Wymiana licznika w aucie – kiedy można, trzeba i nie wolno tego robić?

Zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez Samar, w 2020 roku aż 60% pojazdów zarejestrowanych w Polsce pochodziło z rynku wtórnego. Dla porównania, 14% stanowiły samochody nowe, a 26% z importu. Choć nikt nie prowadzi oficjalnych statystyk dotyczących tego, jaki procent używanych aut poruszających się po polskich drogach może mieć nielegalnie obniżony przebieg, można się spodziewać, że skala problemu jest duża. Sprawdziliśmy więc, kiedy można wymienić licznik, jakie kary grożą za jego cofnięcie, a także jak samodzielnie sprawdzić stan drogomierza przed zakupem używanego samochodu.

Kiedy można wymienić licznik w samochodzie?

Licznik (drogomierz) jest elementem pojazdu, który jest objęty ochroną prawną. Oznacza to, że możesz go wymienić jedynie w określonych przypadkach regulowanych przez art. 81a Ustawy Prawo o ruchu drogowym z 20 czerwca 1997 r. (Dz.U.2020.110), który brzmi następująco:

Wymiana drogomierza jest dopuszczalna, gdy drogomierz nie odmierza przebiegu pojazdu w sytuacji, w której ze względu na przeznaczenie drogomierza powinien ten przebieg odmierzać lub gdy jest konieczna wymiana elementu pojazdu, z którym drogomierz jest nierozerwalnie związany. Wymiana drogomierza może nastąpić tylko na drogomierz sprawny i właściwy dla danego typu pojazdu.

Oznacza to, że zgodnie z prawem możesz wymienić licznik samochodu, jeśli:

• ulegnie awarii i nie spełnia swojej funkcji, czyli nie odmierza przebytego dystansu,
• wymiany wymaga element, który jest na stałe połączony z drogomierzem i nie sposób wymienić go osobno.

Jak zalegalizować nowy licznik w samochodzie?

Od 1 stycznia 2020 roku wymiana licznika wiąże się z koniecznością zgłoszenia tego faktu i jego zalegalizowania. Właściciel pojazdu ma na to 14 dni od momentu montażu nowego drogomierza. Jak to zrobić?  Wystarczy udać się na stację kontroli pojazdów, zabierając ze sobą:

• dowód rejestracyjny pojazdu,
• kartę płatniczą lub gotówkę – legalizacja drogomierza kosztuje 51 złotych,
• oświadczenie właściciela lub posiadacza pojazdu o wymianie drogomierza, które można pobrać pod adresem: https://piskp.pl/wp-content/uploads/2019/12/O%C5%9Bwiadczenie-o-wymianie-drogomierza.pdf. Możesz wypełnić je na miejscu lub wcześniej w domu, podając w nim swoje dane osobowe, podstawowe informacje o samochodzie oraz powód wymiany licznika. Podpisując dokument, musisz też poświadczyć, że jesteś świadomy tego, jakie konsekwencje niesie za sobą złożenie fałszywego oświadczenia.

Diagnosta sprawdzi, czy nowy licznik został zamontowany prawidłowo i wprowadzi liczbę przejechanych kilometrów do Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców (CEPiK). Otrzymasz od niego dokument potwierdzający, że w samochodzie wymieniono drogomierz, a także zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym. 

Co grozi za przekręcenie licznika w samochodzie?

Przebieg samochodu jest czynnikiem, który wpływa bezpośrednio na jego wartość. Im wyższy, tym niższą cenę są w stanie zapłacić potencjalni nabywcy. Z tego powodu często sprzedawcy celowo cofają stan licznika, z premedytacją wprowadzając klientów w błąd.

Od początku 2020 roku funkcjonariusze zostali zobligowani, by podczas kontroli drogowej sprawdzać przebieg pojazdu i porównać go z zapisanym bazie CEPiK.  Z jakimi konsekwencjami musi liczyć się kierowca złapany na nielegalnej zmianie odczytu drogomierza? Zgodnie z prawem cofnięcie licznika nie jest wykroczeniem, tylko przestępstwem. Kierowca, który je popełni, musi się liczyć z karą w postaci pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, z możliwością zmniejszenia do 2 lat. Kwestię tę reguluje art. 306a. Kodeksu karnego, który brzmi:

Zmiana wskazania drogomierza lub ingerencja w prawidłowość jego pomiaru
§ 1.Kto zmienia wskazanie drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingeruje w prawidłowość jego pomiaru, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2.Tej samej karze podlega, kto zleca innej osobie wykonanie czynu, o którym mowa w § 1.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Choć kierowcy są świadomi tego, że przekręcenie drogomierza wiąże się z poważnymi konsekwencjami, kontrolującym przebieg pojazdów funkcjonariuszom wciąż zdarza się znaleźć nieprawidłowości w tej kwestii. W 2020 roku rekordzista cofnął stan licznika o ponad 1 mln km.  

Czy stan licznika może się sam zmienić? 

Wszystkie przypadki podejrzenia ingerencji w przebieg pojazdu są skrupulatnie badane przez funkcjonariuszy przed ukaraniem kierowcy. Okazuje się bowiem, że czasem winy za przekręcenie drogomierza nie ponosi właściciel pojazdu, a jego producent.

W niektórych starszych modelach samochodów liczniki są zaprojektowane w taki sposób, by wskazywać wartość do pewnego pułapu. Po jego przekroczeniu przebieg ulega wyzerowaniu i nalicza się od nowa. Pewne klasyczne pojazdy mają też licznik z miejscem na zaledwie 5 cyfr. 

Taka sytuacja nie oznacza awarii drogomierza, ani nie wiąże się z koniecznością jego ponownej legalizacji. Podczas kontroli funkcjonariusz sprawdzi, czy w danym modelu licznik może samoczynnie przekręcić się do zera. Jeśli tak, nie pociągnie kierującego pojazdem do odpowiedzialności karnej.

Jak upewnić się, że auto nie ma przekręconego licznika?

Nie chcesz się naciąć na nieuczciwego sprzedawcę i kupić samochód z cofniętym drogomierzem? Aby upewnić się, że nikt nie ingerował w jego przebieg, sprawdź stan licznika na stronie historiapojazdu.gov.pl. Wystarczy, że poprosisz handlarza o okazanie dowodu rejestracyjnego, a następnie wpiszesz następujące dane:

• numer rejestracyjny, 
• datę pierwszej rejestracji, 
• numer VIN.

Po ich wpisaniu i kliknięciu „Sprawdź pojazd”, otrzymasz komplet szczegółowych danych dotyczących pojazdu. W tym informację o ostatnim odczycie drogomierza wykonanym przez diagnostę podczas wykonywania badania technicznego samochodu lub wymiany licznika, bądź uprawnione służby w czasie kontroli drogowej.

Twoją czujność powinno też wzbudzić to, jeśli już na pierwszy rzut oka widać, że licznik jest nowy i wizualnie nie pasuje do stanu technicznego samochodu. Wbrew pozorom, konieczność wymiany drogomierza występuje bardzo rzadko – istnieje więc duże prawdopodobieństwo, że zabieg został przeprowadzony w celu zamaskowania prawdziwego przebiegu auta.

W sprawdzeniu autentyczności drogomierza może również pomóc konsultacja z rzeczoznawcą lub firmą wyspecjalizowaną w ocenie stanu technicznego pojazdu.  Tego typu podmioty są w stanie ocenić prawdziwość odczytu licznika, biorąc pod uwagę wiek i stan zużycia samochodu.

O czym warto pamiętać, kupując auto z wymienionym licznikiem?

Samo kupienie samochodu z przekręconym licznikiem nie wiąże się z poważnymi konsekwencjami, gdyż karę za nieuprawnioną zmianę przebiegu pojazdu ponosi osoba, która ją przeprowadziła. Jeśli zauważysz nielegalną ingerencję w stan drogomierza już po zakupie, najlepiej jak najszybciej zgłoś podejrzenie popełnienia przestępstwa przez nieuczciwego sprzedawcę. W takiej sytuacji funkcjonariusze sprawdzą, czy stan licznika cofnął poprzedni właściciel, a ewentualnymi konsekwencjami prawnymi obarczą jego, a nie Ciebie. 

Jeśli policji uda się potwierdzić cofnięcie licznika, nieuczciwy sprzedawca używanego samochodu może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za oszustwo zgodnie z art. 286 Kodeksu karnego za wprowadzenie Cię w błąd.

W przypadku zakupu samochodu od profesjonalnego sprzedawcy (np. komisu lub salonu), możesz domagać się prawa do zwrotu towaru z powodu jego niezgodności z umową. Znajduje to jednak zastosowanie tylko wtedy, gdy odkryjesz ten fakt do 2 lat od dnia zawarcia transakcji.

Czy przebieg samochodu wpływa na wysokość składki OC?

Duży przebieg jest związany z zaawansowanym wiekiem i częstym korzystaniem z samochodu. W efekcie szybciej zużywają się części, co zwiększa ryzyko awarii i wystąpienia szkód, które będą musieli pokryć ubezpieczyciele. Może to oznaczać wyższą cenę ubezpieczenia OC.

Wiek i liczba dotychczas przejechanych kilometrów to bardzo istotne czynniki, które biorą pod uwagę towarzystwa ubezpieczeniowe wyliczając wysokość składki OC. Zwykle właściciele samochodów z wyższym przebiegiem, płacą więcej za obowiązkowe ubezpieczenie. Jednocześnie nie jest to regułą, ponieważ każdy ubezpieczyciel indywidualnie określa ceny polis – wyjaśnia Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Warto przed zakupem polisy porównać oferty co najmniej w kilku towarzystwach. Tak, jak zrobiliśmy to w kalkulatorze OC/AC na rankomat.pl dla 45-letniego pana Andrzeja z Krosna, który jest właścicielem Skody Fabii z 2010 r.  Sprawdziliśmy, ile wyniosłaby wysokość składki w zależności od przebiegu samochodu w 2 wariantach: 50 tys. i 500 tys. km.

Kalkulacja z 24.05.2021 r. (Skoda Fabia 1,2 l, 2010 r.).

Kalkulacja z 24.05.2021 r. (Skoda Fabia 1,2 l, 2010 r.).

Jak widać z naszej kalkulacji, nie zawsze znacznie większy przebieg pojazdu musi oznaczać duży wzrost ceny OC. Co więcej, może mieć znikomy wpływ. Pan Andrzej za ubezpieczenie Skody Fabii z 2010 r. mającej na koncie przejechane 50 tys. km, zapłaciłby w Avivie 693 zł. Składka wzrosłaby zaledwie o 2 zł w przypadku 500 tys. km. Natomiast pozostali ubezpieczyciele zaproponowali takie same stawki, bez względu na pokonany przez samochód dystans. W związku z tym stan licznika to tylko jeden z wielu czynników, które towarzystwa biorą pod uwagę wyliczając ceny OC.

Źródła:

1. Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.2020.110) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf 
2. Kontrola drogowa i licznik cofnięty o ponad milion kilometrów – https://policja.pl/pol/aktualnosci/183933,Kontrola-drogowa-i-licznik-cofniety-o-ponad-milion-kilometrow.html
3. Baza rejestracji nowych i używanych samochodów osobowych i dostawczych o DMC do 6t – https://www.samar.pl/__/1001/1001.rep/24/3--Baza-rejestracji-nowych-i-u%C5%BCywanych-samochod%C3%B3w-osobowych-i-dostawczych-o-DMC-do-6t.html?locale=pl_PL