Czy diesle otrzymają zakaz wjazdu do centrów polskich miast?

Ustawa z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych to akt prawny odzwierciedlający duże ambicje rządzących. Jeśli udałoby się wprowadzić wszystkie zawarte w niej regulacje i założenia, ograniczenie emisji szkodliwych spalin czy dynamiczny rozwój rynku niskoemisyjnych pojazdów byłyby pewnikami. 

Jednym z najważniejszych punktów ustawy jest wprowadzanie w Polsce Stref Czystego Transportu. Początkowo temu obowiązkowi miały poddać się gminy o liczbie mieszkańców przekraczającej 100 000. Z tego przymusu zrezygnowano ze względu na niedostateczne przygotowanie poszczególnych regionów do realizacji celów ustawowych. W efekcie zarządzający miastami mogą zdecydować się na strefę według własnego uznania i możliwości gminy.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której Główny Inspektor Ochrony Środowiska stwierdzi przekroczenie normy stężenia dwutlenku azotu NO2. Wówczas urząd może narzucić SCT na danym obszarze.

Choć pierwszym miastem, w którym odbywano konsultacje społeczne wokół SCT był Kraków, obecnie to Warszawa jako pierwsza wciela w życie ograniczenia w zakresie wjazdu pojazdów spalinowych do centrum. Jak szybko na mapie Polski pojawiają się kolejne Strefy Czystego Transportu? Na pewno będzie się to odbywało stopniowo. 

Czym jest Strefa Czystego Transportu?

Aby jak najpełniej oddać sens idei SCT, powołajmy się na definicję ustawodawcy. Zgodnie z nią jest to obszar na terenie miasta (stosownie oznakowany i wydzielony), obejmujący drogi, po których mogą się poruszać pojazdy z napędem:

• elektrycznym,
• wodorowym,
• gazowym.

Poszczególne pojazdy powinny również spełniać wymagane normy emisji spalin. Ustanowione prawo ma w konsekwencji doprowadzić do zupełnego wykluczenia z SCT pojazdów spalinowych (benzynowych i diesli). 

To jedno z ważniejszych rozwiązań, jakie przewidziano w ustawie, aby zmniejszyć negatywny wpływ transportu drogowego na środowisko i jakość powietrza, którym oddychamy - a więc i nasze zdrowie. 

Przeczytaj także: Osobówki trują? Emisja CO2 samochodów nie spada

W których miastach powstaną Strefy Czystego Transportu?

Powiedzieliśmy, co o możliwościach wprowadzeniu SCT w danym mieście mówią obecnie przepisy. Sprawdźmy teraz, jak do sprawy podchodzą włodarze największych polskich miast. 

Jeszcze w 2021 roku testerami nowych regulacji mieli być mieszkańcy Krakowa czy Katowic. Rzeczywistość zweryfikowała jednak te plany. Od 1 lipca 2024 roku w Warszawie zacznie funkcjonować SCT i będzie to pierwszy taki obszar na terenie Polski. Nowe regulacje w stolicy będą jednak wdrażane etapami, które już teraz zapowiadają władze miasta. 

Powietrze niskiej jakości jest natomiast niemal wpisane w krajobraz stolicy Małopolski. Kraków od zawsze borykał się z tym problemem, m.in. ze względów ukształtowania terenu i położenia. Nic dziwnego, że z wprowadzeniem tam Strefy Czystego Transportu wiąże się liczne nadzieje. Obszar SCT miał zostać wytyczony również w lipcu 2024 roku, a następny w 2026.

Porównaj ceny OC i AC

Na przeszkodzie stanęły jednak błędy formalne w uchwale rady miasta. Została ona unieważniona przez sąd 11 stycznia 2024 roku, dlatego ograniczenia w ruchu pojazdów spalinowych w Krakowie wejdą w życie nieco później.

Pewnym punktem na mapie SCT jest Wrocław. Tam strefa ma być wprowadzana również etapowo - od 2025 do 2030 roku. Są jeszcze ośrodki, które obecnie rozważają wydzielenie takiego obszaru i prowadzą konsultacje na tym polu. To m.in.:

• Lublin,
• Rzeszów,
• Toruń, 
• Gliwice.

Jeszcze inaczej kształtuje się zestawienie miast, które o Strefie Czystego Transportu mówią, ale raczej bez jasnych deklaracji. To choćby:

• Łódź,
• Poznań,
• Gdańsk.

Jakie samochody będą mogły wjechać do stref czystego transportu?

Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy, do Stref Czystego Transportu będą mogły bezpłatnie wjeżdżać pojazdy:

• elektryczne,
• napędzane wodorem,
• napędzane gazem ziemnym (CNG) z wyjątkiem strefy V (zielonej),
• autobusy niskoemisyjne,
• autobusy szkolne.

W pierwotnej wersji projektu ustawy, do stref czystego transportu mogłyby również wjeżdżać pojazdy z instalacją LPG. Jednak w lutym 2021 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zmieniło w tej kwestii zdanie. Resort uzasadnił, że tego typu samochodów jest na polskich drogach bardzo dużo, a wiele z nich to wieloletnie auta, które mogłyby się przyczynić do nadmiernej emisji spalin.

Poza tym, do Stref Czystego Transportu będą mogły wjeżdżać następujące uprzywilejowane pojazdy:

• Policji, Inspekcji Transportu Drogowego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Służby Więziennej, Krajowej Administracji Skarbowej, jednostek ochrony przeciwpożarowej, Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa oraz służb ratowniczych,
• używane we flocie obsługującej Kancelarię Prezesa Rady Ministrów,
• zarządów dróg i realizujące zadania na rzecz zarządców dróg,
• Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, a także sił zbrojnych państw obcych, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi,
• urzędów morskich realizujących zadania w pasie technicznym i ochronnym wybrzeża oraz w portach i przystaniach morskich,
• posiadające odpowiednie oznaczenie, którymi poruszają się osoby niepełnosprawne;
• specjalistyczne środki transportu sanitarnego, wykorzystywane przez zespoły ratownictwa medycznego oraz zespoły transportu sanitarnego.

Jak legalnie wjechać do SCT? System nalepkowy i nie tylko

Każda gmina decydujące się na Strefę Czystego Transportu, może sama zdecydować, w jaki sposób chce prowadzić kontrolę stosowania się do przepisów. Możliwości jest wiele, jak choćby naklejki na szybę czy monitoring tablic rejestracyjnych i porównywanie danych z bazą CEPiK.

Ministerstwo Cyfryzacji zapewniło, że na potrzeby identyfikacji będzie udostępniać takie dane pojazdu jak:

• rodzaj paliwa,
• norma Euro,
• rok produkcji pojazdu.

Narzucony system nalepek mógłby zacznie utrudnić logistykę w przypadku niektórych gmin, zwłaszcza że typów naklejek musiałoby być co najmniej kilka. Dany ośrodek będzie mógł sam decydować, czy wdraża to rozwiązanie czy wybiera skanowanie tablic w punktach kontrolnych.

Wzór nalepki uprawniającej do wjazdu do SCT został określony w Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 31 marca 2022 r. w sprawie wzoru nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do strefy czystego transportu. Dla Warszawy przykład takiego emblematu na szybę będzie wyglądał następująco:

źródło: www.gov.pl/web/klimat

Za wydanie nalepki właściciel samochodu będzie musiał uiścić opłatę w wysokości 5 zł i należy się po nią zgłosić do urzędu gminy.

Zakaz wjazdu dla diesla, benzyny i LPG?

Jak wspomnieliśmy, każda gmina będzie sama ustalać limity emisyjne, jeśli chodzi o wjazd pojazdów spalinowych do Strefy Czystego Transportu. Pewne jest to, że takie wymogi będą rzeczywiście obowiązywać. Jednym z kryteriów będzie właśnie napęd, a najsurowiej zostaną potraktowane samochody z silnikami wysokoprężnymi.

Te limity będą rosły wraz z kolejnymi etapami wdrażania projektu Strefy Czystego Transportu w stolicy, o czym za chwilę powiemy.

Zainteresuje Cię także: Norma emisji spalin EURO 4 - co warto wiedzieć?

Obecne nie przewiduje się całkowitego zakazu wjazdów samochodów spalinowych do SCT przynajmniej do 2032 roku, jednak przepisy będą zaostrzane z każdym rokiem. Za 8 lat dla każdego typu pojazdu z takim napędem absolutnym minimum będzie norma Euro 6. 

Liczy się zatem  wiek pojazdu, od którego będzie zależeć norma emisji spalin, do której dostosował go producent. Przypomnijmy, jak łatwo zweryfikować swój status.

źródło:opracowanie własne rankomat.pl

Strefa Czystego Transportu - Warszawa i mapa ograniczeń

Władze stolicy przecierają szlaki w zakresie realizacji celów Ustawy o elektromobilności. Przyjrzeliśmy się planom stołecznego ratusza i pomysłom na wdrożenie SCT, aby z ograniczeniami oswoić mieszkańców stopniowo.

Jak czytamy w oficjalnym komunikacie, 7 grudnia 2023 roku warszawscy radni przyjęli uchwałę (wraz z poprawkami) o wprowadzeniu strefy czystego transportu w Warszawie. Zgodnie z projektem ma ona objąć obszar całego Śródmieścia i fragmenty dzielnic centralnych.

Podano nawet dokładne granice. Będą one przebiegać wzdłuż:

• alei Prymasa Tysiąclecia – od alei Jerozolimskich do styku z linią kolejową nr 20 w rejonie ul. Czorsztyńskiej;
• linii kolejowych nr 20, 501, 9 i 7;
• ulicy Wiatracznej;
• alei Stanów Zjednoczonych;
• Mostu Łazienkowskiego;
• alei Armii Ludowej;
• ulicy Wawelskiej;
• ulicy Kopińskiej od ul. Wawelskiej do ulicy ppłk. M. Sokołowskiego „Grzymały”;
• ulicy ppłk. M. Sokołowskiego „Grzymały”;
• alei Jerozolimskich od ul. ppłk. M. Sokołowskiego „Grzymały” do alei Prymasa Tysiąclecia.

Na granicach strefy mają stanąć specjalne oznakowania. Co ważne, początkowe założenia warszawskiej SCT dotyczyły znacznie mniejszego obszaru. Ostatecznie  zajmie 37 km kwadratowych miasta, co daje 7% jego powierzchni.

Limity norm emisji w Warszawie

Od 1 lipca 2024 roku pojazdy w Warszawie będą podlegać następującym wymogom:

1. Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 2 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 1997 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 27 lat);

2. Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 4 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2005 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 19 lat).

W ramach etapu 2 od 2026 roku pojazdy będą podlegać następującym regulacjom:

1. Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 3 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2000 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 26 lat);

2. Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 5 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2009 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 17 lat).

Etap 3 rozpocznie się w 2028 roku i wówczas pojazdy będą podlegać jeszcze ostrzejszym normom:

1. Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 4 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2005 r. (tj. maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia –  23 lat);

2. Pojazd z silnikiem Diesla (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 6 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2014 r. (maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 14 lat).

Etap 4 został przewidziany na rok 2030. Oto, jakie wymogi będą wówczas obowiązywać:

1. Pojazd z silnikiem benzynowym (w tym LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 5 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2010 (maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 20 lat);
2. Pojazd z silnikiem Diesla będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 6dT lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2019 (maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 11 lat).

Etap 5 to przyszłość zaplanowana na 2032 rok. Kierowcy będą musieli wówczas brać pod uwagę poniższe wytyczne:

1. Pojazd z silnikiem benzynowym (LPG) będzie musiał spełniać normę Euro 6 lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2015 (maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 17 lat);
2. Pojazd z silnikiem Diesla będzie musiał spełniać normę przynajmniej Euro 6d lub być wyprodukowany nie wcześniej niż w 2021 (maksymalny wiek pojazdu w roku wdrożenia – 11 lat).

Danych w tym zakresie jest całkiem sporo, dlatego władze Warszawy przygotowały podręczną ściągawkę.

Na ulgi w tym zakresie mogą liczyć osoby mieszkające w Warszawie i płacące tam podatki. Zwolnienie z ograniczeń dotyczy pierwszych dwóch etapów wprowadzania Strefy Czystego transportu, czyli do roku. 2028. Na ulgi mogą liczyć także kierowcy-seniorzy (w wieku przynajmniej 70 lat).

W stolicy będzie funkcjonować także lista wyłączeń względem powyższych ograniczeń. Będą to zatem:

1. Wyłączenia ustawowe: służby (np. pogotowie, policja, straż pożarna, straż graniczna), pojazdy, którymi poruszają się osoby z niepełnosprawnością, inne pojazdy (np. autobus szkolny oznaczony odpowiednią tabliczką).
2. Wyłączenia gminne: pojazdy zabytkowe i historyczne, pojazdy specjalne (np. pomoc drogowa, karawan pogrzebowy).
3. Wyłączenia gminne okazjonalne: przypadki losowe, np. dojazd do szpitala, lekarza, miejsca zdawania matury (przepustka obejmuje nie więcej niż 4 dni rocznie).

Strefy Czystego Transportu za granicą - jakie są perspektywy?

Zaznaczyliśmy już, że SCT to nie nasz narodowy pomysł. Takie rozwiązania z powodzeniem funkcjonują już w innych krajach europejskich od 10 lat. Na terenie Europy wyznaczono do tej pory ponad 300 stref (najwięcej we Włoszech i Niemczech).

Wypowiedź eksperta

Prognozy przewidują, że do 2025 roku tych stref będzie ponad 500, a te już istniejące - zostaną poszerzone. To m.in. obszary w Belinie, Paryżu czy Brukseli. Za taki znaczący skok w statystykach miałyby odpowiadać nowe przepisy obowiązujące we Francji czy Hiszpanii. Władze muszą wprowadzić SCT, jeśli liczba mieszkańców miasta przekracza odpowiednio 150 tysięcy lub 50 tysięcy.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Na podstawie raportu Trendy rozwoju stref nisko- i zeroemisyjnych w Europie zrealizowanego przez koalicję organizacji "Clean Cities Campaign" promujących mobilność bezemisyjną, przygotowano te przewidywania w formie graficznej.

Jak rodzaj paliwa wpływa na cenę ubezpieczenia OC?

Samo wprowadzenie Stref Czystego Transportu nie wpływa na ceny ubezpieczeń komunikacyjnych. Skoro już jednak mowa o napędach, zwróćmy uwagę na zależność między nimi a ceną polisy OC.

W 2023 roku najmniej na obowiązkowe ubezpieczenie pojazdu musieli przeznaczyć właściciele samochodów elektrycznych (425 zł).

Z corocznego raportu rankomat.pl wynika, że jest to o:

• 92 zł mniej niż właściciele aut z instalacją LPG, 
• 109 zł mniej niż właściciele diesli,
• 127 zł mniej niż właściciele hybryd,
• 80 zł mniej niż właściciele aut benzynowych.

Jeśli więc przed Tobą zakup nowego pojazdu, weź pod uwagę zarówno ograniczenia związane z wdrażaniem w Polsce Stref Czystego Transportu, ale także koszty związane z utrzymaniem auta - w tym z ubezpieczeniem OC.

Porównaj ceny OC i AC

Pamiętaj też, że duże znaczenie dla ceny polisy OC ma pojemność silnika i wiek pojazdu. Najczęściej samochody z instalacją LPG i diesle, dysponują większą mocą i są starsze niż auta elektryczne. To tylko wybrane czynniki, które ubezpieczyciele mogą brać pod uwagę przy wyliczeniu wysokości składki.

Zobacz więcej: Co wpływa na ceny OC i AC? Od czego zależy wysokość OC?

Aby szukać najbardziej optymalnych rozwiązań, najlepiej porównywać oferty - zakres i ceny. Najszybciej zrobisz to za pomocą kalkulatora OC i AC, nawet nie wychodząc z domu.