Kim są ubezpieczający i ubezpieczony?

W treści Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) pojawiają się nazwy różnych osób. Wśród nich znajduje się ubezpieczający i ubezpieczony. Ubezpieczający może, ale nie musi być ubezpieczonym, co ma swoje konsekwencje prawne. Kto jest zobowiązany do zapłaty składki ubezpieczeniowej, a kto korzysta z ochrony ubezpieczeniowej?

Kto to jest ubezpieczający i jak brzmi jego definicja?

Definicja ubezpieczającego jest prosta – to podmiot (osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej), który zawarł umowę ubezpieczenia i z tego tytułu ma obowiązek zapłaty składki ubezpieczeniowej.

Dane ubezpieczającego znajdują się w podpisanej przez niego umowie ubezpieczenia. Inaczej mówiąc, ubezpieczający to osoba nabywająca np. ubezpieczenie komunikacyjne (OC, AC, NNW czy assistance) – klient firmy ubezpieczeniowej.

Każda z firm ubezpieczeniowych zamieszcza w OWU dla swoich produktów definicje użytych określeń. Ubezpieczający to jeden z tych terminów, które u każdego ubezpieczyciela brzmią podobnie. Przykładowo według:

• Aviva – ubezpieczający to osoba zawierająca umowę ubezpieczenia wymieniona w polisie lub wniosko-polisie i zobowiązana do zapłaty składki.
• InterRisk – ubezpieczający to osoba zawierająca z InterRisk umowę ubezpieczenia i zobowiązana do opłacenia składki.

Ubezpieczający może kupić polisę dla siebie, ale może też zawrzeć umowę na rzecz innej osoby. W takiej sytuacji mówi się o zawarciu umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek.

Przykład:  Pani Anna jest właścicielem samochodu Suzuki Swift z 2018 r. Od momentu nabycia pojazdu kupuje ona polisę OC, co roku u innego ubezpieczyciela. Ponieważ robi to samodzielnie, w każdej umowie ubezpieczenia jest wymieniona jako ubezpieczający.

Jakie prawa ma ubezpieczający?

Jeżeli jesteś ubezpieczającym (kupiłeś np. jedną z dobrowolnych polis komunikacyjnych) to masz przede wszystkim prawo do odstąpienia od umowy ubezpieczenia, która została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Masz na to:

• 30 dni od zawarcia umowy, jeśli jesteś osobą fizyczną,
• 7 dni od zawarcia umowy, gdy jesteś przedsiębiorcą.

Jeżeli jesteś konsumentem i ubezpieczyciel nie poinformował Cię o Twoim prawie do odstąpienia od umowy, to termin 30 dni biegnie od dnia, w którym dowiedziałeś się o tej możliwości.

Uwaga! Nieco inne przepisy dotyczą obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych. W takim przypadku, odstąpienie od umowy OC (w ciągu 30 dni od jej zawarcia) jest możliwe, jeśli kupiłeś polisę na odległość, czyli przez Internet lub telefon. Jeżeli jednak umowa OC została zawarta:

• w siedzibie firmy ubezpieczeniowej lub
• w biurze agenta ubezpieczeniowego

to nie możesz jej zerwać bez podania przyczyny. W takim przypadku polisę OC można co najwyżej wypowiedzieć lub ulegnie ona wcześniejszemu rozwiązaniu. Będzie to jednak możliwe tylko w ściśle określonych w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych przypadkach.

Więcej szczegółów znajdziesz w artykule Jak odstąpić od umowy zawartej u agenta

Czy po odstąpieniu od umowy ubezpieczający musi opłacić składkę?

Ubezpieczający, który chce skorzystać ze swojego prawa i odstąpić od zawartej umowy ubezpieczenia, musi pamiętać, że odstąpienie nie zwalnia go od opłacenia składki za okres, w jakim ubezpieczyciel zapewniał ochronę ubezpieczeniową.

Jakie obowiązki ma ubezpieczający?

Lista obowiązków ubezpieczającego jest dłuższa niż lista jego praw. Jeżeli kupujesz ubezpieczenie OC, AC, NNW czy assistance, masz obowiązek:

• Udzielić odpowiedzi na pytania ubezpieczyciela. Dotyczą one zarówno pojazdu, jak i kierowcy (kierowców), którzy będą z niego korzystać. Na podstawie tych informacji zostanie wyliczona wysokość składki ubezpieczeniowej;
• Zgłaszać ubezpieczycielowi zmiany, które mogą mieć wpływ na wysokość składki ubezpieczenia. Dobrym przykładem jest użytkowanie auta przez niedoświadczonego kierowcę, co zwiększa ryzyko wypadku;
• Poinformować o utracie kluczyka lub uszkodzeniu zabezpieczeńantykradzieżowych – w przypadku zakupu AC. Informację o terminie, w jakim powinieneś to zrobić, znajdziesz w OWU;
• Poinformować ubezpieczyciela o szkodzie oraz użyć dostępnych Ci środków, aby ograniczyć jej rozmiary. Termin przekazania informacji o szkodzie również znajdziesz w OWU zakupionego produktu ubezpieczeniowego;
• Udostępnić pojazd do oględzin – zarówno przed zawarciem umowy (z reguły w przypadku AC), jak i po wystąpieniu szkody. Wiele firm ubezpieczeniowych wymaga też od ubezpieczającego, aby udostępnił on posiadane dokumenty w celu likwidacji szkody.

Zawierasz umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek? Na Tobie będzie ciążył obowiązek poinformowania ubezpieczonego o jego prawach i obowiązkach.

Ubezpieczający a ubezpieczony – jaka jest różnica?

Ubezpieczający może być jednocześnie ubezpieczonym, ale nie jest to regułą. Kim jest ubezpieczony? Najprościej mówiąc, to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej objęta ochroną ubezpieczeniową.

Informację o tym, jak ubezpieczyciel rozumie termin „ubezpieczony” w odniesieniu do poszczególnych ubezpieczeń komunikacyjnych można znaleźć w OWU. Przykładowo Proama za ubezpieczonego uważa:

• Właściciela pojazdu, który został wskazany w treści umowy ubezpieczenia – w przypadku polisy AC.
• Kierowcę, pasażerów pojazdu wskazanego w umowie ubezpieczenia, w liczbie określonej w dowodzie rejestracyjnym pojazdu – w przypadku ubezpieczenia assistance i NNW w Pojeździe.
• Posiadacza wskazanego w umowie ubezpieczenia pojazdu, jego małżonka i dzieci pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym – w przypadku ubezpieczenia NNW poza Pojazdem.
• Posiadacza wskazanego w umowie ubezpieczenia pojazdu lub kierowcę – w przypadku ubezpieczenia Zielona Karta.

Jeżeli w najbliższym czasie będziesz nabywać jedno z ubezpieczeń komunikacyjnych, nie zapomnij sprawdzić, jak firma ubezpieczeniowa definiuje termin „ubezpieczony”. W przypadku ubezpieczeń NNW od tego zależy, kto w razie wypadku otrzyma finansowe wsparcie.

Przykład:  Pan Antoni wraz z OC kupił NNW. Tydzień po podpisaniu umowy mężczyzna spowodował wypadek, w którym ranny został jego kolega podróżujący z nim jako pasażer. Dzięki temu, że według OWU ubezpieczonym jest też pasażer, kolega pana Antoniego otrzymał dodatkowe pieniądze, które spożytkuje na prywatną rehabilitację.

Jaka jest różnica między ubezpieczającym a ubezpieczycielem?

Terminy „ubezpieczający” i „ubezpieczony” można też pomylić z pojęciem „ubezpieczyciel”. Kim jest ubezpieczyciel? To po prostu firma ubezpieczeniowa (towarzystwo ubezpieczeniowe) – podmiot uprawniony do sprzedaży ubezpieczeń. Ubezpieczyciel zapewnia ochronę ubezpieczeniową zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach obowiązkowych lub OWU.

W Polsce każda firma ubezpieczeniowa, która chce prowadzić działalność, musi otrzymać zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Na stronie internetowej KNF znajduje się aktualna lista ubezpieczycieli, u których możesz kupić polisę.

Osoba kupująca ubezpieczenie komunikacyjne zawsze zawiera umowę z firmą ubezpieczeniową. Może jednak kupić polisę OC czy ubezpieczenia dodatkowe przez agenta ubezpieczeniowego, czyli przedsiębiorcę prowadzącego działalność agencyjną na podstawie umowy zawartej z ubezpieczycielem i zajmującego się dystrybucją ubezpieczeń. Takim dystrybutorem ubezpieczeń jest właśnie Rankomat, który udostępnia intuicyjny w obsłudze kalkulator OC/AC pozwalający wyliczyć ceny polis i kupić najkorzystniejszy produkt bez wychodzenia z domu

Daniel Bartosiewicz, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych rankomat.pl

Czy odszkodowanie może odebrać tylko ubezpieczający?

Prawo do otrzymania świadczenia z polisy ubezpieczeniowej - w zależności od rodzaju umowy - ma ubezpieczający, ubezpieczony lub osoba trzecia, która została przez niego poszkodowana. Przykładowo, gdy mówimy o ubezpieczeniu komunikacyjnym:

• Odszkodowanie z OC przysługuje tylko poszkodowanym, którzy ucierpieli z winy właściciela lub kierowcy ubezpieczonego pojazdu;

• Jeśli doszło do zawarcia umowy dobrowolnej (np. AC, NNW, ASS), odszkodowanie będzie wypłacone ubezpieczającemu (np. na naprawę samochodu z polisy autocasco) lub ubezpieczonemu (np. pasażerowi, za poniesiony uszczerbek na zdrowiu z polisy NNW).

Kto otrzyma odszkodowanie w przypadku śmierci ubezpieczającego lub ubezpieczonego?

Towarzystwo może (choć nie musi) rozwiązać umowę dobrowolną po śmierci Ubezpieczającego (informacje o postępowaniu w takim przypadku znajdziesz w OWU wybranego ubezpieczyciela). Jednak bez względu na to, gdy do szkody dojdzie podczas trwania umowy, świadczenie zostanie wypłacone spadkobiercy/spadkobiercom ubezpieczającego lub ubezpieczonego. Zazwyczaj jednak następuje to dopiero po zakończeniu postępowania spadkowego.

Przykład:  Właściciel samochodu objętego ubezpieczeniem AC był sprawcą wypadku. W kilka dni po zdarzeniu kierowca zmarł. Jego żona - będąc jego jedynym spadkobiercą - zgłosiła szkodę i zwróciła się do towarzystwa o wypłatę odszkodowania.

W przypadku ubezpieczeń obejmujących życie i zdrowie ubezpieczonych, brak wskazania w umowie osoby uposażonej nie musi oznaczać oczekiwania na wypłatę świadczenia aż do ustalenia spadkobierców. Większość towarzystw w warunkach ubezpieczenia (OWU) wskazuje, komu w takim przypadku zostanie wypłacone świadczenie.

Przykładowo, PZU informuje, że w razie braku wskazania uposażonego wypłaca odszkodowanie z NNW komunikacyjnego niżej wskazanym osobom, według następującej kolejności:

1. Małżonkowi
2. Dzieciom w częściach równych, a w przypadku gdy jedno z dzieci zmarło przed śmiercią ubezpieczonego – zstępnym tego dziecka w częściach równych w zakresie udziału jaki by przypadał ich rodzicowi (...)
3. Rodzicom w częściach równych albo w całości jednemu z nich, jeżeli drugie z rodziców zmarło przed śmiercią ubezpieczonego (...)
4. Osobom fizycznym powołanym do dziedziczenia z ustawy w częściach przypadających im stosownie do postanowień kodeksu cywilnego dotyczących dziedziczenia ustawowego.

Gdzie szukać szczegółowych informacji o ubezpieczającym i ubezpieczonym?

Przepisy dotyczące praw i obowiązków osób ubezpieczonych w ramach obowiązkowego OC można znaleźć w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych oraz w kodeksie cywilnym. Kodeks cywilny reguluje również podstawowe zasady obowiązywania ubezpieczeń dobrowolnych. Ich szczegółów warto jednak szukać w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) wybranego towarzystwa.

Znajomość podstawowych terminów występujących w OWU znacznie ułatwia zapoznanie się z treścią tego dokumentu i określenie, czy dany produkt jest korzystny.