Współwłasność samochodu – jakie formalności trzeba załatwić?

Na współwłasność samochodu często decydują się młodzi i niedoświadczeni kierowcy. Dzięki temu korzystają ze zniżek bardziej doświadczonego współwłaściciela, a w efekcie obniżają cenę zakupu ubezpieczenia OC. Sprawdziliśmy, jakie formalności trzeba spełnić, aby ustanowić współwłasność auta.

Co to jest współwłasność samochodu i jak dopisać współwłaściciela auta?

Współwłasność samochodu to określenie, które oznacza tyle, że samochód ma więcej niż jednego właściciela. Dane osobowe każdego z nich znajdują się wtedy w dowodzie rejestracyjnym. 

Dopisanie współwłaściciela samochodu nie jest szczególnie czasochłonne ani zbyt skomplikowane – w tym celu należy złożyć wniosek o zmianę w dowodzie rejestracyjnym w wydziale komunikacji.

Zawarcie umowy kupna-sprzedaży czy akt darowizny auta – co jest korzystniejsze?

Najlepiej określić współwłaścicieli samochodu już na etapie zawarcia umowy kupna-sprzedaży. Wystarczy w niej wpisać, że auto kupują dwie osoby (lub więcej). Jednak współwłasność ma swoje ograniczenia i nie zawsze jest korzystnym rozwiązaniem., np. wtedy, gdy rodzic chce przekazać część udziałów pojazdu swojemu dziecku. Wiele osób tak robi, aby obniżyć cenę zakupu ubezpieczenia OC dla młodego i niedoświadczonego kierowcy. Wówczas lepiej jest sporządzić akt darowizny samochodu.

W świetle cen proponowanych przez ubezpieczycieli świeżo upieczonym kierowcom może być to bardzo dobrym pomysł. Przypomnijmy, jak kształtuje się cena składki ubezpieczeniowej w zależności od roku urodzenia osoby szukającej polisy.

Za pomocą darowizny można przekazać drugiej osobie dowolną część udziałów auta. Przykładowo połowę, jedną trzecią czy zaledwie kilka procent – co może być korzystniejszym rozwiązaniem w przypadku zapłaty podatku w urzędzie skarbowym, jeśli obdarowanym jest członek najbliższej rodziny. 

Dokument aktu darowizny można pobrać w wydziale komunikacji, Internecie lub spisać go samodzielnie, a poniżej podpowiadamy jak.

Pobierz gotowy wzór umowy darowizny samochodu (plik docx)

Pobierz gotowy wzór umowy darowizny samochodu (plik pdf)

Akt darowizny samochodu powinien zawierać następujące dane:

• dane darczyńcy (dotychczasowego właściciela) oraz obdarowanego (nowego współwłaściciela) – imię, nazwisko, PESEL, miejsce zamieszkania, numer dowodu osobistego lub paszportu,
• datę i miejsca zawarcia umowy,
• oznaczenie stron,
• stopień pokrewieństwa,
• przedmiot darowizny (w przypadku samochodu będzie to marka, rok produkcji, nr VIN, nr silnika, nr rejestracyjny),
• wartość samochodu,
• datę przekazania samochodu,
• oświadczenie o posiadaniu prawa własności samochodu,
• oświadczenie darczyńcy o darowaniu samochodu lub jego części,
• oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny samochodu lub jego części,
• podpisy darczyńcy i obdarowanego.

Czy współwłaściciel musi zapłacić podatek PCC od kupionego samochodu?

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) trzeba zapłacić, jeśli kupujemy używany samochód od osoby prywatnej. Wówczas należy w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od zawarcia umowy kupna-sprzedaży, uiścić 2% wartości nabywanej części auta. W tym celu wypełniamy deklarację PCC-3 wraz z załącznikiem PCC-3/A, ponieważ nabywców (współwłaścicieli) pojazdu jest dwóch.

Czy współwłaściciel musi zapłacić podatek PCC od auta otrzymanego w akcie darowizny?

Zwykle na przekazanie w formie aktu darowizny decydują się członkowie najbliższej rodziny. W takim przypadku osoba obdarowana jest zwolniona z zapłaty podatku PCC bez względu na wartość otrzymanej części auta. Pod warunkiem, że nowy współwłaściciel jest dla dotychczasowego właściciela pojazdu (zalicza się do tzw. I grupy podatkowej):

• żoną, mężem,
• córką, synem, wnuczką, wnukiem, prawnuczką, prawnukiem,
• matką, ojcem, babcią, dziadkiem, prababcią, pradziadkiem,
• pasierbicą, pasierbem,
• siostrą, bratem,
• macochą, ojczymem.

Wypowiedź eksperta

Członkowie najbliższej rodziny są zwolnieni z konieczności zapłaty podatku PCC pod jednym warunkiem. Muszą w ciągu 6 miesięcy od zawarcia aktu darowizny części samochodu o wartości przekraczającej kwotę 10 434 zł, poinformować naczelnika urzędu skarbowego. Aby to zrobić, należy wypełnić druk SDZ-2. Jeśli jednak nie dopełnią tego obowiązku, będą musieli zapłacić podatek PCC.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Jednocześnie w przypadku zawarcia aktu darowizny z członkiem najbliższej rodziny należy również pamiętać, że trzeba ją zgłaszać w urzędzie skarbowym tylko, jeśli wartość darowizn przekazanych w ciągu ostatnich 5 lat przekroczyła kwotę 10 434 zł.

Czy trzeba płacić podatek PCC, jeśli darczyńcą nie jest członek najbliższej rodziny?

Jeśli darczyńcą nie jest członek najbliższej rodziny, to konieczność zapłaty PCC jest uzależniona od wartości przekazanej części auta. W takiej sytuacji kwota wolna od podatku wynosi:

• 7878 zł (jeśli darczyńcami są następujące osoby: rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, zstępni rodzeństwa, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie pozostałych zstępnych),
• 5308 zł (dla pozostałych osób).

Oznacza to, że jeżeli któryś z dwóch powyższych progów zostanie przekroczony, czyli suma darowizn przekazanych w ciągu ostatnich 5 lat będzie wyższa niż 7878 lub 5308 zł, to należy zapłacić PCC. Aby uregulować należność wobec urzędu skarbowego, obdarowany musi wypełnić druk SD-Z3 i uiścić 2% od otrzymanej części auta.

Jak przerejestrować samochód po zmianie współwłaściciela?

Po sporządzeniu umowy kupna-sprzedaży lub aktu darowizny, należy zmienić dane w dowodzie rejestracyjnym. W tym celu trzeba udać się do właściwego dla miejsca zamieszkania wydziału komunikacji, a następnie okazać następujące dokumenty:

• wniosek o wydanie nowego dowodu rejestracyjnego,
• umowę kupna-sprzedaży lub akt darowizny,
• dotychczasowy dowód rejestracyjny,
• kartę pojazdu, jeśli była wydana,
• aktualną polisę OC,
• dowód osobisty.

Do wydziału komunikacji może udać się tylko jeden z właścicieli auta, podając swoje dane i drugiego nowego współwłaściciela oraz jego pełnomocnictwo (trzeba za nie zapłacić 17 zł). Opłata za wydanie nowego dowodu rejestracyjnego wynosi 54,50 zł, a pozwolenia czasowego na użytkowanie samochodu 19 zł.

Jak nowy współwłaściciel samochodu wpływa na ubezpieczenie OC?

O zmianie współwłasności samochodu w ciągu 14 dni trzeba poinformować towarzystwo ubezpieczeniowe. Osoba obdarowana zostanie automatycznie dopisana do polisy OC.

Wypowiedź eksperta

Ubezpieczyciel może dokonać rekalkulacji, czyli zmiany wysokości składki. Jednak dla młodego i niedoświadczonego kierowcy może to być tańsze rozwiązanie, niż samodzielne ubezpieczenie pojazdu. Dzięki temu może korzystać ze zniżek wypracowanych przez bardziej doświadczonego współwłaściciela auta.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Jednocześnie osoba obdarowana nie musi kontynuować dotychczasowego ubezpieczenia pojazdu. Może je wypowiedzieć i samodzielnie kupić polisę OC u innego ubezpieczyciela (oczywiście przed wygaśnięciem aktualnej umowy).

Czy komornik może zająć auto, gdy jeden ze współwłaścicieli ma długi?

Jeśli jeden ze współwłaścicieli samochodu ma długi, komornik może zająć należącą do niego część samochodu. Może to być zaledwie kilka procent udziałów, które mogą trafić na licytację komorniczą. W takim przypadku dotychczasowy niezadłużony współwłaściciel, będzie zmuszony wspólnie korzystać z auta z nowym nabywcą.

Znacznie korzystniejszym rozwiązaniem dla niezadłużonego współwłaściciela, będzie żądanie sprzedaży całości samochodu. W takim przypadku po zakończeniu licytacji, komornik zajmie jedynie należność dłużnika. Z kolei drugi z dotychczasowych właścicieli otrzyma przysługującą mu część środków. 

Jak rozwiązać umowę współwłasności samochodu z zadłużonym współwłaścicielem?

Jeśli jeden ze współwłaścicieli auta jest zagrożony egzekucją komorniczą, najlepiej wcześniej rozwiązać dotychczasową umowę. Znieść współwłasność samochodu można za pomocą dwóch metod:

• samodzielnej sprzedaży auta, a następie podziałowi uzyskanych środków pomiędzy dotychczasowych współwłaścicieli,
• niezadłużeni współwłaściciele mogą wykupić obciążoną długiem część auta.

Jeżeli współwłaściciele się dogadają, muszą spisać porozumienie o zniesieniu współwłasności bądź rezygnacji przez jednego z nich z dalszego współdzielenia samochodu. Następnie w ciągu 30 dni należy w wydziale komunikacji złożyć wniosek o wykreślenie osoby zbywającej udziały z dowodu rejestracyjnego wraz z zawartym porozumieniem, a także kartę pojazdu.

Natomiast jeśli polubowne rozwiązanie współwłasności auta jest niemożliwe, trzeba złożyć wniosek w sądzie rejonowym. Ponadto do załatwienia zostaje jeszcze kwestia zapłaty podatku PCC i wymiany dowodu rejestracyjnego.

Czy trzeba zapłacić podatek PCC po zniesieniu współwłasności samochodu?

Zrzeczenie się przez zadłużonego współwłaściciela samochodu swoich udziałów na rzecz drugiego z nich, oznacza przekazanie darowizny. Jeśli więc nie są oni bliskimi członkami rodziny, bądź wartość części auta jest wyższa niż kwota wolna od podatku, to należy zapłacić PCC o stawce 2%.

Czy trzeba wymieniać dowód rejestracyjny po zniesieniu współwłasności auta? 

Jeśli jeden ze współwłaścicieli zrzeknie się części udziałów samochodu, należy wykreślić go z dowodu rejestracyjnego. Jednocześnie dokument trzeba wymienić jedynie w przypadku, gdy dane osoby rezygnującej były wpisane na pierwszym miejscu. Natomiast jeżeli na drugim, to wystarczy ich usunięcie przez urzędnika.

Porównaj ceny OC i AC

Czy można sprzedać samochód bez zgody jednego ze współwłaścicieli?

Współwłaściciel może sprzedać należącą do niego część samochodu bez konsultacji z pozostałymi udziałowcami. Jednak zbycie całości udziałów auta wymaga wyrażenia zgody przez wszystkich właścicieli. Na umowie kupna-sprzedaży pojazdu muszą znaleźć się dane osobowe i własnoręczne podpisy każdego z nich.

Co zrobić, gdy współwłaściciel samochodu zmarł – kto przejmuje jego udziały w aucie?

Należące do zmarłego współwłaściciela samochodu udziały są częścią jego majątku. Jeśli pozostawił testament i wskazał w nim spadkobiercę, to on dziedziczy prawo do części auta. Natomiast gdy dokumentu brakuje, to o tym komu przysługuje współwłasność pojazdu rozstrzygnie sąd.