Nowe przepisy drogowe i wyższe opłaty w 2023 i 2024

Przygotowaliśmy dla Was wyczerpujący przewodnik dotyczący zmian w ustawie Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw w 2023 r. i 2024 r. Przypomnimy także przepisy wprowadzone we wcześniejszych latach, o których nie można zapomnieć. Część z nich uprościła niektóre procedury i wniosła oszczędności dla właścicieli pojazdów. Są jednak i takie, które generują znacznie większe wydatki.

Zmiany w przepisach dla kierowców w 2024 r.

Rok 2024 nie obfituje niestety w nowe regulacje prawne, które mogą pozostawić w naszej kieszeni więcej pieniędzy. Pocieszający jest za to fakt, że kierujących pojazdami najwięcej będzie kosztować naruszenie przepisów ruchu drogowego, np. spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa na drodze po spożyciu alkoholu czy też prowadzenie pojazdu mechanicznego bez ważnej polisy OC. Problem większych wydatków dotyczy więc głównie nieprzepisowych właścicieli aut.

Nowe przepisy drogowe i wyższe opłaty karne od 1 stycznia 2024 r.

1. Wyższe kary za brak OC – nawet o 2 tys. zł!

Kary za brak obowiązkowego ubezpieczenia samochodu zmieniają się wraz z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Kierowców nie powinien więc dziwić sam fakt wyższych opłat od nowego roku. Nieco szokujący może być natomiast wymiar kary. W 2024 r. niektórzy właściciele pojazdów mogą otrzymać wezwanie od UFG (Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny) do zapłaty nawet 12 900 złotych!

Szczegóły dotyczące naliczania kar za brak OC znajdziesz w artykule Kara za brak OC w 2023 – ile wynosi i jak jej uniknąć?

Chcesz zaoszczędzić na ubezpieczeniu samochodu? Zamiast rezygnować z zakupu polisy OC, poszukaj najtańszej!

Znajdź korzystne ubezpieczenie auta w naszym kalkulatorze

2. Wraca obowiązek przerejestrowania auta zarejestrowanego w Polsce

Na zmianę przepisów w 2024 r. powinni zwrócić uwagę przede wszystkim nabywcy pojazdów zarejestrowanych w Polsce. Tylko do końca bieżącego roku mogą oni zgłosić do urzędu sam fakt nabycia samochodu. Od 1 stycznia 2024 r. będą już zobowiązani do rejestracji pojazdu w ciągu 30 dni.

Dodany do ustawy art. 73aa uwzględnia także zasady rejestracji aut sprowadzonych z zagranicy oraz nowe terminy obowiązujące przedsiębiorców. Zgodnie z nim, od 1 stycznia 2024 r.:

• Właściciel pojazdu będzie obowiązany złożyć wniosek o jego rejestrację w terminie 30 dni od dnia nabycia pojazdu w Polsce lub dopuszczenia do obrotu przez organ Krajowej Administracji Skarbowej pojazdu sprowadzonego spoza Unii Europejskiej lub sprowadzenia pojazdu do Polski z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
• Rejestracji pojazdu nabytego w drodze spadku należy dokonać w ciągu 30 dni od dnia prawomocnego orzeczenia sądu lub sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia;
• Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w Polsce w zakresie obrotu pojazdami powinien złożyć wniosek o rejestrację pojazdu w terminie 90 dni.

W związku ze zmianami przepisów dla nabywców aut, ust. 2 w art.78 otrzyma brzmienie: Właściciel pojazdu zarejestrowanego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o zbyciu pojazdu (…). Wobec tego, osoby, które będą np. sprzedawać samochód w 2024 roku, nadal powinny pamiętać o zgłoszeniu jego zbycia do wydziału komunikacji. W przypadku współwłasności, dla skuteczności takiego zawiadomienia wystarczy informacja przekazana do urzędu przez jednego ze współwłaścicieli.

Źródło: Ustawa Prawo o ruchu drogowym (dodany art. 73aa (Dz. U. z 2023 r. poz. 1394))

3. Kara za nieprzerejestrowanie pojazdu wyniesie nawet 2000 zł

Od początku 2024 r. zmianie ulegną także wysokości opłat za niedopełnienie obowiązku rejestracji pojazdu lub brak zawiadomienia o jego zbyciu. Do końca br. wynoszą one od 200 zł do 1000 zł (decyzję o wysokości opłaty podejmuje starosta). W 2024 r. właściciele pojazdów, którzy nie złożą wniosku o rejestrację w terminie 30 dni, zapłacą karę:

• 500 zł – nabywcy pojazdów zarejestrowanych w Polsce lub sprowadzonych z zagranicy,
• 1000 zł – przedsiębiorcy zajmujący się pośrednictwem w sprzedaży.

Jeśli wniosek o rejestrację nie zostanie złożony w terminie 180 dni, kara wzrośnie do 1000 zł lub 2000 zł. Osoby, które nie zawiadomią starosty o zbyciu pojazdu w odpowiednim terminie, będą natomiast podlegać karze pieniężnej w wysokości 250 zł.

Źródło: Ustawa Prawo o ruchu drogowym

Konfiskata samochodu od 14 marca 2024 r.

W przyszłym roku wejdą również w życie przepisy wynikające z nowelizacji kodeksu karnego. Dopuszczają one możliwość konfiskaty aut nietrzeźwych kierowców. Od 14 marca 2024 r. samochód może stracić:

• nietrzeźwy kierowca – jeśli w jego krwi zostanie wykryte przynajmniej 1,5 promila alkoholu,
• kierowca, który spowoduje wypadek będąc w stanie nietrzeźwości,
• recydywista, czyli osoba, która prowadziła pojazd w stanie nietrzeźwości po raz kolejny w ciągu ostatnich 2 lat.

Odstąpienie od orzeczenia przepadku samochodu będzie możliwe tylko w sytuacjach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami.

A co z konfiskatą, jeśli samochód kierowany przez nietrzeźwego kierowcę będzie własnością innej osoby czy przedsiębiorstwa? Wówczas sąd orzeknie przepadek jego równowartości (na podstawie wartości określonej w polisie ubezpieczeniowej lub średniej wartości rynkowej). Z kolei kierowcy zawodowi, którzy w momencie zatrzymania będą prowadzili pojazd wykonując czynności zawodowe lub służbowe, zapłacą nawiązkę minimum 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Przeczytaj więcej na temat kar przewidzianych dla nietrzeźwych kierowców: Co grozi za jazdę po alkoholu? Przegląd przepisów na rok 2023

Automatyczne wyrejestrowanie „martwych dusz” z dniem 10 czerwca 2024 r.

Kolejna ważna zmiana przepisów w 2024 r. dotyczy pojazdów, które od lat nie są używane i ubezpieczone, ale wciąż widnieją w ewidencji – tzw. martwych dusz. Do ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości wprowadzono zapis (art.17), który ma pomóc w uporządkowaniu centralnej ewidencji pojazdów. Zgodnie z nim:

• Decyzje o rejestracji pojazdu wydane przed dniem 14 marca 2005 r. dotyczące pojazdów, które nie posiadają ważnego badania technicznego oraz aktualnej polisy OC przez okres dłuższy niż 10 lat przypadający bezpośrednio przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (czyli 9.06.2024 r.) wygasają z dniem 10 czerwca 2024 r. (Uwaga! Powyższy przepis nie dotyczy pojazdów zabytkowych oraz pojazdów wolnobieżnych);
• Zawiadomienie o wygaśnięciu decyzji może odbywać się przez publiczne obwieszczenie;
• Wyrejestrowany pojazd może podlegać powtórnej rejestracji.

Źródło: Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości

Produkcja nowych aut tylko z zastosowaniem zaawansowanych systemów bezpieczeństwa - od 7 lipca 2024 r.

Dla nabywców samochodów z salonu interesująca może być także informacja dotycząca wyposażenia auta. Od 7 lipca 2024 r. podczas produkcji wszystkich nowych pojazdów zastosowanie będą miały przepisy wynikające z Rozporządzenia UE w sprawie bezpieczeństwa ogólnego pojazdów. Narzuca ono zastosowanie szeregu zaawansowanych systemów wspomagania kierowców i ustanawia ramy prawne dla homologacji w UE pojazdów zautomatyzowanych i w pełni autonomicznych.

Dlaczego to takie istotne? Wyprodukowanie auta z dodatkowym wyposażeniem pojazdu generuje wyższe koszty. Niestety, z reguły są one przerzucane na nabywców samochodów. Bardzo możliwe więc, że czeka nas wzrost cen, szczególnie najtańszych do tej pory modeli na rynku.

Źródło: Nowe rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa ogólnego pojazdów (europa.eu)

Co się zmieniło w przepisach ruchu drogowego w 2023 roku?

2023 rok wprost obfitował w nowe regulacje, które w mniejszym lub większym stopniu dotyczyły polskich kierowców. Oprócz wyższych opłat za brak OC i za egzamin na prawo jazdy, wymienić warto obostrzenia dotyczące kradzieży tablic rejestracyjnych, karę więzienia dla osób unikających odpowiedzialności za naprawienie szkody, a także powrót kursów reedukacyjnych.

Jakie opłaty wzrosły od 1 stycznia 2023 roku?

1. Droższy egzamin prawa jazdy

Zgodnie z art. 56a. 1. Ustawy o kierujących pojazdami, od początku 2023 r. obowiązują nowe stawki za przystąpienie do egzaminu państwowego na prawo jazdy. Określa je sejmik województwa w drodze uchwały (aktu prawa miejscowego), przy czym opłata nie może przekroczyć:

• 50 zł za egzamin teoretyczny (każda kategoria)
• 200 zł za część praktyczną egzaminu (kat. AM, A1, A2, A, B1, B, C1, D1 lub T albo uprawnienia do kierowania tramwajem)
• 250 zł w zakresie uprawnień prawa jazdy kategorii B+E, C1+E, C, C+E, D, D+E lub D1+E

Dowiedz się więcej o egzaminie na prawo jazdy: Jak wygląda egzamin na prawo jazdy kategorii B w 2023 roku?

2. Wyższe kary za brak OC

W 2023 r. dwa razy wzrosła wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (1 stycznia i 1 lipca). W związku z tym, w tym samym czasie wzrosły kary za brak OC dla wszystkich właścicieli pojazdów. Przykładowo, od stycznia do czerwca maksymalna kara za brak ubezpieczenia samochodu osobowego wynosiła 6980 zł, a w okresie lipiec – grudzień już 7200 zł.

Więcej o karach za brak OC: Kara za brak OC w 2023 – ile wynosi i jak jej uniknąć?

Nowe przepisy drogowe od 1 lipca 2023 r.

1. Koniec z opłatami ewidencyjnymi, m.in. za rejestrację auta

Przed 1 lipca 2023 r., osoby składające wniosek o rejestrację pojazdu płaciły 0,50 zł opłaty ewidencyjnej za każdą czynność związaną z rejestracją, czyli np. za wydanie dowodu rejestracyjnego, pozwolenia czasowego, zalegalizowanych tablic rejestracyjnych czy blankietu profesjonalnego dowodu rejestracyjnego. Obecnie nie mają już takiego obowiązku.

Poza tym, wycofano opłaty ewidencyjne w wysokości 1 zł za przeprowadzenie badania technicznego i odczyt drogomierza (zamiast 99 zł, kierowcy płacą teraz 98 zł, plus ewentualnie 63 zł za sprawdzenie instalacji gazowej).

Źródło: Ustawa z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw

Przeczytaj o wszystkich kosztach rejestracji samochodu: Rejestracja samochodu 2023 - jakie koszty?, dokumenty, wniosek

2. Na autostradach i drogach ekspresowych w Polsce zakaz wyprzedzania pojazdów samochodowych przez samochody ciężarowe

Zakaz wyprzedzania dotyczy pojazdów kategorii N2 lub N3, na drogach, które mają wyłącznie dwa pasy ruchu dla danego kierunku. Wyjątek przewidziano w sytuacji, gdy pojazd samochodowy "porusza się z prędkością znacznie mniejszą od dopuszczalnej dla pojazdów kategorii N2 lub N3 obowiązującej na danej drodze". Przepisy nie wskazują jednak szczegółowo, jaka różnica w prędkości obu samochodów pozwala na manewr wyprzedzania.

Zakaz nie obowiązuje także kierowców „pojazdów wykonujących na drodze prace porządkowe, remontowe lub modernizacyjne wysyłających żółte sygnały błyskowe”.

Źródło: Ustawa Prawo o ruchu drogowym (art. 24)

Od 17 września "powrót do przeszłości" z kasowaniem punktów karnych

1. Punkty karne kasują się po roku

Z dniem 17 września przywrócono przepisy, na podstawie których punkty karne są kasowane w CEK (w Centralnej Ewidencji Kierowców) po roku (od września 2022 r. punkty karne kasowano po 2 latach). Warto jednak pamiętać, że czyszczenie kartoteki kierowcy nie zadziała wstecz. To znaczy, że każdy, kto zgromadził punkty karne podczas obowiązywania poprzednich przepisów, będzie musiał poczekać 2 lata na ich usunięcie.

Źródło: Ustawa o kierujących pojazdami

Tutaj sprawdzisz, jak funkcjonuje taryfikator punktów karnych Sprawdź swoje punkty karne - Gov.pl

2. Powróciły kursy redukujące punkty karne

O powrocie do przeszłości możemy mówić także w przypadku kursów dla kierowców, którzy chcą zredukować posiadane punkty karne. We wrześniu 2022 r. takie szkolenia zostały wstrzymane, jednak powróciły od 17 września 2023 r.(choć w nieco zmodyfikowanej formie). Jak obecnie wygląda program szkolenia?

• Szkolenie prowadzi: policjant z komórki ruchu drogowego lub inna osoba posiadająca wiedzę specjalistyczną z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego, psycholog transportu, egzaminator osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, osoba posiadająca uprawnienia instruktora nauki jazdy lub instruktora techniki jazdy;
• Program obejmuje 8 godzin wykładów (godzina = 45 minut) oraz ćwiczenia praktyczne;
• Szkolenie jest realizowane w ciągu jednego dnia;
• W jednym szkoleniu może uczestniczyć nie więcej niż 15 osób.

Źródło: Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 września 2023 r. w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego (wydane 15 września 2023 roku) - załącznik nr 9 Rozporządzenia

Kierowca może wziąć udział w kursie reedukacyjnym nie częściej niż raz na 6 miesięcy. Po jego zakończeniu dyrektor wojewódzkiego ośrodka ruchu drogowego wydaje zaświadczenie o odbyciu szkolenia i na jego podstawie z konta kierowcy zostaje odjęte 6 punktów karnych. Uwaga! W szkoleniu nie mogą brać udziału osoby w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy. (Źródło: Ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw).

Od 17 września powrócił także mechanizm automatycznego zwrotu prawa jazdy. Po upływie okresu na jaki został zatrzymany dokument, kierowca nie musi już składać wniosku o przywrócenie uprawnień

Natalia Tokarczyk-Jarocka, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Od 21 września w historiapojazdu.gov.pl sprawdzisz normy emisji spalin dla danego pojazdu

Powyższa informacja może być szczególnie ważna dla właścicieli samochodów, którzy chcą wjechać do strefy czystego transportu w danym mieście i nie znają dokładnie norm emisji spalin swojego pojazdu, a także dla osób, które zamierzają kupić auto z rynku wtórnego.

Dane pojazdu sprawdzisz na stronie historiapojazdu.gov.pl 

Pod koniec września 2023 r. kierowcom udostępniono także najnowszą wersję aplikacji mObywatel (wersja 4.17.0). Umożliwia ona wyszukanie pojazdu po numerze VIN oraz numerze rejestracyjnym (w historiapojazdu.gov.pl potrzebna jest dodatkowo data pierwszej rejestracji). Z jej pomocą można sprawdzić m.in. aktualny status pojazdu, jego historię oraz dane zagraniczne.

Od 1 października 2023 r. zmiany w kodeksie karnym

1. Kara więzienia dla nietrzeźwych kierowców

Zamiast grzywny lub ograniczenia wolności, nietrzeźwy kierowca podlega teraz karze pozbawienia wolności do lat 3. Może także stracić prawo jazdy na okres nie krótszy niż 3 lata. Z takim samym wymiarem kary muszą liczyć się osoby, które uciekną z miejsca zdarzenia lub spożyją alkohol tuż po zdarzeniu i jednocześnie przed przeprowadzeniem przez uprawniony organ badania w celu ustalenia stężenia alkoholu we krwi lub obecności środka odurzającego w ich organizmie.

Od 1 października 2023 r. zaostrzono także kary za przestępstwa drogowe popełniane pod wpływem alkoholu do:

• minimum 3 lat więzienia, gdy kierowca jest sprawcą wypadku, w którym inna osoba doznała ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• minimum 5 lat więzienia po spowodowaniu śmiertelnego wypadku

i do dwukrotności górnej granicy ustawowego zagrożenia (czyli do 16 lat w każdym z ww. przypadków).

Więcej informacji znajdziesz na stronie Co grozi za jazdę po alkoholu? Przegląd przepisów na rok 2023

2. Kradzież tablic rejestracyjnych jest przestępstwem

Przed 1 października takie przewinienie było wykroczeniem. Co istotne, w ten sam sposób traktuje się korzystanie z tablic nieprzypisanych do danego pojazdu, podrobionych oraz przerobionych.

Zgodnie z art. 306c § 1 Kodeksu karnego, za kradzież tablicy rejestracyjnej, jej podrobienie lub przerobienie grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. § 2 tego artykułu przewiduje taką samą karę za użycie tablicy rejestracyjnej nieprzypisanej do pojazdu, na którym ją umieszczono oraz użycie jako autentycznej tablicy podrobionej lub przerobionej.

3. Kara pozbawienia wolności dla osób uchylających się od obowiązku naprawienia szkody

W kodeksie karnym pojawił się także zapis zaostrzający kary m.in. dla sprawców kolizji i wypadków drogowych, którzy uporczywie unikają płacenia za wyrządzoną szkodę: Kto uchyla się od wykonania orzeczonego przez sąd na rzecz pokrzywdzonego lub osoby dla niego najbliższej, za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązki, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Źródło: Kodeks karny (Art. 244c. § 1.)

Co się zmieniło w przepisach dla kierowców od 2020 do 2022 roku?

Powróćmy jeszcze na chwilę do 3 września 2020 r. To właśnie wtedy w Dzienniku Ustaw została opublikowana ustawa z 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1517). O rządowym projekcie, tzw. pakiecie deregulacyjnym, nie sposób nie wspomnieć, ponieważ zawiera on pokaźny zbiór udogodnień dla kierowców. Najważniejsze dotyczą rejestracji auta, m.in.:

• zniesienia obowiązku wydawania karty pojazdu oraz nalepki kontrolnej i jej wtórnika (ok. 100 zł oszczędności podczas rejestracji) – obowiązuje od 4.09.2022 r.
• możliwości zachowania dotychczasowych tablic rejestracyjnych (ok. 100 zł taniej) – od 31.01.2022 r.,
• czasowego wycofania z ruchu samochodu osobowego (ograniczenie kosztów ubezpieczenia OC o co najmniej 95%) - od 31.01.2022 r.,
• braku konieczności wymiany dowodu rejestracyjnego przy braku miejsca na pieczątki - od 4 grudnia 2020 r.,
• możliwości rejestracji pojazdu lub czasowej rejestracji przez starostę właściwego ze względu na miejsce czasowego zamieszkania właściciela auta - od 4 grudnia 2020 r.,
• rejestracji nowego pojazdu przez autoryzowany salon sprzedaży – od 4.06.2021 r.

Wprowadzone w ciągu ostatnich 4 lat zmiany dla kierowców nie dotyczą oczywiście tylko pakietu deregulacyjnego. W tym czasie w życie weszły także nowe przepisy mające na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego, np. obniżenie dopuszczalnej prędkości pojazdów w terenie zabudowanym do 50 km/h w godzinach nocnych, wyższe kary za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu i przekroczenie dopuszczalnej prędkości oraz regulacje dla właścicieli hulajnóg elektrycznych.

Przeczytaj Najważniejsze zmiany przepisów dla kierowców i pieszych w 2021 r.

Podwyższono także wysokość mandatów oraz wprowadzono nowy taryfikator punktów karnych.

Jeśli chcesz znać więcej szczegółów dotyczących przepisów dla uczestników ruchu drogowego wprowadzonych w latach 2020 - 2023, skorzystaj z linków do naszych publikacji. Dzięki nim, poznasz m.in.:

• Kary za przekroczenie prędkości 
• Opłaty na drogach szybkiego ruchu 
• Kary za przejazd przy czerwonym świetle sygnalizatora 
• Mandaty za złamanie zakazu wyprzedzania