Czy poszkodowany współwłaściciel auta ma prawo do odszkodowania z OC?

Samochód może być majątkiem wspólnym – choćby małżonków czy wspólników spółki cywilnej. Zdarza się, że współwłaścicielami auta są rodzic i dziecko, które zdało niedawno egzamin na prawo jazdy i w ten sposób może ono płacić niższą składkę OC. Jeszcze kilkanaście lat temu, gdy doszło do wypadku z winy współwłaściciela samochodu, a poszkodowany został drugi współwłaściciel (który podróżował na fotelu pasażera), kwestia odszkodowania budziła wiele kontrowersji.

Czy odszkodowanie z OC przysługuje poszkodowanemu współwłaścicielowi auta?

W przeszłości ubezpieczyciele stali na stanowisku, że poszkodowanemu współwłaścicielowi samochodu nie należy się odszkodowanie za szkody osobowe. Odwoływali się oni do zapadających ówcześnie wyroków sądowych (w tym orzecznictwa Sądu Najwyższego) oraz wskazywali na brzmienie:

• Art. 822 § 1 Kodeksu cywilnego

Artykuł ten brzmi: Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. To właśnie sformułowanie „osobom trzecim” budziło wątpliwości. Ubezpieczyciele stali na stanowisku, że poszkodowany współposiadacz samochodu nie może być traktowany jako osoba trzecia.

• Art. 33 pkt 6 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

Niektórzy ubezpieczyciele powoływali się na ten artykuł w sprawach, w których poszkodowanym przez sprawcę był współmałżonek i jednocześnie współwłaściciel auta. Firmy wskazywały, że skoro do majątku osobistego małżonka należy zadośćuczynienie, ale już nie renta z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej, to poszkodowanemu należy się tylko pierwsze z wymienionych świadczeń.

Problem dostrzegł Rzecznik Ubezpieczonych (dziś Rzecznik Finansowy). Z uwagi na wpływające skargi i niejednolite orzecznictwo, skierował on do Sądu Najwyższego wniosek o podjęcie uchwały, która miała wyjaśnić wątpliwości w tym zakresie. Z uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2008 r. (sygn. akt III CZP 115/07) wynika, że poszkodowanemu pasażerowi, który wraz ze sprawcą jest współwłaścicielem auta, należy się odszkodowanie za szkody na osobie.

Na jakie świadczenia z OC może liczyć poszkodowany współwłaściciela auta?

Poszkodowany w wyniku wypadku współwłaściciel samochodu kierowanego przez drugiego współwłaściciela może uzyskać szereg świadczeń z ubezpieczenia OC. Jeżeli doznał on uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, ubezpieczyciel ma obowiązek naprawić szkody, które obejmują wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. W praktyce oznacza to zwrot wydatków poniesionych na:

• Leki. Do tej kategorii zaliczane są też inne produkty medyczne, np. bandaże czy opatrunki, z których korzysta poszkodowany.
• Rehabilitację. Aby odzyskać sprawność, poszkodowany może m.in. korzystać z zajęć na basenie czy masaży.
• Sprzęt ortopedyczny i rehabilitacyjny. Jeżeli w wyniku wypadku poszkodowany ma np. problemy ze słuchem, ubezpieczyciel pokryje koszty zakupu aparatu słuchowego.
• Konsultacje ze specjalistami. W przypadku rozległych lub nietypowych złamań kończyn konieczne może być zasięgnięcie opinii ekspertów.
• Opiekę. W okresie powrotu do sprawności poszkodowany może nie być samodzielny. Pokrycie kosztów opieki należy się poszkodowanemu nawet wtedy, gdy sprawowali ją członkowie rodziny.

Poszkodowany może też dochodzić zwrotu utraconych zarobków, jeżeli w okresie leczenia czy rehabilitacji jego przychody będą niższe niż przed wypadkiem.

Osobnym świadczeniem jest zadośćuczynienie. Ma ono charakter kompensacyjny – ponieważ ma łagodzić doznane cierpienie i ból, to jego kwota musi być odczuwalna dla poszkodowanego. Wysokość zadośćuczynienia jest zawsze ustalana indywidualnie i jest uzależniona od wielu czynników, w tym wieku i płci poszkodowanego.

Przykład: Pani Marta podróżowała z mężem jako pasażer w należącym do małżeństwa samochodzie – BMW X3. Chwila nieuwagi doprowadziła do tego, że kierowca spowodował wypadek, w rezultacie którego kobieta złamała rękę. Ponieważ pani Marta nie była aktywna zawodowo przed wypadkiem, zamierza wystąpić jedynie o zwrot kosztów leczenia i zadośćuczynienie.

Kiedy współwłaściciel auta nie otrzyma odszkodowania?

Mimo że katalog świadczeń, o które może starać się poszkodowany współwłaściciel samochodu, jest obszerny, to firma ubezpieczeniowa ma prawo odmówić wypłaty odszkodowania za szkody w mieniu. Wynika to z art. 38 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Szkody w mieniu to m.in. zniszczona odzież i obuwie, okulary czy bagaż podręczny. Firma ubezpieczeniowa nie wypłaci też odszkodowania za uszkodzenia drobnej elektroniki czy zegarka, będące skutkiem wypadku.

Przykład:  Pan Maciej i jego syn są współwłaścicielami samochodu Toyota Avensis. Gdy ojciec wiózł syna na uczelnię, spowodował wypadek. Jego konsekwencje były poważne – poszkodowany syn wymaga długiego leczenia i rehabilitacji. Mimo że ubezpieczyciel zwróci te koszty, to nie zapłaci za zniszczony plecak i sprzęt komputerowy (laptopa).

Jak starać się o wypłatę odszkodowania z ubezpieczenia OC auta sprawcy?

Każdy wypadek musi zostać zgłoszony policji – funkcjonariusze ustalają, jak do niego doszło i przygotowują dokumentację z miejsca zdarzenia. To właśnie ona będzie niezbędna do ubiegania się o odszkodowanie.

Procedura dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia przez poszkodowanego współwłaściciela samochodu wygląda następująco:

• Zgłoszenie szkody firmie ubezpieczeniowej. Można to zrobić na wiele sposobów, najwygodniej jednak jest wysłać wiadomość mailową lub skorzystać z formularza na stronie internetowej ubezpieczyciela.
• Dostarczenie dokumentów. Przedstawiciele firmy ubezpieczeniowej powinni się skontaktować w sprawie dokumentacji.
• Rozpatrzenie zasadności roszczenia przez ubezpieczyciela. Jeżeli firma ubezpieczeniowa uzna, że odszkodowanie należy się poszkodowanemu, to wyda pozytywną decyzję i wypłaci pieniądze.

Gdy mowa o wypłacie świadczeń z OC, to firmy ubezpieczeniowe nie mają w tej kwestii dowolności – są związane terminami określonymi w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych. Termin wypłaty odszkodowania to 30 dni i liczy się go od dnia zgłoszenia szkody. Jeżeli jednak ubezpieczyciel potrzebuje więcej czasu na rozpatrzenie sprawy, to ma:

• 14 dni na wypłatę bezspornej części odszkodowania – to kwota niezależna od dalszych ustaleń
• 90 dni na całkowite rozliczenie się z poszkodowanym – termin ten liczy się od dnia zgłoszenia szkody

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy toczy się postępowanie karne lub cywilne, a wypłata odszkodowania jest uzależniona od jego wyniku.

Czy sprawca wypadku ma szansę na odszkodowanie?

W wypadku ucierpieć może nie tylko pasażer, który jest współwłaścicielem auta, ale również sprawca. Mimo że sprawcy wypadku nie przysługuje odszkodowanie z OC, to może on otrzymać świadczenia z polis dodatkowych – AC i NNW.

Ubezpieczenie AC (autocasco) zapewnia naprawę pojazdu sprawcy kolizji lub wypadku. Z kolei ubezpieczenie NNW (następstw nieszczęśliwych wypadków) oferuje środki na leczenie, rehabilitację czy zakup leków. Polisa NNW może przewidywać wypłatę odszkodowania nie tylko kierowcy, ale również poszkodowanemu pasażerowi.

Właścicielom starszych samochodów nie zawsze opłaca się kupić ubezpieczenie AC. Każdy kierowca powinien jednak rozważyć zakup NNW. To ubezpieczenie zapewnia finansową poduszkę kierowcy, który spowodował wypadek. W zależności od konstrukcji polisy, ubezpieczyciel wypłaci pieniądze za trwały uszczerbek na zdrowiu oraz pokryje koszty leczenia. Gdyby z kolei doszło do śmierci sprawcy, 100 proc. sumy ubezpieczenia otrzymają jego najbliżsi

Natalia Tokarczyk-Jarocka, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Za zakupem ubezpieczenia NNW przemawia też jego stosunkowo niska cena. Roczne składki zaczynają się już od ok. 50 zł, przy czym trzeba pamiętać, że wysokość składki ma bezpośredni wpływ na sumę ubezpieczenia.

Aby zaoszczędzić, ubezpieczenie NNW warto kupić w pakiecie wraz z OC, korzystając z naszego intuicyjnego w obsłudze kalkulatora ubezpieczeń komunikacyjnych.