Konfiskata samochodu - kiedy i na jakich warunkach?

Jazda pod wpływem alkoholu to prawdziwa zmora w ruchu drogowym. Nic dziwnego, że w ostatnich latach kary przewidziane dla nietrzeźwych kierowców i akty prawne je regulujące zmieniały się nie raz. Z danych opublikowanych przez Biuro Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji wynika, że w całym 2023 roku kierowcy pod wpływem alkoholu byli sprawcami 1 600 wypadków drogowych.

Jest to 7,6% wszystkich wypadków). W wyniku tych zdarzeń których zginęło 251 osób (13,3% ofiar śmiertelnych, a obrażenia odniosło 1 741 osób (7,2% rannych). Choć z roku na rok te liczby nieznacznie spadają, wciąż kierowcy prowadzący pod wpływem alkoholu stanowią poważne zagrożenie. W związku z tym zadecydowano o konfiskacie pojazdu w określonych przypadkach. Zebraliśmy tu wszystkie informacje na temat tych zmian!

Na czym polega konfiskata samochodu?

Konfiskata samochodu to sposób karania kierowców za jazdę pod wpływem alkoholu. W praktyce jest to odebranie właścicielowi jego mienia, w tym przypadku pojazdu. Szczegółowo na ten temat wypowiadał się m.in. Minister Sprawiedliwości.

Jazda po alkoholu realnym problemem na polskich drogach

Znajomość przepisów drogowych to nie wszystko, jeśli chodzi o bezpieczeństwo na drodze. Wsiadając za kierownicę, z tyłu głowy zawsze powinna znajdować się troska o siebie, swoich pasażerów, ale również innych uczestników ruchu drogowego. Niestety statystyki wypadkowe w Polsce wciąż podbijają osoby decydujące się na jazdę po alkoholu.

Porównaj ceny OC i AC

Choć te liczby nieco maleją, problem wciąż jest odczuwalny. Czy wprowadzenie konfiskaty rozszerzonej to w tym przypadku recepta na kłopoty? Przyjrzyjmy się temu, jak zmieniała się liczba wypadków z udziałem pijanych kierowców na przestrzeni dekady.

źródło: Raport Komendy Głównej Polski "Wypadki drogowe w 2023 roku"

Choć statystycznie spadek jest widoczny, warto uściślić zeszłoroczny wynik. W całym 2023 roku użytkownicy dróg pod wpływem alkoholu brali udział w 2 074 wypadkach drogowych. Co ważne, byli to nie tylko kierowcy, ale również ich pasażerowie czy piesi, choć to właśnie kierujący pojazdami stanowili najliczniejszą grupę sprawców takich zdarzeń. 

Jakie kary dla nietrzeźwych kierowców obowiązują?

Kary przewidziane w Kodeksie wykroczeń czy Kodeksie karnym dla nietrzeźwych kierowców są wysokie. Tym bardziej dziwi fakt, że ten problem nie zniknął z polskich dróg. Ostatecznie konsekwencje zależą od wyników badania na stężenie alkoholu we krwi lub obecność w wydychanym przez kierowcę powietrzu. Przypomnijmy jeszcze, czym różni się w przepisach jazda po alkoholu, a jazda w stanie nietrzeźwości.

Za stan po użyciu alkoholu uznaje się sytuację, w której zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu lub
• obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Z kolei stan nietrzeźwości ma miejsce, kiedy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu lub
• obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Oto, jakie kary ustalono w każdym z tych przypadków.

Kara za jazdę po użyciu alkoholu

Jak głosi art. 87 Kodeksu wykroczeń, za prowadzenie pojazdu mechanicznego po użyciu alkoholu bądź środków o podobnym działaniu grozi kierowcy:

• kara aresztu (do 30 dni) albo grzywna nie niższa niż 2500 zł,
• zakaz prowadzenia pojazdów od 6 miesięcy do 3 lat (zatrzymanie prawa jazdy),
• 15 punktów karnych.

Kara za jazdę w stanie nietrzeźwości

Prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem. Wobec takiego kierowcy konsekwencje zostaną wyciągnięte na podstawie Kodeksu karnego. Będzie to:

• grzywna (zależy od sytuacji majątkowej sprawcy),
• ograniczenie wolności lub pozbawienie wolności do 3 lat,
• zakaz prowadzenia pojazdów od 1 roku 15 lat,
• środek karny w wysokości od 5000 zł do 60 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej,
• 15 punktów karnych.

Spowodowanie wypadku a alkohol we krwi

W tym przypadku konsekwencje są jeszcze poważniejsze. Kierowca, który doprowadził do wypadku po spożyciu alkoholu może zostać pozbawiony wolności od 3 do 16 lat. Gdy w wyniku zdarzenia poszkodowany zmarł, absolutne minimum to natomiast 5 lat.

Pozostałe formy kary to:

• dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów,
• świadczenie pieniężne w wysokości od 10 000 do 60 000 zł.

Kiedy konfiskata samochodu będzie możliwa po zmianach?

Jeszcze pod koniec 2022 roku Prezydent RP podpisał nowelizację Kodeksu karnego. Wraz z nią zaszły istotne zmiany, które powinny zainteresować każdego kierowcę. Jeśli zostanie przyłapany na prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości, może mu nawet grozić przepadek samochodu.

Aby tak się stało, musi zajść jedna z poniższych okoliczności:

• kierowca zatrzymany za jazdę w stanie nietrzeźwości ma przynajmniej 1,5 promila alkoholu we krwi (możliwe jest odstąpienie od orzeczenia konfiskaty w wyjątkowych i dobrze uzasadnionych przypadkach),
• kierowca dopuścił się recydywy, a więc popełnił przestępstwo w postaci jazdy w stanie nietrzeźwości po raz kolejny wciągu dwóch ostatnich lat (tutaj konfiskata odbywa się bezwarunkowo),
• kierowca doprowadził do wypadku i uciekł z miejsca zdarzenia (w tym przypadku konfiskata zadziała także wtedy, gdy sprawca był trzeźwy i nie ma możliwości odstąpienia od procedury).

Jaka jest kolejność działań, jeśli sąd zarządzi konfiskatę rozszerzoną?

1. Pojazd zostanie tymczasowo zatrzymany przez policję (do 7 dni).
2. Samochód zabezpieczy następnie prokuratura.
3. Ostatnim krokiem jest orzeczenie przepadku pojazdu przez sąd.

Konfiskata rozszerzona a przepadek wartości pojazdu

Ustalenie sprawcy przestępstwa czy kierowcy, który popełnił wykroczenie nie zawsze jest proste. Zmiany w przepisach uwzględniają jednak sytuację, w której kierowca po spożyciu alkoholu wsiadł do samochodu  niebędącego jest jego własnością. Dotyczy to choćby:

• leasingu,
• pojazdów firmowych,
• współwłasności pojazdu.

Co na to ustawodawca? W takich przypadku zasada konfiskaty mienia nie obowiązuje, ale stosuje się tzw. przepadek równowartości pojazdu orzekany przez sąd. To nic innego, jak kara finansowa, którą musi uregulować delikwent.

Jak ustala się jej wysokość? Sąd kieruje się w tym przypadku kilkoma zasadami:

1. Jeżeli właściciel samochodu zadbał o jego obowiązkową ochronę OC, wartość pojazdu określona w tym dokumencie będzie stanowiła wspomnianą równowartość. Uwzględniania jest tutaj kwota ważna na rok przed zdarzeniem.
2. Jeśli pojazd nie został objęty ochroną AC, sąd za jego równowartość przyjmuje średnią wartość pojazdu. Do wyliczeń służy tutaj model, marka, moc silnika, rocznik produkcji czy typ nadwozia auta.
3. Jeśli nie da się jednoznacznie określić wartości samochodu, którym spowodowano wypadek, równowartość auta określa biegły sądowy. W przepisach nie zapomniano także o kierowcach zawodowo zajmujących się prowadzeniem pojazdów.

Nie oznacza to jednak braku konsekwencji, które można wobec niego wyciągnąć. Jest to choćby nakaz wpłacenia 5 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Nowe przepisy o konfiskacie samochodu

Podwyższone kary dla nietrzeźwych kierowców obowiązują już od 1 października 2023 roku. Zasady dotyczące konfiskaty samochodu miały wejść w życie dokładnie po upływie 12 miesięcy od podpisania nowelizacji, czyli 22 grudnia 2023. Zdecydowane jednak o przesunięciu terminu. Konfiskata auta stała się zatem realnym narzędziem wymierzania sprawiedliwości z dniem 14 marca 2024 roku.

Jazda pod wpływem alkoholu a ubezpieczenie OC

Kierowcy, którzy decydują się na jazdę po spożyciu alkoholu, mogą pożegnać się ze wsparciem ze strony swojego ubezpieczyciela, jeśli zajdzie taka potrzeba. Każdy zakład zastrzega w swoich Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia wyłączenie odpowiedzialności związane z alkoholem. Ta twarda zasada dotyczy zarówno obowiązkowego OC, jak i ubezpieczeń dobrowolnych, jak AC czy assistance.

Nawet jeśli wykupiłeś bogaty pakiet ochronny dla swojego samochodu i zapłaciłeś pokaźną składkę - promile we krwi zdyskwalifikują Cię w oczach ubezpieczyciela. Jazda po alkoholu to jedno z najważniejszych wyłączeń odpowiedzialności ubezpieczycieli, które widnieje w każdym OWU.

Porównaj ceny OC i AC

Co innego poszkodowani, którzy ucierpieli w wypadku, który spowodowałeś. Otrzymają oni odszkodowanie z Twojej polisy, po czym towarzystwo zwróci się do Ciebie jako swojego klienta o zwrot tych środków. Skutek jest taki, że nietrzeźwy kierowca pokrywa wszystkie koszty z własnej kieszeni.

Jazda po alkoholu nigdy nie popłacała, ale teraz nie opłaca się jeszcze bardziej. Jednak kara pozbawienia wolności, wysoka grzywna czy nawet konfiskata samochodu to nic w porównaniu z utratą zdrowia lub życia przez ofiary wypadku spowodowanego "pod wpływem". To pierwsza myśl, jaka powinna nawiedzić kierowcę, zanim zdecyduje się wsiąść za kółko po spożyciu alkoholu nawet w niewielkiej ilości.