziła do zdarzenia. Z powodu złej interpretacji lub niezastosowania się do sygnalizacji świetlnej dość często dochodzi do kolizji - lepiej nie ryzykować kłopotami z UFG i kontrolować ciągłość swojej polisy OC.