Autostrady i drogi ekspresowe w Polsce

Czasy, w których zazdrościliśmy naszym zachodnim sąsiadom rozbudowanej siatki dróg szybkiego ruchu dawno minęły. Dziś przejazd autostradą A1, A2 czy A4 to duże ułatwienie komunikacyjne i przyjemność podróżowania własnym samochodem. Również poruszając się po drogach ekspresowych można odnieść wrażenie, że z jednego krańca Polski na drugi jest znacznie bliżej.

Przypomnijmy, że nie rozwój sieci drogowej wciąż trwa. Tylko w samym 2023 roku w ramach programów Budowy Dróg Krajowych i Budowy 100 obwodnic zawarto aż 10 umów na roboty budowlane zarówno w zakresie budowy ekspresówek, jak i obwodnic. Łączna długość tych odcinków to 128,5 km, a ich wartość wynosi 5 mld 340 mln zł. Postępowania przetargowe na kolejne odcinki sypią się dalej.

Jeśli chcesz mieć wszystkie informacje o polskich autostradach pod ręką, dobrze trafiłeś!

Jak wyglądają autostrady w Polsce?

Aby dany odcinek autostrady w Polsce mógł zostać dopuszczony do użytku, musi zostać spełnionych kilka istotnych warunków. Tylko wtedy będzie można zaliczyć drogę do kategorii autostrad. Z pozoru przypominają one co prawda drogi ekspresowe, jednak na autostradach obowiązują nieco inne przepisy i organizacja ruchu.

O jakich wyróżnikach mowa?

1. Na autostradzie muszą powstać przynajmniej dwa pasy ruchu w jednym kierunku.
2. Jezdnie dla ruchu w przeciwnych kierunkach muszą być oddzielone w wyraźny sposób (np. barierami czy pasem zieleni).
3. Szerokość jednego pasa ruchu na autostradzie w Polsce musi wynosić 3,75 m, pasa awaryjnego - 3 m, a pobocza - 1,25 m.
4. Ze względu na wysokie prędkości rozwijane przez użytkowników autostrady, węzły komunikacyjne nie mogą być rozmieszczone zbyt gęsto. Minimalna odległość między jednym a drugim powinna być nie mniejsza niż 15 km z wyjątkiem miejsc w pobliżu dużego miasta, gdzie ten dystans można zmniejszyć do 5 km między węzłami.

Porównaj ceny OC i AC

Czego natomiast nie napotkamy na autostradzie? Jednopoziomowych skrzyżowań, zamiast których pojawiają się inne rozwiązania pozwalające na bezkolizyjny przepływ ruchu w przeciwnym kierunku. Są to np.:

• tunele,
• zjazdy,
• wiadukty.

Specyfika drogi ekspresowej czy autostrady wymusza konieczność stosowania się kierowców do kilku bezwzględnych zakazów, ale o tym za chwilę.

Czym różni się droga ekspresowa od autostrady?

Na drodze ekspresowej również pojedziemy znacznie szybciej i sprawniej niż na "krajówce". Kierowca wjeżdżający na drogę ekspresową zauważy, że może się ona składać z jednej lub dwóch jezdni. Mogą się na niej znajdować wielopoziomowe skrzyżowania z przecinającymi ją innymi drogami transportu lądowego czy wodnego.

Różnice widoczne są także w wymaganej szerokości poszczególnych pasów. Pas ruchu na drodze ekspresowej musi mieć 3,5 m. Ten do awaryjnego zatrzymania 2,5 m a pobocze to wymagane 75 cm szerokości.

Oznaczenia autostrad i dróg ekspresowych

Skąd wiadomo, że przed Tobą autostrada lub droga ekspresowa? Trasy szybkiego ruchu są ściśle oznaczone, aby kierowca nie miał cienia wątpliwości, jakich przepisów powinien na danym odcinku przestrzegać.

W Polsce autostrady są oznakowane w sposób szczególny. O wjeździe na ten rodzaj drogi informuje kierowcę znak D-9. Na niebieskim tle przedstawia symbol białego wiaduktu nad dwiema białymi jezdniami.

Koniec autostrady zwiastuje natomiast znak D-10, czyli ten sam symbol, jednak z czerwonym przekreśleniem.

O wjeździe na drogę ekspresową świadczy natomiast znak D-7.

Co oznacza numeracja autostrad?

Każda polska autostrada ma swoją nazwę, na którą składa się litera i cyfra. W każdym przypadku literą jest "A", a tuż za nią stoi numer drogi krajowej, wzdłuż której biegnie właśnie autostrada. Numeracja odpowiada numerom dróg lokalnych i krajowych, które ustąpił miejsca autostradom. Drogi ekspresowe są wytyczane mniej więcej w miejscu wcześniej istniejących dróg krajowych i przejmują numer zastępowanej drogi krajowej (poprzedzony literą S).

Zdarza się jednak, że dawna droga krajowa biegnie inaczej niż nowa ekspresówka. Wówczas ta pierwsza zmienia status na drogę gminną lub wojewódzką z całkiem nowym oznaczeniem.

Wypowiedź eksperta

Drogi szybkiego ruchu w Polsce mogą być także oznaczanie w systemie tras europejskich. Ta numeracja jest całkowicie niezależna od krajowej. Przykładowo autostrada A2 stanowi część drogi E30, wiodącej z irlandzkiego portu Cork do Omska w Rosji. W takich przypadkach tablice informacyjne będą zawierały obydwa oznaczenia.

Kamil Sztandera, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Jakie mamy autostrady w Polsce?

W Polsce mamy Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, która zarządza m.in. tymi ostatnimi. Na naszych drogach najczęściej mówi się o trzech autostradach, które są w pełni ukończone lub ich budowa zbliża się ku końcowi. Odcinków zaliczanych do tej kategorii jest jednak znacznie więcej w puli 1800 km łącznej długości polskich autostrad. Opowiemy teraz nieco o odcinkach, z których polscy kierowcy korzystają od lat, ale i o tych w fazie planów.

Autostrada A1, zwana "bursztynową"

To trasa o długości 568 km ciągnąca się z Rusocina aż do czeskiej granicy na Śląsku. A1 przebiega m.in. przez:

• Grudziądz,

• Toruń,

• Łódź,

• Częstochowę,

• Górnośląski Okręg Przemysłowy.

Drogą A1 w całości zarządza prywatny właściciel Gdańsk Transport Company. Do tej pory była to autostrada płatna, jednak od 4 września 2023 roku każdy może przejechać nią bez konieczności wnoszenia opłaty.

Autostrada A2, zwana "autostradą wolności"

Tym razem mamy połączenie granicy z Niemcami (na wysokości Świecka) z Warszawą i docelowo Białorusią. Jadąc A2, można ominąć Łódź czy Poznań. W stolicy A2 przeobraża się w ekspresówkę S2. Autostradą A 2 możesz jechać bezpłatnie lub za określoną opłatą. Droga ma bowiem dwóch zarządców:

• na odcinku Konin–Stryków Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad,

• na odcinku Świecko–Konin prywatnego koncesjonariusza Autostrada Wielkopolska S.A. i Autostrada Wielkopolska II S.A.

Autostrada A4

Tę autostradę doskonale znają osoby dużo podróżujące po południowej Polsce. Biegnie od granicy niemieckiej w Jędrzychowicach do granicy z Ukrainą w Korczowej. Po drodze mija się:

• Wrocław,
• Katowice,
• Kraków,
• Rzeszów,
• Tarnów.

Ta autostrada również ma dwóch właścicieli. Z jednej strony jest to państwo i Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, z drugiej prywatny zarządca:

• Katowice–Kraków (Stalexport Autostrada Małopolska S.A),
• Wrocław–Gliwice (Bielany Wrocławskie–Sośnica - GDDKiA).

Za pierwszy z odcinków trzeba zapłacić, za drugi nie - opłaty za przejazd państwowymi odcinkami dróg szybkiego ruchu zniesiono w 2023 roku.

To jednak nie wszystko! Oto autostrady w Polsce, o których istnieniu nie każdy wie:

• A6 – autostrada stanowiąca w praktyce obwodnicę Szczecina; łączy granicę Polski z Niemcami w Kołbaskowie z drogą ekspresową S3.
• A8 – to z kolei obwodnica Wrocławia, która ciągnie się od autostrady A4 aż do dzielnicy Psie Pole.
• A18 – to odcinek łączący autostradę A4 z granicą państwa z Niemcami w Olszynie i dalej niemiecką autostradą A15 prowadzącą w kierunku Berlina.
• A50 – to jeszcze pieśń przyszłości, ale według planu autostrada A50 ma połączyć Centralny Port Komunikacyjny i prowadzić do Mińska Mazowieckiego. O rozpoczęciu prac związanych z budową drogi jeszcze nie było mowy ze względu na niestabilny status inwestycji komunikacyjnej pod nazwą CPK.

Gdzie trzeba płacić za przejazd autostradą?

Ze wspomnianych 1800 km autostrad w Polsce za przejazd 465 km trzeba uiścić opłatę. Na 262 km autostrad pod okiem GDDKiA opłaty całkowicie zniesiono 1 lipca 2023.

Dla przypomnienia odcinki zarządzane przez prywatne firmy to:

• A1 Gdańsk–Toruń (Rusocin – Nowa Wieś) – AmberOne – GTC,
• A2 Świecko–Konin (Autostrada Wielkopolska S.A. i Autostrada Wielkopolska II S.A.),
• A4 Katowice–Kraków (Stalexport Autostrada Małopolska S.A).

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad odpowiada zaś za:

• A2 Konin–Stryków,
• A4 Wrocław–Gliwice (Bielany Wrocławskie–Sośnica).

Jak płacić za przejazd autostradą?

Choć opłaty na odcinkach zarządzanych przez państwo zostały zniesione, tradycyjne bramki poboru opłat funkcjonują na odcinkach koncesyjnych. Dziś jednak za przejazd autostradami można płacić o wiele szybciej i wygodniej. Konieczność wniesienia stosownej kwoty dotyczy obecnie prywatnych autostrad A1 oraz A2.

Kierowcy podróżujący po Polsce mają do wyboru kilka opcji, w zależności od tego, na którą drogę wjeżdżają. To:

• papierowy bilet autostradowy,
• e-bilet autostradowy,
• aplikacja mobilna,
• urządzenie pokładowe w samochodzie,
• tradycyjna bramka na wybranych odcinkach.

Każdy zarządca płatnego odcinka wskazuje, jakie formy płatności za przejazd są w jego przypadku dopuszczalne. Warto zapoznać się z takimi informacjami jeszcze przed wyjazdem w trasę.

Więcej dowiesz się tutaj: Jak płacić za autostrady w Polsce? | Rankomat.pl

Sieć dróg ekspresowych w Polsce

Zaraz po autostradach drogi ekspresowe to kluczowe drogi w kraju. Razem z autostradami tworzą sieć dróg szybkiego ruchu, których łączna długość w 2023 roku przekroczyła 5 tysięcy kilometrów. Drogi ekspresowe zarządzane są przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Oznaczenie każdej z nich składa się z litery "S" i następującej po niej liczbie na czerwonym tle.

Oto pełnia lista dróg ekspresowych w Polsce:

• droga ekspresowa S1 (Pyrzowice - Dąbrowa Górnicza - Sosnowiec - Mysłowice - Bielsko-Biała - Żywiec - Zwardoń - granica państwa (Słowacja));
• droga ekspresowa S2 (Południowa Obwodnica Warszawy);
• droga ekspresowa S5 (Ostróda - Nowe Marzy - Świecie - Bydgoszcz - Białe Błota - Szubin - Żnin - Gniezno - Poznań - Stęszew - Kościan - Śmigiel - Leszno - Rawicz - Żmigród - Prusice - Trzebnica - Wrocław);
• droga ekspresowa S6 (Szczecin - Goleniów - Nowogard - Kołobrzeg - Ustronie Morskie - Koszalin - Sławno - Słupsk - Lębork - Gdynia - Gdańsk - Straszyn - Rusocin);
• droga ekspresowa S7 (Straszyn - Gdańsk - Nowy Dwór Gdański - Elbląg - Ostróda - Olsztynek - Nidzica - Mława - Płońsk - Zakroczym - Nowy Dwór Mazowiecki - Łomianki - Warszawa - Grójec - Radom - Skarżysko-Kamienna - Suchedniów - Kielce - Chęciny - Jędrzejów - Kraków - Myślenice - Lubień - Rabka);
• droga ekspresowa S8 (Magnice - Wrocław - Oleśnica - Syców - Kępno - Wieruszów - Wieluń - Złoczew - Sieradz - Zduńska Wola - Łask - Pabianice - Rzgów - Łódź - Piotrków Trybunalski - Tomaszów Mazowiecki - Rawa Mazowiecka - Mszczonów - Nadarzyn - Janki Małe - Warszawa - Marki - Radzymin - Wyszków - Trzcianka - Ostrów Mazowiecka - Zambrów - Stare Jeżewo - Białystok);
• droga ekspresowa S10 (Szczecin - Stargard Szczeciński - Recz - Kalisz Pomorski - Wałcz - Piła -Wyrzysk - Pawłówek - Białe Błota - Bydgoszcz - Solec Kujawski - Toruń - Lubicz Dolny - Sierpc - Płońsk - Siedlin);
• droga ekspresowa S11 (Koszalin - Bobolice - Szczecinek - Piła - Chodzież - Budzyń - Poznań - Kórnik - Środa Wielkopolska - Jarocin - Pleszew - Ostrów Wielkopolski - Kępno - Byczyna - Kluczbork - Olesno - Lubliniec - Tarnowskie Góry - Pyrzowice);
• droga ekspresowa S12 (Piotrków Trybunalski - Sulejów - Opoczno - Radom - Zwoleń - Puławy - Lublin - Świdnik - Piaski - Chełm - Dorohusk - granica państwa (Ukraina));
• droga ekspresowa S14 (Emilia - Zgierz - Aleksandrów Łódzki - Łódź - Konstantynów Łódzki - Pabianice - Róża)
• droga ekspresowa S16 (Olsztyn - Barczewo - Biskupiec - Mrągowo - Orzysz - Ełk - Knyszyn);
• droga ekspresowa S17 (Warszawa - Garwolin - Lublin - Piaski - Krasnystaw - Zamość - Tomaszów - Bełżec - Hrebenne - granica państwa (Ukraina))
• droga ekspresowa S19 ((Grodno) granica państwa - Kuźnica - Sokółka - Korycin - Knyszyn - Dobrzyniewo Duże - Choroszcz - Siemiatycze – S12 (Rudnik) - S12 (Dąbrowica) - Nisko – A4 (Rzeszów Wschód) - A4 (Rzeszów Zachód) - Barwinek - granica państwa (Preszow)). Jest częścią trasy via Carpatia;
• droga ekspresowa S22 (granica państwa (Rosja) - Grzechotki - Maciejewo - Chruściel - Błudowo - Wilkowo - Elbląg);
• droga ekspresowa S50 (Obwodnica Aglomeracji Warszawskiej);
• droga ekspresowa S51 (Olsztyn - Olsztynek);
• droga ekspresowa S52 (Cieszyn – Bielsko-Biała(S69) – Głogoczów (S7) - Kraków (A4 i S7));
• droga ekspresowa S61 (Ostrów Mazowiecka - Łomża - Stawiski - Szczuczyn - Grajewo - Ełk - Raczki - Suwałki - Budzisko - granica państwa (Litwa));
• droga ekspresowa S69 (zmiana oznakowania drogi na S1 (od 19 maja 2016));
• droga ekspresowa S74 (Sulejów - Kielce - Opatów - Lipnik - Tarnobrzeg - Stalowa Wola - Nisko);
• droga ekspresowa S79 (Południowa obwodnica Warszawy - Lotnisko);
• droga ekspresowa S86 (Sosnowiec - Katowice).

Jakie przepisy obowiązują na polskich drogach szybkiego ruchu?

Podróżowanie autostradami w Polsce wymusza na kierowcy stosowanie się do szeregu zakazów, jeśli chodzi o różne manewry drogowe. Do najważniejszych należy zakaz:

• zawracania,
• zatrzymywania się,
• postoju (poza miejscami wskazanymi w tym celu),
• cofania,
• holowania pojazdu,
• jazdy z prędkością nieprzekraczającą 40 km/h.

Na drogach ekspresowych i autostradach obowiązują też zupełnie inne limity prędkości niż na drogach krajowych. Od 2011 roku jadąc autostradą można rozwinąć prędkość maksymalnie do 140 km/h. Z kolei na drodze ekspresowej dwujezdniowej można jechać do 120 km/h. Jeśli ekspresówka ma jeden pas, nie powinieneś przekraczać prędkości 100 km/h.

Porównaj ceny OC i AC

Pamiętaj, że jeśli często podróżujesz polskimi autostradami czy drogami szybkiego ruchu, warto pomyśleć o dodatkowym ubezpieczeniu samochodu poza obowiązkowym OC. Ze względu na rozwijane tam prędkości, skutki ewentualnej kolizji czy wypadku mogą być znacznie poważniejsze niż na innych drogach krajowych.

Dobrym pomysłem może być polisa assistance o szerokim zakresie, dzięki której uzyskasz pomoc ubezpieczyciela zarówno w razie wypadku, jak i awarii - jazda niesprawnym samochodem w takich warunkach może być niebezpieczna zarówno dla Ciebie, jak i innych kierowców.