Regres ubezpieczeniowy - co to jest i jak działa?

Jak donosi Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, w całym 2023 roku aż 18 tysięcy razy zwrócono się z roszczeniem regresowym do właścicieli pojazdów mechanicznych. Łączna kwota wypłacona w ten sposób odszkodowań wyniosłą ok. 360 mln zł, a rekordzista musiał zwrócić UFG aż 2,3 mln zł.

Jak widać, regres ubezpieczeniowy to procedura stosowana przez Fundusz bynajmniej nie sporadycznie. Poza brakiem ważnej polisy OC powodów do wysuwania takich roszczeń jest jeszcze kilka. Omawiamy najczęstsze z nich i sprawdzamy, na czym dokładnie polega regres i czy da się go uniknąć.

Czym jest regres ubezpieczeniowy?

Regres ubezpieczeniowy to roszczenie, które przysługuje zakładowi ubezpieczeń lub Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, kiedy wypłacił odszkodowanie poszkodowanemu w imieniu sprawcy zdarzenia, np. kolizji lub wypadku. Procedura ta zagwarantowana  jest w polskim prawie, a konkretnie w art. 43 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

To oczywiście nie oznacza, że ubezpieczyciel może w dowolnych okolicznościach pociągnąć do odpowiedzialności swojego klienta. Według wspomnianej Ustawy, zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący:

• wyrządził szkodę umyślnie,
• doprowadził do szkody w stanie po użyciu alkoholu albo pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
• nabył pojazd w drodze popełnienia przestępstwa,
• nie miał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym (wyjątek stanowi sytuacja, w której celem było ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,
• uciekł z miejsca zdarzenia.

Zainteresuje Cię także: Sprawca wypadku zbiegł – od kogo otrzymasz odszkodowanie?

Jakie są rodzaje regresu ubezpieczeniowego?

Można wyróżnić dwa rodzaje regresu ubezpieczeniowego – regres typowy i regres nietypowy. Czym się one od siebie różnią? Główna różnica tkwi w osobie, która doprowadziła do szkody.

Regres ubezpieczeniowy typowy (właściwy)

Regres typowy ma miejsce wówczas, gdy firma ubezpieczeniowa z dniem wypłaty odszkodowania przejmuje roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej, która jest odpowiedzialna za szkodę. Inaczej mówiąc, ubezpieczyciel wstępuje w prawa przysługujące osobie poszkodowanej. Podstawą prawną regresu typowego jest art. 828 Kodeksu cywilnego.

Zobaczmy, jak to wygląda na konkretnym przykładzie. Sprawcą zdarzenia jest tutaj osoba trzecia.

Regres ubezpieczeniowy nietypowy (niewłaściwy)

Drugim rodzajem regresu jest regres nietypowy. Polega on na tym, że po wypłacie odszkodowania osobie poszkodowanej (osobie trzeciej, która nie jest stroną umowy ubezpieczenia), firma ubezpieczeniowa zwraca się z regresem do swojego klienta. Ten typ regresu występuje w przypadku obowiązkowego OC dla kierowców. Podstawą prawną jest cytowany już art. 43 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Do szkody doprowadził tu klient ubezpieczyciela, który wypłacił odszkodowanie.

Warto wiedzieć, że regres ubezpieczeniowy to pojęcie nie tylko wyjęte z rynku ubezpieczeń komunikacyjnych. Takie roszczenie może dotyczyć równie dobrze ochrony mieszkania, np. przez zalaniem przez sąsiada.

Do kogo może być skierowany regres z umowy OC?

Bardzo często zdarza się, że samochód – chociaż ma jednego właściciela – użytkowany jest przez kilka osób. To rodzi pytanie, od kogo firma ubezpieczeniowa może żądać zwrotu wypłaconego świadczenia, jeżeli udowodni, że kierowca w momencie spowodowania szkody był np. nietrzeźwy – wyłącznie od kierującego, kierującego i właściciela auta czy może wyłącznie od właściciela auta? Odpowiedź znów wynika z art. 43 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych i brzmi: wyłącznie od kierującego.

Co w sytuacji, gdy kierującym była osoba niepełnoletnia? Sposób postępowania zależy od wieku młodocianego kierowcy. Jeżeli w chwili zdarzenia miał on mniej niż 13 lat, odpowiedzialność za szkody ponoszą osoby, które miały obowiązek go nadzorować. Jeżeli sprawca był starszy, to może zostać zobowiązany do zwrotu wypłaconego odszkodowania.

Jak uniknąć regresu ubezpieczeniowego?

Aby uniknąć regresu ubezpieczeniowego, wystarczy, że będziesz przestrzegał elementarnych zasad korzystania z samochodu, czyli:

• nie będziesz wyrządzał innym uczestnikom ruchu drogowego umyślnych szkód,
• nie będziesz prowadził pojazdu pod wpływem alkoholu czy środków odurzających,
• w razie kolizji czy wypadku pozostaniesz na miejscu zdarzenia,
• nie będziesz korzystał z pojazdów pochodzących z przestępstwa.

Nie masz jeszcze prawa jazdy? Spowodowanie kolizji czy wypadku może Cię sporo kosztować – lepiej nie ryzykuj, ale wykaż się cierpliwością.

Wypowiedź eksperta

Regres ubezpieczeniowy to nie tylko kwota, którą wypłaciło jednorazowo towarzystwo ubezpieczeniowe czy UFG. Wezwanie do zapłaty może obejmować nawet takie koszty, które powstały po kilku latach od wypadku, np. leczenia, rehabilitacji czy decyzji o wypłacie renty alimentacyjnej. To także dodatkowe koszty likwidacji szkody, np. odsetki, koszty postępowania sądowego czy egzekucyjnego.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Co w sytuacji, gdy sprawca nie ma wykupionego ubezpieczenia OC?

Osoba, która doznała szkody z winy nieubezpieczonego kierowcy, może zwrócić się z roszczeniem do dowolnego ubezpieczyciela. Ten z kolei, po rozpatrzeniu sprawy, kieruje ją do UFG. Fundusz wypłaci osobie poszkodowanej odszkodowanie, ale po zwrot pieniędzy zwróci się do sprawcy wypadku.

Jeśli kierowca korzystał z cudzego auta (lub motocykla, motoroweru czy ciągnika), którego właściciel nie wykupił OC i spowodował nim kolizję lub wypadek, wtedy konsekwencje finansowe ponoszą wspólnie.

Warto wiedzieć, że roszczenie ma zawsze charakter pieniężny. Nie może też być skierowane do spadkobierców właściciela ubezpieczenia, jeśli wypłata odszkodowania została uiszczona po jego śmierci (patrz: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2012 r. - sygn. III CZP 61/12).

Samo żądanie regresu ulega przedawnieniu po okresie trzech lat (patrz: art. 110 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych) licząc od dnia wypłaty świadczenia przez Fundusz.

Regres ubezpieczeniowy - jak się bronić?

Czasami zdarza się, że zakłady ubezpieczeń naginają zasadę, związaną z umyślnym spowodowaniem szkody i zbiegnięciem z miejsca wypadku. Może zdarzyć się tak, że spowodujesz niewielką stłuczkę lub szkodę parkingową, nawet nie będąc świadomym całego zajścia. Poszkodowanemu może udać się skontaktować z Twoim ubezpieczycielem np. dzięki numerom rejestracyjnym Twojego samochodu, zapamiętanym przez świadków zdarzenia lub uwiecznionych na zapisie monitoringowym.

Jak wybrnąć z takiej sytuacji? Na Twoją korzyść mogą przemawiać zapisy monitoringu. Jeżeli po prostu odjeżdżasz, możesz bronić się tym, że nie poczułeś uderzenia/ nie zauważyłeś, że doszło do uszkodzenia innego pojazdu. Wówczas szkoda powinna zostać zlikwidowana z Twojego ubezpieczenia.

Dostajesz pismo z wezwaniem do zapłaty… co wtedy?

Wiele osób godzi się na płacenie wysokich kwot, zamiast podjąć próbę walki o swoje prawa. Pierwszym krokiem powinno być odwołanie się od żądania zapłaty. Spróbuj również wytłumaczyć, że szkoda została wyrządzona w sposób nieświadomy, zatem nie można mówić o tym, że uciekłeś z miejsca zdarzenia.

Jeśli podczas cofania na zatłoczonym parkingu przed sklepem, delikatnie uderzyłeś w inny pojazd i o niczym nie wiedząc, odjechałeś - trudno mówić o sytuacji, w której ukrywasz się, aby uniknąć konsekwencji.

W momencie wszczęcia postępowania sądowego, pamiętaj, że masz prawo dochodzić swoich praw związanych z uzyskaniem klarownych wyjaśnień dotyczących rodzaju i wysokości wypłaconych świadczeń. Jeżeli posiadasz ku temu odpowiednie przesłanki, możesz spróbować zakwestionować okoliczności, na które wskazuje w pozwie zakład ubezpieczeniowy.

Jeżeli druga strona przyczyniła się, Twoim zdaniem, do spowodowania kolizji, również powinieneś o tym wspomnieć. Może to doprowadzić do obniżenia roszczeń.

Czy towarzystwo może odstąpić od regresu?

Jeżeli znajdujesz się w trudnej sytuacji materialnej, warto zwrócić się do ubezpieczyciela z prośbą o rozłożenie należności na raty bądź umorzenie odsetek. Możesz także wnioskować o umorzenie części kwoty do UFG.

Jak złożyć wniosek o umorzenie opłaty lub rozłożenie jej na raty?

Fundusz umożliwia zrobienie tego na kilka sposobów:

1. Możesz wysłać dokumenty na adres do korespondencji: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, ul. Płocka 9/11, 01-231 Warszawa
2. Możesz przesłać wniosek wraz z załącznikami na adres e-mail: regresy@ufg.pl.

Jeżeli dostałeś wezwanie do zapłaty, UFG założył Ci konto. Możesz je aktywować – w ten sposób otrzymasz dostęp do spraw, pobierzesz listę wpłat i saldo konta.

Czy regres ubezpieczeniowy ulega przedawnieniu?

Dobrą wiadomością dla sprawców zdarzeń, którzy obawiają się konieczności zwrotu wypłaconych przez firmy ubezpieczeniowe odszkodowań, jest to, że regres ubezpieczeniowy ulega przedawnieniu. Firma ubezpieczeniowa na dochodzenie roszczeń ma 3 lata (art. 118 Kodeksu cywilnego).

Mimo że regres ubezpieczeniowy ulega przedawnieniu, błędne jest liczenie terminu przedawnienia od momentu wystąpienia szkody. W przypadku ubezpieczenia OC termin ten biegnie od dnia wypłaty odszkodowania poszkodowanemu. Dodatkowo poszkodowanych obowiązują różne terminy na wystąpienie z żądaniem wypłaty odszkodowania – gdy:

• Szkoda jest wyrządzona czynem niedozwolonym, to roszczenie ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo (przy zachowaniu należytej staranności) mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia – jednocześnie termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę
• Szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, to termin przedawnienia jest dłuższy – wynosi 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa

Biorąc pod uwagę powyższe terminy, kierowca, który wyrządził szkodę po spożyciu alkoholu, o konieczności zwrotu odszkodowania może dowiedzieć się np. po 10, 15 czy nawet 23 latach.

Pamiętaj, że każdy poszkodowany w wypadku lub kolizji ma prawo do odszkodowania. Jeśli jesteś aktywnym kierowcą, dbaj o obowiązkową polisę OC i pilnuj terminy wygaśnięcia umowy. Nie zawsze przedłuża się ona automatycznie, a brak OC choćby przez jeden dzień to przede wszystkim kara ze strony UFG. W 2024 roku dla właścicieli samochodów osobowych to od 1720 do 8600 zł!

Atrakcyjnych ofert ubezpieczenia samochodu szukaj w kalkulatorze OC i AC. Jedynie prosty formularz online dzieli Cię od porównania ofert od nawet kilkunastu największych ubezpieczycieli w Polsce. Ochronę znajdziesz nie tylko z dowolnego miejsca i o każdej porze - wybrane ubezpieczenie auta kupisz w kilka minut i to bez wychodzenia z domu!