Szkoda a brak sprawcy – jak postępować i starać się o odszkodowanie?

Z danych zgromadzonych przez Policję wynika, że w Polsce w 2022 r. zgłoszono 21322 wypadki drogowe, w których zginęło 1896 osób, a niemal 24,8 tys. zostało rannych. Zdarza się, że sprawca ucieka z miejsca zdarzenia, a jego tożsamości nie udaje się ustalić. To z kolei oznacza poważny problem dla poszkodowanego – nie zawsze może on liczyć na odszkodowanie za poniesione szkody.

Jak postępować, gdy sprawca wypadku zbiegł z miejsca zdarzenia?

O kolizji drogowej mówi się wówczas, gdy nie ma rannych. Gdy sprawca kolizji zbiegł z miejsca zdarzenia (sprawca nieznany), poszkodowany powinien zadbać o dowody. Dotyczy to również kierowcy, który stwierdził szkodę parkingową. O zdarzeniu warto poinformować policję, która zabezpieczy ślady czy nagrania z monitoringu.

W interesie osoby poszkodowanej jest zebrać jak najwięcej dowodów na to, że szkody w mieniu zostały spowodowane przez osobę trzecią, która zbiegła z miejsca zdarzenia. Aby to zrobić i jednocześnie nie narażać innych uczestników ruchu drogowego, należy:

• zabezpieczyć miejsce zdarzenia – ustawić na drodze trójkąt ostrzegawczy, który będzie wyraźnym znakiem dla innych kierowców,
• zrobić zdjęcia (np. aparatem smartfona) – w ten sposób udokumentowane zostaną zniszczenia,
• zebrać dane kontaktowe świadków – dzięki temu policja nie będzie miała problemu, by do nich dotrzeć i ich przesłuchać.

Jeżeli doszło do wypadku a jego sprawca zbiegł z miejsca zdarzenia, podstawową czynnością powinno być wezwanie policji i innych służb, np. pogotowia. Funkcjonariusze policji mogą dotrzeć do sprawcy dzięki zabezpieczonym śladom i po przeanalizowaniu zeznań świadków. Ponieważ wypadek oznacza rannych, policja musi sporządzić dokumentację (w tym zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa), która później może pomóc w uzyskaniu odszkodowania.

Kiedy po wypadku odszkodowanie wypłaca UFG?

Jednym z zadań UFG, czyli Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, jest zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych. Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wyróżnia dwie sytuacje, w których UFG ma obowiązek wypłacić odszkodowanie za szkody powstałe na osobie i mieniu:

1. Co z odszkodowaniem z OC, jeśli sprawca jest nieznany?

Jeżeli tożsamość sprawcy zdarzenia nie została ustalona, to UFG wypłaca odszkodowanie za szkody na:

• osobie – gdy szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza lub kierującego pojazdem, którego tożsamości nie ustalono,
• mieniu – tylko wówczas, gdy u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni.

Naruszenie czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia muszą zostać stwierdzone orzeczeniem lekarza, który posiada w tym zakresie specjalizację.

2. Co z odszkodowaniem, jeśli sprawca w chwili zdarzenia nie posiadał OC?

W toku prowadzonego postępowania policja ma szansę dotrzeć do sprawcy zdarzenia, ale może okazać się, że w chwili zdarzenia nie posiadał on polisy OC. Wówczas poszkodowany może liczyć na odszkodowanie za szkody zarówno na osobie, jak i w mieniu.

Jak zgłosić roszczenie do UFG?

Gdy sprawca nie został ustalony lub gdy funkcjonariuszom policji udało się do niego dotrzeć, ale samochód, którym się on poruszał, nie był ubezpieczony, pozostaje zgłoszenie roszczenia do UFG. Jak to zrobić? Roszczenie należy złożyć za pośrednictwem dowolnej firmy ubezpieczeniowej.

Każda działająca na terenie Polski firma ubezpieczeniowa sprzedająca ubezpieczenia OC jest członkiem UFG. W praktyce oznacza to, że nie może ona odmówić przyjęcia zgłoszenia i przeprowadzenia likwidacji szkody. Jej pracownicy mają obowiązek m.in.:

• stwierdzić właściwość UFG,
• ustalić odpowiedzialność cywilną sprawcy zdarzenia,
• ustalić rozmiar szkody.

Ponieważ firma ubezpieczeniowa przeprowadza pełen proces likwidacji szkody, to również ona odpowiada za przedstawienie propozycji wysokości odszkodowania.

Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego w zakresie stanu faktycznego zdarzenia i zasadności roszczeń, ubezpieczyciel przekazuje dokumentację do UFG, który wypłaca odszkodowanie.

Jeżeli jesteś osobą poszkodowaną przez nieznanego sprawcę, to zgłoszenia możesz dokonać na kilka sposobów, np. telefonicznie, pisemnie lub elektronicznie. Sposób dokonywania zgłoszeń ustalają firmy ubezpieczeniowe. Jeżeli chcesz mieć możliwość zapytania o postępy w sprawie np. przez e-mail, zwróć uwagę na tę kwestię

Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Kiedy UFG nie pokryje szkód?

Odpowiedzialność UFG jest ograniczona do precyzyjnie określonych w przywołanej ustawie sytuacji. Jeżeli sprawca, którego tożsamości nie udało się ustalić, spowodował szkodę wyłącznie w mieniu, UFG jej nie pokryje. Dotyczy to też sytuacji, gdy – mimo przesłanek do zlikwidowania szkody majątkowej przez UFG – poszkodowany posiada polisę AC.

Z ubezpieczenia autocasco można zlikwidować szkody majątkowe – odszkodowanie wypłaci firma ubezpieczeniowa. Aby jednak uniknąć zaskoczenia, jeszcze przed zakupem polisy warto wykazać się przezornością. W Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) wielu produktów znajduje się wzmianka o udziale własnym (wyrażonym kwotowo lub procentowo). Udział własny to część szkody, jaką właściciel pojazdu musi pokryć z własnej kieszeni.

Jak znaleźć ubezpieczenie AC? Pomocny jest kalkulator AC, przy pomocy którego można szybko sprawdzić i porównać dostępne na rynku oferty polis. Dzięki temu narzędziu każdy może wybrać odpowiedni zakres AC w zależności od swoich potrzeb, oczekiwań i możliwości finansowych.

Co grozi sprawcy za ucieczkę z miejsca zdarzenia?

Po stłuczce parkingowej, kolizji czy wypadku sprawca ma obowiązek pozostać na miejscu zdarzenia, a także podjąć szereg działań, w tym udzielić poszkodowanym pomocy czy w razie konieczności niezwłocznie zawiadomić policję. Co grozi osobie, która po prostu ucieknie? Aby określić odpowiedzialność karną sprawcy, należy w pierwszej kolejności stwierdzić, czy spowodował on kolizję, czy też wypadek drogowy.

1. Odpowiedzialność karna – kolizja drogowa

W Kodeksie karnym na próżno szukać definicji kolizji drogowej. W tej sytuacji sprawca odpowiada na zasadach przewidzianych w Kodeksie wykroczeń, zgodnie z art. 86 § 1. Oznacza to, że może on spodziewać się kary grzywny. Jeżeli był pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających, kara może być jeszcze surowsza - grozi mu areszt lub ograniczenie wolności.

2. Odpowiedzialność karna – wypadek drogowy

Ucieczka z miejsca wypadku jest przestępstwem. Na podstawie art. 177 Kodeksu karnego sprawca podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat. Jeżeli jednak poszkodowany poniesie śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, odpowiedzialność sprawcy zaostrza się – grozi mu kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

Sprawca wypadku, który uciekł z miejsca zdarzenia, odpowie również za nieudzielenie pomocy poszkodowanym. Zgodnie z art. 162 Kodeksu karnego brak udzielenia pomocy podlega karze pozbawienia wolności do 3 lat.

Efektem ucieczki z miejsca zdarzenia może być też utrata uprawnień do kierowania pojazdami – kierowcy zostanie odebrane prawo jazdy.

Czym jest i jak działa regres ubezpieczeniowy?

Odpowiedzialność karna za ucieczkę z miejsca kolizji lub wypadku to nie wszystko – sprawca musi liczyć się także z regresem ubezpieczeniowym. To roszczenie zwrotne, które przysługuje firmie ubezpieczeniowej lub UFG – w zależności od tego, który podmiot wypłacił odszkodowanie. Dlaczego tak się dzieje nawet w sytuacji, gdy sprawca w momencie wypadku posiadał OC?

Sprawca kolizji czy wypadku, który ucieka z miejsca zdarzenia, traci ochronę ubezpieczeniową. To z kolei oznacza, że firma ubezpieczeniowa lub UFG wypłaci poszkodowanemu ubezpieczenie, ale następnie będzie mogła dochodzić zwrotu poniesionych kosztów od sprawcy. W takich sytuacjach kierowca jest traktowany jak osoba, która w chwili zdarzenia była pod wpływem alkoholu lub środków odurzających. Zgodnie z OWU wówczas ubezpieczony nie może liczyć na pomoc firmy ubezpieczeniowej.